لوردوز یا گودی و قوس زیاد کمر وضعیتی است که در آن ستون فقرات داخلی بدن دچار انحنا می شود. ستون فقرات به طور طبیعی دارای انحنا است که میزان آن بسیار جزئی است و به عملکرد صحیح ستون فقرات کمک می کند. این انحنای طبیعی به دلیل شکل قرار گیری مهره هایی که ستون فقرات را تشکیل می دهند، ایجاد شده است.چنانچه این انحنای ستون فقرات افزایش یابد، در این صورت فشار یا کشش زیادی بر روی سایر نواحی ستون فقرات اعمال می شود و در نتیجه ایجاد درد می کند.
علت ها و دلایل
سندرمی وجود دارد با عنوان سندرم ضربدری تحتانی که در آن عضلات اطراف لگن، سفت شده و یا ضعیف و یا کشیده می شوند. تمامی این حالت ها موجب عدم توازن ماهیچه ای می شوند. عضلاتی که اغلب سفت می شوند، شامل عضلات صاف کننده ی تنه، عضلات خم کننده ی ران (خصوصا عضله ی ایلیوسواس) می باشند. این عضلات نیازمند کشش هستند.
عضلاتی که معمولا ضعیف و کشیده می شوند، شامل عضلات شکمی (راست شکمی، مورب داخلی و مایل خارجی) و عضلات باز کننده ی مفصل ران (همسترینگ و گلوتئوس ماکسیموس) می شوند.
علائم و نشانه ها
معمولا افرادی که به گودی کمر مبتلا هستند، علامتی به غیر از انحنای زیاد ستون فقرات ندارند. سایر علائم گودی کمر که ممکن است با توجه به شدت انحنا ایجاد شوند، شامل موارد زیر می شوند:
- درد کمر
- درد ممکن است تا ناحیه ی پاها کشیده شود.
- تغییرات درروده و مثانه، هرچند نادر است.
- چنانچه فرد به مشکلاتی علاوه بر قوس زیاد کمر دچار باشد، در این صورت ممکن است دیسپلازی پیشرفته ی ران، دیستروفی عضلات و یا مشکلات عصبی- عضلانی را تجربه کنند.
تشخیص
اغلب، گودی و قوس زیاد کمر توسط معاینات فیزیکی تشخیص داده می شود. معمولا به منظور تعیین شدت دقیق انحنای کمر، از اشعه ی X و یا تصویربرداری MRI ستون فقرات استفاده می شود.
MRI یا سی تی اسکن همچنین هر گونه تاثیرات عصبی که انحنای ستون فقرات ایجاد می کند را نشان می دهد.
میزان انحنای ستون فقرات مانند درجه بندی زاویه اندازه گیری می شود. زاویه ی انحنا و همچنین علایم موجود، تعیین می کند که کدام روش درمانی مناسب است.
درمان
- چنانچه گودی کمر جزئی باشد، معمولا نیازی به درمان ندارد.
- چنانچه فرد به علت گودی کمر، دچار عوارض و ناراحتی است، باید به منظور تقویت عضلات و افزایش دامنه ی حرکتی، اقدام به انجام تمرینات فیزیوتراپی کند. این تمرینات باید تحت نظارت متخصص فیزیوتراپی انجام گیرد.
- اگر در دوران کودکی گودی کمر تشخیص داده شود، در این صورت باید به منظور جلوگیری از پیشرفت این وضعیت از کمربند طبی استفاده شود.
- در موارد شدید گودی کمر که درمان های بالا بر روی آن نتیجه بخش نیست، به عمل جراحی نیاز است و در درمان گودی کمر مؤثر خواهد بود. طی این عمل جراحی، ستون فقرات توسط میله های فلزی یا پیچ و پلاک صاف می شود. همچنین در طول عمل جراحی ممکن است پیوند استخوان انجام شود تا رشد و استحکام ستون فقرات را بهبود بخشد.
در زیر تمریناتی در مورد گودی کمر ارائه شده است. اما ابتدا باید توجه داشته باشید که این تمرینات حتما باید تحت نظارت پزشک و یا پس از مشاوره با متخصص فیزیوتراپ انجام شود.
ورزش و حرکات اصلاحی
ورزش های کششی
توصیه می شود که قبل از انجام هر حرکت ورزشی اصلاحی با پزشکتان مشورت کنید.
کشش فلکسور ران
- عضله ی ایلیوسواس قوی ترین عضله ی فلکسور ران است و این حرکت ورزشی
موجب کشش این عضله می شود.
- یکی از زانوها را بر روی زمین قرار دهید.
- در حالی که کمر صاف است، ران ها به آرامی به سمت جلو برده می شوند.
- در عضله تان احساس کشش خواهید داشت.
- به مدت 20 تا 30 ثانیه این کشش را حفظ کنید.
- این کار را چندین بار در روز و هر بار 3 تا 5 مرتبه تکرار کنید.
کشش عضلات کمر
- به پشت بخواهید در حالی که زانوهایتان خمیده است.
- زانوهای تان را تا حدی که احساس راحتی کنید، به سمت پشت ببرید.
- این حالت را به مدت 20 تا 30 ثانیه حفظ کنید.
- این حرکت را چندین بار در روز و هر بار 3 تا 5 مرتبه تکرار کنید.
ورزش های استقامتی
دراز و نشست (ساده)
- به پشت بخوابید در حالی که زانوها خم است.
- دست ها را بالای زانوها قرار دهید و سر و شانه ها را از روی زمین بلند کنید.
- این تمرین را تا جایی که ماهیچه های شکم خسته شوند، ادامه دهید.
- به مدت یک دقیقه استراحت کنید.
- سعی کنید این تمرین را در دو یا 3 مرحله انجام دهید.
دراز و نشست (مشکل)
سطح سختی این ورزش را می توان با قرار دادن دست ها به طور متقاطع بر روی سینه یا در مجاورت سر افزایش داد. هرگز دست ها را در پشت سر قرار ندهید، چون این کار باعث ایجاد فشار بر روی گردن می شود.
دراز و نشست متقاطع یا چرخشی
- به پشت بخوابید در حالی که زانوها خم است و پاها محکم بر روی زمین قرار دارند.
- دست ها را در کنار سر قرار دهید.
- سر و شانه ها را از زمین بلند کنید و در حین این کار بخش بالایی بدن را به طوری بچرخانید که بازوی راست مستقیما به سمت زانوی چپ باشد.
- به حالت آغازین بازگردید.
- این ورزش را با تغییر حالت از راست به چپ تکرار کنید.
- در ابتدا این عمل را در 2 مرحله ی 10 تایی آغاز کنید و به تدریج تا 3 مرحله ی 20 تایی افزایش دهید.
حرکت پل
- به پشت بخوابید در حالی که زانوها خم است و پاها بر روی زمین قرار دارند.
- به آرامی باسن را بالا برده و کمر را از روی زمین بلند کنید.
- سعی کنید تا جای ممکن باسن را بالا بیاورید. می توانید حس کنید که عضلات این ناحیه به سختی در حال فعالیت هستند.
- به مدت 5 تا 10 ثانیه در این حالت بمانید.
- استراحت کنید.
- تکرار کنید.
- در ابتدا این عمل را در دو مرحله ی 10 تایی انجام دهید و به تدریج تا 3 مرحله ی 30 تایی افزایش دهید.
- به منظور افزایش سطح سختی این ورزش، می توان این حرکت را بر روی یک پا انجام داد.
ستون فقرات بدن در حالت طبیعی به صورت صاف و میلهای نیست، بلکه انحناهایی در مسیر خود دارد که به آن شکل S میدهد. این انحناها به ستون فقرات در حفظ ساختار بدن، تحمل وزن سر، خنثی کردن ضربههایی که به کمر وارد میشود و انعطاف در حرکت و خم شدن کمک میکند.
گاهی به دلایل مختلف، ستون فقرات از شکل منظم S مانند خود خارج شده و انحنای قوس پایینی یا بالایی بیشتر از حالت طبیعی میشود. خارج شدن از شکل طبیعی، باعث مشکلاتی مثل گودی کم، قوز کمر (کیفوز) و … در ستون فقرات میشود و می تواند علت درد در گودی کمر باشد. اگر انحنای قوس پایینی از حالت طبیعی بیشتر شود این حالت را گودی کمر، قوس کمر، لوردوز (Lordosis) یا کاوپشتی میگویند. انحنای کمر یکی از دلایل کمر درد است که باعث مشکل در حرکت خواهد شد. اگر شما هم دچار این عارضه شدهاید میتوانید آن را با تمرینات ورزشی درمان کنید. با ما همراه باشید تا همه چیز را در مورد گودی کمر بدانید.
انواع گودی کمر
بسته به دلیل به وجود آمدن گودی کمر و قسمتی از ستون فقرات که درگیر عارضه میشود، نوع قوس کمر نیز متفاوت خواهد بود.
قوز کمر یا گوژپشتی
در این حالت انحنای قسمت بالایی کمر که به طرف بیرون است، نسبت به حالت عادی بیشتر میشود. در اصطلاح مردم قوز گفته میشود.
گودی قسمت پایینی کمر
وقتی بخش پایینی ستون فقرات به طرف جلو انحنای بیش از حد پیدا کند، شکم به طرف جلو و گردن به طرف پایین خم میشود. در این حالت کمر درد احساس میشود. اکثر مردم گودی کمر را به این نوع از قوس ستون فقرات نسبت میدهند.
گودی کمر معمولا به چه دلایلی اتفاق میافتد؟
دلایل مختلفی میتواند باعث ایجاد قوس در ستون فقرات و لوردوز شوند. این دلایل عبارتند از:
بیماری مادرزادی
یک بیماری مادرزادی به نام «آکوندروپلازی» بر رشد غضروفها اثر میگذارد و میتواند علت درد قوس کمر باشد.
صدمه به ستون فقرات
صدمه به ستون فقرات مانند شکستگی، جراحی، دیسک کمر، پوکی استخوان و استئوسارکوما که نوعی سرطان استخوان است باعث ضعف استخوانها شده و گودی کمر را به وجود میآورند. در سنین بالا نیز استخوانها ضعیف میشوند و به همین دلیل قوس کمر افزایش مییابد.
مشکلات عضلانی
بعضی بیماریهای عضلانی مثل دیستروفی عضلانی و فلج مغزی با ایجاد ضعف در عضلات میتوانند منجر به بیماری گودی کمر شوند. عدم تحرک نیز با ضعیف کردن عضلات میتواند به کاوپشتی دامن بزند.
نوبت آنلاین از بهترین متخصص ارتوپد اطفال
چاقی یا لاغری
شکم بزرگ به دلیل وزن زیادی که در جلوی بدن ایجاد میکند، ستون فقرات را به جلو میکشاند و به همین دلیل انحنای بیشتری در کمر به وجود خواهد آمد. البته در افراد لاغر غیر ورزشکار هم به دلیل ضعف عضلات شکمی و ناتوانی عضلات در نگهداری از ستون فقرات، گودی کمر میتواند به وجود بیاید.
علائم گودی کمر
وقتی انحنای ستون فقرات از حالت طبیعی خود خارج میشود، ماهیچههای اطراف ستون فقرات نیز کشیده شده و گرفتگی یا انقباض عضلات پیش خواهد آمد. این گرفتگی، درد و مشکل در حرکت نیز در پی خواهد داشت. درد گاهی در پاها نیز احساس خواهد شد. اگر عارضه پیشرفت کند میتواند اعصاب را هم درگیر کند که در این صورت علائم شدیدتر خواهد بود. در این حالت علائم گودی کمر عبارتند از:
- ضعف
- بیحسی
- احساس مور مور شدن
- مشکل در کنترل ادرار
- مشکل در کنترل عضلات ارادی
بیشتر بخوانید: دلایل صدا دادن گردن و درمان آن
گودی کمر چه عوارضی دارد؟
مشهودترین و رایجترین عارضهای که گودی کمر ایجاد میکند کمر درد و دردهای عضلات کمر است. اما سایر عوارض عبارتند از:
- بیحس شدن پاها
- مشکل در دفع
- سیاتیک
- کاهش ظرفیت قلب و ریه و در نتیجه به مرور زمان تنگی نفس، سردرد و بیخوابی
- کاهش قدرت فرد در بلند کردن اجسام سنگین به دلیل ضعف ماهیچهها
تشخیص گودی کمر چگونه است؟
برای تشخیص گودی کمر آسانترین راه این است که روی زمین دراز بکشید و سعی کنید دستتان را از زیر کمرتان رد کنید. اگر فاصله بین کمر تا زمین به قدری بود که یک دست میتوانست عبور کند، یعنی شما مبتلا به عارضه گودی کمر یا کاوپشتی هستید.
اگر به پزشک مراجعه کنید، پزشک برای تشخیص دقیق این عارضه از عکس برداری، ام آر آی یا سی تی اسکن استفاده خواهد کرد. در این صورت علاوه بر تشخیص گودی کمر حتی میتوان اعصابی که به خاطر کاوپشتی تحت فشار قرار گرفتهاند را نیز تشخیص داد.
در صورتی که در قسمت شانه درد دارید و یا احساس گرفتگی می کنید می توانید با بهترین دکتر شانه در تهران تماس بگیرید.
چه روشهایی برای پیشگیری از ابتلا به گودی کمر وجود دارد؟
برای پیشگیری از بروز هر وضعیت کافی است ببینید چه چیزهایی باعث بروز آن میشود و برعکس آن را انجام دهید.
تقویت عضلات شکم
به کمک یک سری ورزشها میتوانید عضلات شکم خود را تقویت کنید.
اصلاح وضعیت بدن
عادتهای نشستن و ایستادن خود را اصلاح کنید. در هر لحظه مراقب باشید که در چه وضعیتی قرار گرفته اید. برای این منظور باید شانه شما کاملا صاف و موازی با باسن قرار بگیرد. سینه را تا حد امکان جلو بدهید تا قوس ستون فقرات به حالت عادی دربیاید.
هم چنین ورزشهای خاصی برای اصلاح وضعیت بدن و حفظ حالت مناسب ستون فقرات وجود دارد که میتواند در پیشگیری از لودوز نیز موثر باشد. این تمرینات بیشتر جزء پیلاتس و یوگا میشوند. برای مثال به موارد زیر توجه کنید:
- شانههایتان را به آرامی بالا برده و به گردنتان نزدیک کنید و سپس به حالت عادی برگردانید. این کار را چند بار تکرار کنید.
- حالت گربه و حالت پل
تمرینات اصلاحی برای گودی کمر
خیلی اوقات متخصص ارتوپد یک سری تمرینات ورزشی برای گودی کمر تجویز میکند که میتوانند برای قوی کردن عضلات و برطرف کردن گرفتگی ماهیچهها مفید باشند. ما در اینجا چند تمرین اصلاحی برای گودی کمر را آموزش میدهیم. اما پیشنهاد میشود قبل از انجام هر نوع ورزشی با پزشک خود مشورت کنید.
- روی زیرانداز دراز بکشید و با فشار کف پا و کتف سعی کنید باسن خود را از زمین بلند کنید. ۱۰ ثانیه در این حالت بمانید و دوباره باسن خود را روی زمین بگذارید. این کار را چند بار تکرار کنید.
- روی شکم دراز بکشید. سپس با فشار کف دست سعی کنید سر و سینه خود را مانند مار کبری از زمین بلند کنید. چند ثانیه در این حالت بمانید.
- در حالی که زانو را در بغل جمع کردهاید و سرتان را روی زمین گذاشتهاید، دستهایتان را به طرف بالای سرتان بکشید. بعد از اینکه چند ثانیه در این حالت باقی ماندید موقعیت دستها را عوض کنید. این بار دستهایتان را عقب ببرید و تا جایی که میتوانید بکشید.
چه زمان باید برای درمان گودی کمر به پزشک مراجعه کرد؟
انتخاب شیوه درمان گودی کمر بستگی به میزان پیشرفت عارضه و مقدار قوس کمر دارد. شکم خود را فرو دهید، شانهها را عقب بدهید و کمی به جلو خم شوید. اگر در این حالت گودی کمر برطرف شد و به حالت طبیعی برگشت یعنی گودی کمر انعطاف پذیر است و میتوان آن را با تمرینات ورزشی و نهایتا فیزیوتراپی درمان کرد؛ اما چنانچه با این اقدامات قوس کمر هم چنان وجود داشت، باید برای درمان به پزشک مراجعه کنید.
بیشتر بخوانید: درمان اسکولیوز (انحراف ستون فقرات)
درمان گودی کمر به چه صورتی انجام میشود؟
اگر خیلی سریع برای درمان گودی کمر اقدام کنید، معمولا مشکل با انجام چند تمرین ورزشی روزانه حل خواهد شد و مدت زمان رفع قوس کمر کوتاه خواهد بود. اما اگر اعصاب درگیر شده یا مشکل تا حد زیادی پیشرفت کرده باشد، بسته به نوع مشکل یا دلیل ایجاد قوس کمر یکی از درمانهای زیر پیشنهاد میشود:
- مسکن
در صورتی که درد عضلات زیاد باشد، استفاده از مسکن میتواند به حرکت کردن بیمار و افزایش دامنه حرکتی کمک کند.
- بریس طبی
اکثرا در مواردی که گودی کمر شدید نباشد یا در دوران کودکی تشخیص داده شود با استفاده از بریس یا کمربند طبی میتوان عادت فرد در وضعیت قرارگیری بدن را تغییر داد و اصلاح کرد. البته باید توجه داشت که استفاده طولانی مدت از کمربندهای طبی باعث تنبلی عضلات خواهد شد. در مورد کودکان بهتر است به یک فوق تخصص ارتوپد کودکان مراجعه کنید.
- فیزیوتراپی
درمان گودی کمر با فیزیوتراپی در مراحل اولیه بیماری صورت میگیرد. شوکهای ظریف الکتریکی که فیزیوتراپی به ماهیچهها وارد میکند میتواند به تقویت عضلات کمک کرده و باعث افزایش دامنه حرکتی بیمار شود.
- کاهش وزن
برای بیمارانی که وزن بالایی دارند و دلیل بروز کاوپشتی در آنها شکم بزرگ و وزن بالایشان است، کاهش وزن توصیه میشود. به این منظور بهتر است از یک متخصص تغذیه کمک بگیرند.
- اوزون تراپی
این روش نوین پزشکی یک از راه های درمان گودی کمر است که در بسیاری از مشکلات استخوانی مفید واقع میشود. در این روش با تزریق اکسیژن، مسکن و مواد مورد نیاز استخوانها و عضلات برای ترمیم و تقویت، به بهبود شرایط بیمار کمک میشود.
موارد بالا همگی جز روش های درمان قوس کمر از نوع غیر جراحی هستند. جراحی در اولویت آخر است و در صورت مؤثر نبودن روش های کم تهاجمی فوق، جراحی گودی کمر توسط پزشک انجام می شود.
- عمل جراحی گودی کمر
در موارد شدید که اعصاب درگیر شدهاند و هیچ یک از روشهای قبل تأثیری در بهبود شرایط نداشتهاند، متخصص ستون فقرات در تهران طی یک عمل جراحی ستون فقرات را با میله و پیچ در جای صحیح خود ثابت میکند. گاهی برای استحکام ستون فقرات ممکن است طی جراحی گودی کمر، عمل پیوند استخوان نیز انجام بگیرد.
جمعبندی
همان طور که دیدید یک گودی کمر ساده در صورتی که درمان نشود چه عوارض شدیدی میتواند برایمان داشته باشد تا حدی که به تنگی نفس و عروق منجر شود. بنابراین هر چه سریعتر نسبت به تشخیص و درمان گودی کمر اقدام کنید به بدنتان لطف کردهاید. برای این منظور بهتر است به یک پزشک ارتوپد حاذق مانند دکتر بهامین عطار مراجعه کنید تا هم در تشخیص و هم در درمان قوس کمر همراه شما باشد.