بیشتر افراد گاهی اوقات در دست یا پای خود احساس گزگز میکنند. با اینکه خود حس گزگز در دست و پا ناخوشایند است، اما عموما علت آن چندان جدی نیست. با این حال، اگر گزگز شدن دست یا پا به طور مرتب رخ دهد، این امکان وجود دارد که علت آن عارضهای جدیتر باشد. در ادامه به بررسی برخی دلایل گزگز دست و پا میپردازیم.
برای گزگز دست و پا علل متعددی وجود دارد که بیشتر این علل نیز موقتی هستند. در همین حال، اگر فرد به حالتی غیرعادی بنشیند یا بخوابد، شاید به عصبی فشار وارد شود و همین مورد موجب گزگز دست و پا شود. به گزگز، مورمور و یا سوزن سوزن شدن نیز گفته میشود که در گفتوگوی عامیانه هر دو کاربرد بیشتری دارند.
توجه: برای اینکه به علت دقیق گزگز دست و پا پی ببرید بهتر است قبل از هر اقدامی به پزشک مراجعه کنید و در مورد علت این موضوع پیشداوری نکنید.
برخی علل گزگز دست و پا ممکن است جدیتر باشند و به همین جهت به تشخیص بهموقع و درمان مناسب احتیاج دارند.
دلایل احتمالی گزگز دست و پا
بسیاری از علل حس گزگز با عارضهای به نام نوروپاتی محیطی (Peripheral neuropathy) ارتباط دارند. این نوع آسیب عصبی به بیحسی و گزگز دست و پا منتهی میشود. با این حال، عارضهها و بیماری مختلفی وجود دارند که میتوانند به نوروپاتی محیطی منتهی شوند. در ادامه علل نوروپاتی محیطی و سایر عواملی که ممکن است منجر به گزگز دست و پا شوند را مرور میکنیم.
۱. مومور شدن دست و پا بر اثر فشردگی عصب
فرد ممکن است به دلیل فشردگی عصب (Pinched nerve) در دست و پای خود احساس گزگز کند. این عارضه ممکن است در اثر آسیبدیدگی یا تورم در فرد رخ دهد. سایر علائم فشردگی عصب شامل درد و حرکات محدود است. برخی درمانهای متداول برای درمان فشردگی عصب عبارتند از:
- استراحت
- دارو
- فیزیوتراپی
در صورتی که هیچکدام از روشهای درمانی فوق برای فرد مؤثر نبود، گزینه بعدی میتواند عمل جراحی باشد.
۲. استنشاق سموم و گزگز دست و پا
بلعیدن یک ماده سمی یا جذب توکسینهای مختلف از طریق پوست ممکن است باعث گزگز در پاها شود. سمومی که منجر به گزگز یا مورمور شدن میشوند عبارتند از:
- آرسنیک (Arsenic)
- تالیم (Thallium)
- جیوه (Mercury)
- ضد یخ (Antifreeze)
در صورت مسمومیت با هر کدام از این سموم باید سریعا به پزشک مراجعه کرد.
۳. تاثیر مصرف الکل بر گزگز دست و پا
الکل یک توکسین محسوب میشود و میتواند به بافت عصبی آسیب برساند. مصرف بیرویه الکل ممکن است به نوعی نوروپاتی محیطی به نام نوروپاتی الکلی (Alcoholic neuropathy) منجر شود. این عارضه که از شایعترین عوارض عصبی اعتیاد به الکل است میتواند باعث درد و گزگز دست و پا و سایر اندامهای بدن شود.
این علائم به دلیل آسیبدیدگی اعصاب محیطی بر اثر مصرف الکل به وجود میآید.
تحقیقات نشان دادهاند که بین ۲۵ تا ۶۶ درصد از افرادی که برای مدت طولانی به الکل اعتیاد داشتند، به نوروپاتی الکلی مبتلا هستند. عموما در درمان این دست بیماران از فرد خواسته میشود که مصرف الکل خود را کاهش دهد یا آن را به طور کامل قطع کند.
۴. مورمور شدن دست و پا بر اثر اضطراب و حملات پانیک
افرادی که دائما حس اضطراب دارند ممکن است دچار هایپرونتیلیشن (hyperventilating) شوند که این عارضه میتواند باعث گزگز پا شود. هایپرونتیلیشن، یکی از علائم شایع اضطراب است و مشخصه اصلی آن نیز تندی تنفس است. هایپرونتیلیشن باعث برهم خوردن توازن بین دیاکسید کربن و اکسیژن میشود و در نتیجه آن فرد ممکن است دچار گزگز دست و پا شود.
گزگز پا و اضطراب ممکن است از نظر روانشناسی نیز به هم مرتبط باشند. در واقع، فردی که دچار اضطراب میشود، معمولا نسبت به حواس بدنی خود آگاهی بیشتری پیدا میکند.
درمانهای اضطراب عبارتند از:
- رفتاردرمانی شناختی
- گفتاردرمانی
- داروهای ضد اضطراب
- انجام فعالیتهایی برای سلامتی مانند یوگا، مراقبه و ذهنآگاهی یا حضور در لحظه
در حملات پانیک فرد به طور ناگهانی دچار ترس، اضطراب، تپش قلب و هایپرونتیلیشن میشود و حس مرگ به فرد دست میدهد. در این حالت نیز ممکن است فرد دچار گزگز دست و پا شود.
بیشتر بخوانید: حملات پانیک چیست ؛ از نشانه ها تا درمان
۵. سوزن سوزن شدن دست و پا در بارداری
گزگز پا برای افراد باردار شایع است. افراد باردار اغلب در این دوران با احساس گزگز در پاهای خود مواجه میشوند. رحم ممکن است با رشد تدریجی جنین روی اعصاب پا فشار وارد کند و این امر به نوبه خود ممکن است باعث گزگز شود. نوشیدن آب کافی، تغییر وضعیت نشستن یا خوابیدن و استراحت کردن با بالا نگه داشتن پاها میتواند به رفع گزگز کمک کند.
با این حال، در صورتی که فرد با هرکدام از وضعیتهای زیر مواجه شد، بهتر است به پزشک مراجعه کند:
- رفع نشدن گزگز پا
- احساس ضعف در نواحی مختلف بدن
- تورم پا یا سایر اندامها
۶. گزگز دست و پا بر اثر آسیب فشار تکراری (RSI)
آسیب فشار تکراری ممکن است باعث گزگز دست شود. آسیب فشار تکراری زمانی اتفاق میافتد که فرد بیش از حد و برای مدت طولانی و بدون استراحت فعالیتهای تکراری را انجام دهد. آسیب فشار تکراری که از آن به عنوان «اختلال اندام فوقانی کاری» نیز نام برده میشود میتواند حاصل حالتهای بد بدن در هنگام نشستن یا ایستادن باشد.
آسیب فشار تکراری معمولا روی این نواحی بدن تاثیر میگذارد:
- مچ و دست
- بازو و آرنج
- گردن و شانه
سایر علائم آسیب فشار تکراری عبارتند از:
- درد
- حساسیت
- التهاب
- سفتی عضله
- احساس ضعف
- گرفتگی عضله
درمانهای آسیب فشار تکراری نیز عبارتند از:
- داروهای ضد التهاب
- کمپرس آب سرد
- بانداژ پلاستیکی
۷. نقش کمبود ویتامین در مورمور شدن دست و پا
کمبود ویتامین E ،B1 ،B6 ،B12، ویتامین B3 یا نیاسین ممکن است باعث گزگز دست یا پاها شود. ویتامینهایی که نام بردیم، نقش حیاتی در عملکرد عصبی بدن ایفا میکنند. کمبود ویتامین B12 ممکن است منجر به نوروپاتی محیطی شود. سایر علائم کمبود ویتامینها عبارتند از:
- سرگیجه
- تنگی نفس
- احساس خستگی
- سردرد
- مشکلات گوارشی
- درد در قفسه سینه
- حالت تهوع
- هپاتومگالی یا بزرگ شدن کبد
کمبود ویتامین با از سر گرفتن یک رژیم غذایی سالم یا مصرف مکملهای غذایی مناسب درمان میشود.
۸. گزگز دست و پا از علائم ام اس
ام اس (MS) یا تصلب بافت چندگانه، یک بیماری التهابی است که به سلولهای عصبی مغز و نخاع فرد آسیب وارد میکند. بیحسی یا گزگز پا از علائم اولیهی بیماری ام اس محسوب میشود. همچنین مبتلایان به بیماری ام اس ممکن است قبل از تشخیص بیماری نیز دچار گزگز دست و پا شوند.
سایر علائم ام اس عبارتند از:
- مشکلات بینایی
- انواع درد
- اسپاسم یا انقباض و گرفتگی ممتد غیرارادی عضلانی
- خستگی
- سرگیجه
- مشکل در برقراری تعادل
- مشکلات مثانه و دستگاه ادراری
- اختلال در عملکرد جنسی
- اختلالات شناختی
در صورتی که فرد مشکوک به داشتن بیماری ام اس است، باید حتما به پزشک مراجعه کند تا هرچه سریعتر روند تشخیص و در صورت ابتلا به ام اس، درمان بیماری طی شود.
بیشتر بخوانید: ام اس چیست؟ هرآنچه باید درباره (.M.S) بدانیم
۹. گزگز دست و پا ناشی از عوارض دارو
عوارض جانبی برخی داروهای خاص ممکن است گزگز دست و پا باشد. این دست داروها عبارتند از داروهایی که برای درمان بیماریها و عارضههای زیر تجویز میشوند:
- سرطان
- ایدز
- اچ آی وی (HIV)
- تشنج
- عارضههای قلبی
- فشار خون بالا
۱۰. سوزن سوزن شدن دست و پا به دلیل عفونت
برخی عفونتها موجب التهاب عصب میشوند. التهاب نیز میتواند منجر به گزگز دست یا پا شود. عفونتهایی که ممکن است باعث این مشکل شوند عبارتند از:
- ایدز
- HIV
- هپاتیت B و هپاتیت C
- جذام
- زونا (Shingles)
- بیماری لایم (Lyme disease)
در صورتی که فرد نسبت به ابتلا به یک نوع عفونت مشکوک است، بهتر است سریعا به پزشک مراجعه کند. پزشک آزمایشهای مناسبی از جمله آزمایش خون را برای تشخیص عفونت انجام میدهد و در صورت تشخیص عفونت، درمانهای لازم انجام میشوند.
۱۱.مورمور شدن دست و پا بر اثر نارسایی کلیه
گزگز دست و پا ممکن است یکی از علائم نارسایی کلیه باشد. دیابت و فشار خون بالا از عواملی هستند که خطر ابتلا به نارساییهای کلیوی را افزایش میدهند. سایر علائم نارسایی کلیه عبارتند از:
- گرفتگی عضله
- پیچیدگی عضله
- ضعف عضلانی
چنانچه فرد نسبت به هرگونه نارسایی کلیوی مشکوک است، بهتر است به پزشک معالج خود مراجعه کند. نارسایی شدید کلیه با دیالیز یا پیوند کلیه درمان میشود.
۱۲. بیماری خودایمنی عامل گزگز دست و پا
بیماری خودایمنی (Autoimmune disease) ممکن است باعث گزگز دست یا پا شود. بیماری خود ایمنی هنگامی رخ میدهد که دستگاه ایمنی فرد به بدن خود فرد حمله میکند.
انواع بیماریهای خود ایمنی که ممکن است موجب گزگز یا سوزن سوزن شدن دست و پا شوند عبارتند از:
- لوپوس اریتماتوس سیستمیک (SLE)
- بیماری سلیاک (Coeliac disease)
- روماتیسم مفصلی
برای تشخیص بیماری خود ایمنی، پزشک ممکن است:
- از سوابق پزشکی و سابقه بیماریهای خانوادگی فرد سوال کند
- معاینات جسمی را انجام دهد
- از فرد آزمایش خون بگیرد
برای درمان بیماریهای خود ایمنی معمولا از داروهای استروئیدی و سرکوبگر ایمنی و تغییر رژیم غذایی بهره برده میشود.
۱۳. تاثیر دیابت بر گزگز دست و پا
بیماری دیابت موجب بالا رفتن قند خون فرد میشود که به نوبه خود میتواند موجب آسیب عصبی شود. به همین دلیل فرد مبتلا به دیابت ممکن است دچار گزگز دست و پا شود. به این عارضه نوروپاتی دیابتی گفته میشود.
سایر علائم دیابت عبارتند از:
- احساس تشنگی شدید
- تکرر ادرار
- تشدید گرسنگی
- خستگی
- تاری دید
- ترمیم آهسته زخم
- کاهش بدون دلیل وزن
درمان دیابت شامل موارد زیر است:
- تجویز داروهایی مانند انسولین برای کنترل قند خون
- تغییر رژیم غذایی
- ورزش
۱۴. ارتباط بیماری شریان محیطی و گزگز دست و پا
بیماری شریان محیطی (Peripheral artery disease) روی دستگاه گردش خون فرد اثر میگذارد و منجر به تنگ شدن عروق خونی میشود.
گردش خون ضعیف میتواند باعث گزگز دست و پا شود. در صورت عدم درمان این عارضه با پدید آمدن پلاک در دیوارههای شریانی فرد ممکن است دچار سکته یا حمله قلبی شود. درمان بیماری شریان محیطی معمولا شامل تغییر شیوه زندگی و عمل جراحی است.
بیشتر بخوانید: بیماری عروق محیطی و علائمی که باید به آن توجه کرد
۱۵. مورمور شدن دست و پا از علائم سکته
گزگز دست و پا ممکن است یکی از علائم سکته نیز باشد.
علائمی که بلافاصله پس از سکته بروز پیدا میکنند عبارتند از:
- بیحسی یا ضعف در صورت، بازو یا پا به خصوص در یک طرف بدن
- احساس گیجی
- مشکل در تکلم
- مشکل در فهم
- تاری دید
- مشکل در راه رفتن
- سرگیجه
- از دست دادن تعادل
- از دست دادن هماهنگی بدن
اگر فرد یک یا چند مورد از این علایم را تجربه کرد، باید فورا با اورژانس تماس بگیرد.
منبع:
medicalnewstoday
از کدام خدمات دکتردکتر استفاده کنیم؟
نوبتدهی اینترنتی
اگر شما هم در خصوص مشکل خود نیاز به پزشک دارید با استفاده از امکان نوبتدهی اینترنتی میتوانید به راحتی برای مراجعه حضوری، در روز و ساعت دلخواه خود، نوبت دریافت کنید. برای دریافت نوبت اینترنتی از پزشک متخصص مغز و اعصاب روی دکمه زیر کلیک کنید.
ویزیت تلفنی
گاهی اوقات دسترسی به پزشک سخت و هزینهبر است. شما با استفاده از امکان ویزیت تلفنی میتوانید به راحتی برای دریافت مشاوره تلفنی از پزشک مورد نظرتان، نوبت دریافت کنید. برای برقراری تماس تلفنی با پزشک متخصص مغز و اعصاب دلخواهتان روی دکمه زیر کلیک(یا لمس) کنید.
پرسش و پاسخ پزشکی
شما با استفاده از امکان پرسش و پاسخ با پزشک میتوانید در هر ساعتی از شبانه روز پرسش پزشکی خود را مطرح کنید و پاسخ معتبری از پزشک دریافت کنید. برای ثبت سوال پزشکی خود روی دکمه زیر کلیک(یا لمس) کنید.
عضو انجمن صنفی جراحان عمومی ایران گفت: احساس سوزن سوزن شدن پا از سطح ملایم تا شدید در افراد مختلف مشاهده میشود و علت آن متعدد و مختلف است.
دکتر غلامرضا زمانی در گفتوگو با ایسنا، گفت: پارستزی، اصطلاح درمانی برای احساس گرما و درد و نیز احساس سوزن سوزن شدن پا یا مورمور شدن است.
وی ادامه داد: این احساس میتواند از سطح ملایم تا شدید در افراد مختلف مشاهده شود و نیز امکان ایجاد آن به صورت حاد (کوتاه مدت) یا مزمن (بلند مدت) بهطور طبیعی وجود دارد و علت سوزش کف پا متعدد و مختلف است و میتواند از خستگی ساده تا شرایط جدیتر همچون وارد شدن آسیب به اعصاب، ناهنجاری ستون فقرات یا مشکلات چرخش خون باشد.
عضو انجمن صنفی جراحان عمومی ایران افزود: بنابراین هنگام مشاهده این شرایط باید دلیل اصلی مشکل در اسرع وقت تشخیص داده شود تا از وارد شدن آسیب بلند مدت و گسترش احتمالی بیماری جلوگیری کرد.
زمانی گفت: در این رابطه مشکلات سیستمیک بدن همچون ابتلا به بیماری دیابت و آسیبهای وارد شده به اعصاب در ناحیه کمر میتواند باعث نوروپاتی یا از دست دادن احساس در پاها شود و این شرایط اغلب باعث سوزش سر انگشتان دست و پا میشود و افرادی که از سندروم سوزن سوزن شدن رنج میبرند، ممکن است بهطور هم زمان با مشکلاتی در سایر نقاط بدن خود مواجه باشند.
وی ادامه داد: علاوه بر احساس سوزش، علائم اصلی ابتلا به پارستزی شامل قرمز شدن، ورم و التهاب، افزایش تعریق، درد کف پا ناشی از گرفتگی و احساس افزایش دما در پاها است.
عضو انجمن صنفی جراحان عمومی ایران تصریح کرد: این شرایط، نشانهای از ایجاد مشکلات جدیتر برای فرد است و باید به پزشک متخصص مراجعه شود.
زمانی گفت: فتق دیسک کمر، تنگ شدن کانال نخاعی و سُرخوردگی مهرههای کمر در ناحیه کمر میتواند باعث تحریک عصب سیاتیک شود و در نهایت این تحریک با ایجاد درد در ناحیه پا همراه میشود.
وی اظهار کرد: دلایل عادی ابتلا به پارستزی شامل کار کردن زیاد، چاقی و اضافه وزن، مشکلات خونی، اعتیاد به مصرف الکل، مشکلات چرخش خون، گیر افتادن عصب، فقر ویتامین B، بیماری نقرس، ضربه خوردن، بیماری پای ورزشکاران، نوروما یا تومور عصبی، نوروپاتی محیطی، بیماری دیابت، قرار گرفتن در معرض مواد سمی یا شیمیایی و درماتیت تماسی است.
عضو انجمن صنفی جراحان عمومی ایران گفت: یک نکته مهم درباره تشخیص سوزش و داغ شدن پا این است که دلیل خاص سوزش و داغ شدن کف پا بهطور دقیق با انجام معاینات لازم توسط یک پزشک با تجربه تشخیص داده شود.
وی با اشاره به اینکه پزشک میتواند از برنامه درمانی مناسب با توجه به علت مشکل استفاده کند، تصریح کرد: درمان انتخاب شده در این حالت میتواند به سادگی عوض کردن کفش یا درمانهای سیستمیک برای اصلاح دلیل اصلی بیماری باشد.
عضو انجمن صنفی جراحان عمومی ایران ادامه داد: پوشیدن کفش مناسب، پوشیدن جوراب نخی به منظور کاهش سطح عرق کردن پا، شستشوی پا با آب خنک، افزایش مواد مغذی مورد استفاده به صورت روزانه به خصوص ویتامینB، استراحت دادن به پا تا حد ممکن، بالا نگه داشتن پا در زمان استراحت، کاهش مصرف مواد مسکن و یا الکل از جمله فعالیتهایی است که میتوان از آنها در خانه برای کاهش مشکل و ناراحتی تا زمان بهرهگیری از خدمات درمانی حرفهای استفاده کرد.
زمانی افزود: تجویز دارو (داروهای ضد قارچ و نیز داروهای مسکن، عصبی و دیابتی)، تجویز انواع مختلف پمادها و کرمهای موضعی، استفاده از کفش یا کفیهای طبی مخصوص، برنامهریزی درمانی برای ترمیم اعصاب آسیب دیده یا مشکلات خاص ایجاد شده برای اعصاب، مفاصل یا عضلات (شامل مشکلات موجود در ناحیه کمر)، مصرف مکملهای ویتامینی از دیگر روشهای درمان این بیماری است.
انتهای پیام
علت سوزش و داغی کف پا چیست؟
چرا دچار داغی کف پا میشویم؟ علت داغ شدن کف پا و سوزش، سوزن سوزن شدن و همچنین علت گزگز پاشنه پا چیست؟ در این مطلب از سایت زوم لایف، درباره سندروم سوزش پا، علت گزگز، سوزش، داغی، سوزن سوزن شدن و خواب رفتن پاها به طور کامل و جامع توضیح دادهایم. اگر دچار سوزش در ناحیه پا هستید، این مطلب را تا پایان بخوانید.
دسترسی سریع به عناوین مطلب:
- سندروم سوزش پا چیست؟
- علت سوزش پاشنه پا چیست؟
- دلایل سوزش کف پاها
- تشخیص سوزش کف پا
- زمان مراجعه به پزشک
سندروم سوزش پا چیست؟
سوزش پا (Burning Feet) ممکن است با آسیب اعصاب در پاها، که نوروپاتی نامیده میشود، ایجاد شود. سوزش پاها میتواند دلایل متعددی داشته باشد اما شایعترین علت سوزش پا، اغلب مربوط به بیماری دیابت است.
درد ناشی از سوزش پاها میتواند متناوب یا ثابت و خفیف تا شدید باشد. افرادی که دچار سوزش پا میشوند، ممکن است احساس گرما، سوزن سوزن شدن، لرزش و بی حسی داشته باشند که معمولاً سوزش پا در شب، شدیدتر است.
علائم سوزش پاها
با توجه به علتهای مختلف سوزش پا، علائم سوزش پا نیز بسیار متنوع است و میتواند شامل احساس گرما، خارش، تیر کشیدن، بی حسی یا درد، احساس ضعف یا سنگینی، احساس سوزن سوزن شدن، اسپاسم عضله، کم خونی، خشکی پوست، پوسته ریزی یا تاول روی آن، تورم پا و علائم دیگر باشد. همچنین ممکن است با راه رفتن، ورزش کردن و ایستادن این علائم تشدید شوند (1).
به خواب رفتن و گزگز دست و پا را هیچگاه نباید کم اهمیت دانست، زیرا ممکن است که نشانهای از یک بیماری بسیار خطرناک باشد. شناسایی و تشخیص عوارضی از قبیل نوروپاتی محیطی و اختلال در گردش خون در مراحل اولیه آنها فقط به اندازه یک مراجعه ساده به پزشک برای شما هزینه دارد. اما در صورتی که به این علائم اهمیت ندهید، ممکن است تا جایی پیشرفت کند که برای درمان سوزش کف پا نیاز به برنامههای درمانی پیچیده و پُرهزینه داشته باشید.
علت سوزش پاشنه پا چیست؟
عوامل مختلفی وجود دارند که میتوانند علت سوزش کف پا شوند. در موارد بسیاری افراد به طور ناگهانی و بدون هیچ دلیل مشخصی دچار این درد میشوند. در بعضی موارد، این درد میتواند ناشی از مسیر درد رجوعی باشد. درد رجوعی به دردی گفته میشود که در محلی غیر از محل محرک اصلی احساس میشود.
مواجهه با این درد پس از موارد زیر بسیار رایج است:
- شروع ورزش، خصوصا یک ورزش یا فعالیت جدید؛
- شروع شغل جدید یا تغییر جایگاه شغلی، جایی که ایستادن یا راه رفتن بیشتر مورد نیاز باشد؛
- افزایش وزن؛
- کف پای صاف؛
- داشتن پای کمانی (فررفته)؛
- تغییر در کفش، استفاده از کفشهای جدید یا متفاوت؛
- آسیب؛
- حاملگی.
علت سوزش کف پا در شب چیست؟
شایعترین علت سوزش کف پا در شب میتواند ناشی از مسیر درد رجوعی باشد. درد رجوعی به دردی گفته میشود که در جایی غیر از محل محرک اصلی احساس میشود (2).
دلیل سوزن سوزن شدن پا
15 علت سوزش پاها
همانطور که گفتیم، احساس سوزش در پا میتواند دلایل زیادی داشته باشد. بعضی از دلایل ایجاد سوزش پا مثل قارچ پوستی در «بیماری پای ورزشکاران» یا کفشهای تنگ بهراحتی رفع میشود. در بعضی موارد، علت ایجاد این عارضه، ناشناس باقی میماند.
1. نوروپاتی دیابتی
اگر قند خون بالا در طولانی مدت کنترل نشود، میتواند به تدریج به رگها و اعصاب خون آسیب برساند. قند خون بالا، انتقال سیگنالها از اعصاب را کاهش میدهد. همین عامل سیستم عصبی بدن ازجمله پا را ضعیف میکند. قند خون بالا همچنین باعث ضعف دیواره رگهای خونی میشود که اکسیژن و مواد مغذی را به اعصاب منتقل میکنند.
طبق اعلام موسسه ملی دیابت و گوارشها و کلیه، حدود 60 تا 70 درصد از افراد مبتلا به دیابت، نوعی آسیب عصبی یا نوروپاتی دارند. همچنین افرادی که یکی از شرایط زیر را داشته باشید، دچار آسیب عصبی یا نوروپاتی میشوند:
- افرادی که چاق هستند؛
- کسانی فشارخون بالا دارند؛
- افراد سیگاری؛
- کسانی که الکل میخورند.
نوروپاتی شایعترین علت سوزش کف پاها
هنگامی که عصب اندام تحتانی و پاهای شما آسیب ببیند، به نوروپاتی محیطی مبتلا شدهاید. نوروپاتی محیطی رایجترین نوع نوروپاتی دیابتی است. این نوع نوروپاتی میتواند باعث احساس سوزش درپا شود. البته به ندرت، نوروپاتی محیطی میتواند روی بازوها و دستها تأثیر بگذارد.
علائم دیگر نوروپاتی محیطی شامل موارد زیر هستند:
- بیحسی یا سوزن سوزن شدن دردست یا پاها؛
- احساس پوشیدن جوراب تنگ؛
- دردهای تند و ضربان آور؛
- ضعف یا احساس سنگینی در پاها یا بازوها؛
- تعریق بیش از حد.
در صورت مشاهده هرگونه علائم نوروپاتی به پزشک مراجعه کنید. لازم است بدانید که کنترل قند خون میتواند از آسیب عصبی جلوگیری کند یا حرکت آن را کند.
2. نوروپاتی حسی فیبر کوچک (SFSN)
SFSN یک نوروپاتی دردناک است که منجر به سوزش دردناک پا میشود. علائم دیگر شامل از بین رفتن احساس پا ودرد آنی است. این بیماری درنتیجه ازبین رفتن غلاف مَیِلین پوشانندهی فیبرهای عصبی به وجود میآید. اگرچه علت آن در بیشتر موارد مشخص نیست، اما بیماری دیابت میتواند دخیل باشد.
3. مصرف زیاد االکل
استفاده زیاد از الکل منجر به نوع دیگری از آسیب عصبی به نام نوروپاتی الکلی شود. علاوه بر سوزش پاها، سایر علایم شامل این موارد هستند:
- ضعف عضلانی، اسپاسم عضلانی و از دست دادن عملکرد عضلات؛
- اختلال عملکرد ادرار و روده؛
- سرگیجه؛
- اختلال در گفتار.
قطع مصرف الکل میتواند پیشرفت بیماری را متوقف کند. با این حال، برخی از آسیبهای عصبی ممکن است غیرقابل برگشت باشد.
نوروپاتی حسی، علت سوزش پاها
4. بیماری شارکو-ماری-توث (CMT)
نامهای دیگر آن، آتروفی ماهیچهای پرونئال و نوروپاتی حسی و حرکتی ارثی هستند. CMT شایعترین بیماری عصبی ارثی است و روی اعصاب کنترل کننده عضلات تأثیر میگذارد. یک بیماری پیشرونده که علائم آن با گذشت زمان بدتر میشوند. یکی از اولین علائم آن سوزش و سوزن سوزن شدن در پا و دستها است. علائم دیگر این بیماری شامل گرفتگی و آتروفی عضلات است.
5. سندرم درد ناحیه ای کمپلکس (CRPS)
سندرم درد ناحیهای کمپلکس یا CRPS درد مداوم در ناحیهای از بدن است که از نظر زمان و شدت بروز درد، تناسبی با میزان آسیب وارده ندارد و معمولا در مکان عصب خاصی قرار ندارد. سندروم درد ناحیهای پیچیده در یک اندام، اغلب بعد از جراحی یا آسیبی که پیامرسانی از مغز و نخاع را تحت تاثیر قرار دهد، دیده میشود.
سایر علائم سندرم درد ناحیهای کمپلکس عبارتند از:
- درد سوزشی؛
- ورم؛
- تغییر در رنگ پوست یا بافت.
این بیماری ممکن است سیستم ایمنی بدن را نیز تحت تأثیر قرار دهد. ممکن است عوامل ژنتیکی در ایجاد آن نقش داشته باشند.
6. اریتروملالژیا
اریتروملالژیا (Erythromelalgia) یک بیماری نسبتاً نادر است که نشانههایی مانند پاهای قرمز، داغ و دردناک، بدون دلیل مشخص دارد. شدت این بیماری در افراد متفاوت است و در شرایط زیر، بمرور درد آن بدتر میشود:
- ورزش؛
- پیادهروی؛
- ایستادن بیش از حد؛
- قرار گرفتن در معرض گرما.
7. سوء تغذیه
سوزش پا ناشی از سوء تغذیه در حال حاضر کمتر رخ میدهد، اما هنوز هم درمناطقی که شرایط زندگی بسیار سختی دارند، دیده میشود. درمیان سالمندان، آسیبهای عصبی ممکن است مرتبط با کمبود مواد زیر باشد:
- ویتامین B-12؛
- ویتامین B-6؛
- ویتامین(فولات) B-9.
کمبود ویتامین B میتواند باعث سوزش پاها ومشکلات عضلات شود. همچنین کمبود ویتامین B میتواند باعث کم خونی و کمبود گلبولهای قرمز خون سالم شود. از دیگر علائم کمبود ویتامین میتوان به خستگی، سرگیجه و تنگی نفس اشاره کرد.
احساس سوزش کف پاها به دلیل کم کاری تیروئید
8. کم کاری تیروئید
کم کاری تیروئید، تعادل هورمونهای بدن را تغییر میدهد. کم کاری تیروئید میتواند باعث تورمی شود که روی اعصاب شما فشار وارد میآورد. علاوه بر سوزش پا، علائم کم کاری تیروئید شامل خستگی، افزایش وزن و خشکی پوست است.
اگر میخواهید درباره کم کاری تیروئید؛ علائم، تشخیص، پیشگیری و درمان آن، بیشتر بخوانید، اینجا کلیک کنید.
9. بیماریهای عفونی
سوزش پا میتواند یکی از علائم بیماریهای عفونی باشد، از جمله
- بیماری لایم (بیماری عفونی باکتریایی که از طریق نیش حشرات آلوده منتقل میشود.)؛
- HIV (ایدز)؛
- سیفلیس (بیماری مقاربتی باکتریایی که موجب زخمهای عفونی میشود.)؛
- زونا (بیماری ویروسی که همانند آبله مرغان است و معمولا بزرگسالان به این بیماری مبتلا میشوند.) .
اگر احساس سوزش پا میکنید، از پزشک خود در رابطه با انجام تستهای مخصوص بیماریهای ذکر شده سوال بپرسید.
10. پای ورزشکاران
پای ورزشکاران یک عفونت مسری قارچی است که اغلب در ورزشکاران دیده میشود. همچنین به نام تینه آپدیس شناخته میشود. یکی از شایعترین علائم پای ورزشکاران احساس سوزش یا خارش بین انگشتان یا کف پاها است. همچنین ممکن است علایم زیر نیز وجود داشته باشد:
- تاولهای خارش دار روی پاها؛
- ترک خوردن و پوست انداختن بین انگشتان پا یا کف پاها؛
- خشکی پوست در طرفین یا کف پاها؛
- پوست جدید روی پاها؛
- ناخنهایی که از بستر جدا شده اند، یا بیرنگ، قطور و شکننده هستند.
11. بیماریهای کلیوی
وقتی کلیهها درست کار نمیکنند، خون میشود که منجر به تورم و خارش پاها میشود. همین تجمع سموم در خون، منجر به تورم و خارش پاها میشود. همچنین میتواند باعث مشکلات زیر شود:
- کاهش دفع ادرار؛
- تنگی نفس غیر قابل توضیح؛
- حالت تهوع؛
- گیجی؛
- تشنج؛
- خستگی؛
- کما.
12. بیماری های عروق محیطی
بیماری های عروق محیطی یا بیماری سرخرگ محیطی (PAD)، تنگ شدن عروق خونی محیطی است؛ یعنی رگهایی که خون را به پا و دست میرسانند. علائم این بیماری شبیه نوروپاتی محیطی است. از بین این علائم میتوان به سوزش کف پاها و ساق پا اشاره کرد. درد این نواحی بر اثر ورزش و پیادهروی شدیدتر میشود.
سندرم تونل تارسال و سوزش کف پا
13. سندرم تونل تارسال
این سندرم بین استخوان مچ پا و یک گروه از رباطها در نزدیکی بالای پا است. تورم ناشی از این آسیب، ورم مفصل، چرخش استخوان، قوسهای افتاده یا سایر شرایط ممکن است روی عصب فشار وارد کند. در این شرایط ممکن است احساس تیر کشیدن پا، بی حسی، سوزن سوزن شدن یا سوزش کف پا داشته باشید.
برای این بیماری باید هر چه سریعتر درمان را شروع کنید؛ قبل از اینکه آسیب ایجادشده در عصبها دائمی شود.
14. قرار گرفتن در معرض سموم و مواد شیمیایی مختلف
قرار گرفتن در معرض فلزات سنگین و سایر مواد شیمیایی صنعتی در مدتهای زمانی طولانی ممکن است باعث ایجاد علائم نوروپاتی محیطی شود. ممکن است برخی داروها برای بیماریهای خاص مثل داروهای ایدز یا تشنج به اعصاب آسیب برساند.
15. شیمی درمانی
داروهای شیمیایی مورد استفاده در درمان سرطان، عوارض جانبی متعددی دارند که نوروپاتی محیطی یکی از آنهاست. از دیگر عوارض جانبی شیمی درمانی در سیستم عضلانی و عصبی عبارتاند از:
- احساس ضعف، خستگی، درد و لرزش در عضلات؛
- کاهش سرعت واکنشها و مهارتهای حرکتی؛
- مشکلاتی در حفظ تعادل؛
- ضعف عضلانی؛
- درد.
روشهای تشخیص سوزش پا
تشخیص سوزش کف پا
اگر سوزش کف پای شما همراه با درد است، باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک ابتدا برای تشخیص موارد زیر معاینه بدنی انجام میدهد:
- مشکلات ساختاری در پاها؛
- عفونت قارچی؛
- پوست قرمز یا کمرنگ؛
- رفلکس؛
- عدم احساس.
سپس، پزشک از شما در مورد سوابق پزشکی، مصرف داروها و سایر بیماریهایتان سؤال میکند. همچنین از شما میپرسد که علائمتان چه زمانی شروع شده و چه مدت است که ادامه دارد.
پزشک ممکن است آزمایشهایی برای تشخیص بیماریهای دیگر انجام دهد. مثلا آزمایشهای مرتبط با دیابت که یکی از رایجترین دلایل سوزش کف پا است. علاوه بر این، پزشک باید بداند که آیا عادتهای پرخطری مثل مصرف بیرویهٔ الکل دارید یا خیر. برای تشخیص بیماریهای زیر، پزشک آزمایشهای مختلفی مثل آزمایش زیر تجویز میکند:
- هورمون تیروئید؛
- عفونت کلیه؛
- کمبود ویتامین؛
- ایدز؛
- سایر عفونتها.
اگر بیماری سندرم تونل تارسال تشخیص داده شود، ممکن است به عکسبرداری نیاز پیدا کنید. همچنین، پزشک ممکن است کفشها یا نحوهٔ راه رفتن شما را بررسی کند تا مطمئن شود که مشکل شما به خاطر کفشهای تنگ یا راه رفتن نادرست نباشد. سایر علائم دیگر خود را با پزشک در میان بگذارید، چون ممکن است هر نوع عفونت یا جراحت دیگر، بر سوزش کف پای شما تأثیرگذار باشد (3).
پیشگیری از سوزش پاها
چند نکته برای کاهش سوزش پا
برای کمک به کاهش سوزش پا میتوانید اقدامات زیر را انجام دهید (4):
- بعد از پیاده روی کفش و جوراب خود را در بیاورید تا سریعا پا خشک شود.
- پای خود را در آب خنک بگذارید اما از یخ استفاده نکنید.
- به پاهایتان استراحت دهید.
- در طول روز کفش و جورابتان را عوض کنید.
- در طول روز مواد مغذی و ویتامینهای بیشتری ( مخصوصا ویتامین B) مصرف کنید.
- برای از بین بردن مشکلات پا از یک کفش مناسب استفاده کنید.
- مواد مخدر یا الکل مصرف نکنید.
برای رفع سوزش پاها، درمانهایی وجود دارد که از آسیبهای دائمی به عصبها پیشگیری میکند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
با توجه به علل بسیار متنوع سوزش پا، لازم است در صورت مواجهه برای تشخیص علت زمینهای به پزشک مراجعه کنید. اگر مبتلا به دیابت هستید ممکن است نیاز به بازنگری در داروهای کنترل قند خون داشته باشید، همچنین اگر اختلال تیروئید دارید ممکن است نیاز به کنترل آن پیدا کنید. همچنین در صورت شک به بیماری های عفونی لازم است از این لحاظ بررسی شوید. درصورت وجود درد به همراه سوزش نیز به معاینه نیاز خواهید داشت.
سخن پایانی
احساس سوزش در پاها ممکن است باعث درد و ناراحتی شود که شدت این درد از ملایم تا وخیم، متغیر است. برای اینکه بتوانید سوزش پا را دارمان کنید، باید علت اصلی سوزش پاها مشخص شود، و برای تشخیص آن باید به پزشک مراجعه کنید. احساس سوزش در پاها اگر پیگیری نشود، ممکن است دچار آسیب عصبی شوند.