درد در قسمت بالایی پشت بدن معمولا در نتیجه وضع اندامی ضعیف، استفاده بیش از حد از عضلات یا یک آسیب دیدگی شکل می گیرد.
به گزارش گروه سلامت عصر ایران به نقل از “د هلثی”، قسمت بالایی پشت بدن ناحیه بین گردن و زیر قفسه دنده در نظر گرفته می شود. احساس درد در پشت بدن می تواند شرایطی آزاردهنده باشد و در صورت شدت زیاد می تواند فعالیت های روزانه انسان را مختل کند.
اگرچه احساس درد در قسمت بالایی پشت بدن نسبت به کمر شیوع کمتری دارد اما مواجهه با آن می تواند به بروز مشکلی جدی اشاره داشته باشد.
ممکن است با پشت میز نشینی شما در ارتباط باشد
احساس درد در قسمت بالایی پشت بدن عمدتا از وضع اندامی ضعیف ناشی می شود. نشستن طولانی مدت و خیره شدن به نمایشگر رایانه می تواند موجب جمع شدن عضلات سینه و کشیده شدن عضلات قسمت بالایی پشت بدن شود. افراد بسیاری در نتیجه این شرایط یک اسپاسم عضلانی را بین تیغه های شانه خود تجربه می کنند.
می تواند ناشی از استرس باشد
در کنار وضع اندامی ضعیف و نامناسب، کشیدگی و فشار در عضلات اطراف گردن و شانه ها یا بین تیغه های شانه می تواند به واسطه دلایل مختلفی از جمله استرس، ورزش شدید و خوابیدن در وضعیتی نامناسب و عجیب شکل بگیرد.
می تواند به بروز تومور در ریه اشاره داشته باشد
اگر پس از درمان های خانگی، دریافت ماساژ یا حتی استفاده از بالش و تشک جدید، درد در قسمت بالایی پشت بدن همچنان پایدار و آزاردهنده باقی مانده است، در موارد بسیار نادر، این ممکن است نشانه ای از بروز یک تومور در ریه باشد. سرطان ریه پیشرفته ممکن است به استخوان درد منجر شود. کاهش وزن، سینه درد، و ضعف از دیگر نشانه های سرطان ریه هستند. اگر درد در پشت بدن از بین نمی رود و شما را شب ها از خواب بیدار می کند برای بررسی دقیق این شرایط به پزشک مراجعه کنید.
یک تصادف خودرو را تجربه کرده اید
اگر پس از یک تصادف خودرو همچنان می توانید راه بروید و به نظر نمی رسد آسیبی جدی دیده باشید، شاید از مراجعه به پزشک برای بررسی دقیق شرایط خود منصرف شوید. با این وجود، شدت تصادف و حرکات ناگهانی رو به جلو و عقب که طی این رویداد تجربه کرده اید می تواند موجب پارگی و التهاب در عضلات و رباط هایی شود که در ناحیه گردن و قسمت بالایی پشت قرار دارند. اگر به واخوردگی گردن مشکوک هستید، به ویژه اگر با علائم دیگر مانند سرگیجه، خستگی و گردن درد مواجه هستید برای بررسی دقیق شرایط به پزشک مراجعه کنید.
با احساس درد در پهلوهای خود مواجه هستید
سنگ های کلیه می توانند شرایطی بسیار آزاردهنده را ایجاد کنند و افزون بر احساس درد در پهلوها ممکن است موجب احساس درد در قسمت بالایی پشت بدن نیز شوند. احساس درد و ناراحتی هنگام دفع ادرار و رنگ قرمز یا قهوه ای ادرار از دیگر علائم احتمالی سنگ کلیه هستند. اگر درد پایدار و شدید است برای بررسی دقیق شرایط به پزشک مراجعه کنید. احساس درد در سمت راست زیر تیغه شانه نیز ممکن است به بروز مشکلی در کیسه صفرا اشاره داشته باشد.
تب دارید
در برخی موارد خاص، احساس درد در قسمت بالایی پشت بدن که با تب یا بی حسی یا گزگز در دست ها همراهی می شود می تواند به یک عفونت ستون فقرات اشاره داشته باشد. این شرایط بسیار نادر است اما برخی عوامل خطر در صورت ابتلا به سرطان، دیابت، چاقی مبتلا یا دارا بودن یک سیستم ایمنی ضعیف و سرکوب شده وجود دارند. آزمایش های تصویربرداری مانند پرتو اکس، سیتی اسکن و امآرآی می توانند به پزشک در تشخیص یک عفونت ستون فقرات کمک کنند. بیمار برای دریافت آنتی بیوتیک های درون وریدی به مراجعه به بیمارستان نیاز خواهد داشت.
درد به سینه نیز سرایت می کند
بی حسی یا ضعف در دست ها می تواند نشانه ای از یک سکته مغزی یا یک پارگی در دیواره سرخرگ آئورت، بزرگترین رگ خونی بدن انسان که در پشت سینه امتداد دارد باشد. فشار خون بالا در بلند مدت انسان را در معرض خطر این شرایط قرار می دهد. همانند سکته مغزی، پارگی سرخرگ آئورت نیز یک وضعیت اضطراری است و به مراقبت پزشکی فوری نیاز دارد.
به واقع خسته هستید
احساس فشار شدید در ناحیه سینه تنها علامت یک سکته قلبی نیست و باید به نشانه های ظریفتری مانند حالت تهوع، احساس درد در پشت بدن، تنگی نفس و خستگی شدید نیز توجه داشته باشید.
پاهای شما ضعیف هستند
بلند کردن اجسام سنگین و اعمال فشار بیش از حد بر کمر و پشت بدن به جای استفاده مناسب از پاها می تواند خطر ابتلا به بیرونزدگی دیسک که به نام فتق دیسک نیز شناخته می شود را افزایش دهد. اگر با احساس درد در قسمت بالای پشت بدن همراه با بی حسی یا ضعف در دست ها یا پاهای خود مواجه هستید، این ممکن است نشانه ای از یک آسیب نورولوژیک ناشی از فتق دیسک باشد.
تنفس عمیق با ایجاد درد همراه است
اگر تنفس عمیق شرایطی دردناک برای شما محسوب می شود باید در پی دریافت کمک پزشکی باشید. آمبولی ریوی، یک دلیل خطرناک برای این شرایط است. لخته های خون می توانند از مکان تشکیل در سیاهرگ دست یا پا جدا شده و وارد ریه شوند و با ایجاد گرفتگی در رگ های خونی این اندام موجب گردش خون ضعیف، التهاب و مرگ بافت شوند. درد شدید و تیز و دشواری در تنفس پس از یک مسافرت طولانی با خودرو یا هواپیما یا پس از عمل جراحی از نشانه های آشکار این شرایط هستند. اگر پشت درد شما با هر نفس عمیق بدتر می شود، با تنگی نفس مواجه هستید، سرفه خونی دارید یا احساس خستگی شدید دارید با مرکز فوریت های پزشکی تماس بگیرید.
تنگی نفس دارید
به ندرت، احساس درد در قسمت بالایی پشت بدن به واسطه هواجنبی یا نوموتوراکس رخ دهد که می تواند در نتیجه یک آسیب دیدگی شکل گرفته باشد. در صورت احساس درد همراه با تنگی نفس یا احساس درد شدید هنگام تنفس عمیق باید در پی دریافت کمک پزشکی فوری باشید.
درد هنگام حرکت تشدید می شود
اگر یک آسیب تروماتیک مانند افتادن جسمی سنگین روی پشت یا زمین خوردن را تجربه کرده اید، ممکن است استخوان مهره یا یک دنده شما دچار شکستگی شده باشد. با توجه به مکان قرارگیری استخوان شکسته، ممکن است درد در قسمت بالای پشت بدن یا سمت راست خود را احساس کنید. شدت درد می تواند متوسط تا شدید باشد اما در صورت حرکت هرچه بیشتر تشدید شود. برای بررسی دقیق شرایط به پزشک مراجعه کنید.
چه کاری می توانید انجام دهید
موارد خفیف و عادی کشیدگی عضله معمولا تنها چند روز ادامه دارند. استراحت و عدم اعمال فشار بر قسمت تحت تاثیر قرار گرفته طی این دوره اهمیت دارد. در کنار استراحت، فرد می تواند از کمپرس یخ، مصرف داروهای ضد التهاب مانند ایبوپروفتن یا ناپروکسن، و یا برخی درمان های خانگی ساده برای تسکین کمر درد استفاده کند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم
همواره نمی توان این گونه فرض کرد که احساس ناراحتی و درد در قسمت پشت بدن با مساله ای جدی ارتباط ندارد. اگر درد بیش از چند روز ادامه داشته است یا برای تسکین آن نیازمند مصرف داروهای مسکن هستید باید برای ارزیابی دقیق شرایط به پزشک مراجعه کنید. همچنین، اگر درد توانایی شما برای انجام فعالیت های عادی روزانه را محدود کرده است به پزشک مراجعه کنید.
——————————-
بیشتر بخوانید:
انواع کمردرد و روشهای درمان آن
چند توصیه کلیدی به پشت میز نشینها
وقتی درد عضله از مشکلی جدی خبر میدهد
بسیاری از افراد در طول زندگی خود دچار درد پایین کمر و گردندرد میشوند. این نوع درد معمولاً در اثر وجود مشکل در دستگاه اسکلتی- عضلانی خصوصاً ستون فقرات شامل استخوانهای ستون مهره، دیسکها و عضلات و رباطهای محافظ ستون فقرات ایجاد میشود. در برخی از مواقع علت درد پایین کمر ناشی از عارضههایی است که ارتباطی به دستگاه اسکلتی- عضلانی ندارند. احتمال بروز درد پایین کمر با افزایش سن افزایش پیدا میکند و بیش از نیمی از افراد بالای 60 سال را درگیر میکند.
ساختار ستون فقرات
ستون فقرات از تعدادی مهره تشکیل شده است. بین هر مهره، دیسکها به عنوان جذبکننده ضربه قرار گرفتهاند. دیسک دارای یک لایه بیرونی سخت است و داخل دیسک یک ماده ژلهمانند به نام نوکلئوس قرار دارد. هر مهره دارای دو مفصل پشت دیسکها میباشد که مفاصل فاست نام دارند. این مفاصل و ستون فقرات توسط رباطها و عضلات در محل خود تثبیت میشوند. این عضلات عبارتند از:
- دو عضله ایلیوپسواس که در امتداد دو طرف ستون فقرات قرار دارند
- دو عضله راستکننده ستون فقرات که در امتداد طول ستون فقرات قرار دارند
- تعدادی عضله کوتاه پارا اسپاینال که بین مهرهها قرار گرفتهاند
عضلات شکمی که از قسمت زیر قفسه سینه تا لگن کشیده شدهاند، به حفظ ثبات ستون فقرات کمک میکنند. عضلات باسن نیز در ثبات ستون فقرات مؤثر هستند.
طناب نخاعی در ستون فقرات قرار گرفته است. اعصاب نخاعی از طریق فضای بین مهرهها به اعصاب در سراسر بدن متصل میشوند. در صورت آسیبدیدگی ستون فقرات، امکان دارد ریشههای عصب نخاعی دچار فشردگی شده و درد ایجاد شود.
قسمت پایین ستون فقرات انعطافپذیر است و چرخش، گردش و خم شدن بدن را امکانپذیر میسازد و قدرت مورد نیاز جهت ایستادن، راه رفتن و بلند کردن اجسام را فراهم میکند. بنابر این قسمت پایین ستون فقرات تقریباً در انجام تمامی فعالیتهای روزانه دارای نقش موثری است. درد پایین کمر میتواند سبب محدودیت در انجام این فعالیتها شده و بر کیفیت زندگی تأثیر منفی بگذارد.
انواع درد پایین کمر
انواع درد پایین کمر سمت چپ و راست شامل درد موضعی، درد انتقالی یا انتشاری و درد ارجاعی میباشند.
- درد موضعی در یک نقطه خاص در قسمت پایین کمر ایجاد میشود. این نوع درد شایعترین نوع درد کمردرد محسوب میشود. علت بروز درد موضعی معمولاً آسیبدیدگی مختصر دیسک، التهاب مفصل و در برخی از مواقع کشیدگی و پیچخوردگی عضلانی میباشد. امکان دارد این نوع درد مداوم باشد و یا در برخی از مواقع ایجاد شود. در اثر آسیبدیدگی ممکن است درد ناگهانی ایجاد شود. درد موضعی میتواند در اثر تغییر وضعیت بدن تسکین پیدا کرده و یا تشدید شود. امکان دارد در قسمت پایین کمر در اثر لمس کردن درد ایجاد شود. اسپاسم عضلانی میتواند علت درد پایین کمر سمت راست باشد.
- درد انتشاری از قسمت پایین کمر تا پا کشیده میشود. این نوع درد ممکن است خفیف و یا شدید باشد. درد انتشاری معمولاً در یک طرف و یا پشت ساق پا ایجاد شده و ممکن است به قسمت پایین پا یا تنها به زانو منتقل شود. این نوع درد عموماً نشاندهنده فشردگی ریشه عصبی ناشی از عارضههایی مانند فتق دیسک، سیاتیک، آرتروز یا تنگی کانال نخاعی میباشد. سرفه و عطسه کردن و یا خم شدن در زمان راست نگه داشتن پا میتواند سبب بروز درد شود. در صورت وارد شدن فشار بر ریشه عصب، ممکن است علاوه بر درد مواردی مانند ضعف عضلانی در پا، احساس گزگز یا حتی از دست دادن حس بروز کند. به ندرت امکان دارد افراد دچار بیاختیاری ادرار یا مدفوع شوند.
- درد ارجاعی در قسمتی غیر از محل آسیبدیدگی احساس میشود. برای مثال در اثر حمله قلبی ممکن است در دست چپ درد ایجاد شود. درد ارجاعی ناشی از اعضای داخلی بدن که در پایین کمر ایجاد میشود عمیق و شدید است و تعیین محل دقیق بروز درد دشوار میباشد. معمولاً انجام حرکت سبب تشدید این نوع درد نمیشود.
علت درد پایین کمر چیست؟
سوالی که بیشتر افراد در زمان کمردرد با آن روبر هستند عبارتست از این که علت درد پایین کمر چیست؟ علت درد پایین کمر سمت چپ و راست در بیشتر موارد عارضههای مربوط به ستون فقرات و مفاصل، عضلات، رباطها و ریشههای عصب اطراف ستون فقرات یا دیسکهای بین مهرهای میباشد. معمولاً نمیتوان یک عامل مجزا و خاص را برای علت درد پایین کمر تعیین کرد. هر گونه عارضه دردناک در ستون فقرات میتواند باعث اسپاسم عضلات اطراف ستون فقرات شود. اسپاسم عضلانی ممکن است سبب تشدید درد شود. استرس نیز میتواند باعث افزایش درد پایین و سمت چپ و راست کمر شود.
در برخی از مواقع، کمردرد در اثر عارضههایی مانند سرطان، بیماریهای زنان (مانند سندرم قاعدگی)، بیماریهای کلیه مانند سنگ کلیه و بیماریهای مجاری ادرار (مانند عفونت کلیه، مثانه و غده پروستات)، بیماریهای دستگاه گوارش (مانند دیورتیکولیت) و عارضههای مرتبط با سرخرگهای نزدیک ستون فقرات ایجاد شود. علت درد پایین کمر سمت راست و چپ شامل موارد زیر میباشد:
آسیبدیدگی
آسیبدیدگی امکان دارد در زمان انجام فعالیتهای روزانه (مانند بلند کردن اجسام یا ورزش) یا در اثر صدمات ناشی از افتادن بر زمین یا تصادفات خودرو ایجاد شود. معمولاً ساختارهای آسیبدیده در آزمایشهای تصویربرداری قابل تشخیص نمیباشند ولی طبق نظر پزشکان، عضلات یا رباطها دچار آسیبدیدگی میشوند. وارد شدن آسیب به بافتهای نرم اطراف ستون فقرات نیز میتواند علت درد پایین کمر سمت راست باشد.
آرتروز
آرتروز میتواند علت درد پایین کمر سمت چپ باشد. در اثر این عارضه، غضروف بین مفاصل فاست دچار ساییدگی شده و زائده استخوانی ایجاد میشود. آرتروز با گذشت زمان در اثر ساییدگی بروز میکند. فشار مداوم وارد بر مفاصل احتمال بروز آرتروز را افزایش میدهد. در این حالت دیسکهای بین مهرهها تخریب شده و فاصله بین مهرهها کاهش پیدا کرده و فشار وارد بر مفاصل فاست افزایش پیدا میکند. در نتیجه مفاصل ملتهب میشوند. در اثر تخریب شدید و کاهش ارتفاع دیسک، امکان دارد زائده استخوانی بر ریشههای عصب نخاعی فشار وارد کند. تمامی این موارد باعث ایجاد درد پایین کمر میشوند.
شکستگی فشاری مهره
شکستگی فشاری مهره زمانی ایجاد میشود که تراکم استخوان با افزایش سن در اثر پوکی استخوان کاهش پیدا میکند. مهرهها خصوصاً در مقابل اثرات پوکی استخوان آسیبپذیر هستند. شکستگی فشاری مهره امکان دارد سبب درد شدید و ناگهانی کمر شده و با فشردگی ریشههای عصب نخاعی و در نتیجه بروز کمردرد مزمن همراه باشد. البته بیشتر موارد شکستگی ناشی از پوکی استخوان در قسمت فوقانی و میانی کمر ایجاد شده و باعث بروز درد در این قسمتها میشوند.
دیسک کمر
دیسک کمر میتواند علت درد پایین کمر سمت چپ باشد. دیسک دارای یک لایه سخت خارجی است و داخل دیسک ماده نرم ژلهمانندی قرار گرفته است. در صورتی که دیسک به طور مداوم از جانب مهرههای بالا و پایینی خود تحت فشار قرار گیرد (مانند زمان خم شدن به جلو و بلند کردن اجسام سنگین) امکان دارد لایه خارجی دیسک پاره شده و درد ایجاد شود. در اثر فتق دیسک ممکن است بر ریشه عصبی نزدیک به دیسک فشار وارد شده و باعث بروز درد و علائم در یک یا هر دو پا شود. فتق دیسک در قسمت پایین کمر که بر اعصاب تأثیر بگذارد معمولاً باعث بروز سیاتیک میشود. فتق دیسک در افرادی که هیچ مشکل یا علائمی ندارند، معمولاً در آزمایشهای تصویربرداری مانند ام آر آی قابل مشاهده است.
تنگی کانال نخاعی در قسمت کمر
علت درد پایین کمر میتواند تنگی کانال نخاعی در قسمت کمر باشد. در این حالت کانال نخاعی که حاوی طناب نخاعی و اعصاب میباشد تنگ میشود. تنگی کانال نخاعی در افراد مُسن یکی از دلایل شایع درد پایین کمر محسوب میشود. این عارضه همچنین در افراد میانسالی که در زمان تولد دارای کانال نخاعی تنگ هستند نیز ایجاد میشود. تنگی کانال نخاعی در اثر عارضههایی مانند آرتروز، سرخوردگی مهرههای کمر، اسپوندیلیت آنکیلوزان و بیماری پاژه استخوان به وجود میآید. این عارضه میتواند باعث بروز سیاتیک و درد پایین کمر شود.
سرخوردگی مهرههای کمر
سرخوردگی مهره در اثر جابهجا شدن مهرهها در قسمت پایین کمر ایجاد میشود. نوعی از سرخوردگی مهره معمولاً در دوران نوجوانی (اغلب در ورزشکاران) در اثر آسیبدیدگی و شکستگی بخشی از مهره بروز میکند. در صورت آسیبدیدگی هر دو طرف مهره، امکان دارد مهره به سمت جلو جابهجا شود. سرخوردگی مهره ممکن است در بزرگسالان نیز ایجاد شود ولی معمولاً در اثر وجود شرایط دژنراتیو (تخریبی) بروز میکند. سرخوردگی مهره در بزرگسالان احتمال ایجاد تنگی کانال نخاعی در قسمت کمر را افزایش میدهد.
فیبرومیالژیا
فیبرومیالژیا یکی از دلایل شایع بروز درد میباشد که بر بسیار از بخشهای بدن از جمله پایین کمر اثر میگذارد. این عارضه باعث ایجاد درد مزمن و گسترده در عضلات و دیگر بافتهای نرم در بخشهایی غیر از پایین کمر میشود. فیبرومیالژیا بر کیفیت خواب نیز اثر منفی گذاشته و سبب بروز خستگی نیز میشود.
دلایل غیر متداول درد پایین کمر
دلایل غیر متداول درد پایین کمر عبارتند از:
- عفونت ستون فقرات
- وجود تومور در ستون فقرات
- آنوریسم آئورت شکمی
- برخی از عارضههای گوارشی مانند دیورتیکولیت
- بعضی از عارضههای دستگاه ادراری مانند عفونت کلیه، سنگ کلیه و عفونت پروستات
- عارضههایی که بر لگن تأثیر میگذارند مانند حاملگی خارج رحمی، بیماری التهابی لگن و سرطان تخمدان یا دیگر اندامهای تناسلی
- بیماری زونا (قبل و بعد از مشاهده راش)
- بیماری پاژه استخوان
- انواع التهاب مفصل مانند اسپوندیلیت آنکیلوزان
- بیماریهای التهابی در فضای پشت حفره شکمی مانند بروز اسکار، خونریزی، بزرگ شدن گرههای لنفاوی و بیماری مرتبط با ایمونوگلوبولین G-4
- عارضههای التهابی عضله مانند پلی میوزیت و دیگر میوپاتیهای التهابی و پلیمیالژی روماتیکا
درمان درد پایین کمر
در صورتی که علت خاصی برای درد پایین کمر تشخیص داده شود، عارضه درمان میشود. برای مثال جهت درمان عفونت پروستات از آنتیبیوتیک استفاده میشود. ولی برای رفع درد اسکلتی- عضلانی ناشی از کشیدگی یا پیچخوردگی و همچنین بسیاری از عوامل اسکلتی- عضلانی دیگر روش درمانی خاصی وجود ندارد. با این حال برخی از روشهای درمانی عمومی در رفع درد پایین کمر مؤثر میباشند. این روشها زمانی استفاده میشوند که ریشه عصب نخاعی دچار فشردگی شده باشد. این روشها شامل موارد زیر میباشند:
تغییر در نحوه انجام فعالیتها
به منظور رفع درد پایین کمر که اخیراً ایجاد شده است، بایستی از انجام فعالیتهایی که بر ستون فقرات فشار وارد کرده و باعث ایجاد درد میشوند (مانند بلند کردن اشیاء سنگین و خم شدن) خودداری شود. استراحت و خوابیدن سبب تسریع روند بهبود درد نمیشود و بیشتر پزشکان ادامه انجام فعالیتهای سبک را توصیه میکنند. در صورت وجود درد شدید، استراحت مطلق نباید بیش از 1 تا 2 روز ادامه پیدا کند. استراحت بیش از این مقدار سبب ضعیف شدن عضلات کمر و شکم شده و در نتیجه باعث تشدید درد پایین کمر و طولانی شدن روند بهبود میشود. استفاده از کمربند طبی و تراکشن کمکی به بهبود درد نمیکنند. در واقع تراکشن میتواند سبب به تعویق انداختن روند بهبود شود.
مصرف دارو
معمولاً از آسپیرین جهت تسکین درد استفاده میشود مگر این که التهاب وجود داشته باشد. داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی میتوانند سبب رفع درد و کاهش التهاب شوند.
در صورتی که آسپیرین یا داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی باعث تسکین درد نشوند، امکان دارد داروهای مسکن مخدر تجویز شوند. البته این داروها بایستی برای مدت زمان کوتاهی مصرف شوند چرا که مصرف بلندمدت آن میتواند حساسیت به درد را افزایش داده و سبب ایجاد عوارض جانبی و اختلال سوء مصرف مواد مخدر شود.
در برخی از مواقع شلکنندههای عضلانی مانند کاریسوپرودول، سیکلوبنزاپرین، دیازپام، متاکسالون یا متاکاربامول جهت بهبود اسپاسم عضلانی تجویز میشوند. این داروها برای افراد مُسن که بیشتر در معرض بروز عوارض جانبی مانند خوابآلودگی قرار دارند، توصیه نمیشوند. پزشک معمولاً تا زمانی که بیمار دارای اسپاسم عضلانی آشکار نباشد داروی شلکننده عضلانی تجویز نمیکند. این داروها در صورت تجویز نباید برای مدت بیش از 72 ساعت مصرف شوند. پزشکان در برخی از مواقع به بیمار توصیه میکنند که این داروها را فقط در زمان خواب مصرف کنند.
رعایت وضعیت مناسب بدنی
جهت رفع درد پایین کمر، خوابیدن در وضعیت راحت بر روی تشک با سختی متوسط توصیه میشود. افرادی که به پشت میخوابند میتوانند یک بالش زیر زانوهای خود قرار دهند. افرادی که به پهلو میخوابند بایستی یک بالش زیر سر خود قرار دهند (سر باید نه خیلی بالا و نه خیلی پایین باشد). این افراد نیز میتوانند یک بالش بین زانوهای خود قرار داده و در صورت لزوم جهت تسکین درد پایین کمر، زانوهای خود را مقداری خم کنند. بیمار میتواند در صورت عدم بروز درد، خوابیدن بر روی شکم را ادامه دهد.
همچنین روشهای دیگر مانند حفظ وضعیت مناسب بدنی و روش صحیح بلند کردن اجسام نیز بایستی به دقت رعایت شود. با رعایت نکات ذکر شده، بیشتر میزان درد در عرض چند روز تا 2 هفته رفع خواهد شد. صرف نظر از نوع روش درمان، 80 تا 90 درصد از درد پایین کمر در مدت 6 هفته تسکین پیدا خواهد کرد.
سرما و گرمادرمانی
استفاده از حرارت یا سرما میتواند به رفع علت درد پایین کمر کمک کند. معمولاً در روز اول پس از آسیبدیدگی بهتر است از سرما استفاده شود. یخ و کمپرس سرد نباید مستقیماً بر روی پوست مورد استفاده قرار گیرند. یخ باید پس از مدت زمان 20 دقیقه برداشته شده و مجدداً برای مدت 20 دقیقه با فاصله زمانی 60 تا 90 دقیقه مورد استفاده قرار گیرد. این روند را میتوان در طول 24 ساعت پس از آسیبدیدگی چندین بار تکرار کرد. جهت جلوگیری از بروز سوختگی، پدهای حرارتی در قسمت کمر بایستی با احتیاط استفاده شوند. از به کار بردن پد حرارتی در زمان خواب بایستی خودداری شود.
ماساژ
ماساژ به طور موقتی باعث تسکین درد پایین کمر میشود. درمان دستی به همراه برنامه ورزشی میتواند در تسکین درد پایین کمر مؤثر باشد. البته درمان درستی ممکن است سبب افزایش احتمال آسیبدیدگی شده و بایستی از انجام آن در افراد دارای التهاب مفصل، مشکلات مرتبط با گردن که سبب عدم ثبات مهرههای گردن شده و یا فتق دیسک خودداری شود.
فیزیوتراپی
پس از تسکین درد، انجام فعالیت سبک طبق توصیه پزشک میتواند سبب تسریع روند بهبودی شود. استفاده از یک دوره درمانی زیر نظر متخصص فیزیوتراپی نیز میتواند در تسکین درد مؤثر باشد. برای جلوگیری از مزمن شدن درد پایین کمر، انجام ورزشهای ویژه جهت تقویت عضلات کمر و شکم توصیه میشود.
تحریک الکتریکی عصب از راه پوست
تحریک الکتریکی عصب از راه پوست میتواند سبب تسکین درد پایین کمر شود. دستگاه تحریک الکتریکی جریانی تولید میکند که میتواند از انتقال احساس درد از نخاع به مغز جلوگیری کند. بسته به شدت درد، میتوان این جریان را در ناحیه آسیبدیده چند بار در روز به مدت 20 دقیقه تا چند ساعت مورد استفاده قرار داد.
تزریق کورتیکو استروئید
در برخی از مواقع کورتیکواستروئید (مانند دگزامتازون یا متیل پردنیزولون) به همراه بیحسی موضعی (مانند لیودوکائین) را میتوان در مفاصل فاست یا فضای اپیدورال– بین ستون فقرات و لایه خارجی بافت اطراف طناب نخاعی- تزریق کرد. تزریق استروئید ممکن است برای بهبود سیاتیک تأثیر بیشتری داشته باشد. این روش معمولاً تنها برای چند روز تا چند هفته مؤثر است. هدف اصلی استفاده از تزریق استروئید، تسکین درد تا زمانی است که از برنامه ورزشی جهت بهبود درد برای بلندمدت استفاده شود.
جراحی جهت رفع درد پایین کمر
در صورتی که فتق دیسک به صورت مداوم باعث بروز درد سیاتیک، ضعف، از دست دادن حس یا از دست رفتن کنترل مثانه یا روده شود امکان دارد استفاده از جراحی جهت برداشتن بخشی از دیسک (دیسککتومی) یا در برخی از مواقع بخشی از مهره (لامینکتومی) ضروری باشد.
در موارد تنگی شدید کانال نخاعی ممکن است جهت باز کردن کانال نخاعی، بخش بزرگی از قسمت عقبی مهره (لامینا) با جراحی برداشته شود. در این موارد معمولاً از بیهوشی عمومی استفاده میشود. بیمار بایستی برای مدت 4 تا 5 روز در بیمارستان بستری شود. امکان دارد برای ادامه فعالیتهای روزانه به 3 تا 4 ماه زمان نیاز باشد. در حدود دو سوم افراد به طور کامل درمان میشوند. در بقیه موارد جراحی میتواند از بروز درد و تشدید علائم دیگر جلوگیری کند.
در مورد عدم ثبات ستون فقرات (ناشی از فتق دیسک شدید، سرخوردگی مهره یا پس از لامینکتومی جهت رفع تنگی کانال نخاعی) امکان دارد از جراحی فیوژن ستون فقرات کمری استفاده شود. البته این نوع جراحی سبب محدود شدن عملکرد شخص شده و ممکن است فشار بیش از حد بر بقیه قسمتهای ستون فقرات وارد کرده و باعث بروز مشکلات بیشتری شود.
در اکثر مواقع درد کتف چپ مشکل نگران کنندهای نخواهد بود ولی در برخی از موارد ممکن است نشان دهندهی عارضههای جدیتری باشد. درد کتف میتواند گمراه کننده باشد چرا که دلیل بروز آن همیشه مشخص نیست. این علامت میتواند نشان دهندهی مشکلات جدی مثل حملهی قلبی یا سرطان ریه بوده و یا اینکه تنها به دلیل خوابیدن در موقعیت نامناسب ایجاد شده باشد. عارضههای متعددی میتوانند این مشکل را ایجاد کنند که در این میان میتوان به بیماریهای دژنراتیو دیسک کمر، آرتروز، مشکلات کیسه صفرا و حتی زونا اشاره کرد. روش درمانی مورد استفاده تا حد زیادی به علت بروز درد بستگی خواهد داشت.
علت درد کتف چپ
استخوان کتف – که نام علمی آن اسکاپولا است یک استخوان مثلثی شکل در بالای کمر بوده که با بردن آرنج به طرف عقب برجسته شده و میتوان آن را مشاهده کرد. استخوانهای کتف عملکردهای مختلفی دارند که یکی از آنها حرکات محوری مفصل شانه است.
درد در کتف را میتوان با التهاب یا آسیب به ناحیهی شانه مرتبط دانست. این درد همچنین میتواند به صورت راجعه از مناطق دیگر مثل سینه و شکم باشد. به همین دلیل احساس درد در این ناحیه میتواند به سادگی یک کشیدگی عضلانی و یا به خطرناکی یا عارضهی قلبی یا ریوی باشد.
برخی بیماریها بیشتر باعث درد در یکی از کتفها میشوند. برای مثال بیماریهای مربوط به کیسه صفرا باعث درد در کتف راست و بیماریهای قلبی بیشتر باعث درد راجعه در کتف چپ خواهند شد.
در این جا به علل بروز درد در کتف نگاهی داشته و بر اساس ارگانهای مختلف بدن آن را دسته بندی میکنیم.
اسکلتی عضلانی
شایعترین علت بروز درد در کتف، کشیدگیهای عضلانی است. استفادهی بیش از حد از دستها و بالاتنه میتواند باعث درد کتف شود. این درد ممکن است با درد دیگر عضلات مثل شانه و کمر همراه باشد ولی تنها در ناحیهی کتف احساس میشود. حتی خوابیدن در یک موقعیت نامناسب (به خصوص خوابیدن طولانی مدت بر روی یک پهلو) میتواند باعث بروز این درد شود.
به طور کلی کشیدگیهای عضلانی معمولاً احساسی شبیه به خستگی عضلات داشته و در صورتی که برنامهی ورزشی جدیدی را شروع کردهاید احتمالاً آن را تجربه خواهید کرد. این مشکل در اثر بلند کردن وزنهی سنگین و یا خوابیدن بر روی تخت جدید نیز ممکن است ایجاد شود. دردهای طولانیتر ممکن است به عارضههایی مثل فیبرومیالژی یا سندرم درد میوفاسیال مربوط باشند.
ازجمله دیگر مشکلات عضلانی که باعث درد کتف میشوند میتوان به پارگی روتاتور کاف و عارضهای به نام سندرم کتف صدا دهنده اشاره کرد. در سندرم کتف صدا دهنده، صداهایی مثل تق تق یا خراشیدگی در سطح داخلی استخوان کتف شنیده میشوند. بسیاری از افراد مبتلا به این سندرم، به ناپایداری مفصل شانه و درد شانه نیز مبتلا هستند.
استخوان و مفاصل
مشکلات استخوانی مثل شکستگیها در کتف نادر هستند چرا که استخوان کتف یکی از سختترین استخوانها در بدن است. احتمال این که شما به شکستگی کتف دچار شوید ولی علت آن را به یاد نیاورید بسیار کم است. ازجمله علل شکستگی استخوان کتف میتوان به پرت شدن از ارتفاع یا تصادفات رانندگی با سرعت بالا اشاره کرد. شکستگیهای استخوان کتف ممکن است در صورت وجود سابقهی سرطان نیز اتفاق بیافتند.
پوکی استخوان میتواند بر روی کتفها، شانهها و گردن تأثیر گذاشته و باعث درد در ناحیهی کتف شود.
آرتروز میتواند به روشهای مختلفی باعث درد در ناحیهی کتف شود. ممکن است استخوان کتف به طور مستقیم درگیر شده و یا شما درد راجعه از محل دیگری مثل ستون فقرات، شانه یا دندهها را احساس کنید.
درنهایت، تحت فشار قرار گرفتن ریشههای عصبی توسط دیسکهای بیرون زده و پاره شده و یا تنگی کانال نخاعی میتواند باعث درد راجعه در کتف شود. در بیماریهای مربوط به دیسک ممکن است در گردن خود احساس درد کرده و یا شاهد بی حسی و سوزن سوزن شدن دستهای خود باشید. محل درد در کتفها در اثر بیماریهای مربوط به دیسک میتواند به پزشک در تعیین محل ضایعهی عصبی کمک کند.
قلب
با وجود اینکه درد کتف نسبت به درد قفسهی سینه کمتر اتفاق می افتد، درد کتف به تنهایی میتواند در افرادی که دچار حملهی قلبی میشوند بروز پیدا کند.
درد بالا تنه به خصوص در خانمها باید از نظر حملهی قلبی مورد بررسی قرار گیرد.
عارضههایی همچون پریکاردیت (التهاب لایهی خارجی قلب) یا دایسکسیون آئورت نیز میتوانند تنها با درد کتف خود را نشان دهند. در صورتی که در مورد علت درد خود مطمئن نیستید و سابقهی بیماریهای قلبی در خانوادهی شما وجود دارد، سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
ریه
درصد زیادی از افراد مبتلا به سرطان ریه و مزوتلیوما، دچار درد در کتف یا شانه میشوند. تومورهای پانکوست نوعی سرطان ریه هستند که بر روی قلههای ریه ایجاد شده و معمولاً به جای بروز علائم معمول سرطان ریه، باعث درد شانه، کتف و بازو میشوند.
عارضههای ریوی مثل امبولی ریه (لختههای خونی در پا که کنده شده و به ریه میروند) یا پنوموتوراکس (کلاپه شدن ریه) نیز میتوانند باعث درد کتف شوند.
دیوارهی قفسه سینه
زونا عفونتی است که توسط ویروس آبله مرغان ایجاد میشود و میتواند درد کتف ایجاد کند. این درد معمولاً به شکل سوزش و خارش احساس میشود. در حالی که زونا معمولاً با راش پوستی در ناحیهی عصب درگیر ایجاد میشود، درد ناشی از آن چند روز قبل از راش ایجاد شده و انجام تشخیص در روزهای ابتدایی را دشوار میکند.
شکم و لگن
ممکن است تعجب کنید که مشکلات شکم و حتی لگن میتوانند باعث درد در کتفها شوند ولی این مشکل به وفور دیده میشود. ناراحتی در عصبهایی که از قاعدهی دیافراگم (عضلهای که حفرهی شکم را از حفرهی سینه جدا میکند) عبور میکنند میتواند باعث دردهایی شود که در شانه و کتف احساس میشوند.
ممکن است شنیده باشید که افراد پس از عمل جراحی دچار درد کتف و شانه میشوند. زمانی که در طی عمل لاپاروسکوپی گاز به داخل حفرهی شکمی تزریق میشود، در بسیاری از موارد باعث ناراحتی در اعصاب قاعدهی دیافراگم شده و پس از جراحی درد کتف و شانه بروز خواهد کرد.
برخی از عارضههایی که ممکن است باعث درد کتف شوند شامل سنگ کیسه صفرا، زخم معده، رفلاکس معده و بیماریهای کبدی میشوند. در این عارضهها درد راجعه معمولاً در کتف راست احساس میشود. پانکراس یا لوزالمعده بخشی از دستگاه گوارش بوده ولی پانکراتیت معمولاً باعث درد در کتف چپ میشود.
بدخیمی
علاوه بر سرطان ریه، تومورهای دیگری که در قفسهی سینه ایجاد میشوند مثل لنفوما یا سرطانهای شکم مثل سرطان مری، سرطان معده، سرطان کبد و سرطان پانکراس میتوانند باعث درد در ناحیهی کتف شوند. متاستاز های استخوانی به کتف ممکن است در سرطانهایی مثل سرطان سینه، سرطان ریه، سرطان مری و سرطان روده بزرگ دیده شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورتی که درد شما شدید و غیر عادی بوده و یا بهتر نمیشود به پزشک مراجعه کنید. درد میتواند نشانهای از مشکلات دیگر باشد. ممکن است عارضهی شما جدی نباشد ولی در صورتی که شما را آزار میدهد بهتر است برای درمان آن اقدام کنید.
در صورتی که درد کتف شما با علائم خاصی همراه است میتواند نشان دهندهی عارضههای جدی و خطرناک باشد که نیازمند رسیدگی فوری پزشکی هستند. در صورت احساس درد بین دو کتف و همراهی آن با علائم زیر، سریعاً به پزشک مراجعه کنید:
- تنگی نفس
- درد قفسه سینه
- سنگینی سر
- تعریق بیش از حد
- درد، تورم یا قرمزی پاها
- سرفهی خونی
- تب
- ضربان قلب سریع یا نامنظم
- دشواری ناگهانی در حرف زدن
- کاهش دید
- فلج شدن یک طرف بدن
- کاهش هوشیاری
تشخیص
پزشک شما سوابق پزشکی را بررسی کرده و یک معاینه فیزیکی کامل انجام خواهد داد. بسیاری از دلایل بروز درد در کتف را میتوان بر اساس سوابق پزشکی بیمار تشخیص داد. پزشک شما یک معاینهی فیزیکی دقیق نیز انجام خواهد داد ولی مطالعات انجام شده نشان میدهند که تشخیص علت بروز درد در کتف با استفاده از معاینهی فیزیکی بسیار دشوار خواهد بود.
سوالاتی که پزشک از شما خواهد پرسید
در حالی که برخی از سؤالات ممکن است در مورد سوابق پزشکی و موقعیت شما خاص باشند، سؤالات زیر در اکثر موارد پرسیده خواهند شد:
- کدام کتف شما درد میکند؟ کتف راست، کتف چپ یا هر دو؟
- درد از چه زمانی شروع شده است؟
- درد به طور ناگهانی شروع شده یا به تدریج؟
- آیا اخیراً در برنامهی ورزشی خود تغییری ایجاد کردهاید؟
- آیا فعالیتهایی که باعث درد کتف میشوند انجام میدهید؟ مثل تنیس، گلف، شنا، بسکتبال، بدمینتون و راکتبال
- آیا درد در طرفی احساس میشود که شبها بر روی آن میخوابید؟
- درد خود را چگونه توصیف میکنید؟ برای مثال درد شما واضح است یا مبهم، سطحی است یا عمقی، سوزش یا درد، ضربان دار یا ممتد؟
- چه چیزی درد شما را تشدید میکند؟ برای مثال آیا حرکات خاص، نفس عمیق یا غذا خوردن باعث تشدید درد میشوند؟
- چه چیزی درد را کاهش میدهد؟
- آیا علائم دیگری نیز دارید؟ برای مثال تنگی نفس، درد در نواحی دیگر بدن، سرفه، درد قفسه سینه، گرفتگی صدا، کاهش وزن بی دلیل یا درد ناحیهی شکم.
- آیا سیگار میکشید یا سابقهی مصرف سیگار دارید؟
آزمایشات
ممکن است آزمایشات خون برای شما درخواست شوند. تستهای عملکرد کبدی ممکن است برای بررسی التهاب کبد (که میتواند به صورت درد کتف چپ احساس شود) مورد استفاده قرار گیرند. همچنین تستهایی برای انواع التهابی آرتروز و دیگر بیماریهای بافت همبند انجام خواهند شد.
مطالعات رادیولوژی
در مطالعات رادیولوژی ممکن است از عکس برداری با اشعهی ایکس، سی تی اسکن و اسکن MRI و در صورت داشتن سابقهی سرطان از پت اسکن (PET) استفاده شود. توجه داشته باشید که عکس برداری عادی از قفسهی سینه ممکن است نتواند علت درد کتف را به درستی مشخص کند. همچنین عکس برداری قفسهی سینه با اشعهی ایکس در یک نفر از هر چهار نفر مبتلا به سرطان ریه نتیجهی طبیعی خواهد داشت.
تستهای قلبی
در صورتی که پزشک شما نگران منشأ قلبی درد باشد، تستهایی مثل نوار قلب یا تست ورزش برای شما انجام خواهند شد. لازم به ذکر است که درد قلب به خصوص در خانمها ممکن است تنها به صورت درد کتف بروز پیدا کند.
معاینات شکم
تستهایی مثل آندوسکوپی فوقانی ممکن است برای بررسی معده و رودهی باریک مورد استفاده قرار بگیرند. در آندوسکوپی دارویی به شما داده میشود که شما را خسته میکند و سپس لولهای از طریق دهان به طرف معدهی شما فرستاده میشود. این کار به پزشک اجازه میدهد تا به طور دقیق این نواحی را مشاهده و بررسی کند.
ممکن است برای بررسی کیسه صفرا از اولتراسوند استفاده شود. همچنین برای بررسی کبد و پانکراس ممکن است از سی تی اسکن استفاده شود.
درمان درد کتف چپ
درمان درد کتف چپ به علت و شدت عارضه بستگی خواهد داشت. مدت زمان بهبودی نیز در افراد مختلف متفاوت خواهد بود.
در اکثر موارد درد بین دو کتف یک مشکل موقتی بوده که با استراحت و درمان مناسب از بین میرود. با این حال ممکن است این عارضه برخی از افراد را به شکل مزمن درگیر کند.
رژیم غذایی
برخی غذاها میتوانند باعث التهاب در بدن و تشدید علائم شما شوند. از غذاهای فراوری شده دوری کرده و مقادیر زیادی میوه و سبزیجات مصرف کنید. استفاده از غذاهای غنی از اسیدهای چرب امگا-3 مثل ماهی نیز میتواند به شما کمک کند.
استراحت
در برخی مواقع بهبود درد کتف تنها نیازمند استراحت خواهد بود به خصوص در صورتی که علت بروز این درد آسیبهای فیزیکی باشد.
سرما و گرما درمانی
استفاده از کمپرسهای گرم و سرد بر روی کتفها میتواند درد شما را تسکین دهد. معمولاً توصیه میشود این کمپرسها را هر ساعت به مدت 15 دقیقه مورد استفاده قرار دهید.
دارو
برخی داروها میتوانند در تسکین ناراحتی ناحیهی کتف به شما کمک کنند. ازجمله این داروها میتوان به داروهای ضد التهاب مثل ایبوپروفن اشاره کرد. بعضاً ممکن است به منظور کاهش التهاب و درد از استروئیدها به صورت قرص یا تزریقی استفاده شود. شل کنندههای عضلانی و حتی داروهای ضدافسردگی میتوانند برای برخی عارضههای درگیر کنندهی کتف مورد استفاده قرار بگیرند.
فیزیوتراپی
در صورت آسیب فیزیکی و یا تحت فشار قرار گرفتن یک عصب، فیزیوتراپی توسط پزشک به شما توصیه خواهد شد. فیزیوتراپی در بسیاری از موارد میتواند علائم شما را تسکین دهد به خصوص در صورتی که درد در اثر استفادهی بیش از حد از عضلات و مفاصل و یا آسیب فیزیکی ایجاد شده باشد. فیزیوتراپیست به شما در انجام تمرینات خاص کمک میکند که این تمرینات علائم شما را کاهش میدهند.
ماساژ درمانی
در این روش میتوان با تمرکز بر روی نواحی بین دو کتف، بافت های عضلانی منطقه را شل کرد. همچنین میتوانید دستگاههای ماساژ دستی خریداری کرده و از آنها در منزل استفاده کنید.
ورزش
فعالیت فیزیکی برای سلامت عمومی لازم بوده ولی ورزش میتواند باعث تقویت عضلات و درنتیجه کاهش درد شما شود. دراز و نشست، بارفیکس و شنا ازجمله تمرینات مناسب برای تقویت عضلات کمر و شکم خواهند بود.
یوگا و دیگر تکنیکهای کششی میتوانند گردش خون عضلات و مفاصل را بهتر کرده و علاوه بر تسکین درد، حرکت پذیری را نیز بهبود بخشند. در مورد دیگر تمرینات کششی که میتوانند درد شما را کاهش دهند از پزشک خود سؤال کنید.
عمل جراحی
در صورتی که درد کتف شما شدید بوده و به دلیل یک آسیب قابل درمان ایجاد شده باشد ممکن است پزشک انجام عمل جراحی را به شما پیشنهاد دهد ولی این حالت به ندرت دیده میشود. در عمل جراحی میتوان بافت اسکار را برداشت و تاندونهای شانه و بالای کمر را ترمیم کرد. 90 درصد از افراد مبتلا به درد کتف به روشهای بدون جراحی مثل استراحت، ورزش و دارو پاسخ مناسبی نشان میدهند.
نکاتی برای پیشگیری
نکات زیر میتوانند به شما در پیشگیری از درد کتف کمک کنند:
- حفظ حالت مناسب بدن. صاف بایستید و صاف بنشینید و از قوز کردن خودداری کنید. میتوانید با خریداری صندلی و بالش طبی به حفظ حالت مناسب گردن و کمر خود کمک کنید.
- اجسام سنگین را بلند نکنید. بلند کردن اجسام سنگین میتواند باعث آسیب و سپس درد کتف شود. از حمل کیف و کولههای سنگین بر روی یک شانه نیز خودداری کنید. در صورتی که باید جسم سنگینی را بلند کنید، حتماً زانوهای خود را خم کرده و فشار زیادی بر روی کمر خود وارد نکنید.
- از نشستن طولانی مدت پرهیز کنید. در صورتی که پشت میز کار میکنید به طور مرتب از جای خود بلند شده و حرکات کششی انجام دهید. این کار میتواند به شل نگه داشتن عضلات کمک کند. همچنین میتوانید از میز کار های ایستاده استفاده کنید.
- عادات سالم بسازید. غذاهای سالم بخورید، هر شب 7 تا 8 ساعت بخوابید و حداقل سه روز در هفته ورزش کنید. سبک زندگی سالم میتواند انرژی شما را افزایش داده و به شما در مدیریت درد کمک کند.