مهریه در نکاح منقطع

مهریه در نکاح منقطع یا همان صیغه موقت، یکی از پایه های اصلی و ضروری برای اینکه این عقد از نظر قانونی درست و معتبر باشه، حسابی مهمه. اگه مهریه در این نوع ازدواج به درستی تعیین نشه، کل عقد باطل میشه. این موضوع یکی از تفاوت های اساسی نکاح منقطع با ازدواج دائم هست که توش حتی اگه مهریه هم معلوم نباشه، عقد باطل نمیشه. پس بیایید با هم ببینیم مهریه در صیغه موقت چه داستان هایی داره و چطور میشه از حق و حقوق خودمون باخبر بشیم.

توی نظام حقوقی ایران، نکاح منقطع یا همون صیغه موقت، یه مدل از ازدواج هست که احکام و قواعد خاص خودش رو داره. شاید خیلی از ما فکر کنیم چون مدت این ازدواج موقته، پس مهریه اش هم فرق خاصی داره یا اصلا ممکنه نادیده گرفته بشه. اما واقعیت اینه که مهریه در عقد موقت، نه تنها قابل نادیده گرفتن نیست، بلکه یکی از شروط اصلی برای درست بودن عقد محسوب میشه. توی این مقاله می خوایم از سیر تا پیاز مهریه در نکاح منقطع رو با هم مرور کنیم؛ از اینکه چیه و چرا باید باشه، تا اینکه چطور تعیین میشه، چه چیزهایی میتونه مهریه باشه و اگه مشکلی پیش اومد، چطور باید دنبال حق و حقوقتون باشید. پس اگه قصد ازدواج موقت رو دارید، یا تو شرایطی هستید که بحث مهریه اش براتون پیش اومده، حتماً تا آخر این مطالب با ما همراه باشید تا همه ابهاماتتون برطرف بشه.

مفهوم و الزامات مهریه در نکاح منقطع

شاید اولین چیزی که باید بدونیم اینه که اصلاً نکاح منقطع چیه و چرا مهریه توش اینقدر مهمه. نکاح منقطع، که ما به اسم صیغه موقت هم می شناسیمش، یه نوع ازدواج هست که توش از همون اول یه مدت زمان مشخصی برای زندگی مشترک و یه مهریه مشخصی هم برای خانم تعیین میشه. این دو تا شرط (مدت معین و مهریه معین) مثل دو تا ستون اصلی هستن که اگه نباشن، کل عقد می ریزه و باطل میشه. این رو قانون مدنی ما تو مواد ۱۰۷۵ و ۱۰۷۶ به وضوح گفته.

۱.۱. تعریف نکاح منقطع و ارکان صحت آن

فرض کنید یه خونه می خواید بسازید. برای اینکه اون خونه سرپا بمونه و خراب نشه، باید پی و ستون های محکمی داشته باشه. نکاح منقطع هم همینطوره. دو تا ستون اصلی و اساسی داره که اگه یکی شون نباشه، این خونه ساخته نمیشه که هیچ، اگه هم ساخته بشه، از نظر قانونی هیچ ارزشی نداره و می گن باطله. این دو تا ستون چی هستن؟

1. مدت معین: یعنی از همون اول باید مشخص بشه این ازدواج قراره چقدر طول بکشه. مثلاً شش ماه، یک سال، یا هر مدت دیگه ای.
2. مهریه معین: باید از قبل یه چیزی به عنوان مهریه مشخص بشه که هم زوج و هم زوجه قبولش داشته باشن.

ماده ۱۰۷۵ قانون مدنی می گه: «نکاح وقتی منقطع است که برای مدت معینی واقع شده باشد.» و ماده ۱۰۷۶ هم این رو تکمیل می کنه که این مدت باید صراحتاً ذکر بشه. اگه این مدت مشخص نباشه، یا مهریه ای تعیین نشه، عقد اصلاً اعتبار قانونی نداره.

۱.۲. ضرورت تعیین مهریه در عقد موقت

حالا چرا مهریه انقدر تو عقد موقت واجبه؟ دلیلش ساده ست. قانون گذار خواسته حق و حقوق خانم تو این نوع ازدواج، که معمولاً ثبت رسمی هم نمیشه، تا حدی تضمین بشه. تو عقد دائم، اگه مهریه تعیین نشه، عقد باطل نمیشه و بعداً میشه از طریق «مهرالمثل» یا «مهرالمتعه» تکلیف مهریه رو مشخص کرد. اما تو عقد موقت، اصلاً چنین چیزی نداریم! یعنی اگه مهریه ای تعیین نشه، ماده ۱۰۹۵ قانون مدنی صراحتاً میگه: «در نکاح منقطع عدم مهر در عقد موجب بطلان است.» یعنی عقد از پایه و اساس باطله و انگار هیچ ازدواجی صورت نگرفته.

۱.۳. پیامدهای قانونی عدم تعیین مهریه

وقتی میگیم عقد باطله، یعنی چی؟ یعنی هیچ کدوم از آثار قانونی ازدواج روی این رابطه مترتب نمیشه. نه زن و شوهر به هم محرم میشن، نه حقوق و تکالیف زوجیت بینشون برقرار میشه، نه ارث می برن، نه نفقه به زن تعلق می گیره و نه مهریه. خلاصه اینکه، مثل یه دیوار کج می مونه که از همون اول معلومه بالا نمیره و هیچ کدوم از زحماتی که برای ساختنش کشیده شده، نتیجه نمیده. پس واقعاً مهمه که موقع خوندن صیغه موقت، حتماً یه مهریه ای هرچند کم، اما کاملاً مشخص، تعیین بشه.

شرایط و ماهیت مهریه در عقد موقت: چه چیزی می تواند مهریه باشد؟

خب، تا اینجا فهمیدیم که مهریه تو عقد موقت چقدر حیاتیه. حالا سوال اینه که اصلاً چه چیزهایی میتونن مهریه باشن؟ آیا حتماً باید پول باشه؟ سکه باشه؟ یا چیزهای دیگه ای هم میشه؟ قانون مدنی ما تو مواد ۱۰۷۸ تا ۱۰۸۰، یه سری شرایط کلی برای مهریه تعیین کرده که هم تو عقد دائم و هم تو عقد موقت باید رعایت بشه.

۲.۱. خصوصیات قانونی مهریه

برای اینکه یه چیزی بتونه مهریه باشه، باید این چند تا ویژگی رو داشته باشه:

• مالیت داشتن: یعنی باید ارزش مالی داشته باشه. چیزی که اصلاً قابل خرید و فروش نیست یا ارزشی نداره، نمیتونه مهریه باشه. مثلاً گفتن هوای پاک نمیتونه مهریه باشه چون مالیت نداره.
• قابل تملک بودن: باید بشه اون رو به ملکیت خانم درآورد. یعنی باید تو مالکیت آقا باشه، یا اگه تو مالکیت کس دیگه ایه، با رضایت اون شخص، خانم صاحب اون بشه. مثلاً یه چیزی که مال عمومه و نمیشه ملک شخصی کسی بشه، نمیتونه مهریه باشه.
• معلوم و معین بودن: هم برای آقا و هم برای خانم، باید کاملاً مشخص و معلوم باشه که مهریه چیه و چقدره. مبهم بودن مهریه، باعث باطل شدن عقد میشه. مثلاً اگه بگن یه چیز خوب یا یه مقدار پول، معلوم و معین نیست. باید گفت صد عدد سکه بهار آزادی یا یک واحد آپارتمان فلان جا.
• مشروعیت و منفعت عقلایی: مهریه نباید از نظر شرعی و قانونی مشکل داشته باشه. مثلاً مشروبات الکلی یا مواد مخدر نمیتونن مهریه باشن. همچنین باید یه منفعت عقلایی داشته باشه، یعنی چیزی باشه که عرفاً برای مردم ارزش داره.
• قابلیت تسلیم: آقا باید بتونه مهریه رو به خانم تحویل بده. مثلاً اگه یه ستاره تو آسمون رو مهریه قرار بدن، چون نمیشه تحویلش داد، نمیتونه مهریه باشه.

۲.۲. انواع مصادیق مهریه

با توجه به این ویژگی ها، می بینیم که مصادیق مهریه میتونه خیلی متنوع باشه. دیگه فقط به سکه و طلا محدود نمیشه. بعضی از چیزهایی که میشه به عنوان مهریه تعیین کرد:

• وجه نقد: یعنی پول رایج کشور.
• سکه و طلا: از رایج ترین انواع مهریه هستن.
• اموال منقول و غیرمنقول: مثل ماشین، موبایل (منقول) یا زمین، آپارتمان (غیرمنقول).
• آموزش یک مهارت: مثلاً آموزش رانندگی، آموزش زبان خارجی، یا یاد دادن یک هنر خاص.
• سفر زیارتی یا تفریحی: مثل سفر حج یا کربلا. البته باید مشخص باشه که هزینه سفر به عهده چه کسی هست و چطور انجام میشه.
• مهرالسنه: که مبلغ خاصی در شرع برای مهریه در نظر گرفته شده (۵۰۰ درهم نقره که معادل حدوداً ۱۲۵۰ تا ۱۵۰۰ گرم نقره هست).

۲.۲.۱. حداقل و حداکثر مهریه در نکاح منقطع

یکی از سوالات رایج اینه که آیا قانون برای مهریه در عقد موقت، حداقل یا حداکثر خاصی تعیین کرده؟ جواب اینه که نه! بر اساس ماده ۱۰۸۰ قانون مدنی، «تعیین مقدار مهر منوط به تراضی طرفین است.» یعنی هر چقدر که آقا و خانم با هم توافق کنن، میتونه مهریه باشه. از یک شاخه گل (که مالیت داره) تا صدها سکه. فقط چیزی که مهمه اینه که اون مهریه، مالیت داشته باشه. یعنی حتی اگه یه چیز خیلی کوچیک و کم ارزش هم باشه، اگه مالیت داشته باشه و بقیه شرایط رو هم داشته باشه، میتونه مهریه باشه و عقد رو از باطل شدن نجات بده.

قانون گذار هیچ حداقل یا حداکثری برای مقدار مهریه در نکاح منقطع تعیین نکرده و همه چیز به توافق و تراضی زن و شوهر بستگی دارد.

۲.۲.۲. آیا مهریه عقد موقت حتماً باید پول یا سکه باشد؟

این یه باور اشتباهه که خیلیا دارن. نه، اصلاً اجباری نیست که مهریه تو عقد موقت حتماً پول یا سکه باشه. همونطور که گفتیم، هر چیزی که مالیت داشته باشه، قابل تملک باشه، معلوم و معین باشه و بقیه شرایط قانونی رو داشته باشه، میتونه مهریه قرار بگیره. پس اگه کسی بهتون گفت مهریه صیغه که باید پول باشه، بدونید که اطلاعاتش کامل نیست و میتونید با خیال راحت چیزهای دیگه ای رو هم انتخاب کنید. مهم اینه که هم آقا و هم خانم به چیزی که تعیین شده، رضایت داشته باشن و اون چیز هم از نظر قانونی، مهریه محسوب بشه.

انواع مهریه و چگونگی تعلق آن در نکاح منقطع

حالا که فهمیدیم مهریه چیه و چه چیزهایی میتونه مهریه باشه، بیایید یه نگاهی به انواع مهریه بندازیم. البته این رو بگم که تو نکاح منقطع، فقط یه نوع مهریه داریم که بهش میگن «مهرالمسمی». بقیه انواع مهریه مثل مهرالمثل و مهرالمتعه، کلاً برای عقد دائم هستن و به عقد موقت ربطی ندارن.

۳.۱. مهرالمسمی: تنها نوع مهریه در نکاح منقطع

«مهرالمسمی» یعنی مهریه ای که اسمش مشخصه و دو طرف (آقا و خانم) از همون اول عقد روی اون توافق کردن. مثلاً میگن مهریه یک سال صیغه، ده سکه بهار آزادیه. این ده سکه میشه مهرالمسمی. تو عقد موقت، همونطور که بارها تأکید کردیم، حتماً باید مهرالمسمی تعیین بشه. اگه تعیین نشه، عقد باطله و انگار اصلاً ازدواجی صورت نگرفته. این تفاوت اصلیش با عقد دائم هست که توش میشه بعداً هم مهریه رو مشخص کرد.

۳.۲. عدم شمول مهرالمثل و مهرالمتعه در نکاح منقطع

شاید تو دادگاه ها یا مشاوره های حقوقی اسم «مهرالمثل» و «مهرالمتعه» رو هم شنیده باشید. اینا چی هستن و چرا تو عقد موقت نداریمشون؟

1. مهرالمثل: فرض کنید تو یه عقد دائم، مهریه ای تعیین نشده. اگه زن و مرد با هم نزدیکی کنن، اون وقت برای تعیین مهریه، میان و شرایط زن رو (مثل زیبایی، تحصیلات، موقعیت خانوادگی و اجتماعی) با زن های شبیه به اون مقایسه می کنن و بر اساس عرف و عادت، یه مهریه ای براش در نظر می گیرن. به این میگن مهرالمثل.
2. مهرالمتعه: این هم تو عقد دائم اتفاق میفته. اگه مهریه تعیین نشده باشه و قبل از اینکه زن و شوهر با هم نزدیکی کنن، طلاق بگیرن، مرد یه مبلغی رو به عنوان دلجویی به زن میده که بهش میگن مهرالمتعه.

حالا چرا این دو تا تو عقد موقت نداریم؟ چون تو عقد موقت، اصلاً بحث «تعیین نشدن مهریه» معنی نداره! اگه مهریه تعیین نشه، عقد باطله. پس دیگه نیازی نیست که دنبال مهرالمثل یا مهرالمتعه باشیم. مواد ۱۰۹۱ و ۱۰۹۳ قانون مدنی هم که در مورد این دو نوع مهریه هستن، مخصوص عقد دائم تدوین شدن و به نکاح منقطع کاری ندارن.

زمان پرداخت مهریه در نکاح منقطع و احکام خاص آن

یکی دیگه از بحث های مهم، زمان پرداخت مهریه تو عقد موقته. آیا مهریه رو باید همون لحظه داد؟ میشه قسطی کرد؟ یا وقتی عقد تموم شد؟ این سوالات، بستگی به توافق آقا و خانم تو زمان عقد داره.

۴.۱. انواع زمان پرداخت

زمان پرداخت مهریه میتونه سه حالت اصلی داشته باشه:

1. مهریه حال (عندالمطالبه): این یعنی به محض اینکه عقد خونده شد، خانم میتونه مهریه اش رو از آقا مطالبه کنه. آقا هم موظفه که پرداختش کنه. اگه مهریه حال باشه، خانم هر وقت اراده کنه، میتونه درخواست پرداخت مهریه رو داشته باشه.
2. مهریه مؤجل (مدت دار): تو این حالت، زن و شوهر توافق می کنن که مهریه تو یه زمان مشخصی پرداخت بشه. مثلاً میگن مهریه شش ماه دیگه پرداخت بشه. تا اون زمان مشخص نرسه، خانم نمیتونه مهریه رو مطالبه کنه.
3. مهریه عندالاستطاعه: این نوع مهریه یعنی زمانی پرداخت میشه که آقا توانایی مالی پرداختش رو داشته باشه. این مدل مهریه بیشتر تو عقد دائم رایجه و چالش های حقوقی خودش رو داره. تو نکاح منقطع هم میشه اینطور توافق کرد، اما تو رویه قضایی معمولاً اولویت با حال یا مؤجل بودنه. اثبات استطاعت مالی آقا هم همیشه دردسرهای خودش رو داره.

۴.۲. تأثیر فوت زوجه بر مهریه

تصور کنید خدای نکرده تو طول مدت عقد موقت، خانم فوت میکنه. آیا مهریه اش از بین میره؟ نه! طبق ماده ۱۰۹۶ قانون مدنی، «در نکاح منقطع، موت زن در اثنای مدت، موجب سقوط مهر نمی شود و همچنین است اگر شوهر تا آخر مدت با او نزدیکی نکند.» این یعنی اگه خانم تو مدت عقد از دنیا بره، مهریه اش به وراثش میرسه و اونا میتونن از آقا مطالبه کنن.

۴.۳. تأثیر عدم نزدیکی (دخول) بر مهریه

یه باور اشتباه دیگه هم اینه که اگه تو عقد موقت، نزدیکی صورت نگیره، مهریه به خانم تعلق نمیگیره. این هم باز اشتباهه! همون ماده ۱۰۹۶ قانون مدنی که بالا گفتم، صراحتاً میگه حتی اگه آقا تا آخر مدت عقد با خانم نزدیکی هم نکنه، مهریه زن سر جای خودشه و باید پرداخت بشه. این از تفاوت های مهم عقد موقت با دائم تو بحث مهریه هست.

۴.۴. حکم مهریه در نکاح موقت شفاهی

گاهی اوقات عقد موقت به صورت شفاهی خونده میشه و هیچ سند کتبی یا رسمی نداره. آیا تو این حالت خانم میتونه مهریه اش رو مطالبه کنه؟ بله! اگه خانم بتونه ثابت کنه که عقد موقت با مهریه مشخصی انجام شده (مثلاً با شهادت شهود یا اقرار آقا)، شفاهی بودن عقد مانعی برای مطالبه مهریه نیست. البته که همیشه اثبات یه عقد شفاهی سخت تر از یه عقد مکتوبه و برای همین توصیه میشه همیشه ازدواج موقت رو هم حداقل با یه سند عادی مکتوب کنید.

سرنوشت مهریه در موارد خاص نکاح منقطع

ازدواج، چه دائم و چه موقت، همیشه روی روال نیست و ممکنه اتفاقات خاصی بیفته که روی مهریه تأثیر بذاره. بیایید ببینیم تو چند تا مورد خاص، سرنوشت مهریه در نکاح منقطع چی میشه.

۵.۱. فسخ نکاح منقطع و مهریه

فسخ یعنی بر هم زدن عقد به دلایل خاص قانونی. ماده ۱۱۰۱ قانون مدنی تو این زمینه حرف آخر رو میزنه:

1. فسخ قبل از نزدیکی: اگه عقد موقت قبل از اینکه زن و مرد با هم نزدیکی کنن، فسخ بشه، معمولاً مهریه به خانم تعلق نمی گیره. یه استثنای مهم اینجا هست و اونم وقتیه که دلیل فسخ، عنن (ناتوانی جنسی مرد) باشه. تو این حالت، با وجود اینکه نزدیکی هم نشده، خانم مستحق نصف مهریه میشه.
2. فسخ بعد از نزدیکی: اگه فسخ عقد موقت بعد از نزدیکی اتفاق بیفته، خانم مستحق تمام مهریه میشه و هیچ تغییری توش ایجاد نمیشه.

پس دقت کنید که زمان نزدیکی، اینجا حسابی مهمه!

۵.۲. بخشیدن مدت عقد موقت توسط زوج (رجوع به باقیمانده مدت) و مهریه

تو عقد موقت، آقا میتونه مدت باقیمانده عقد رو به خانم ببخشه. به این میگن بذل مدت. حالا اگه آقا قبل از اینکه با خانم نزدیکی کنه، تمام مدت عقد رو ببخشه، تکلیف مهریه چی میشه؟ طبق ماده ۱۰۹۷ قانون مدنی، «در نکاح منقطع هر گاه شوهر قبل از نزدیکی تمام مدت نکاح را ببخشد، باید نصف حق مهریه را بدهد.» یعنی خانم تو این حالت، نصف مهریه اش رو میگیره. اما اگه بعد از نزدیکی مدت رو ببخشه، خانم مستحق تمام مهریه میشه.

مفهوم بخشیدن مدت اینه که آقا تصمیم میگیره دیگه به رابطه زناشویی تو اون عقد ادامه نده و مدت باقی مونده رو به خانم واگذار میکنه. این کار، مثل یه جور طلاق تو عقد موقته و اثراتی روی مهریه داره.

۵.۳. اتمام مدت عقد و مهریه

خب، عقد موقت بالاخره یه روزی تموم میشه. وقتی مدت عقد تموم شد، تکلیف مهریه چیه؟ مهریه که از اول مشخص و معین شده و بر ذمه مرد قرار گرفته. چه مدت تموم شده باشه، چه نشده باشه، زن حق داره مهریه اش رو مطالبه کنه. منتها معمولاً توصیه میشه که خانم تو طول مدت عقد یا بلافاصله بعد از اتمام مدت، برای مطالبه مهریه اقدام کنه تا بعداً با مشکلات اثبات و مرور زمان مواجه نشه. اگه مهریه حال باشه، از همون اول خانم میتونه مطالبه کنه و اگه مؤجل باشه، بعد از سررسید مهلت پرداخت، این حق رو داره.

حق حبس زوجه در مهریه نکاح منقطع: آیا قابل اعمال است؟

«حق حبس» یه مفهوم حقوقی مهم تو بحث مهریه هست. بیایید ببینیم آیا خانم تو عقد موقت هم میتونه از این حق استفاده کنه یا نه.

۶.۱. تعریف حق حبس

حق حبس یعنی چی؟ ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی اینطور میگه: «زن می تواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفاء وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند، مشروط بر اینکه مهر او حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود.» به زبان ساده، یعنی اگه مهریه زن «حال» باشه (یعنی باید بلافاصله پرداخت بشه) و هنوز پرداخت نشده باشه، خانم میتونه بگه تا مهریه ام رو نگیرم، وظایف زناشویی رو انجام نمیدم. این حق حبس تو عقد دائم خیلی کاربرد داره و حتی نفقه زن رو هم تو این مدت قطع نمیکنه.

۶.۲. بررسی قابلیت اعمال حق حبس در نکاح منقطع

اما آیا این حق تو نکاح منقطع هم قابل اعماله؟ اینجاست که نظرات حقوقی و فقهی متفاوته و رویه قضایی هم کمی فرق داره.

اکثر حقوق دان ها و فقها معتقدن که حق حبس به معنای کاملش، تو نکاح منقطع قابل اعمال نیست یا خیلی محدود قابل اعماله. دلیلش هم ماهیت موقت این عقد و تعیین شدن مدت و مهریه از ابتداست. چرا؟

• ماهیت موقت عقد: فلسفه حق حبس تو عقد دائم اینه که زن میتونه برای یه مدت نامحدود از تمکین خودداری کنه تا مهریه اش رو بگیره. اما تو عقد موقت، مدت محدوده و اگه زن بخواد از حق حبس استفاده کنه، عملاً بخش زیادی از مدت عقد میگذره و هدف عقد که همون زندگی مشترک برای یه مدت مشخصه، از بین میره.
• تعیین مدت و مهریه: چون از اول هم مدت و هم مهریه مشخصه، اگه زن بخواد حق حبس رو اعمال کنه، عملاً ممکنه کل مدت عقد از بین بره.
• رویه قضایی: در عمل هم دادگاه ها خیلی سخت میپذیرن که حق حبس به شکل کامل تو عقد موقت اعمال بشه. معمولاً اگه مهریه مؤجل باشه یا زن قبل از مطالبه مهریه، تمکین کرده باشه، حق حبس منتفی میشه.

پس، اگه بخوایم خلاصه بگیم، با اینکه ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی به طور کلی حق حبس رو مطرح کرده، اما با توجه به ویژگی های خاص نکاح منقطع، اغلب این حق به طور کامل و به شکل عقد دائم تو این نوع ازدواج قابل اعمال نیست و باید خیلی با احتیاط تو این زمینه اقدام کرد و بهتره قبلش با یه وکیل متخصص مشورت کنید.

نحوه مطالبه مهریه در نکاح منقطع و ضمانت اجرای عدم پرداخت

رسیدیم به یکی از مهم ترین بخش ها؛ حالا که همه چیز رو درباره مهریه در نکاح منقطع فهمیدیم، اگه خدای نکرده مشکلی پیش اومد و آقا مهریه رو پرداخت نکرد، چطور میشه مهریه رو مطالبه کرد و اگه بازم پرداخت نشد، چه پیامدهای قانونی برای آقا داره؟

۷.۱. راه های مطالبه مهریه

برای مطالبه مهریه در عقد موقت، چند تا راه قانونی وجود داره:

1. مراجعه به دفترخانه (در صورت ثبت رسمی): اگه عقد موقت به صورت رسمی تو یه دفترخانه ثبت شده باشه (که موارد الزامش رو پایین تر میگیم)، خانم میتونه مستقیم بره همون دفترخانه و درخواست صدور اجراییه برای مهریه اش رو بده. این راه خیلی ساده تر و سریع تر از بقیه راه هاست و دیگه نیازی به رفتن به دادگاه و طی کردن مراحل طولانیش نیست. دفترخانه به آقا ابلاغ میکنه که مهریه رو پرداخت کنه و اگه پرداخت نکرد، میشه از طریق اداره اجرای ثبت، اموالش رو توقیف کرد.
2. مراجعه به دادگاه خانواده: اگه عقد موقت به صورت رسمی ثبت نشده باشه، یا اگه از طریق دفترخانه به نتیجه نرسیدید، میتونید یه دادخواست «مطالبه مهریه» تو دادگاه خانواده مطرح کنید. تو این روش، باید بتونید وجود عقد و میزان مهریه رو اثبات کنید (مثلاً با شهادت شهود، اقرار آقا، یا هر مدرک دیگه ای). بعد از بررسی دادگاه و در صورت اثبات، حکم به پرداخت مهریه صادر میشه.
3. مراجعه به اداره اجرای ثبت اسناد: این راه برای پیگیری اجراییه های ثبتی (همون که دفترخانه صادر میکنه) هست. بعد از صدور اجراییه، خانم میتونه با معرفی اموال آقا، درخواست توقیف اون اموال رو بده تا مهریه اش رو از طریق فروش اون اموال وصول کنه.

۷.۲. قانون ۱۱۰ سکه و مهریه در نکاح منقطع

قانون ۱۱۰ سکه، که تو ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده اومده، خیلی مهمه و خیلیا فکر می کنن فقط برای عقد دائم هست، در صورتی که برای عقد موقت هم اعمال میشه. این قانون چی میگه؟

• مهریه تا ۱۱۰ سکه: اگه مهریه خانم تا ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی (یا معادلش) باشه، و آقا اون رو پرداخت نکنه، خانم میتونه درخواست توقیف اموال آقا رو بده و در صورت عدم وجود اموال کافی و درخواست زن، آقا میتونه بازداشت بشه. یعنی ضمانت اجرای کیفری (حبس) برای آقا وجود داره.
• مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه: اگه مهریه بیشتر از ۱۱۰ سکه باشه، برای اون ۱۱۰ سکه اول همون احکام بالا جاریه. اما برای قسمت مازاد بر ۱۱۰ سکه، دیگه ضمانت اجرای حبس وجود نداره. یعنی خانم فقط با اثبات اینکه آقا تمکن مالی داره، میتونه اون رو مطالبه کنه و آقا به خاطر عدم پرداخت مازاد بر ۱۱۰ سکه بازداشت نمیشه. البته این به این معنی نیست که مازاد بر ۱۱۰ سکه قابل مطالبه نیست؛ فقط راه های وصولش کمی متفاوت و محدودتره.

۷.۳. پیامدهای قانونی عدم پرداخت مهریه

خب، اگه آقا با وجود همه اینها، مهریه رو پرداخت نکنه، چه اتفاقی میفته؟

• توقیف اموال: اولین و رایج ترین پیامد اینه که اموال آقا (مثل حساب بانکی، ماشین، ملک، حقوق و…) به اندازه مهریه توقیف میشه تا از طریق فروش اونا، مهریه خانم پرداخت بشه.
• جلب یا بازداشت (برای ۱۱۰ سکه): همونطور که گفتیم، اگه مهریه تا ۱۱۰ سکه باشه و آقا از پرداختش خودداری کنه و مالی هم برای توقیف نداشته باشه، با درخواست خانم و حکم دادگاه میتونه بازداشت بشه. البته این بازداشت دائمی نیست و هدفش تحت فشار قرار دادن آقا برای پرداخت مهریه است.
• حکم اعسار: آقا میتونه ادعا کنه که توانایی پرداخت یکجای مهریه رو نداره و درخواست اعسار بده. اگه دادگاه اعسار آقا رو قبول کنه، اون رو مکلف به پرداخت مهریه به صورت قسطی میکنه.

ثبت رسمی نکاح منقطع و تأثیر آن بر مهریه

تا اینجا گفتیم که ثبت رسمی عقد موقت میتونه روند مطالبه مهریه رو خیلی آسون تر کنه. اما آیا همیشه لازمه عقد موقت ثبت رسمی بشه؟ و اصلاً این ثبت رسمی چه مزایایی داره؟

۸.۱. موارد الزام به ثبت نکاح منقطع

طبق ماده ۲۱ قانون حمایت خانواده، ثبت ازدواج موقت (نکاح منقطع) معمولاً اجباری نیست، مگر تو سه تا مورد خاص:

1. باردار شدن زوجه: اگه خانم در طول مدت عقد موقت باردار بشه، ثبت عقد اجباریه.
2. توافق طرفین: اگه خود زن و شوهر توافق کنن که عقدشون رو ثبت رسمی کنن، باید این کار رو انجام بدن.
3. شرط ضمن عقد: اگه موقع عقد، شرط شده باشه که عقد باید ثبت رسمی بشه، باز هم ثبتش اجباریه.

به جز این سه مورد، معمولاً زوجین نیازی به ثبت رسمی عقد موقت ندارن. اما حتی اگه اجباری هم نباشه، ثبت کردنش کلی مزایا داره.

۸.۲. مزایای ثبت رسمی عقد در مطالبه مهریه

ثبت رسمی عقد موقت، مثل یه سپر حمایتی برای خانم عمل میکنه، خصوصاً تو بحث مهریه:

• سهولت اثبات عقد و مهریه: وقتی عقد به صورت رسمی ثبت شده، دیگه نیازی نیست برای اثبات وجود عقد و میزان مهریه تو دادگاه کلی دردسر بکشید. سند رسمی بهترین و قوی ترین مدرکه.
• امکان صدور اجراییه ثبتی: همونطور که گفتیم، اگه عقد رسمی باشه، خانم میتونه مستقیم به دفترخونه ای که عقد رو ثبت کرده مراجعه کنه و درخواست صدور اجراییه ثبتی برای مهریه اش رو بده. این روند خیلی سریع تر و کم هزینه تر از رفتن به دادگاهه.
• **کاهش اختلافات: وقتی همه چیز مکتوب و رسمیه، احتمال بروز اختلافات و سوءتفاهم ها کمتر میشه.

۸.۳. چالش ها در اثبات مهریه در عقد موقت ثبت نشده

حالا اگه عقد موقت ثبت نشده باشه، تکلیف چیه؟ میشه مهریه رو مطالبه کرد؟ بله، میشه؛ ولی با چالش های بیشتری همراهه:

• بار اثبات به دوش زن: تو این حالت، خانم باید خودش ثابت کنه که عقد موقت با مهریه مشخصی وجود داشته. این اثبات میتونه از طریق شهادت شهود (یعنی افرادی که موقع خوندن صیغه یا در جریان بودن عقد حضور داشتن)، اقرار آقا، پیامک ها، نامه ها یا هر مدرک دیگه ای که وجود عقد و مهریه رو نشون بده، انجام بشه.
• طولانی تر شدن روند قضایی: چون اثبات سخته، پرونده ممکنه تو دادگاه مدت زمان بیشتری طول بکشه.
• **افزایش هزینه ها: با طولانی شدن روند، هزینه های دادرسی و وکیل هم ممکنه بیشتر بشه.

به همین خاطر، حتی اگه الزامی هم برای ثبت رسمی عقد موقت نباشه، همیشه توصیه میشه که زوجین این کار رو انجام بدن یا حداقل یک سند عادی مکتوب و امضا شده داشته باشن تا از حقوقشون بهتر محافظت بشه.

سوالات متداول

اگر در عقد موقت مهریه تعیین نشود، آیا عقد باطل است؟

بله، در نکاح منقطع یا صیغه موقت، تعیین مهریه از شرایط اصلی و ارکان صحت عقد است. اگر مهریه ای تعیین نشود، طبق ماده ۱۰۹۵ قانون مدنی، عقد باطل است و هیچ گونه اثر قانونی ندارد.

آیا برای تعیین مهریه در عقد موقت، حداقل یا حداکثری قانونی وجود دارد؟

خیر، قانون مدنی ایران هیچ حداقل یا حداکثری برای میزان مهریه در نکاح منقطع تعیین نکرده است. مقدار مهریه کاملاً به توافق و تراضی طرفین (زن و شوهر) بستگی دارد. تنها شرط این است که مهریه باید مالیت داشته باشد و معلوم و معین باشد.

در صورت فوت مرد در عقد موقت، مهریه زن چگونه است؟

اگر مرد در طول مدت عقد موقت فوت کند، مهریه زن به قوت خود باقی است و زن یا وراث او می توانند آن را از ورثه مرد مطالبه کنند. فوت مرد باعث سقوط مهریه نمی شود و جزء دیون متوفی محسوب می گردد.

آیا مهریه عقد موقت به ارث می رسد؟

بله، مهریه یک حق مالی است و مانند سایر حقوق مالی، پس از فوت زوجه، به ورثه او به ارث می رسد. ورثه می توانند برای مطالبه مهریه از زوج اقدام کنند.

آیا می توان مهریه عقد موقت را بخشید یا از آن گذشت؟

بله، زوجه می تواند تمام یا قسمتی از مهریه خود را به زوج ببخشد. این بخشش باید با رضایت کامل و اراده آزاد زوجه صورت گیرد. بخشش مهریه ممکن است به صورت شفاهی یا کتبی باشد، اما برای جلوگیری از مشکلات احتمالی، بهتر است به صورت کتبی و با امضای شهود انجام شود.

تفاوت اصلی مطالبه مهریه در عقد موقت با دائم چیست؟

تفاوت اصلی در این است که در عقد موقت، مهریه حتماً باید از ابتدا تعیین و معلوم باشد و عدم تعیین آن موجب بطلان عقد است. اما در عقد دائم، عدم تعیین مهریه باعث بطلان عقد نمی شود و زن می تواند بعداً مهرالمثل یا مهرالمتعه را مطالبه کند. همچنین، در عقد موقت، فوت زن یا عدم نزدیکی تا پایان مدت، موجب سقوط مهریه نمی شود، در حالی که در عقد دائم این موضوعات احکام متفاوتی دارند. در عمل نیز، حق حبس در عقد موقت به ندرت و با محدودیت های بیشتری قابل اعمال است.

اگر شوهر قبل از نزدیکی مدت عقد موقت را ببخشد، مهریه زن چقدر است؟

اگر شوهر قبل از نزدیکی، تمام مدت نکاح منقطع را ببخشد (بذل مدت کند)، زن مستحق نصف مهریه تعیین شده است. این حکم بر اساس ماده ۱۰۹۷ قانون مدنی است.

نتیجه گیری

دیدیم که مهریه در نکاح منقطع، برخلاف تصور بعضی ها، یه رکن حیاتی و اساسی برای صحت عقد محسوب میشه. اگه مهریه تعیین نشه، کل عقد باطله و هیچ اثر قانونی نداره. پس حواستون باشه که از همون اول، یه مهریه مشخص و معین، هر چند کم، اما با مالیت، تو عقدتون ذکر کنید. شناخت این قوانین بهتون کمک می کنه تا با آگاهی کامل تصمیم بگیرید و از حقوق خودتون محافظت کنید. یادتون باشه تو موارد پیچیده، همیشه بهتره قبل از هر اقدامی، با یه وکیل متخصص حقوق خانواده مشورت کنید تا خدای نکرده دچار مشکل نشید و از راه درست به نتیجه برسید.