سرگیجه
سرگیجه (Dizziness) به حالت چرخش دورانی در سر میگویند. میتوان سرگیجه را این طور توصیف کرد که گویا فرد در حال حرکت است یا همه چیز به دور او میچرخد. نوعی حالت گیجی یا عدم تعادل، که فرد احساس میکند نمیتواند روی پا بایستد. سرگیجه به تنهایی یک بیماری نیست بلکه نشانهای از بیماری محسوب میشود.
افراد در طول زندگی خود ممکن است بارها دچار سرگیجه شوند که ممکن است به صورت موقت یا طولانی مدت اتفاق بیفتد. اگر دلیل مشخصی برای سرگیجه وجود ندارد و باعث اختلال در زندگی فرد شده باشد، باید به دنبال دلایل و درمان آن بود. هر فردی در هر سن و سال و هر جنسی ممکن است سرگیجه را تجربه کرده باشد. در این مطلب، به بررسی منشا سرگیجه و دلایلی که ممکن است باعث بروز آن باشد خواهیم پرداخت. اگر تجربه این عارضه را دارید با ما همراه باشید. می توانید در خصوص سرگیجه خود با پزشک مغز و اعصاب صحبت کنید .
علائم سرگیجه چیست؟
گفتیم که سرگیجه به تنهایی یک بیماری نیست بلکه نشانهای از یک بیماری به حساب میآید. افراد ممکن است حسهای مختلفی را به سرگیجه تعبیر کنند. یعنی دچار احساسات متفاوتی شوند که هنگام توضیح برای پزشک، آن را سرگیجه مینامند. بعضی از افراد از چرخیدن اجسام به دور خود شکایت دارند. بعضی دیگر میگویند که احساس ضعف یا سبک شدن در سر دارند.
از دست دادن تعادل یا توان ایستادن نیز از مواردی است که به هنگام توصیف سرگیجه اعلام شده است. گاهی فرد از اینکه حالتی شناور یا بیقرار دارد کلافه شده است و گاهی افراد دچار سرگیجه در رختخواب میشوند. در تمامی این موارد، علائم نشان از یک حس کاذب دارد. حسی که با از جا بلند شدن ناگهانی، دویدن، راه رفتن، یا حرکت دادن سریع سر، بیشتر میشود. گاهی حالت تهوع یا گیجی هم به این سرگیجه اضافه میشود. برخی مواقع علائم آنقدر زیاد است که بیمار نیاز به خوابیدن و بستن چشمانش دارد. سرگیجه ممکن است چند ثانیه طول بکشد یا چندین روز متوالی فرد را درگیر خود کند. این علائم نشان میدهند که باید به دنبال دلایل سرگیجه بود تا این تجربه تکرار نشود.
دلایل بروز سرگیجه چیست؟ ۱۳ دلیل نحس سرگیجه
سرگیجه دلایل بسیار زیادی دارد. در حالت کلی در پزشکی، سرگیجه را به دو دسته تقسیم میکنند.
سرگیجه محیطی : که عموما بر اثر وجود مشکلی در گوش داخلی یا در اعصاب تعادلی فرد است.
سرگیجه مرکزی: که ناشی از وجود مشکلی در قسمت مخچه یا ساقه مغز به وجود میآید.
علاوه بر این دو دسته اصلی، علائم معمولتری نیز برای سرگیجه وجود دارد که عموما مربوط به بیماری خاصی نیستند و به راحتی نیز درمان میشوند. در ادامه دلایلی که میتواند باعث بروز سرگیجه شوند را معرفی خواهیم کرد. دقت داشته باشید، هر کدام از این دلایل، باید توسط پزشک شناسایی و درمان شوند. اگر بابت سرگیجههای خود نگران هستید یا دچار سرگیجه های خطرناک هستید، ابتدا میتوانید با یک ویزیت آنلاین متخصص گوش و حلق و بینی یا پزشک داخلی، احتمالات سرگیجه خود را بررسی کرده و سپس به دنبال درمان باشید.
۱. سرگیجه به دلیل اختلال در گوش میانی
یکی از شایعترین دلایل سرگیجههای شدید و طولانی مدت، وجود یک اختلال در گوش داخلی است. اگر مایع گوش داخلی حرکت کرده و وارد کانالهای گوش داخلی شوند، این احساس سرگیجه و چرخیدن محیط به دور سر، بیشتر میشود. این مشکل یکی از مهمترین و رایجترین مشکلات گوش داخلی است که بسیاری از افراد آن را تجربه میکنند. بسیاری از بیماران، در این مورد، تجربه سرگیجه در خواب را نیز دارند.
۲. سرگیجه به دلیل لابیرنتیت (Labyrinthitis)
لابیرنتیت، بیماری عفونت گوش داخلی است. زمانی که لابیرنت (یعنی تونلهای داخل گوش) گوش دچار التهاب شود، اطلاعاتی متفاوت با آنچه گوش سالم و چشم به مغز میدهد را ارسال میکند. این عدم تعادل و یکی نبودن اطلاعات باعث ایجاد سرگیجه میشود. این التهاب به دلایل خیلی ساده مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا به وجود میآید و عموما ریشه ویروسی دارد. گاهی این سرگیجه با حالت تهوع، شنیدن صدای وزوز در گوش، تب و گوش درد همراه است. این مشکل با درمان دارویی به راحتی قابل حل است.
۳. سرگیجه به علت بیماری منیر (Menier)
یک بیماری نادر در گوش وجود دارد که یکی از علائم آن سرگیجه است. منیر بیماری است که گوش داخلی را درگیر خود میکند. علاوه بر سرگیجه، حالت تهوع، استفراغ، وزوز گوش و کم شدن شنوایی نیز از دیگر علائم این بیماری است. بسیاری از بیماران درکنار این علائم، احساس فشار در داخل گوش خود نیز دارند. این بیماری با دارو و رژیم غذایی خاص قابل درمان است اما در بعضی موارد بسیار نادر نیاز به جراحی خواهد داشت.
۴. عوارض داروهای مختلف و بروز سرگیجه
علاوه بر مشکلات مربوط به گوش که از شایعترین دلایل سرگیجه هستند، گاهی عوارض بعضی از داروها، باعث سرگیجه در افراد میشوند. اگر اطلاعات دارویی که استفاده میکنید را بررسی کنید، ممکن است به دلیل سرگیجه خود پی ببرید. در این صورت نباید مصرف دارو را قطع کرد. با مشاوره با پزشک، شرایط خود را توضیح دهید. ممکن است پزشک داروی جایگزین معرفی کند. معمولا بعضی داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد تشنج، داروهای شل کننده عضلات، قرصهای خواب آور، داروهای تنظیم فشار خون و بسیاری داروهای دیگر در بعضی از بیماران، عارضه سرگیجه را به همراه دارد.
۵. سرگیجه ناشی از کمبود ویتامین
کمبود بعضی ویتامینها در بدن، میتواند باعث بروز سرگیجه در افراد شود. برای مثال کمبود ویتامین B12 در بسیاری موارد، ایجاد سرگیجه و تهوع میکند. تشخیص کمبود ویتامین قطعا بر عهده پزشکان است و نباید به صورت سرخود، ویتامینها را وارد برنامه غذایی کرد. همانطور که کمبود ویتامین عوارض زیادی دارد، مصرف زیاد از حد آنها هم گاهی عوارض بسیار بدی را در بدن ایجاد میکند.
۶. بیماریهای قلبی و سرگیجه
بعضی از اختلالهای مربوط به قلب، گاهی با سرگیجه خود را نشان میدهند. به دلیل کم شدن خون رسانی به مغز، فرد دچار احساس گیجی و منگی میشود. این افراد وقتی یک حرکت سریع انجام میدهند یا به یکباره از حالت خوابیده به حالت نشسته تغییر وضعیت میدهند، دچار سرگیجه ناگهانی میشوند. توجه داشته باشید که این یکی از دلایل سرگیجه است و قطعا هر سرگیجهای نشانه مشکل قلبی نیست. یکی از بیماریهای قلبی که گاهی باعث سرگیجه در افراد میشود، آریتمی (Arrhythmia) است. این مشکل زمانی است که ریتم ضربان قلب غیر طبیعی باشد. ضربان خیلی آهسته یا تندتر از حالت طبیعی، باعث بروز سرگیجه، تنگی نفس، و درد در قفسه سینه نیز میشود.
۷. سرگیجه به علت میگرن (Migraines)
میگرن یک سردرد شدید و نبضدار است که معمولا در قسمت جلوی سر یا یک طرف سر احساس میشود. افراد مبتلا به میگرن، در کنار حساسیت شدید به نور و صدا، از سرگیجه و احساس خالی بودن در سر شکایت دارند. تهوع و استفراغ، بیحالی و تغییر در میدان دید، از دیگر عوارض همراه با سرگیجه در بیماران مبتلا میگرن است. سرگیجه در نیمی از افراد مبتلا به میگرن شایع است که در بسیاری از آنها حتی بدون وجود سردرد هم این حالت سرگیجه و حس دوران سر وجود دارد.
۸. سرگیجه به دلیل کم آبی بدن (Dehydration)
یکی از مواردی که باعث سرگیجه میشود و افراد خیلی کم متوجه آن میشوند، کم شدن آب بدن است. کم آبی یا دهیدراته شدن، زمانی است که بدن آب و مایعات را به حد نیاز خود دریافت نکند. کم آبی در بدن باعث پایین آمدن فشار خون میشود که همین موضوع خود علت سرگیجه و بی حالی است. گرمای هوا، فعالیت زیاد، و بعضی رژیمهای غذایی غیر استاندارد، از دلایل کم شدن آب بدن است. علائم کم آبی بدن به جز سرگیجه، احساس بیحالی، کم شدن دفع ادرار و احساس گیجی است. اگر میزان آب از دست رفته خیلی زیاد باشد، فقط با نوشیدن مایعات مشکل حل نمیشود و فرد باید به بیمارستان منتقل شود و مایعات درون وریدی به او تزریق شود.
۹. سرگیجه به دلیل فشار خون پایین
افرادی که دچار فشار خون پایین هستند، هنگام افت فشار، سرگیجه میگیرند. این افراد به هنگام نشستن یا حرکات سریع، احساس ضعف و به دنبال آن سرگیجه دارند. درکنار این علائم، احساس تشنگی، حالت تهوع، رنگ پریدگی، تار شدن دید و کم شدن تمرکز فرد، از دیگر علائم فشار خون پایین است. عوامل بسیاری مانند، استفاده از بعضی داروها، مشکلات قلبی، کمبود ویتامین و جراحت میتوانند باعث افت فشار خون در افراد شوند.
۱۰. سرگیجه و سندروم خستگی مزمن (Chronic fatigue syndrome)
سندروم خستگی مزمن به دلایل مختلفی در افراد بروز میکند و گاهی فرد حتی بعد از یک خواب بسیار خوب و راحت نیز احساس خستگی شدید دارد. همراه با این احساس خستگی، حس سرگیجه در رختخواب، درد در مفاصل، سردرد، عدم تمرکز و آلرژی به مواد غذایی مختلف نیز از عوارض این بیماری است. پزشک با بررسی علائم این بیماری میتواند با تجویز دارو آن را درمان کند.
۱۱. سرگیجه به دلیل افت قند خون
بدن برای تامین انرژی مورد نیاز خود، به مقدار مشخصی قند نیاز دارد. زمانی که مقدار این قند به پایینتر از میزان نیاز بدن برسد، اولین علامت آن سرگیجه است. این سرگیجه همراه با احساس خستگی، لرزش دست و پا، بالا رفتن ضربان قلب، تعریق زیاد، بیقراری و احساس ضعف همراه است. پایین آمدن قند خون ممکن است به دلیل مصرف انسولین در بیماران دیابتی اتفاق بیفتد. در عین حال، گاهی غذا نخوردن به مدت طولانی، مصرف زیاد از حد الکل، و کم کردن میزان قند در رژیمهای غذایی نیز میتواند باعث افت قند خون شود.
۱۲. سرگیجه به دلیل اضطراب شدید
بعضی از افرادی که اضطراب و استرس زیادی دارند، دچار سرگیجه میشوند. این افراد در مکانهای شلوغ یا زمانی که به هر دلیل دچار اضطراب میشوند، احساس دوران در سر و گیجی دارند.
۱۳. سرگیجه در سفر با کشتی، قایق یا حتی خودرو!
شاید دیده باشید که گاهی پیش از سوار شدن به کشتی، هواپیما و حتی قطار، افرادی توصیه میکنند که قرص سرگیجه مصرف کنید! بسیاری از افراد هنگام سفر با کشتی یا قایق، احساس سرگیجه شدیدی را تجربه میکنند.
این عارضه بسیار شایع است و در بسیاری موارد حتی تا چند روز بعد از سفر نیز حالت سرگیجه ادامه خواهد داشت. بسیاری دیگر هنگام سفر با قطار نیز این احساس سرگیجه را دارند. نشستن در جهت مخالف حرکت اتوبوس یا مترو نیز باعث سرگیجه در بعضی افراد میشود. بسیاری حتی در ماشین هم این احساس سرگیجه را دارند.
شاید شما هم از آن دسته افراد باشید که در ماشین یا اتوبوس، توان نگاه کردن به کتاب یا حتی تلفن همراه را نداشته باشید و به سرعت دچار سرگیجه شوید. نگران نباشید. این یک مشکل شایع است.
چگونه از سرگیجه جلوگیری کنیم؟
دلیل سرگیجه باید مشخص شود. این مهمترین نکته است. ممکن است سرگیجه، نشانهای از یک بیماری جدی باشد. بنابراین نباید بدون مشورت با پزشک خود درمانی کرد. اما اگر علت سرگیجه و بیحالی به خاطر بیماری خاصی نباشد، با نوشیدن آب زیاد، استراحت و تامین قند خون بدن، میتوان از آن پیشگیری کرد. عواملی مانند تکانهای ناگهانی و مطالعه در اتوبوس یا خودرو نیز میتواند باعث سرگیجه در افرادی شود که مستعد آن هستند، پس نباید آن را انجام داد.
انواع روشهای درمانی سرگیجه
راهکارهای درمانی که برای سرگیجه تجویز میشوند اغلب روی علت اصلی بروز سرگیجه تمرکز میکنند. در بیشتر موارد، درمانهای خانگی و دارویی میتوانند در روند درمان تاثیرگذار باشند. بهعنوان مثال:
- مشکلاتی را که علت آن به گوش مربوط باشند، میتوان با دارو و انجام تعدادی تمرین مدیتیشن در خانه کنترل کرد.
- اگر روشهایی که پزشک ارائه میدهد مفید نباشد انجام عمل جراحی یک گزینه مفید خواهد بود.
- بیماری منییر یا سرگیجه با رژیم غذایی کم نمک و جراحی گوش درمان میشود.
- سرگیجه ناشی از میگرن با خوردن دارو و تغییر سبک زندگی تا حدی درمان میشود. بهعنوان مثال پزشک به شما یاد میدهد که چگونه عوامل تشدیدکننده میگرن را شناسایی و از آنها جلوگیری کنید.
- داروها و تکنیکهای کاهش اضطراب میتواند در درمان اختلالهای ناشی از اضطراب تاثیرگذار باشد.
- نوشیدن مایعات زیاد میتواند به درمان سرگیجهای که ناشی از ورزش بیش از حد، گرما و کم آبی بدن است، کمک کند.
درمان سرگیجه در طب سنتی
معمولا منییر یا سرگیجه در دسته سرگیجههای سرد قرار میگیرد. برای درمان آن طبق گفتههای دکتر خیراندیش برای درمان سرگیجه میتوان موارد زیر را انجام دهید:
عطر گل محمدی را در خواب بو کنید.
روغن کنجد را روی سرد خود بمالید. به مدت ۱۴ تا ۴۰ روز شب غذای سرد نخورید. حتما در صورت امکان دو تا سه بار در وعده غذایی خود فسنجان بخورید. بهتر است فسنجان بادام درست کنید، یعنی نصف بادام و نصف گردو تا تاثیر آن بیشتر شود.
میتوان برای کاهش تاثیر سرگیجه حجامت کتف را که فقط با بادکش است انجام داد. بهصورتی که ۷ تا ۱۴ دفعه یک روز در میان این کار را انجام داد تا مزاج شخص از سردی به گرمی تغییر کند.
درمان دارویی سرگیجه چیست؟ قرص سرگیجه
همانطور که گفتیم سرگیجه میتواند علتهای زیادی داشته باشد و در واقع تعیین علت اصلی میتواند در انتخاب بهترین گزینه برای درمان مفید واقع شود.
بیشتر اوقات هیچ دارویی برای درمان سرگیجه مورد نیاز نیست اما بعضی از داروها وجود دارد که میتواند برای درمان دلایل سرگیجه مورد استفاده قرار گیرند. بسته به نوع علت این درمانها شامل موارد زیر است:
داروهای ضد اضطراب، هنگامی که علت سرگیجه ناشی از اختلالات وحشت یا مشکلات بهداشت روان است.
با داروهایی مانند آنتی هیستامین میتوانید سرگیجه را درمان کنید. اکر علت سرگیجه به میگرن مربوط باشد، داروهای مخصوص میگرن میتوانند به رفع آن کمک کنند.
هر یک از این انواع دارو میتواند در درمان سرگیجه ناشی از گوش، درمان سرگیجه هنگام بلند شدن و شرایط دیگر موثر واقع شود. اگر این نوع داروها به رفع مشکل سرگیجه کمک نکنند، تغییر شیوه زندگی یا مراجعه به پزشک ممکن است لازم باشد.
مانور درمانی سرگیجه
روشی به نام مانور Epley ممکن است در درمان سرگیجه موثر باشد. در این درمان در حقیقت موقعیت سر با حالتهای خاصی تغییر داده میشود تا کریستالهای کوچک کلسیمی که موجب سرگیجه میشوند تغییر موقعیت دهند. این نوع درمان به درمان کریستال گوش میانی نیر معروف است.
تعادل درمانی سرگیجه
در این درمان ورزش برای سرگیجه در اختیار افراد قرار میگیرد تا بدنشان عادت کند نسبت به حرکت حساسیت کمتری از خود نشان دهد. اگر سرگیجه به دلیل مشکلی در گوش داخلی باشد این درمان میتواند موثر واقع شود.
روان درمانی سرگیجه
اگر علت سرگیجه به اختلالها اضطرابی مربوط میشود، روان درمانی میتواند در تسکین علائم آن تاثیر مثبتی بگذارد.
توصیههایی برای کاهش سرگیجه
اگر بهطور مداوم سرگیجه دارید، نکات زیر را برای کمک به کاهش آن دنبال کنید:
- وقتی سرگیجه به سراغتان آمد بلافاصله بنشینید یا دراز بکشید و تا زمانی که حس آن رفت در همان حالت باقی بمانید. این کار میتواند به شما کمک کند تعادل خود را از دست ندهید و مشکلات جدی دیگری برایتان اتفاق نیافتد.
- در صورت نیاز برای برقراری ثبات بیشتر از عصا یا واکر استفاده کنید. هنگامی که میخواهید از پلهها بالا یا پایین بروید از نردههای اطراف کمک بگیرید.
- فعالیتهایی انجام دهید که در حفظ تعادل بیشتر به شما کمک کنند، بهعنوان مثال یوگا. از تعویض موقعیت خود بهصورت ناگهانی خودداری کنید.
- اگر بهطور مرتب حس سرگیجه دارید از رانندگی یا کار با ماشینآلات سنگین خودداری کنید. همچنین کافئین، الکل و دخانیات مصرف نکنید، چون استفاده از آنها سرگیجه را تشدید میکند.
- حداقل ۸ لیوان در روز آب بنوشید، هفت ساعت یا بیشتر بخوابید و از قرار گرفتن در موقعیتهای استرسزا خودداری کنید.
- برای جلوگیری از بروز حس سرگیجه رژیم غذایی سالمی داشته باشید، بهطوری که رژیمتان متشکل از سبزیجات، میوه و پروتئینهای بدون چربی باشد.
- اگر مشکوک هستید که علت سرگیجه به دلیل مصرف داروی خاصی است، حتما این مورد را با پزشک در میان بگذارید تا دور مصرفی دارو را برایتان کاهش دهد یا کلا یک نوع داروی دیگر برایتان تجویز کند.
- در صورت بروز حالت تهوع همراه با سرگیجه از قرصهایی مانند آنتی هیستامین یا مکلیزین استفاده کنید، این داروها به نسخه پزشک احتیاجی ندارند.
- برای بررسی دقیق علت سرگیجه مداوم میتوانید از طریق پزشکان به آن پی ببرید و روند درمان لازم در ارتباط با آن را آغاز کنید.
درمان سرگیجه در دورانی که دچار بیماری کرونا هستیم
سوال بیمار:
دوستانی که مشکل سرگیجه رو مطرح کردن.در وهله اول باید بدونید که سرگیجه تعریف مشخصی داره و به حالتی گفته میشه که اتاق دور سرتون بچرخه و با عدم توانایی در حفظ تعادل همراه باشه.در صورتی که منظورتون حالت سرسنگینی و گیجی و منگی هست به اون Dizziness گفته میشه.
علل ایجاد سرگیجه عوامل بسیاری هست از جمله التهاب عصب گوش ،علل مغزی،علل عفونی و …
علل Dizziness یا گیجی هم کاملا متفاوت هست و قاعدتا درمان این دو هم متفاوت هست.
سرگیجه و ضعف و بی حسی دست و پا و تنگی نفس
باید چکاپ کامل با انجام آزمایشات داشته باشین ودر صورت نرمال بودن آزمایشات تحت نظر روانپزشک باشید که داروها با توجه به شرایط شما تنظیم شود.
درمان سرگیجه و بی حالی بعد از کرونا
من حدود۲۰ روز هست که از کرونام میگذره و الان دچار سرگیجه و بی حالی هستم و گاهی تپش قلب هم دارم
برای درمان چه کاری باید بکنم ؟
پاسخ دکتر معصومه رفیعی متخصص زنان و زایمان:
سلام دوست عزیز،مایعات زیاد مصرف کنید،لازم هست فشار خون و تعداد ضربان قلب تان از نزدیک توسط پزشک چک شود و سپس در صورت نیاز دارو تجویز گردد
سرگیجه سیاهی رفتن چشم و سوت کشیدن گوش
سلام. ازمایش خون شما باید دیده بشه و میزان کم خونی مشخص بشه. بیشتر علایم با کم خونی قابل توجیه هستند. برای نتیجه گرفتن و تشخیص و درمان،از مشاوره انلاین با متخصص داخلی استفاده بفرمایید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
سرگیجه در طول روز یا هفته ممکن است به دلایل مختلف خود را نشان بدهد و بعد از مدت کوتاهی از بین برود. اما اگر این سرگیجه بیشتر از حد معمول باشد، و زندگی فرد را مختل کند باید حتما با پزشک مشورت کرد.
اگر سرگیجه به دفعات برایتان رخ میدهد فورا به پزشک مراجعه کنید. اگر بهصورت ناگهانی این حس را در اثر هر یک از موارد زیر نیز تجربه کردید فورا به پزشک مراجعه کنید.
- آسیب به سر
- سردرد
- گردن درد
- تب شدید
- تاری دید
- از دست دادن قوه شنوایی
- مشکل در تکلم
- بی حسی یا سوزن سوزن شدن دست و پا
- از دست دادن هوشیاری
- درد قفسه سینه
- استفراغ مداوم
این علائم میتواند نشاندهنده یک مشکل جدی در بدن شما باشند. به همین دلیل باید حتما این موارد را با یک پزشک در میان بگذارید.
پزشک میتواند با انجام معاینه فیزیکی مریض به جواب علت سرگیجه چیست پی ببرد و علائم موجود را با تجویز قرص و دارو کاهش دهد.
گاهی فرد با یک حرکت سریع، یا از جا بلند شدن ناگهانی، تعادل خود را از دست میدهد یا در خیابان هنگام راه رفتن احساس سبک شدن یا خالی شدن سر دارد. بیحالی، تهوع، استفراغ، تپش قلب، تب، درد در قفسه سینه، تاری دید، عدم تمرکز و از حال رفتن، از مواردی است که اگر همراه با سرگیجه باشد باید سریعا به پزشک مراجعه کرد.
در صورتی که امکان مراجعه حضوری نداشته باشید میتوانید به صورت ویزیت آنلاین دکتر گوش و حلق و بینی یا پزشک عمومی در سایت پذیرش ۲۴ تماس بگیرید و بعد از گفتن شرح حال، به دستورات پزشک عمل کنید.
جزییاتی مانند مدت زمان سرگیجه و زمان ماندگاری آن و تعداد دفعات بروز سرگیجه، به پیدا کردن منشا بیماری کمک خواهد کرد. سپس پزشک به سراغ آزمایشهای مختلف، و معاینه گوش، و بررسی حرکات فرد و میزان تعادل او به هنگام راه رفتن، نشستن، حرکات ناگهانی، و تستهای شنوایی، خواهد رفت. بعد از آزمایشهای کامل، علت سرگیجه بیمار پیدا شده و درمان آغاز خواهد شد. معمولا این سرگیجهها به راحتی درمان میشوند یا با یافتن ریشه بیماری، این عارضه از بین خواهد رفت.
علت خواب رفتن دست و پا چیست؟ برای درمان آن چه کار باید کرد؟
خوابرفتن دست و پا که نام علمی آن (Paresthesia) است به حالتی از بیحسی اعضای بدن گفته میشود که همراه با سوزن سوزن شدن، گزگز و سرد شدن دست و پا باشد. این حالت ممکن است در روز یا شب اتفاق بیفتد.
حتما برای شما هم پیش آمده که بعد از نشستن یا ایستادن طولانی مدت دست یا پایتان بیحس و سوزن سوزن شود. معمولا هم این حالت با تکان دادن عضو درگیر یا چند قدم راه رفتن بعد از چند دقیقه از بین میرود و در انجام فعالیتهای روزمره اختلالی ایجاد نمیکند.
خواب رفتگی خفیف به صورت مکرر اتفاق نمیافتد و خیلی زود از بین میرود و اصلا جای نگرانی نیست اما اگر اخیرا این حالات را با فاصلهی زمانی کم و به طور مداوم تجربه میکنید، با مشاوره با دکتر آنلاین پذیرش ۲۴ به صورت متنی و تلفنی تماس بگیرید.
دلیل خواب رفتن دست و پا چیست؟
خواب رفتن دست و پا دلایل زیادی دارد اما میتوان دلایل را در دو گروه کلی قرار دارد.
۱. فشار به عصب دست و پا
گروه اول: مربوط به شرایطی است که فشاری به دست و پا وارد شده باشد و به دنبال آن خونرسانی به آن عضو مختل شود یا وقتی فشار زیاد ازبافتهای اطراف روی عصب، عصب را تحت فشار قرار دهد. این حالت در بسیاری از مناطق بدن ایجاد میشود، به طور مثال میتواند بر روی دستها یا پاها تأثیر بگذارد و باعث سوزن شدن، بی حسی، خواب رفتگی یا درد شود.
این حالتها در موارد زیر ایجاد میشود:
- هنگام خواب رفتن دستتان را زیر سرتان گذاشتهاید و در نتیجه به عصبهای دست فشار وارد شده است لذا هنگام بیدار شدن متوجه میشوید که مچ دستتان درد میکند یا حتی دستتان خواب رفته است. علت خواب رفتن دست در خواب در اکثر اوقات به همین دلیل است.
- اگر عصبی که در ستون فقرات تحتانی قرار دارد، تحت فشار باشد، سبب خواب رفتن ساق پا میشود. زمانی که به مدت طولانی پایتان را روی پای دیگر انداختهاید یا تحت فشار قرار دادهاید، با خواب رفتن ساق پایتان مواجه میشوید.
- احتباس مایعات در بدن هم میتواند سبب خواب رفتن دست و پا شود. تجمع مایعات در بدن به علتهای مختلفی مثل مصرف زیاد نمک و تغییرسطح هورمون در دوران قاعدگی ایجاد میشود. درصورتی که بخشی از بدن متورم شود، گردش خون در آن ناحیه مختل میشود و به دنبال آن مورمورشدن و بی حسی اتفاق میافتد.
۲. گزگز کردن دست و پا به دلیل بیماری
گروه دوم: مربوط به شرایطی است که در اثر بیماری، اختلال یا کمبود ویتامین، اعصاب محیطی دچار آسیب شده باشند.
همهی اعصاب خارج از مغز و نخاع اعصاب محیطی هستند. این اعصاب از دستها، پاها و تا کف پاها کشیده میشوند. درصورتی که اعصاب محیطی آسیب ببینند، بیحسی و مورمور شدن ایجاد میشود. به شایعترین نوع آسیب عصبی نوروپاتی محیطی یا پیرامونی گفته میشود. بهجز مواردی که آسیب عصبی ارثی است،
در انواع اکتسابی خواب رفتن دست یا پا قابل پیشگیری و درمان است و درصورتی که درمان صورت نگیرد و با گذشت زمان، این آسیب بیشتر میشود و حتی ممکن است غیر قابل برگشت شود. در ادامه از بیماریهای مختلفی صحبت میکنیم که خواب رفتن دست یا پا میتوانند نشانه ابتلا به آنها باشند.
خواب رفتن دست و پا نشانه چه بیماری است؟
نوروپاتی محیطی همراه با نشانههای خواب رفتن دست و پا و مورمورشدن به دلایل زیر ایجاد میشود:
۱. سندرم تونل کارپال و خواب رفتن دست
سندرم تونل کارپال (Carpal Tunnel Syndrome) یا نشانگان مجرای مچ دستی بسیار شایع است. زمانی که عصب میانی (Median nerve) که در طول مچ است و از استخوان مچ دست میگذرد، تحت فشار قرار بگیرد یا آسیب ببیند احساس مورمورشدن یا بیحسی در دست خواهید داشت. به این حالت که به آن سندروم تونل کارپال میگویند به علتهای مختلفی مثل آرتروز ایجاد میشود.
آرتروز با گذشت زمان میتواند باعث خار استخوان شود که از این رو میتواند عصب مدیان را فشرده کند. افرادی بیشتر در معرض سندرم تونل کارپ هستند که شغلشان با حرکات دائمی انگشتان همراه است؛ مثل تایپیستها، مکانیکها، کسانی که پیانو مینوازند.
۲. تاثیر اختلالات ژنتیکی خاص در خواب رفتن پا
این اختلالات میتواند افراد مبتلا را در معرض آسیبهای عصبی همراه با فشرده سازی اعصاب و بیحسی قرار دهد. این افراد به طور مکرر در فعالیتهای روزمره و حتی بیدار شدن ازخواب دچار مشکل میشوند. یکی از این اختلالات نوروپاتی ارثی همراه با استعداد فلج فشاری (HNPP) شناخته شده است که چون به صورت اتوزومال غالب (Autosomal dominant) است، باعث میشود سابقهی خانوادگی بسیار متداول باشد.
۳. نوروپاتی دیابتی دلیل خواب رفتن دست و پا در خواب
افراد مبتلا به دیابت، در خطر آسیب عصبی هستند و اصطلاح پزشکی برای این عارضه، نوروپاتی دیابتی (Diabetic Neuroupathy) است. بالا رفتن قند خون سبب آسیب به بافتهای بدن از جمله رگها و اعصاب میشود. همچنین علاوه بر آسیب عصبی، میتواند به عروق خونی که اعصاب شما را تامین میکند، نیز آسیب برساند. تقریبا نیمی از افرادی که دیابت دارند، از نوروپاتی محیطی هم رنج میبرند.
در نوروپاتی دیابتی خواب رفتن و مورمور شدن در اغلب موارد از قسمت پایینی پا تا مچ شروع میشود و در نهایت ساق پا را درگیر میکند. در مورد دستها هم دقیقا همینطور است، اول دست و انگشتان خواب میروند و بعد از پیشرفت بیماری، بازوها هم درگیر میشوند. اگرچه نوروپاتی دیابتی بیشتر به صورت بیحسی و مورمور شدن پاها بروز میکند؛ اما ممکن است روی بازوها و دستها هم اثر بگذارد.
۴. کمبود ویتامین و موادمعدنی و خواب رفتن بدن
ویتامینهای گروه ب (B1, B6, B12) ، پتاسیم و منیزیم برای سلامت اعصاب مهم و ضروریاند. درصورتی که فردی این ویتامینها را در رژیم غذایی به میزان کافی دریافت نکند و از مکملهای غذایی استفاده نکند، با سرد شدن دست و پا و مور مور شدن آنها روبرو خواهد شد. افراد زیر بیشتر در معرض این آسیب هستند:
- کسانی که فقرآهن و کم خونی دارند. (گزگز دست و پا و کم خونی مرتبط هستند.)
- کسانی که رژیم غذایی گیاهخواری دارند
- خانمهای باردار
- افراد بالای ۵۰سال
- کسانی که دچار اختلالهای گوارشی خاصی مثل بیماری سلیاک یا بیماری رودهی التهابی (IBD) هستند.
- مصرف الکل باعث کمبود تیامین (thiamine) یا همان ویتامین B1 میشود. در افراد الکلی به دلیل رژیم غذایی نامناسب، کمبود ویتامینهای مهم بدن هم کمکم بروز میکند و سبب بروز نوروپاتی محیطی میشود. البته اعتیاد به الکل به خودیِ خود نیز باعث آسیبهای عصبی میشود که حتی از آن به عنوان یک بیماری مستقل به نام نوروپاتی الکلی نام میبرند.
۵. خواب رفتن دست یا پا به علت ابتلا به ام اس
به طور معمول، سیستم ایمنی بدن را از مهاجمان خارجی محافظت میکند. درصورت بروز یک بیماری خود ایمنی، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلولهای بدن حمله میکند. ام اس(Multiple Sclerosis) یک بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به محافظ اعصاب (میلین) حمله میکند. از نخستین نشانههای ابتلا به آن بیحسشدن و مور شدن است. این نشانهها معمولا روی صورت تأثیر میگذارند. اما شدت و محل ضایعات نخاعی که با اماس رخ میدهند، ممکن است برای فرد مبتلا بیحسی و مورمور شدن دستها و پاها را نیز به همراه داشته باشد.
۶. خواب رفتن پا و دست به علت عوارض دارو
انواع مختلفی از داروها ممکن است باعث آسیب عصبی شوند، که میتواند باعث شود احساس سوزن سوزن شدن و خواب رفتگی در دست یا پا ایجاد شود. داروهای سرطان (شیمی درمانی)، HIV یا ایدز، فشار خون بالا، سل و برخی عفونتها میتواند باعث ضعف یا بی حسی در دست و پا شود. اگر با مصرف داروی خاصی دچار این حالات میشوید حتما باید با مشاوره دارویی تلفنی در این زمینه مشورت کنید.
۷. اختلالات نخاعی و بیحسی دست و پا
در مواردی هم مشاهده میشود اختلالهای نخاعی یا ستون فقرات (ستون مهرهها)، باعث بیحسی و گزگز دست و یا پا میشود. در صورت صدمه دیدن نخاع یا وجود کیست در نخاع (سیرینکس) این علائم ظاهر میشود.
پیشگیری از خواب رفتن دست و پا
علت خواب رفتن دست و پا در خواب هر چه باشد میتوان از آن پیشگیری کرد. تنها موارد ارثی یا بیماریهای خودایمن قابل پیشگیری نیستند که البته میتوان آنها را کنترل و درمان کرد.
- برای پیشگیری، تغییر وضعیت در هنگام نشستن طولانی و خوابیدن در وضعیت آزادتر میتواند مفید باشد.
- درصورتی که فرد کمبود ویتامین داشته باشد، تجویز مکملهای مناسب یا تغییراتی در رژیم غذایی از بروز بیحسی جلوگیری میکند.
- همچنین پرهیز از قرار گرفتن در معرض مواد سمی، پیروی از برنامه تمرینی تحت نظارت پزشک، خودداری از نوشیدن مشروبات الکلی جزو مواردی است که ازبروز علائم پیشگیری میکند.
تشخیص خواب رفتن دست و پا
برای تشخیص پزشک معالج با گرفتن شرح حال، علائم و وضعیت بدنی بیمار را بررسی میکند. در فرایند تشخیص، پزشک میتواند از موارد زیر کمک بگیرد و حتی در مواردی فرد را برای پیگیری درمان به یک متخصص مغزو اعصاب ارجاع نماید.
- آزمایش خون؛ درخواست آزمایش خون توسط پزشک احتمالا برای تشخیص دیابت، کمبود ویتامین، مشکلات کبد یا اختلال عملکرد کلیه، سایر اختلالات متابولیک و احتمال وجود نشانههایی مبنی بر فعالیت غیر طبیعی سیستم ایمنی بدن است.
- بررسی مایع مغزی نخاعی؛ با انجام این تست وجود یا عدم وجود پادتَن مرتبط با نوروپاتی محیطی در بدن فرد بیمار مشخص میشود.
- الکترومیوگرام یا تست فعالیت الکتریکی عضله
- سی تی اسکن
- ام ار آی
- نمونه برداری از پوست برای مشاهدهی انتهای تارهای عصبی
انواع روشهای درمان خواب رفتگی دست و پا
درمان موفق خواب رفتن دست و پا به تشخیص دقیق نوع و علل اختلال مورد نظر بستگی دارد، هرچقدر زمینهی بروز مشکل درست و دقیقتر تشخیص داده شود درمان مؤثرتر خواهد بود. همچنین در صورت مراجعه بهموقع به پزشک و پیگیری دقیق، احتمال اینکه سلولهای عصبی محیطی از بین نرفته باشند، بیشتر است و میتوانند دوباره ترمیم شوند.
۱. ماساژ درمانی و کمپرس گرم برای رفع گزگز کردن دست و پا
اولین راهی که به شما پیشنهاد میکنیم استفاده از ماساژ و کمپرس گرم است. درصورتی که علت بیحسی و گزگز کردن مشکلات گردش خون باشد، کمپرس گرم از طریق تحریک بیرونی سیستم گردش خون و مایعات لنفاو باعث افزایش گردش خون و بهبود عملکرد اعصاب میشود و احساس بیحسی و یا خواب رفتگی دست و پا را درمان میکند.
برای اینکار یک حوله داغ یا کیسهی آب گرم را به مدت ۵-۷ دقیقه در مناطق آسیب دیده قرار دهید و بعد از برداشتن چند دقیقه محل را ماساژدهید. درصورتیکه تا سه بار در روز این کار را تکرار کنید، درد و بیحسی به میزان قابل توجهی کاهش مییابد.
۲. درمان خواب رفتن دست و پا با نمک اپسوم
نمک اپسوم یا نمک حمام نیز به عنوان یک درمان موثر خواب رفتن دست یا پا پیشنهاد میشود. منیزیم موجود در آن خاصیت کاهش دهندگی التهاب دارد. پس ضماد کردن آن بر اعصاب آسیب دیده و ملتهبی که باعث ایجاد احساس سوزن شدن میشود بسیار موثر خواهد بود.
برای انجام این کار یک فنجان نمک اپسوم را به وان پر از آب اضافه کنید و حدود ۲۰ دقیقه بدنتان را در محلول آب و نمک غوطه ورنمایید و سپس حمام کنید. با انجام روزانه یک بار، گردش خون در بدن افزایش مییابد و به دنبال آن احساس سوزن سوزن شدن و خوابرفتگی کاهش مییابد. این روش درمانی میتواند تاثیر خوبی بر درمان خواب رفتن پای چپ نیز باشد.
۳. درمان دارویی خواب رفتن دست و پا
تغییر رژیم غذایی و مصرف مکملها با تشخیص پزشک علائم را کاهش میدهد. همچنین در صورت دردهای شدید ممکن است تشخیص پزشک نیاز به مسکن و یا درمانهای موضعی باشد. حتی در مواردی متخصصان درد میتوانند با کاشت بلوکهای عصبی یا پمپهای درد اقدام به رفع مشکلات اساسی که باعث بیحسی و خواب رفتن دست و پا میشوند نمایند.
۴. رفع خواب رفتگی بدن با توانبخشی فیزیکی
درصورتی که موارد بالا میزان خواب رفتگی را کنترل نکند و همچنان فعالیت های روزمره مختل باشد، ارجاع به دکتر ارتوپد آنلاین میتواند راهگشا باشد. در این روش با استفاده از یک برنامه توانبخشی، تمرینات یا روشهایی میتوانید تعادل بدنتان را حفظ کنید و از پس کارهای روزمرهی خود برآیید.
۵. درمان خواب رفتن دست و پا با طب سوزنی
پزشک با تعیین علت بیحسی و سوزن سوزن شدن دست و پا از طریق سابقهی دقیق سلامتی و با انجام یک معاینه دقیق فیزیکی، میتواند از طب سوزنی استفاده کند که در بیشتر موارد بی حسی و سوزن سوزن شدن دست و پا خیلی خوب به درمانهای طب سوزنی پاسخ میدهند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
درصورتی که سوزش و گزگز شدن دست و پا با نشانههای زیر همراه بود، و باید سریعتر با یک متخصص مغز و اعصاب مشورت کنید.
- درد و ضعف
- مشکلات بینایی یا کاهش دید
- اشکال در تکلم
- اشکال در حفظ تعادل
- به صورت مکرر و با فاصلهی زمانی کم اتفاق بیفتد
- یا اگر علائم دیگری مثل سرگیجه در کنار خوابرفتگی وجود داشته باشد و با تغییر وضعیت و برداشتن فشار از روی اعصاب همچنان احساس مورمورشدن و بیحسی میکنید، شاید نشاندهندهی یک بیماری جدیتر باشد
دکتر مغز و اعصاب انلاین پذیرش ۲۴ یا هر پزشک دیگری هر اطلاعاتی نیاز داشته باشید در اختیار شما میگذارد.
به گزارش ایمنا، بیحسی و سوزن سوزن شدن یا گزگز از رایجترین سیگنالهای است. این علائم همچنین با تعدادی از اختلالات خطرناک مانند آسیب عصبی، مولتیپل اسکلروزیس (اماس) و برخی از دیگر بیماریها همراه است، بنابراین باید این موارد را در اسرع وقت مورد بررسی قرار بدهید؛ اما اگر قبلاً برای این اختلالات آزمایش شدهاید و هنوز بی حسی و گزگز را تجربه میکنید، ممکن است دچار کمبود مواد مغذی باشید که علت بی حسی و گزگز هستند.
کمبود کلسیم
بدن کلسیم تولید نمیکند، بنابراین باید آن را از طریق بهترین منابع غذایی کلسیم و مکملها به دست آوریم. کلسیم برای سلامتی ما بسیار مهم است. این ماده معدنی علاوه بر محافظت از استخوانها، از سلامت قلب، خون و عضلات نیز پشتیبانی میکند؛ مقادیری از این ماده معدنی را از طریق عرق، ادرار و مدفوع از دست میدهیم و شاید ندانید، اما بی حسی و سوزن سوزن شدن از علائم رایج کمبود کلسیم هستند.
منیزیم
منیزیم در بیش از ۳۰۰ واکنش شیمیایی بدن، از جمله عملکردهای قلب، ماهیچهها و حتی هورمونها دخیل است. از آنجایی که معلوم شده است کمبود منیزیم عملکرد عصب را مختل میکند، کمبود این ماده مغذی میتواند منجر به علائمی مانند گزگز و بی حسی شود. البته کمبود منیزیم نشانههای دیگری هم دارد.
ویتامین D
دریافت نکردن ویتامین D به میزان کافی، جذب کلسیم در بدن را مختل میکند. کلسیم برای سلامت استخوانها ضروری است. این مشکلات همچنین ممکن است به نواحی دیگر از جمله عضلات گسترش یابد که ممکن است احساس بی حسی یا گزگز ایجاد کند. کمبود ویتامین D همچنین ممکن است علائمی مانند خستگی، کاهش اشتها، کاهش وزن و یبوست ایجاد کند.
ویتامین B۱۲
کمبود B۱۲ میتواند علائمی مانند افسردگی، توهم و از دست دادن حافظه ایجاد کند. از نظر جسمی، سطح پایین B۱۲ میتواند باعث بی حسی و سوزن سوزن شدن، همراه با زردی، درد مفاصل و تنگی نفس شود. این ویتامین برای بسیاری از عملکردها از جمله تولید DNA، اعصاب و سلولها لازم است.
کمبود ویتامین E
ویتامین E به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی، از بافت بدن در برابر رادیکالهای آزاد محافظت میکند. گذشته از محافظت از سلول، یا شاید به دلیل آن، ویتامین E به داشتن خاصیت ضد پیری شناخته شده است.
این ویتامین به محافظت از سیستم عصبی کمک میکند. یک علت بی حسی و گزگز این است که بدن مقدار کافی از این ویتامین ندارد و بنابراین در دستها، پاها و انگشتان پا بی حسی و گزگز را تجربه میکنیم.
واقعیت تأسف آور این است که تعداد زیادی از افراد دچار کمبود مواد مغذی هستند. این امر علیرغم این واقعیت است که غالب ما آنقدر خوش شانس هستیم که به مواد مغذی و تغذیه مناسب دسترسی داشته باشیم. نه تنها یک رژیم غذایی متعادل به ما کمک میکند تا احساس بهتری داشته باشیم بلکه میتواند به طور مؤثری با بسیاری از اختلالات از جمله سرطان، دیابت، بیماریهای قلبی و چاقی مقابله کند.
بنابه گزارش شفاف، از بسیاری جهات، بی حسی و احساس سوزن سوزن شدن نشانه کمبود مواد مغذی است. متعاقباً، ضعف در سلامتی اغلب ناشی از انتخابهای بد رژیم غذایی و عدم فعالیت بدنی است؛ در واقع، بهبود این دو عامل سبک زندگی میتواند تفاوت بزرگی در شما ایجاد کند!