شاخص آلودگی: راهنمای سنجش هوای پاک و ناسالم
هر روز صبح که از خواب بیدار می شویم اولین کاری که می کنیم این است که به پنجره نگاه می کنیم و به آسمان نگاه می کنیم. اما اگر در شهری زندگی می کنیم که آلودگی هوا بالاست ممکن است به جای آسمان آبی دود و غبار را ببینیم. این آلودگی هوا به سلامتی ما آسیب می زند و موضوعی است که همه ما باید به آن توجه داشته باشیم.
اما چگونه می توانیم به طور دقیق متوجه شویم که هوای شهرمان چه قدر آلوده است؟ در اینجا "شاخص آلودگی هوا" به کمک ما می آید. در این مقاله می خواهیم به زبان ساده و با اطلاعات دقیق در مورد شاخص آلودگی هوا و چگونگی محاسبه آن صحبت کنیم.
شاخص آلودگی هوا چیست؟
شاخص آلودگی هوا (Air Quality Index – AQI) در واقع یک سیستم شماره گذاری است که به ما اطلاعات واضح و مختصر در مورد کیفیت هوای محیط زیست می دهد. این شاخص به ما می گوید که هوای اطراف ما برای سلامتی ما چه قدر خطرناک است.
شاخص آلودگی هوا چگونه کار می کند؟
شاخص آلودگی هوا از روی اندازه گیری غلطت ماده آلوده کننده در هوا محاسبه می شود. این ماده آلوده کننده می تواند از انواع مختلف مانند ذرات ریز معلق (PM2.5 و PM10) اوزون (O3) دی اکسید گوگرد (SO2) دی اکسید نیتروژن (NO2) مونوکسید کربن (CO) و منواکسید کربن (CO) باشد.
هر کدام از این ماده آلوده کننده ها به سلامتی ما به شکل متفاوتی آسیب می رسانند.
شاخص آلودگی هوا به چه شکل ارائه می شود؟
شاخص آلودگی هوا به طور معمول در محدوده ۰ تا ۵۰۰ در نظر گرفته می شود. هر چه این عدد بالاتر باشد آلودگی هوا بیشتر و هوا برای سلامتی خطرناک تر است.
جدول زیر محدوده های شاخص آلودگی هوا و شرح اثر هر محدوده بر سلامتی را نشان می دهد:
| رده | شاخص آلودگی هوا (AQI) | وضعیت هوا | تأثیر بر سلامتی |
|---|---|---|---|
| خوب | 0-50 | هوا پاک و سالم است. | هیچ اثری ندارد. |
| متوسط | 51-100 | کیفیت هوا قابل قبول است. | ممکن است برای گروه های حساس (کودکان سالمندان افراد مبتلا به بیماری های قلبی یا ریوی) مشکلاتی ایجاد کند. |
| ناسالم برای گروه های حساس | 101-150 | کیفیت هوا برای گروه های حساس ناسالم است. | ممکن است مشکلات تنفسی و قلبی را برای گروه های حساس به وجود آورد. |
| ناسالم | 151-200 | کیفیت هوا برای همه افراد ناسالم است. | ممکن است مشکلات تنفسی و قلبی را برای همه افراد به وجود آورد. |
| بسیار ناسالم | 201-300 | کیفیت هوا بسیار ناسالم است. | ممکن است مشکلات تنفسی و قلبی را برای همه افراد به وجود آورد و حتی می تواند خطرناک باشد. |
| خطرناک | 301-500 | کیفیت هوا خطرناک است. | برای همه افراد خطرناک است و می تواند به سلامتی آنها آسیب جدی برساند. |
چگونه می توانیم شاخص آلودگی هوا را دنبال کنیم؟
خوشبختانه امروز روز راه های متعددی برای اطلاع یافتن از شاخص آلودگی هوا وجود دارد.
برخی از راه های رایج برای دنبال کردن شاخص آلودگی هوا عبارت است از:
- وبسایت های سازمان محیط زیست:
سازمان محیط زیست کشور و ادارات محیط زیست استان و شهر معمولاً وبسایت های اختصاصی برای نمایش شاخص آلودگی هوا دارند. - اپلیکیشن های موبایل:
اپلیکیشن های متعددی برای اطلاع از شاخص آلودگی هوا وجود دارند که می توانند به صورت لحظه ای و در مکان شما شاخص آلودگی هوا را نمایش دهند. - اخبار و رسانه ها:
اغلب رسانه ها و خبرگزاری ها در بخش های اخبار محیط زیست خود به صورت روزانه شاخص آلودگی هوا را منتشر می کنند.
شاخص آلودگی هوا چگونه به سلامتی ما آسیب می رساند؟
در بالا در مورد اثر هر محدوده از شاخص آلودگی هوا بر سلامتی صحبت کردیم. اما به طور کلی آلودگی هوا می تواند باعث بروز مشکلات تنفسی قلبی و حتی سرطان شود.
از جمله مشکلات سلامتی که آلودگی هوا می تواند ایجاد کند می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مشکلات تنفسی مانند آسم برونشیت و پنومونی
- مشکلات قلبی مانند نارسایی قلبی و حمله قلبی
- سرطان ریه و سایر سرطان ها
- مشکلات چشم مانند قرمزی و خارش چشم
- مشکلات پوستی مانند آلرژی و اگزما
- مشکلات عصبی مانند سردرد و خستگی
- اختلالات جنسی
- مشکلات بارداری
- مشکلات رشد و توسعه کودکان
چگونه می توانیم در برابر آلودگی هوا خود را محافظت کنیم؟
خوشبختانه راه های متعددی برای محافظت از خود در برابر آلودگی هوا وجود دارد:
- استفاده از ماسک: ماسک های ذرات ریز مانند ماسک های N95 می توانند به محافظت از ما در برابر ذرات آلاینده هوا کمک کنند.
- کاهش فعالیت در فضای باز در هنگام بالا بودن شاخص آلودگی هوا: هنگامی که شاخص آلودگی هوا بالاست بهتر است از فعالیت های فشار آور در فضای باز خودداری کنیم.
- استفاده از وسایل نقلیه عمومی یا دوچرخه:
استفاده از وسایل نقلیه عمومی یا دوچرخه می تواند به کاهش انتشار آلودگی هوا کمک کند. - محافظت از کودکان و سالمندان:
کودکان و سالمندان به دلیل سیستم ایمنی ضعیف تر به آلودگی هوا حساس تر هستند و باید بیشتر از آنها محافظت شود. - تنظیم سیستم تهویه مطبوع در خانه و محل کار:
مطمئن شوید که سیستم تهویه مطبوع در خانه و محل کار به درستی کار می کند و هوای تازه را به داخل فضای داخلی هدایت می کند. - کاشت گیاهان در منزل:
گیاهان می توانند به تمیز کردن هوای داخلی کمک کنند و آلودگی هوا را کاهش دهند. - انتخاب محصولات ارگانیک:
انتخاب محصولات ارگانیک می تواند به کاهش انتشار آلودگی هوا کمک کند. - اطلاع رسانی به مردم در مورد خطرات آلودگی هوا:
اطلاع رسانی به مردم در مورد خطرات آلودگی هوا می تواند به کاهش آلودگی هوا و بهبود سلامتی جامعه کمک کند.
نتیجه گیری
شاخص آلودگی هوا یک ابزار مهم برای سنجش کیفیت هوا است که می تواند به ما در محافظت از سلامتی خود در برابر آلودگی هوا کمک کند. با دنبال کردن شاخص آلودگی هوا و انجام موارد مذکور در بالا می توانیم از سلامتی خود و خانواده خود محافظت کنیم.
پرسش و پاسخ
1. شاخص آلودگی هوا چگونه محاسبه می شود؟
شاخص آلودگی هوا از روی اندازه گیری غلطت ماده آلوده کننده در هوا محاسبه می شود. این ماده آلوده کننده می تواند از انواع مختلف مانند ذرات ریز معلق (PM2.5 و PM10) اوزون (O3) دی اکسید گوگرد (SO2) دی اکسید نیتروژن (NO2) مونوکسید کربن (CO) و منواکسید کربن (CO) باشد.
برای هر ماده آلوده کننده یک فرمول ریاضی برای محاسبه شاخص آلودگی هوا وجود دارد که با استفاده از آن شاخص آلودگی هوا برای هر ماده آلوده کننده محاسبه می شود.
در نهایت شاخص آلودگی هوا برای هوای اطراف ما به صورت یک عدد منفرد نمایش داده می شود که معمولاً از روی بالاترین شاخص آلودگی هوا برای هر ماده آلوده کننده محاسبه می شود. 2. آیا شاخص آلودگی هوا در همه جای شهر یکسان است؟
خیر شاخص آلودگی هوا در همه جای شهر یکسان نیست. آلودگی هوا در مناطق شلوغ و صنعتی شهر معمولاً بیشتر است.
بنابراین مهم است که شاخص آلودگی هوا را برای مکان خود دنبال کنیم تا از وضعیت کیفیت هوا در محل زندگی خود اطلاع داشته باشیم.3. آیا شاخص آلودگی هوا در همه کشور ها یکسان است؟
خیر شاخص آلودگی هوا در کشور های مختلف می تواند متفاوت باشد. در هر کشور استاندارد های مختلفی برای اندازه گیری آلودگی هوا و محاسبه شاخص آلودگی هوا وجود دارد.
بنابراین ممکن است شاخص آلودگی هوا در یک کشور برای یک محدوده معین در کشور دیگر به طور متفاوت طبقه بندی شود.
امیدواریم این مقاله به شما در درک بهتر شاخص آلودگی هوا کمک کرده باشد.
برای اطلاع از آخرین وضعیت شاخص آلودگی هوا در شهر خود وبسایت سازمان محیط زیست یا اپلیکیشن های موبایل را دنبال کنید.