بیشتر افراد به احساس گزگز کف پا بی تفاوت هستند، حسی که موجب مومور شدن در دستها و پاها میشود. هرچند این احساس در عموم افراد چندان رایج نیست اما افراد بالای چهل سال که مبتلا به دیابت هستند و همچنین گیاهخواران، بیشتر در معرض این حالت قرار دارند. در این مطلب از مجله دلتا چند دلیل رایج احساس سوزن سوزن شدن یا گزگز شدن کف پا را که لازم است بدانید، گفته شده است.
تقریبا دو سوم دیابتیها از این بیماری رنج میبرند. هرچند این افراد متعلق به گروهی ریسکپذیر هستند.
برخی دلایل احساس گزگز شدن کف پا
دیابت
یکی از متداولترین علل این حس دیابت است که اعصاب کف پاها و دستها را در افرادی که قندخونشان غیرقابل کنترل است، تحت تاثیر قرار میدهد. و در نتیجه موجب میشود این اعصاب به محرکها پاسخ درست ندهند.
این بیماری میتواند غیر از کف دست و پا ( که به نام نواحی جوراب و دستکش شناخته میشوند) سایر بخشهای بدن را نیز تحت تاثیر قرار بدهد. کف دست و پا، درصورت ابتلا به دیابت، نسبت به آسیب عصبی حساستر است.
کمبود ویتامین ب ۱۲
گیاهخواران بیشتر در معرض این احساس قرار دارند چون رژیم غذاییشان کمبود ویتامین ب ۱۲ دارد. این نگرانکننده است، زیرا اکثر افراد بدون مشورت با پزشک و گرفتن رژیم غذایی مناسب اقدام به قطع مصرف برخی مواد غذایی میکنند.
ویتامین ب۱۲ نقشی اساسی در عملکرد اعصاب مغز دارد. کمبود این ویتامین منجر به مشکلاتی چون گزگز کف دست و پا میشود.
اعتیاد به الکل
افرادی که زیاد الکل مصرف میکنند و رژیم غذاییشان مغذی نیست، ممکن است دچار این احساس شوند. همچنین، نوشیدن زیاد الکل، باعث کمبود تیامین و سایر موادمغذی میشود.
سندرم تونل کارپال
اگر شغل شما به گونهای است که باید طولانی مدت بنشینید یا تمام روز پای کامپیوتر بمانید، پس باید نگران باشید. چون عصب میانی که در ناحیه سینه وجود دارد تحت فشار قرار میگیرد. در نتیجه منجر به گزگز شدن در کف دست و انگشتها میشود.
عفونت
سوزن سوزن شدن کف پا و کف دست در افرادی که در روستاها و نواحی دورافتاده زندگی میکنند رایج است زیرا بیشتر در معرض عفونتها قرار دارند. همچنین افراد سالخورده و آنهایی که از آکنه رنج میبرند هم درمعرض چنین بیماری قرار دارند.
مواد شیمیایی و سموم
وقتی صحبت از مواد شیمیایی و سموم میشود، جیوه، آرسنیک و سرب از رایجترینها هستند. افرادی که در کورهها کار میکنند در معرض سرب بوده و در نتیجه به اعصابشان آسیب وارد میشود.
ضایعات جیوه در دریا توسط ماهی مصرف شده و در نتیجه موجب انباشت جیوه در افرادی میشود که این ماهیها را استفاده میکنند. آنهایی که در صنایع وابسته به آرسنیک کار میکنند یا بیمارانی که در معرض آرسنیک هستند، آسیب عصبی دیده واحساس گزگز کف دست و پا را تجربه میکنند.
واسکولیت یا التهاب رگ
یک بیماری خودایمن که بیشتر در زنان رایج است، مخصوصا زنان ۲۰ تا ۴۰ سال. در این بیماری، خون رسانی در بخشهای مختلف بدن به دلیل التهاب عصبها، به خوبی انجام نمیشود.
وقتی احساس گزگز با درد یا ورم مفاصل، ریزش مو و کهیر پوستی همراه باشد، باید برای تشخیص واسکولیت آزمایش داده شود.
روشهای خانگی رفع احساس گزگز کف پا
- مصرف ویتامین ب۱۲: مصرف این ویتامین را در رژیم غذاییتان بیشتر کنید
- کنترل قند خون: ازآنجاییکه دیابتیها درمعرض این بیماری هستند، مهم است که میزان قندخونشان تحت کنترل باشد
- درمان با آبگرم: هروقت در دست و پای خود احساس گزگز کردید، آنها را ۱۵ تا ۳۰ دقیقه در آب گرم بگذارید
پیشنهاد مطالعه: از شما دعوت میکنیم مطلب آیا شما بیماری پارکینسون دارید؟ را بخوانید.
سوزش کف پا دلایل متعددی دارد و افراد سوزش کف پا را به صورت احساس سوزن سوزن شدن توصیف میکند. سوزش کف پا میتوان به صورت دوره ای یا مزمن به وجود بیاید که برخی مواقع با بی حسی، خارش، درد و ضعف عضلانی ارتباط دارد. متخصص فیزیوتراپی میتواند به طور دقیق به تشخیص و درمان احساس سوزن سوزن شدن کف پا بپردازد.
متخصصین مرکز جامع توانبخشی امید بعد از انجام عکس برداریهای لازم و تشخیص علت بیماری برنامه درمانی مناسب با رویکرد پلکانی را براساس شرایط هر بیمار تجویز میکنند.
برخی از روشهای متداول برای درمان بی حسی و سوزن سوزن شدن، ضعف و تورم کف پا عبارتند از استفاده از کفی طبی، استفاده از کفش طبی، ورزش کردن، ماساژ درمانی و فیزیوتراپی به منظور بهبود گردش خون کاهش تورم و ناراحتی در پاها. فیزیوتراپی میتواند به تقویت کف پا و افزایش انعطاف پذیری کف پا و کمک کند.برای کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت در کلینیک امید میتوانید با شماره تلفن 09025804413 تماس حاصل فرمایید.
علت سوزش کف پا
همه ما مشکلاتی از قبیل بی حسی و سوزن سوزن شدن در دست و کف پای خود را تجربه کرده ایم. این مسئله معمولاً به علت نشستن در یک حالت عادت طولانی و خواب رفتن دست و پا ناشی از متوقف شدن گردش خون یا فشرده شدن عصب به وجود میآید. این وضعیت معمولاً به تدریج و به صورت خود به خود بهبود پیدا میکند. گاهی اوقات سوزش کف پا دلایل بسیار جدی تری دارد که باید ارزیابی شود.
نوروپاتی محیطی
منظور از نوروپاتی محیطی اختلالی است که ارتباط بین سیستم عصبی مرکزی که شامل مغز و نخاع است و سایر نقاط بدن از قبیل عضله، پوست و سایر اعضای بدن از بین رفته است یا مختل شده است. نوروپاتی محیطی معمولاً علامت یک بیماری یا آسیب دیدگی دیگر است.
نوروپاتی دیابتی
نوروپاتی دیابتی یک نوع آسیب دیدگی عصب است که در افراد مبتلا به دیابت به وجود میآید. اگر شما دچار دیابت هستید سطح قند خون شما بالا است که این امر میتواند باعث آسیب دیدگی اعصاب و توانایی آنها برای برقراری ارتباط در سراسر بدن شود. نوروپاتی دیابتی شایع ترین علت سوزش کف پا است با این حال سوزش کف پا میتواند با احساس سوزن سوزن شدن در پاها، دست و بازو همراه شود.
بیماری شریان محیطی
بیماری شریان محیطی یک اختلال شایع در گردش خون محسوب میشود که در این اختلال شریانهای شما توسط تودههای چربی مسدود میشود و گردش خون در اعضای مختلف بدن محدود میگردد. سوزن سوزن شدن کف پا و همچنین احساس درد پا در هنگام راه رفتن بسیار شایع است. بیماری شریان محیطی و همچنین میتواند یکی از علائم تجمع چربی در سایر نقاط بدن از قبیل دست، بازو و قلب باشد.
بیماری خود ایمنی
بیماری خود ایمنی یک عبارت کلی برای توصیف آن دسته از اختلالاتی است که به علت حمله بدن به بافتهای خود به وجود میآید. همچنین برخی از بیماریهای خود ایمنی میتواند باعث سوزن سوزن شدن کف پا شوند که عبارتند از بیماری لوپوس، بیماری سلیاک، آرتریت روماتوئید، سندروم شوگرن و سندروم گیلن باره.
اس ام اس یا مالتیپل اسکلروزیس
مالتیپل اسکلروزیس بیماری پیشرونده است که باعث آسیب دیدگی دیواره خارجی سلولهای عصبی در سیستم اعصاب مرکزی از قبیل مغز و نخاع و خواهد شد. سوزن سوزن شدن کف پاها میتواند اولین علامت این بیماری باشد.
کمبود ویتامین
کمبود ویتامین به وضعیتی گفته میشود که بدن فاقد مقدار کافی از ویتامینهای مورد نیاز خود میباشد. برخی از ویتامینها از حد ویتامین ب ۱۲ اهمیت بسیار زیادی دارند زیرا از ارتباطات بین سیستم اعصاب مرکزی و سایر نقاط بدن محافظت میکند. اگر شما دچار دیابت هستید و از کمبود ویتامین رنج میبرید علائم و نشانههای نوروپاتی محیطی و سوزش کف پا در شما تشدید خواهد شد.
پوشیدن کفش نامناسب
پوشیدن کفش نامناسب میتواند باعث سوزن سوزن شدن در کف پا شود. به طور کلی پوشیدن کفش پاشنه بلند یا کفش بسیار تنگ میتواند فشار زیادی را به پاها وارد کند در نتیجه شما دچار فشردگی عصب خواهید شد. در صورتی که عصب فشرده شود شما سوزن سوزن شدن کف پا را تجربه میکنید. به انتخاب کفشی بپردازید که به اندازه کافی فضا در اختیار پای شما قرار میدهد، از فشرده شدن پای شما جلوگیری میکند و احساس راحتی در هنگام راه رفتن را تضمین میکند و پس از چند روز مشکل سوزن سوزن شدن پاها را از بین میبرد. در صورتی که علی رغم رعایت این مسئله سوزش کف پای شما از بین رفته است با مراجعه به پزشک ضروری میباشد.
بونیون
بونیون یکی دیگر از علل شایع فشردگی عصب محسوب میشود. بونیون به تودههای استخوانی روی مفصل انگشت پا گفته میشود و با گذر زمان این توده بزرگ میشود و انگشت بزرگ پای شما را وادار میکند به سایر نقاط انگشتان فشار وارد کند. در نهایت این امر منجر به فشرده شدن عصب و گاهی اوقات سوزن سوزن شدن و بی حسی خواهد شد. استفاده از ایجاد کننده فضا بین انگشتان میتواند به رفع فشار از روی سایر انگشتان استفاده کند یا آن که شما میتوانید از یک کفش متفاوت، کفی طبی یا کمپرس یخ استفاده کنید تا به تدریج مشکل شما برطرف گردد. اما در صورتی که علیرغم این موارد همچنان دچار مشکل سوزن سوزن شدن کف پای خود هستید ممکن است انجام عمل جراحی به منظور بهبود این وضعیت ضرورت پیدا کند. شما میتوانید با پزشک خود در این رابطه مشورت کنید تا اطلاعات بیشتری را در اختیارتان قرار دهد.
بیرون زدگی دیسک
عصب سیاتیک شایع ترین علت بدتر شدن وضعیت اعصاب ناشی از فعالیت جسمانی است. این عصب از قسمت پایین کمر شروع میشود و تا انگشتان پا ادامه پیدا میکند. بیرون زدگی دیسک زمانی به وجود میآید که دیسک بین مهرهها از جای خود خارج شود و به کانال نخاعی فشار وارد کند و منجر به ملتهب شدن اعصاب مجاور شود. روشهای مختلفی برای درمان دیسک کمر وجود دارد که برخی از آنها عبارتند از استراحت کردن و انجام عمل جراحی. درصورتی که تصور میکنید دچار بیرون زدگی دیسک کم شده اید بهتر است به پزشک مراجعه نمایید.
آسیب دیدگی یا التهاب عصب
التهاب عصب یا نوروما میتواند به علت بی حسی یا درد به وجود بیاید. در این اختلال درد در ناحیه انگشته سوم و چهارم پا متمرکز میشود و با توجه به شدت التهاب ایجاد شده میتواند منجر به بروز درد متوسط تا شدید گردد. انجام دادن فعالیتهای ورزشی سنگین و حرکات تکراری یا پوشیدن کفش تنگ به اعصاب فشار وارد میکند به همین دلیل شما باید به خریداری کفش و پردازد که فضای مناسبی را در اختیار شما قرار میدهد، به رفع فشار کمک میکند و به شما در هنگام راه رفتن احساس بهتری میدهد. آسیب دیدگی عصب در افراد مبتلا به دیابت یا افرادی که الکلی هستند یا از داروهای قوی مانند شیمی درمانی استفاده میکنند بسیار شایع است. آسیب دیدگی عصب معمولاً با پیدا کردن علل بروز این وضعیت به خوبی درمان میشود اما ممکن است شما به چند جلسه مراجعه به متخصص اعصاب نیاز داشته باشید تا به تجویز داروهای مربوط به تسکین درد عصب بپردازد و به شما برای بهبودی بیشتر کمک کند.
سندروم تونل تارسال
سندروم تونل تارسال که نسخه سندروم تونل کارپال در پا است زمانی به وجود میآید که عصب در تونل تارسال دچار فشردگی شود. در این اختلال درد پاشنه پا و قوس کف پا با بی حسی و سوزن سوزن شدن همراه میشود. گلچین اختلاف خیلی شایع نیست پوشیدن کفش تنگ، آسیب دیدگی یا تورم قسمت پایین بدن میتواند با بروز این اختلال ارتباط داشته باشد. همانند هر گونه بیماری یا علامتی که مدت زیادی طول میکشد بهتر است که شما به پزشک مراجعه کنید تا علت دقیق مشکل شما را ارزیابی نماید و برنامه درمان مناسبی را طراحی کند.
حمله گذرای ایسکمیک
یکی دیگر از علل شایع سوزش کف پا حمله گذرای ایسکمیک است. این اختلال زمانی به وجود میآید که گردش خون در شریان به طور موقت مسدود شود. حمله گذرای ایسکمیک شبیه سکته است اما علائم دائمی را به وجود نمیآورد. یکی از شایع ترین علائم حمله گذرای ایسکمیک بی حسی و ضعف ناگهانی در صورت، بدن دست و پاها است که معمولاً فقط یک طرف از بدن احساس میشود.
فیبرومیالژی
افراد مبتلا به فیبرومیالژی دچار بی حسی و سوزن سوزن شدن در پاها و کف پای خود خواهند شد. دو فرضیه برای بروز این لحاظ وجود دارد که عبارتند از سفتی و اسپاسم عضله که منجر به فشرده شدن اعصاب میشود. در این حالت عروق خونی در برخی از اعضای بدن از قبیل دست و پا دچار اسپاسم میشود و بسته میگردد. این وضعیت باعث پیشگیری از گردش خون در دست و پا خواهد شد و بی حسی آنها را به دنبال خواهد داشت.
سایر علل سوزش کف پا
- اضطراب
- بیماری شارکوت ماری توث
- نوروپاتی ارثی
- کم کاری غده تیروئید
- عفونت
- اختلالات ارثی
- آسیب دیدگی نارسایی کلیه
- مصرف برخی داروها
- سندروم گیر افتادگی عصب
- سیگار کشیدن
- بیماریهای سیستمیک
- مسمومیت
- تومور
فرایند تشخیص
در صورتی که شما دچار سوزش کف پا هستید مراجعه به پزشک و ارزیابی دقیق شما به منظور تشخیص علت اصلی اختلال ایجاد شده اهمیت بسیار زیادی دارد زیرا عوامل متعددی در به وجود آمدن سوزن سوزن شدن کف پا درد دارد. پزشک به انجام معاینات دقیق میپردازد و سپس وضعیت پاهای شما را ارزیابی میکند تا اطلاعات بیشتری را در خصوص علائم و نشانههایی که دارید مسابقه پزشکی تان به دست بیاورد. با توجه به وضعیت فردی شما پزشک درخواست انجام آزمایشات بیشتری را میدهد که برخی از آنها به شرح زیر میباشند:
آزمایش خون
انجام آزمایش خون میتواند به تشخیص برخی مشکلات از قبیل دیابت، کمبود ویتامین، نقص عملکردی برخی از اعضای بدن از قبیل تیروئید و کلیه و کبد، اختلالات متابولیکی و فعالیت سیستم ایمنی بدن کمک کند.
آنالیز مایع مغزی نخاعی
آنالیز مایع مغزی نخاعی میتواند به تشخیص بیماریهای سیستم اعصاب مرکزی کمک کند از قبیل آنتی بادیهای مهمی که با نوروپاتی محیطی ارتباط دارد.
الکترومیوگرام
الکترومیوگرافی روشی است که از تحریک الکتریکی به منظور ارزیابی ارتباط عصب و عضله استفاده میکند و اطلاعات زیادی را در ارتباط با ناهنجاریهای عصبی عضلانی ارائه میدهد.
تست بررسی هدایت عصبی
بررسی هدایت عصبی یک نوع دیگر از تست تحریک الکتریکی است از آن به منظور بررسی هدایت پالسهای عصب استفاده میشود و شباهت زیادی به الکترومیوگرافی دارد.
سی تی اسکن
سی تی اسکن روشی است که از اشعه ایکس به منظور تهیه تصاویر مختلف و متقاطع از اعضای بدن استفاده میکند.
اسکن ام آر آی
در اسکن ام آر آی از یک میدان مغناطیسی قوی و کامپیوتر به منظور تهیه تصاویر از استخوان و بافت نرم بدن استفاده میشود.
نمونه برداری از پوست و عصب
نمونه برداری از عصب و پوست شبیه آزمایشاتی است که در آن پزشک اقدام به برداشتن مقدار کوچکی از پوست یا عصب میکند تا تحت آزمایش قرار بگیرند.
درمان سوزش کف پا
استراحت کردن و استفاده از کمپرس یخ
به هیچ عنوان با درد خود کنار نیاید آن را تحمل نکنید زیرا ممکن است درد علامت یک بیماری جدی باشد که نیازمند توجه فوری است. میتوانید از استراحت دادن به پای خود و سرما درمانی به منظور بهبود درد خود استفاده کنید. برای این کار باید مقداری یخ را در کیسه پلاستیکی بریزید سپس آن را درون یک تکه پارچه قرار دهید و به مدت ۱۰ دقیقه روی ناحیه دردناک بگذارید. از قرار دادن بطری آب داغ روی پای خود اجتناب کنید و همیشه قبل از وارد شدن به استخر یا وان دمای آب را چک کنید.
از رول فومی برای تسکین ساق پای خود استفاده کنید
استفاده از رول فومی میتواند به رفع گرفتگی عضلات ساق پا کمک کند زیرا گرفتگی عضلات این ناحیه میتوانند با درد کف پا و سوزن سوزن شدن آن ارتباط داشته باشند.
کفش جدید بخرید یا بند کفش خود را شل کنید
پوشیدن جوراب و کفش تنگ یکی از علل شایع درد در قسمت جلویی انگشتان پا است. اگر بند کفش خود را سفت بسته اید هرچه زودتر آن را شل کنید و در صورتیکه کفش شما خیلی تنگ است بهتر است هر چه سریع تر به فکر تهیه یک جفت کفش جدید باشید. شما باید به منظور مراقبت از پاهای خود از کفش مخصوص راه رفتن استفاده کنید، در منزل از دمپایی استفاده نکنید و یک جفت کفش مناسب که به خوبی از پای شما محافظت میکند را برای استفاده در منزل تهیه نمایید.
مراجعه به متخصص فیزیوتراپی
اگرچه روشهایی که در قسمت بالا به آنها اشاره کرده میتواند به تسکین علائم و نشانههای شما کمک کنند مراجعه به متخصص فیزیوتراپی و ارزیابی توسط او به شما برای طراحی یک برنامه درمانی مناسب کمک میکند تا از میزان درد شما کاسته شود.
متخصص فیزیوتراپی با اهمیت فرآیند تشخیص علت اصلی مشکل شما و درمان آن به منظور پیشگیری از عود مجدد یا بروز مشکلات دیگر آشنایی دارد. او میداند که درد و علامت بیماری است و علت متفاوتی دارد. متخصص فیزیوتراپی پس از آن که علت اصلی درد را مشخص کرد از روشهای متفاوتی به منظور برطرف کردن آن استفاده میکند. پزشک به جای آن که به طور موقت به تسکین درد و علائم و نشانههای سوزش کف پا بپردازد به درمان علت اصلی بروز این اختلال خواهد پرداخت. متخصص فیزیوتراپی با تقویت بدن و عملکرد بهتر آن اطمینان حاصل میکند که شما دیگر دچار درد نخواهد شد.
متخصص فیزیوتراپی میتواند به کمک حرکات دست خود یا طراحی یک برنامه درمانی ورزشی به تسکین درد و سوزن سوزن شدن کف پای شما کمک کند. متخصص فیزیوتراپی به عنوان فردی که در زمینه ارزیابی حرکات بدن تخصص دارد میتواند به تشخیص و درمان مشکلات شما کمک کند و از بروز آسیب دیدگی مجدد در بدن پیشگیری کند. درد به هیچ عنوان نباید و شما را از شرکت کردن در فعالیتهای مورد علاقه تان بازدارد. متخصص فیزیوتراپی با شما در خصوص برنامه درمانی طراحی شده صحبت میکند تا شما نتایج مطلوبی را از روند درمان به دست بیاورید. هدف اصلی برنامههای درمان کاهش درد و سپس توانبخشی به منظور افزایش قابلیت عملکردی ناحیه آسیب دیده میباشد. برخی از روشهایی که در فیزیوتراپی مورد استفاده قرار میگیرند عبارتند از درمان دستی، ماساژ درمانی، تمرینات ورزشی توانبخشی، طب سوزنی و الکتروتراپی.
تزریق استروئید در فضای اپیدورال
اگر سوزش کف پا ناشی از مشکلات ستون فقرات باشد ممکن است دکتر تزریق کورتون را تجویز کند. در هنگام انجام این روش پزشک از یک سوزن نازک برای تزریق استروئید و داروی بی حسی به درون فضای اپیدورال کمر استفاده میکند. استروئید یک داروی ضد التهاب بسیار قوی است که به درون فضای اپیدورال، فضایی که اطراف طناب نخاعی و ریشه اعصاب کمر را احاطه کرده است تزریق میشود. التهاب درون این فضا و اطراف آن میتواند باعث ملتهب شدن ساختارهای حساس این ناحیه شود و شما را دچار درد کمر و پا نماید. این وضعیت باعث بی حسی و سوزن سوزن شدن یا سوزش پاها نیز خواهد شد.
تزریق استروئید به درون فضای اپی دورال میتواند به کاهش التهاب و کاهش درد یا حذف کامل آن و سایر علائم و نشانههایی که توسط این اختلال به وجود آمده اند کمک کند. انواع مختلفی از داروهای استروئیدی با توجه به شرایط بیمار و نظر پزشک مورد استفاده قرار میگیرند. ممکن است پزشک تزریق اپیدورال را به منظور درمان درد کمر یا پا یا هر دو توصیه کند. تزریق اپیدورال در اکثر موارد به منظور درمان درد کمر و پا ناشی از دیسک کمر یا تنگی کانال نخاعی تجویز میشوند.
تزریق پلاسمای غنی از پلاکت
خون از ۴ ترکیب اصلی ساخته شده است که عبارتند از پلاسما، پلاکت و گلبولهای سفید و گلبولهای قرمز. پلاکت در لخته شدن خون در هنگام بریدگی نقش دارد و اولین سد دفاعی بدن در مقابله با آسیب دیدگی ایجاد شده محسوب میشود، به ترمیم عضو آسیب دیده میپردازد و در فرآیند تولید بافت جدید و تسریع روند بهبود کمک میکند. پس از آنکه پلاکتها با کلاژن موجود در بافت آسیب دیده تماس پیدا کردند، پلاکت فورا به تولید فاکتورهای رشد بیولوژیکی مختلفی میپردازند تا روند بهبود در بافت آسیب دیده افزایش یابد.
برای کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت در کلینیک امید میتوانید با شماره تلفن 09025804413 تماس حاصل فرمایید.
علت خواب رفتن،گزگز،بی حسی و مور مور شدن دست و پا و درمان آن:
- گزگز و مورمور دست و پا
گزگز ، خواب رفتن و بیحسی دست و پا ، ضعف رفتن ساق پا و علامتی بسیار رایج و آزار دهنده است که گاهی اوقات بیخطر و موقتی است و برای مثال درد مچ دست میتواند ناشی از این باشد که هنگام خواب رفتن دستتان را زیر سرتان گذاشته اید و در نتیجه به عصب های دست فشار وارد شده است یا این که در اثر مدت طولانی پا روی پا انداختن اعصاب پا تحت فشار قرار گرفته اند. یا در مواردی مانند کیست مچ دست به صورت مزمن شاهد علائم ذیل خواهید بود. پارگی دیسک گردن موجب بروز درد در گردن، انتشار درد به بازو، درد شانه، گزگز و بیحسی بازو و دست میشود.
با این حال گزگز پا و یا دست در بسیاری موارد شدید، دورهای یا مزمن و گاه همراه با علائمی چون درد، خارش، بیحسی و تحلیل عضلات است. گزگز و خواب رفتن دست و پا در چنین حالتهایی نشانه آسیبی عصبی است که میتواند پیآمد علل گوناگونی چون ضربه دیدن یا صدمههای فشاری مکرر، بیماریهای سیستمیک مانند دیابت، قرار گرفتن در معرض مواد سمی و عفونتهای ویروسی یا باکتریایی باشد.
گزگز ،خواب رفتن و بی حسی دست و پا جزء علائم شایعی است که در مراجعه کنندگان مشاهده می شود . احساس گزگز و بی حسی ممکن است همزمان در دست ها و پاها باشد و یا ممکن است فقط در دست ها یا پاهای شخص حس شود . در هرکدام از این موارد علل ممکن متفاوت هستند.گاهی علت گزگز و خواب رفتگی بخصوص در ناحیه صورت ،بازوو پا ممکن است سکته مغزی باشد که موردی اورژانسی تلقی می شود. در این مقاله به بررسی دلایل بروز هر کدام از این حالت ها پرداخته شده است .لازم است در صورت احساس خواب رفتگی ، گزگز و سوزن شدن دست و یا پا حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید تا پس از تشخیص دقیق علت بروز این نشانه ها نسبت به درمان به موقع آن اقدام کند
علت ها و دلایل
شایعترین علت گزگز دست و پا علل غیر ارگانیک و بیشتر اضطراب و نگرانی است ولی بایدعلل ارگانیک گزگز دست پا ابتدا بررسی شوند و در صورت نبود شواهد کافی دال بر علل دیگر استرس را بعنوان عامل اصلی در نظر گرفته و درمان کرد.استرس با افزایش ترشح هورمون نوراپی نفرین باعث ایجاد علایم خواب رفتگی ،گزگز و مورمور می شود.جالب است بدانیم که گزگز ناشی از اضطراب و نگرانی در هر قسمت از بدن مانند صورت ،دست و پا،شکم، پشت و یا کل بدن ممکن است بروز کند.
علل ارگانیک گزگز و خواب رفتگی دست و پا:
علل تغذیه ای و علل متفرقه :
افزایش چربی و کلسترول
کاهش ویتامین ها مانند ویتامین گروه B و D وE
کاهش الکترولیتها مانند کلسیم ،منیزیوم ،روی
افزایش قند
افزایش اوره و متابولیتها
مسمومیت با نیکوتین سیگار
ورزش نکردن یا کم خوابی
اختلال هورمونها مانند هورمون تیرویید و انسولین و استروژن
نوروپاتی محیطی:
منظور از نوروپاتی محیطی اختلالهای تأثیرگذار بر عصبهای خارج از مغز و نخاع است. آسیب دیدگی فیبرهای حرکتی، نیز بیحسی، گزگز، سوزش، درد یا ضعف دست و پا یا سوزن سوزن شدن زانو را به دنبال خواهد داشت.
شماری از علتهای نوروپاتی محیطی ، علت خواب رفتن دست و پا همراه با گزگز یا بیحسی دست یا پا عبارتند از:
1. نوروپاتی محیطی دیابتی (در بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 یا 2)
2. نوروپاتی الکلی: نوشیدن مشروبات الکلی به مقدار زیاد و برای مدت طولانی
3. روماتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید): بیماری سیستمیک همراه با تورم و داغ شدن مفاصل دست و یا پا، خشکی و گرفتگی صبحگاهی و بیحسی
4. کمبود ویتامین B12 و اسید فولیک (فولات)
5. اورمی (پیآمد ازکارافتادگی کلیه)
6. بیماری لیم (نوع منتشر)
7. هپاتیت C
8. پلی نوروپاتی دمیلینه کننده التهابی مزمن (CIDP)
9. آمیلوئیدوز
اختلالهای نخاع و مغز:
یکی از این اختلالها ام اس یا فلج چندگانه است که باعث بیحسی و گزگز دست و پا وقسمتهای مختلف بدن میشود، که البته این علامت به ندرت دارای الگویی متقارن است. اختلال دیگر سکته مغزی است که با بیحسی ناگهانی یک سمت بدن، برای مثال دست و پای چپ، همراه است.
اختلالهای گردش خون:
شماری از علل بروز اختلال در گردش خون که باعث گزگز بین انگشتان پا یا بیحسی دست و یا پا میشود عبارتند از:
1. بیماری عروقی محیطی: تنگ شدن شریانها به دلیل رسوب کلسیم (تصلب شرایین یا آترواسکلروز) باعث گزگز دست و پا می گردد .
2. بیماری برگر: این بیماری معمولاً در مردان سیگاری 20 تا 40 ساله بروز مییابد و موجب درد، بیحسی و گزگز شدن دست و پا بیمار و سوزن سوزن شدن پا میشود؛ علائم در اثر ورزش و فعالیت آغاز و با استراحت کردن برطرف میشود.
3. یخ زدگی و سرمازدگی
4.سکته مغزی
اختلالهای نخاعی:
اختلالهای نخاعی یا ستون فقرات (ستون مهرهها) که باعث بیحسی و گزگز دست و یا پا میشود عبارتاند از:
1. صدمه دیدن نخاع
2. تومور نخاعی
3. سیرنگومیلی: وجود کیست (سیرینکس) در نخاع
4. کیست عنکبوتی نخاعی: وجود کیست حاوی مایع مغزی ـ نخاعی اطراف نخاع
مسمومیت: مسومیتهای زیر باعث گزگز دست و پا میشود:
1. مسمومیت با ماهی یا صدف
2. مسمومیت با سم آرسنیک
علل بیحسی و گزگز انگشتان پا
انداختن پاها روی یکدیگر در زمان نشستن: روی هم انداختن پاها هنگام نشستن، نشستن روی پا، چمباتمه زدن یا نشستن طولانی مدت یا گذاشتن کیف پول در جیب عقب گاهی باعث وارد شدن فشار به شریانها یا عصبهای پا میشود و در نتیجه باعث گزگز و خواب رفتگی و مور مور شدن دست و پا می شود
فتق دیسک کمر: بیرونزدگی یا فتق دیسک مهرههای کمر، عموماً بین مهرههای چهارم و پنجم کمر(دیسک بین مهره ای L4–L5)، یا بین مهره پنجم کمر و مهره اول خاجی(دیسک بین مهره ای S1-L5)، به ریشههای عصب سیاتیک فشار میآورد. بیماری فرسایشی دیسک (DDD) یکی از علل رایج بروز فتق دیسک است. فتق دیسک کمر میتواند تدریجی یا ناگهانی باشد و غالباً پس از بلند کردن جسمی سنگین از روی زمین رخ میدهد. علائم فتق دیسک کمری بسته به اینکه فتق دیسک در کجا اتفاق می افتد، متفاوت است. طیف وسیعی از درمان های غیر جراحی وجود دارند که میتوانند در درمان سیاتیک موثر بوده و اکثر انواع فتق دیسک تسکین دهند.
تنگ شدن مجرای نخاعی: این عارضه گاهی ارثی است، اما معمولاً پیآمد رشد بیش از اندازه استخوان مهره در اثر افزایش سن است.
سرخوردگی مهره یا اسپوندیلولیستزی: در عارضه سرخوردگی مهره، مهره ستون فقرات به سمتی (معمولاً رو به جلو) میلغزد. این اختلال گاهی مادرزادی است و گاهی از تخریب و فرسایش مرتبط با افزایش سن، وارد شدن ضربه یا آسیب پس از عمل جراحی نشأت میگیرد. نخست، به منظور کمک به التیام شکستگی، انجام فعالیتهای ورزشی باید متوقف شوند. اولین درمان سرخوردگی مهره کمر ممکن است شامل دارو، استراحت، ورزش درمانی، انجام تمرینات، آب درمانی، استفاده از کمربند طبی و مدیریت درد باشد.
سندرم پیریفورمیس: گرفتگی و اسپاسم عضله پیریفورمیس، واقع در بخش پایینی ستون فقرات، باعث فشردگی عصب سیاتیک و در نتیجه کمر درد میشود.
عفونت و تومور نخاعی: تومورهای موجود در نخاع یا ستون فقرات و التهاب ناشی از عفونتهایی مانند سل نخاعی به عصب سیاتیک فشار میآورد و موجب بروز عارضه سیاتیک و کمر درد میشود.
بارداری: رحم در دوران بارداری، به ویژه در زمان دراز کشیدن یا راه رفتن، گاهی به عصب سیاتیک فشار وارد میکند و در نتیجه مادر دچار کمر درد و گزگز یک یا هر دو پا میشود. بیرونزدگی یا فتق دیسک کمر نیز یکی از علل رایج به شمار میرود. در زمان بارداری افراد باید بسیار مراقب سلامت خود باشند تا دچار درد از قبیل: درد سیاتیک، ورم پا در بارداری و موارد دیگر نشوند.
بیحسی پا پس از جراحی: بیمار گاهی پس از جراحی فیوژن (الحاق یا خشک کردن) مهرههای کمر دچار درد و بیحسی پا میشود.
سندرم تونل تارس: این عارضه از فشردگی عصب درشت نی خلفی قرار گرفته در امتداد داخل مچ ناشی میشود. راه رفتن طولانی مدت یا پوشیدن کفش نو، صدمه دیدن، تورم تاندونها در بیماری روماتیسم مفصلی و… از علل بروز این عارضه به شمار میرود و علائم آن عبارت است از: پا درد، بیحسی، گزگز یا سوزش کف پا یا اطراف مچ که در اثر ایستادن یا راه رفتن تشدید میشود و تا حدی در اثر استراحت کردن بهبود مییابد.
سندرم پای بیقرار (RLS): این سندرم اختلالی عصبی با دلیل نامشخص است که بیمار به موجب آن تمایلی غیرقابل مقاومت به تکان دادن پا حس میکند. آهسته حرکت کردن، کشیدن پا، احساس خارش یا کشیدگی در پا از علائم این عارضه هستند که در زمان استراحت کردن تشدید میشوند و در نتیجه حرکت دادن پا به طور کامل یا جزیی از بین میروند.
علل بیحسی و گزگز دست
فشار روی دست: وارد شدن فشار به رگها یا عصبهای دست که باعث بیحسی، گزگز یا فلج موقت دست میشود، میتواند ناشی از موارد زیر باشد:
- قرار دادن دست زیر سر هنگام خوابیدن
- انداختن دست پشت صندلی هنگام نشستن
- بستن بند (ساعت، دستبند و…) دور دست یا حمل کیف و کوله پشتی
- باد کردن مچ دست در زمان اندازهگیری فشار خون
بالا بردن دست بالاتر از قلب: نگه داشتن دست(ها) در سطح بالای قلب در زمان کار یا خوابیدن باعث میشود تا خون کافی به دست نرسد و با بیحسی، گزگز یا فلج موقت دست(ها) به مدت چند دقیقه مواجه شوید.
سندرم دیسک گردن: بیماری دیسک فرسایشی یا صدمههایی مانند کشش بیش از اندازه در اثر بروز سانحه رانندگی (حرکت سریع سر به سمت عقب) بیرونزدگی یا فتق دیسک گردن را به دنبال دارد، که به نوبه خود موجب وارد شدن فشار به عصبهای نخاعی گردن و در نتیجه گزگز دست میشود.
اسپوندیلوز گردن: این عارضه بدشکلی مرتبط با سن مهرههای گردن است. دیسکها یا مهرههای تغییر شکل داده به نخاع یا ریشههای عصبی فشار میآورند و به بروز علائم مزمن دامن میزنند.
آسیب دیدگی: بسیاری از آسیب دیدگیهای دست و گردن باعث ضعف عضله، اختلال مفصل و فشردگی عصبهای بالای بازو یا آرنج یا مچ میود که به نوبه خود به گزگز دست و بازو منجر میشود.
سندرم تونل کارپ(CTS) : این سندرم یکی از عارضههای دردناک دست، انگشتان و مچ دست است که از استفاده مکرر از مچ دست یا ورم بافتهای مچ دست ناشی میشود و باعث فشردگی عصب میانی میشود. سندرم تونل کارپ یکی از مشکلات رایج کارگران خط مونتاژ، کاربران رایانه، موسیقیدانها، مکانیکها و تنیس بازان است.
کیست گانگلیون: این کیست برجستگی نرمی است که معمولاً در پشت دست برخی افراد 20 تا 40 ساله ایجاد میشود. این کیست کیسه غیرسرطانی پر از مایعی است که به دلیل ناشناخته روی صفحههای تاندون یا کپسول مفصل تشکیل میشود.
تشخیص
سابقه بیحسی دست: آگاهی از دوره زمانی خواب رفتگی دست و پا و گزگز یا بیحسی و ضعف احتمالی دست، درگیر بودن سر یا پاها، سابقه آسیب دیدگی گردن یا دست، استفاده مکرر از آرنج یا مچ دست، واکنش به سرما، کمکاری غده تیروئید، دیابت و یائسگی میتواند در تشخیص علت این عارضه راهگشا باشد.
آزمایش عصبشناختی: آزمایش حساسیت بر روی درماتوم مشخص دست، عصبهای درگیر را تعیین میکند.
تصویربرداری: در تصاویر اشعه ایکس (پرتونگاری) آرتریت (التهاب مفصلی) مهرههای گردن یا شکستگی استخوان مشخص میشود. به کمک میلوگرافی نیز فتق دیسک یا تنگی مجرای نخاع تشخیص داده میشود و بافتهای نرمی مانند تومور در ام.آر.آی. و سی.تی. اسکن دیده میشود.
الکترومیوگرافی یا عضلهنگاری برقی (EMG) و بررسی هدایت عصبی:
ماهیت آسیب عصبی به کمک این آزمایشها تعیین میشود. بهرهگیری از این دو روش در کنار تصویربرداری در ارزیابی میزان صدمه وارد شده به شبکه عصبی بازو و دست اهمیت بسیار دارد.
آزمایش خون: ابتلا به دیابت، غیرطبیعی بودن میزان سرم قندی (دیابت)، کلسیم، پتاسیم، سدیم، منیزم، ویتامین B6 یا B12، تیروکسین (کمکاری تیروئید)، هورمونهای جنسی (یائسگی) در آزمایش خون مشخص میشود.
آزمایش شبیهسازی سرما: ابتلا به پدیده یا بیماری رینود با انجام این آزمایش مشخص میشود.
راه ها و روش های درمان
پزشکان معمولاً در مواجهه با علائم اشاره شده و درمان گزگز دست و پا مسکن یا داروی ضدالتهاب تجویز میکنند. بااین حال ارزیابی دقیقی باید پیش از تجویز دارو جهت بررسی احتمال ابتلا به عارضههای جدی انجام شود. تعیین علت دامن زننده به این حس ناخوشایند و معالجه آن بهترین روش درمان سوزن سوزن شدن پا است
- اصلاح عضله، استخوان یا ستون فقرات
- بهبود وضعیت تغذیه
- کنترل بیماریهای خودایمنی
- کنترل سوءمصرف الکل
طب فیزیکی و توانبخشی راهبردهای سودمندی را متناسب با شرایط خاص هر بیمار برای درمان خواب رفتن دست و پا ارائه میدهد.
تلفن رزرو نوبت 66572220