درد پا بعد از عمل دیسک کمر

علیرغم تشخیص مناسب و انجام یک عمل جراحی موفقیت آمیز، بعضی بیماران هنوز ممکن است با کمر درد پس از جراحی کمر دیسک کمر مواجه شوند. امروزه این درد مزمن یا ماندگاری علائم بیماری به عنوان سندروم کمر درد پس از جراحی کمر شناخته می شود و می تواند بر توانایی انجام فعالیت های روزمره تاثیر گذارد.

ورزش درمانی بعد از جراحی دیسک کمر بسیار مهم است که در این لینک می توانید مشاهده فرمایید کلیک کنید.

در این حالت عدم موفقیت فقط مربوط به خود عمل جراحی نیست، زیرا در بسیاری از مواقع اهداف مورد نظر برای عمل جراحی که می تواند شامل آزاد سازی و تثبیت فضای مورد نیاز برای بخش های آسیب دیده کمر است، تامین گردیده و عمل جراحی به صورت موفقیت آمیز انجام شده است. در این حالت عدم موفقیت فقط می تواند در ارتباط با عدم رفع کامل علائم مشکل باشد و ممکن است هنوز درد بعد از جراحی دیسک کمر وجود داشته باشد.

فاکتورهای متعدد می توانند بر نتایج حاصل از عمل جراحی ستون فقرات تاثیر گذار باشند. یکی از مسائل احتمالی که می تواند باعث کمر درد پس از عمل جراحی دیسک کمر شود این است که آسیب درمان شده تنها دلیل درد بیمار نبوده باشد یا گاهی اوقات مشکل اصلی به طور کامل درمان نشده است. علاوه بر این در موارد نادر آسیب دیدگی می تواند به دلیل خود عمل جراحی ایجاد شده و باعث مشاهده درد پس از عمل جراحی شود.

چسبندگی پس از عمل چیست؟

تشکیل بافت همبند در محل التیام زخم بخشی از فرآیند عادی بهبود بیمار پس از عمل جراحی کمر است. علیرغم اینکه بافت محل التیام زخم می تواند دلیل کمر درد یا درد در ناحیه پا باشد، خود این بافت در موارد نادر دردناک است، زیرا معمولاً عصب در این بافت وجود ندارد. بافت محل التیام زخم معمولاً یکی از دلایل بالقوه درد بیمار در شرایطی است که باعث گرفتار شدن ریشه عصب به خاطر چسبندگی آن پس از عمل جراحی دیسک کمر شده باشد.

علائم عدم موفقیت جراحی و چسبندگی بعد از عمل

معمولاً، علائم فیبروز اپیدورال (تشکیل بافت همبند در محل التیام زخم اطراف ریشه عصب) در حدود 6 تا 12 هفته پس از عمل جراحی کمر در بیمار مشاهده می شود. این دوره معمولاً به عنوان دوره اولیه التیام درد در نظر گرفته می شود و پس از آن به آرامی درد بیمار در ناحیه پا یا ناحیه کمر مجدداً عود می کند. گاهی اوقات، علائم بهبودی بیمار بلافاصله پس از عمل جراحی کمر مشاهده می شود، اما معمولاً آسیب عصبی وارد شده به خاطر پاتولوژی اولیه (در نتیجه درد بیمار)، فرآیند بهبود عصب را آهسته تر نیز می نماید.

معمولاً، در مواردی که بیمار با درد مداوم پا یا کمر درد بلافاصله پس از عمل جراحی درمان دیسک کمر  مواجه شده، اما بهبود وضعیت وی با گذشت سه ماه از عمل جراحی آغاز شود، فرآیند بهبود بیمار پس از این دوره ادامه پیدا می کند. به هر حال، اگر هیچ بهبودی پس از گذشت سه ماه از عمل جراحی در بیمار مشاهده نشد، احتمالاً عمل جراحی موفقیت آمیز نبوده و کمر درد یا درد پای بیمار ادامه خواهد یافت.

دلایل کمر درد پس از عمل جراحی کمر

در این مرحله، پزشک و بیمار نیاز به بررسی دقیق مشکل به منظور تشخیص سایر دلایل احتمالی دارند که می توانند باعث ایجاد درد پس از عمل جراحی کمر شده باشند. برخی از این دلایل به شرح زیر هستند:

انتخاب نامناسب بیمار قبل از عمل جراحی کمر

این مسئله از رایج ترین دلایل کمر درد پس از جراحی کمر می باشد. جراح معمولاً برای درمان علائم درد بیمار، وجود مشکلات آناتومیک در ستون فقرات را بررسی می کند. بعضی از این مشکلات بیشتر از بقیه قابل اتکا هستند. برای مثال، بیماری فرسودگی دیسک کمتر با کمر درد بیمار ارتباط دارد، در حالی که درد پا معمولاً در نتیجه فتق دیسک کمر و فشار ریشه عصب ایجاد می شود. به هر حال همواره ممکن است دلایل دیگری نیز برای درد وجود داشته باشد که از نگاه پزشک هنگام معاینه بیمار دور مانده باشد. برای مثال در این زمینه می توان از سندرم پیریفورمیس، اختلال مفصل خاجی و پاتولوژی لگن (همچون استئو آرتریت لگن) نام برد.

عود مجدد فتق دیسک پس از عمل جراحی ستون فقرات

این شرایط یکی دیگر از دلایل برگشت مجدد کمر درد پس از عمل جراحی دیسککتومی یا میکرو دیسککتومی ستون فقرات است. در این حالت معمولاً می توان مشاهده کرد که درد بیمار در ابتدا پس از عمل جراحی دیسک کمر بطور چشمگیر کاهش پیدا می کند، اما در ادامه مجدداً درد بازگشته و وضعیت بیمار به حالت قبلی باز می گردد. بر خلاف درد ایجاد شده به خاطر بافت محل التیام زخم (فیبروز اپیدورال) که علائم ناراحتی به تدریج ظاهر می شود، علائم عود مجدد فتق دیسک به یکباره و به صورت حاد ایجاد می گردند. علاوه بر این، سابقه پزشکی و توصیف علائم بیماری و نیز استفاده از اسکن ام آر آی می تواند در تشخیص دقیق این مشکلات مفید و سودمند باشند.

خطای تکنیکی در طول عمل جراحی ستون فقرات

جراح باید احتمال ایجاد خطای تکنیکی در طول عمل جراحی را در مواردی که درد بیمار پس از عمل جراحی دیسککتومی یا میکرو دیسککتومی یا لامینکتومی ادامه داشته باشد، مورد توجه قرار دهد. برای مثال، آیا یک بخش از فتق دیسک در طول عمل جراحی نادیده گرفته شده یا یک تکه استخوان در کنار عصب باقی مانده است؟ در هر دو حالت، فشار ایجاد شده بر ریشه عصب می تواند باعث ایجاد درد شود. آیا برای عمل جراحی از سطوح مناسب ترمیم استفاده شده است؟ در صورت منفی بودن پاسخ این سوال، دیسک مجاور ممکن است عامل اصلی ایجاد درد باشد. مجدداً، تصویر برداری از ستون فقرات پس از عمل جراحی و بررسی علائم بیمار می تواند به یافتن پاسخ این سوالات کمک موثر کند.

تشخیص عدم موفقیت عمل جراحی

با توجه به اینکه سندروم کمر درد پس از جراحی دیسک کمر یک مشکل مشخص در ارتباط با ستون فقرات نیست، در نتیجه لازم است علائم و سابقه هر بیمار برای تشخیص صحیح و تعیین بهترین روش درمانی مورد توجه پزشک قرار گیرد. در اولین مرحله فرآیند تشخیص، بسیاری از پزشکان تست نوار عصب و عضله و آخرین عکس های ام آر آی (MRI) و سی تی اسکن بیمار را بررسی می نمایند.

تست نوار عصب و عضله (EDX) یک روش رایج مورد استفاده برای بررسی عملکرد عضلات و اعصاب است. این روش توسط پزشکان به منظور تعیین علت کمر درد یا گردن درد، بی حسی یا احساس سوزش و از دست دادن قدرت عضلات استفاده می شود. مشکلاتی که معمولاً در این رابطه توسط پزشک تشخیص داده می شود شامل فشار به عصب، آسیب دیدگی های پیرامون عصب و بیماری عضله است.

تست نوار عصب و عضله از دو بخش تشکیل شده است: در بخش اول اعصاب (در اصطلاح وضعیت هدایت عصبی) بررسی می شود و در بخش دوم وضعیت عضلات (در اصطلاح الکترومیوگرافی) بررسی می گردد. به این ترتیب پزشک می تواند عملکرد عضلات و اعصاب بدن را مورد بررسی قرار دهند. انجام این بررسی می تواند به تشخیص علت های احتمالی کمر درد یا بدن درد و ضعف عضله کمک موثر کند. هزینه نوار عصب و عضله دو اندام 21 k  و چهر اندام 31 k می باشد و عدد k  هر سال توسط وزارت بهداشت و سازمان های بیمه گر به مراکز طرف قرارداد تعلام می شود. در کیلنیک پیشگام جهت رفاه حال بیماران هر سال حدود 20 درصد تخفیف نسبت به تعرفه های مصوب برای بیماران لحاظ می شود.

راه ها و روش های درمان کمر درد پس از جراحی

روش های درمانی قابل استفاده برای درمان عوارض پس از جراحی کمر مانند کمر درد به شرح زیر هستند:

فیزیوتراپی: همه انواع دردهای مشاهده شده در ناحیه کمر پس از عمل جراحی دیسک کمر مشابه نیستند. به همین خاطر لازم است روش درمانی با توجه به علائم و شرایط خاص بیمار انتخاب شوند. هنگامی که معاینات لازم بر روی بیمار بطور کامل انجام شد، متخصص فیزیوتراپی می تواند نتایج حاصل از عمل جراحی را ارزیابی کرده و با توجه به فاکتورهای موثر بر مشکلات خاص کمر، از یک برنامه درمانی مناسب برای رفع مشکل بیمار استفاده کند. روش درمانی انتخاب شده در این حالت می تواند شامل موارد زیر باشد:

درمان دستی شامل تغییر در وضعیت ستون فقرات و بهبود قابلیت حرکت مفاصل و بافت های نرم بدن

انجام تمرین های حرکتی تقویتی و انعطاف پذیری

آموزش بیمار درباره نحوه مراقبت بعد از جراحی دیسک کمر ومراقبت از وضعیت کمر

آموزش بیمار در ارتباط با نحوه صحیح بلند کردن اجسام، خم شدن، و نشستن؛ در ارتباط با فعالیت های عادی روزمره در محل کار و در خانه و در ارتباط با نحوه صحیح خوابیدن

کمک به بیمار جهت اجرای ایمن برنامه فیزیوتراپی بعد از عمل دیسک کمر به نحوی که بتواند سلامت کلی فرد را بهبود بخشد

استفاده از سرما یا گرما درمانی یا تحریک الکتریکی به منظور کاهش درد

انجام تمرین های حرکتی کششی: حرکات کششی در زمان بهبود یافتن مشکل پس از عمل جراحی کمر می تواند احتمال ابتلا به فیبروز اپیدورال را به حداقل برساند. اکثر موارد تشکیل بافت همبند در محل التیام زخم در طول 6 تا 12 هفته پس از عمل جراحی ایجاد می شود. در این حالت فرض بر این است که اگر عصب در طول دوره بهبود بافت زخم در حال حرکت باشد، بیمار به مشکل چسبندگی دچار نمی شود و بافت محل التیام زخم برای بیمار مشکلی ایجاد نخواهد کرد.

برای مثال، انجام حرکت پدال زدن در ناحیه قوزک پا به صورت منظم می تواند باعث کشیده شدن عضله زرد پی شده (بزرگترین عضله ای که در ناحیه پشت هر یک از ران ها امتداد دارد) و باعث حرکت عصب از محل جراحی دیسک در ناحیه کمر شود. به این ترتیب می توان از مشکل چسبندگی و گیر افتادن عصب به خاطر بافت همبند محل التیام زخم پیشگیری کرد.

تکنیک های درمان دستی: استفاده از این تکنیک ها در نواحی آسیب دیده می تواند باعث وارد شدن فشار به مفاصل، عضلات، و رباط ها شده و وضعیت آنها را اصلاح نماید. امروزه شواهد مشخص درباره تاثیرگذاری استفاده از این تکنیک ها بر بهبود وضعیت بیمار وجود دارد.

الکترو درمانی: رایج ترین روش شناخته شده الکترو درمانی روش تحریک الکتریکی عصب از روی پوست (TENS) است. در این روش سعی می شود درد کمر با استفاده از تحریک الکتریکی با ولتاژ پایین کاهش پیدا کند. به هر حال بررسی های تصادفی انجام شده در این حوزه نشان دهنده تاثیر مثبت یا بدون تاثیر بودن این روش درمانی در ارتباط با درمان کمر درد پس از عمل جراحی است.

دارو درمانی: داروهای مسکن درد و سایر داروهای مانند آن در تمام مراحل کمر درد می تواند مورد استفاده قرار گیرد. رایج ترین داروهای موجود برای درد مزمن در ناحیه کمر به شرح زیر هستند:

داروهای مسکن یا تخفیف دهنده درد مثل استامینوفن.

داروهای ضد التهاب غیر استروئید (NSAIDs) شامل آسپیرین، ایبو پروفن، ناپروکسین و بازدارنده های COX-2.

داروهای شل کننده عضلات که برای درمان درد ناشی از اسپاسم عضلات و حمایت از مکانیزم های حرکتی استفاده می شود.

داروهای مخدر که در اکثر موارد به منظور تسکین درد شدید یا درد پس از عمل جراحی برای بیمار تجویز می شود.

داروهای ضد افسردگی و ضد صرع که برای درمان درد ناشی از اختلالات عصبی مورد استفاده قرار می گیرد.

داورهای سیستم عصبی که برای درمان درد های عصبی و عضلانی استفاده می شوند.

تزریق: این روش شامل تزریق مستقیم مواد استروئید یا بی حسی به مفاصل، رباط ها، عضلات، یا اعصاب اطراف آن است. این تزریق ها می توانند باعث تسکین درد (اغلب موقت) شده و برای تایید اینکه محل تزریق علت اصلی ایجاد درد است، مورد استفاده قرار گیرد. تزریق های استروئید می توانند باعث تسکین موقت درد در نواحی بالا تنه و پایین تنه به خاطر گیر افتادن عصب در ستون فقرات شوند.

لیزر کم توان: در این روش اعصاب دردناک از طریق گرم کردن با یک سوزن کوچک بی حس می شوند. در صورتی که بیمار به نحوه دقیق برای این درمان انتخاب شود، نتایج درمان می تواند برای حدود 60% بیماران موثر بوده و برای ماه ها یا سال ها دوام و ماندگاری داشته باشد.

تکرار عمل جراحی: در صورتی که کمر درد بیمار پس از عمل جراحی دیسک کمر با گذشت چند سال دوباره باز گردد، احتمال اینکه این درد فقط به خاطر بافت همبند محل التیام زخم ایجاد شده باشد، بسیار کم است. در حقیقت بافت های محل زخم نمی توانند برای چند سال پس از عمل جراحی ستون فقرات به رشد خود ادامه دهند و به همین خاطر نمی توانند دلیل بازگشت مجدد درد بیمار باشند. در این حالت احتمالاً عصب مجدداً به خاطر فتق دیسک محدود یا رشد استخوان جدید نزدیک به عصب (تنگ شدن مجرای نخاعی) تحت فشار قرار گرفته شده است.

تلفن نوبت دهی کلینیک تخصصی پروفسور فروغ 66572220