درد پاشنه پا نشانه چیست؟
بزرگ‌ترین استخوان مچ پا استخوان پاشنه است و بیشترین وزن بدن را تحمل می‌کند. عوامل بیرونی می‌توانند بر یک‌پارچگی پا اثر بگذارند و باعث ایجاد درد و ناراحتی در فرد شوند.
علل مختلفی را می‌توان برای ایجاد این درد نام برد اما گاهی علت درد پاشنه پا دیسک‌کمر و مشکل‌های مربوط به آن است و اختلالی در خود پا وجود ندارد.
شناسایی زودهنگام دلایل درد پاشنه پا و درمان آن با راهکارهای ساده مثل بانداژ، داروهای ضد التهاب خوراکی و استفاده از کفش طبی از پیشرفت درد جلوگیری کرد. این مطلب را به بررسی این درد و راهکارهای درمانی آن اختصاص دادیم. پس تا انتها با ما همراه باشید تا ببینیم درد کف پا از چیست.
علت درد کف پا چیست؟
به‌طور کلی علت درد کف پا ضربه، بد راه رفتن، اضافه وزن و استفاده از کفش نامناسب است ولی بعضی از دلایل شایع‌تری نیز وجود دارند که در ادامه آن‌ها را توضیح خواهیم داد.
خار پاشنه
خارپاشنه در صورتی ایجاد می‌شود که یک زائده استخوانی در زیر استخوان پاشنه پا به وجود آید. این عارضه به‌وسیله تصویربرداری با اشعه ایکس از ناحیه کف پا مشاهده می‌شود.
وجود خار پاشنه به‌تنهایی باعث بروز درد در فرد نمی‌شود ولی اگر این خار بزرگ و ملتهب شود، فرد ممکن است درد را حس کند. در افراد فربه و چاق ملتهب شدن خار پاشنه بیشتر به چشم می‌خورد. خار پاشنه از عارضه‌های شایع است و از هر ده نفر یک نفر به آن مبتلا خواهد شد.
خمیدگی بیش از حد پا به داخل
خمیدگی بیش از حد پا به داخل می‌تواند باعث ایجاد کشش بر تاندون‌ها و رباط‌های متصل به پایین و پشت استخوان پاشنه پا شود. این اختلال در لگن، زانو و کمر فرد ممکن است آسیب‌هایی را به وجود آورد.
پیچ‌خوردگی مچ پا
اگر شدت پیچ‌خوردگی زیاد باشد درد در پا شکل می‌گیرد.
شکستگی پا
گاهی بر اثر وارد شدن نیرو و ضربه بر کف پا ممکن است استخوان پاشنه بشکند. همین شکستگی ایجاد درد می‌کند.
تاندونیت آشیل یا التهاب تاندون آشیل
تاندون آشیل ساق‌پا را به پاشنه متصل می‌کند. ویژگی درد التهاب تاندون آشیل سوزاننده و سفت بودن است. این اختلال زمانی ایجاد می‌شود که فرد از تاندون خود زیاد استفاده کند، مثلا فردی که زیاد می‌دود یا ورزشکاری که بدون گرم کردن ورزش می‌کند.
همچنین آرتروز و کفش نامناسب نیز می‌تواند از دلایل ایجادکننده این عارضه باشد. در اکثر موارد فقط تاندون آشیل ملتهب می‌شود اما گاهی این تاندون بر اثر فعالیت شدید ناگهان پاره می‌شود که علاوه بر درد شدید، صدایی مثل صدای پاپ در آن موقع به گوش می‌رسد.
بورسیت یا التهاب بورس‌ها
بورس‌ها کیسه‌هایی پر شده از مایع هستند که در صورت التهاب در فرد درد ایجاد می‌کنند.
گیر افتادن عصب پا
گاهی بر اثر شکستگی، تورم سیاهرگ یا پیچ‌خوردگی عصب گیر می‌افتد که علائم آن درد، بی‌حسی و سوزش در کف پا است.
علاوه بر دلایل گفته شده علت‌های دیگری نیز وجود دارند که باعث بروز درد پاشنه پا سمت چپ می‌شوند اما در میان افراد، رواج کمتری دارند. این علت‌ها شامل موارد زیر است:
- سندروم تارسال تونل
- کبودی پاشنه
- سندروم هاگلوند
- آتروفی پد پا
- سندروم سینوس تارسی
- عفونت استخوان پاشنه
- تومور استخوان پاشنه
درد پاشنه پا و کمبود ویتامین
ممکن است شما از افرادی باشید که از درد استخوان در نواحی مختلف بدن به‌ویژه پاشنه پا شکایت کنید و بعد از مراجعه به دکتر مچ پا و انجام آزمایش‌های مربوطه متوجه شوید که مشکل، کمبود ویتامین D در بدنتان است.
ویتامین D برای جذب کلسیم و فسفر در بدن ضروری است و این مواد معدنی در استحکام استخوان‌ها نقش اصلی را دارند. به همین دلیل وجود ویتامین D کافی در بدن از بروز دردهای استخوانی و عضلانی جلوگیری می‌کند.
منبع تولیدکننده ویتامین D خود بدن است و این ویتامین با مصرف مواد غذایی خیلی کم جذب بدن می‌شود، زیرا بدن ویتامین مورد نیاز خود را به دنبال تابش نور خورشید بر پوست، تامین می‌کند.
پس یکی از دلایل درد استخوان پاشنه پا کمبود ویتامین D و کلسیم است که در صورت درمان نشدن فرد را در معرض پوکی استخوان قرار می‌دهد همچنین فرد در برابر نیروهای وارده بر کف پا مستعد آسیب بیشتری است.
علت درد پاشنه پا هنگام بلند شدن از خواب
علت‌های مختلفی برای ایجاد درد کف پا هنگام صبح وجود دارد که با بررسی کیفیت و نوع درد می‌توان علت آن را دریافت. مثلا اگر درد ناحیه پاشنه پا دردناک و تیز باشد نشان‌دهنده التهاب است. بعضی از این دلایل را در زیر نام می‌بریم:
- فاشئیت کف پا (التهاب فاشیای کف پا): فاشیا یک نوار بافتی ضخیم در کف پا است که اگر بیش از حد از آن استفاده شود یا تحت کشش مداوم قرار گیرد، درد در این ناحیه را تجربه خواهید کرد.
- التهاب تاندون آشیل
- شکستگی
درمان درد پاشنه پا هنگام صبح معمولا در چند قدم اول بعد از بیدار شدن از خواب شروع می‌شود و ممکن است در طول روز با شروع فعالیت‌ها این درد کم شود.
اما برای بسیاری از افراد درد صبحگاهی آزاردهنده است، زیرا باید چند دقیقه ثابت بایستند تا این درد کمتر شود و گاهی روند انجام کارهای روزانه را کاهش می‌دهد.
علت درد پاشنه پا هنگام راه رفتن چیست؟
درد کف پا هنگام راه رفتن دلایل زیادی می‌تواند داشته باشد که از دلایل ساده تا پیچیده را در بر می‌گیرد. بهتر است در هنگام شروع درد با مراجعه به پزشک ارتوپدی و تشخیص دلیل درد از پیشرفت آن جلوگیری کنید.
اگر برای سوال درد پشت پاشنه پا نشانه چیست؟ دنبال پاسخ می‌گردید، متخصص آنلاین استخوان و ارتوپدی پذیرش ۲۴ در هر ساعت از شبانه‌روز می‌تواند به‌صورت آنلاین در خدمت شما باشند.
بعضی از دلایل درد پاشنه پا هنگام راه رفتن شامل موارد زیر می‌شود:
ورم کف پا
این عارضه زمانی اتفاق می‌افتد که فاشیای پا بیش از حد طبیعی کشیده شدهو باعث پارگی جزئی فاشیا شود. افراد دیابتی، افراد چاق، بازیکنان والیبال، افرادی که کف پا صاف دارند، زنان باردار، تنیس‌بازان، دونده‌ها و پله‌نوردان بیشتر مستعد ورم کف پا هستند.
پوشیدن کفش نامناسب و فشار دادن یک وسیله سنگین احتمال بروز این اختلال را افزایش می‌دهد.
خار پاشنه
استفاده از کفش مناسب ممکن است درد خار پاشنه را در هنگام راه رفتن کاهش دهد.
آپوفیزیت پوستی
عارضه آپوفیزیت پوستی در کودکان سن ۸ تا ۱۴ سال و کودکانی که فعالیت زیادی دارند مثل افرادی که ورزش‌های پرشی انجام می‌دهند شیوع بیشتری دارد. درد این اختلال در پشت پاشنه پا به وجود می‌آید و پوشیدن کفش نامناسب ابتلا به آپوفیزیت پوستی را افزایش می‌دهد.
بورسیت
همان‌طور که در مطالب فوق گفتیم بورس‌ها کیسه‌هایی پر شده از مایع هستند که حرکت تاندون‌ها و عضلات را هنگام حرکت مفصل آسان می‌کنند.
بورسیت علت درد پاشنه پا در طب سنتی است و به دو دلیل ممکن است ایجاد شود. اول به دلیل پوشیدن کفش نامناسب و دوم به دلیل مشکلات ساختاری پا به وجود می‌آید. بورسیت یا التهاب بورس‌ها باعث ایجاد درد در پشت پاشنه می‌شوند.
کبودی موضعی
ممکن است در هنگام راه رفتن با وارد شدن ضربه‌ای به پا، کف پا کبود شود که همین کبودی دردآور است. اگر با استراحت این درد از بین نرود و شدت پیدا کند باید به پزشک متخصص ارتوپد مراجعه کنید.
التهاب آشیل
این مشکل می‌تواند به دلیل پوشیدن کفش نامناسب، آرتریت واکنشی، نقرس، اسپوندیلیت آنکیلوزان و آرتریت روماتوئید ایجاد شود.
فشرده شدن عصب
علائم آن بی‌حسی، گزگز و درد پاشنه پا است.
پوشیدن کفش نامناسب
یکی از شایع‌ترین علل درد پاشنه پا در هنگام راه رفتن پوشیدن کفش نامناسب است که خود این موضوع می‌تواند علت شروع عارضه‌های مختلف باشد. پوشیدن کفش طبی مناسب از ایجاد عوارض مربوطه جلوگیری می‌کند.
علت درد پاشنه پا و کمر
برخی افراد که درد در پاشنه پا را احساس می‌کنند، بعد از مراجعه به دکتر اسکن پا و انجام آزمایش‌ها متوجه می‌شوند که ساختار پا سالم است و اختلالی در آن وجود ندارد. پس به نظر شما این درد به چه علت است؟
بعضی از دردهای پا دلایلی غیر از اختلال‌های ساختاری پا دارند. مثلا ممکن است فردی که دیسک کمر یا اختلال در سیاتیک دارد، احساس درد در ناحیه پاشنه پا را تجربه کند.
بسیاری از اختلال‌های کمر بر عملکرد فرد اثر می‌گذارند و باعث کاهش سرعت در انجام فعالیت‌های او می‌شوند. این اختلال‌ها علائم و نشانه‌های مختلفی دارند که درد پاشنه پا یکی از این علائم است. این دردها کیفیت زندگی فرد را می‌توانند کاهش دهند.
تشخیص درد پا به چه صورت است؟
دکتر ارتوپد مچ دست و پا شما با بررسی نوع کفشی که می‌پوشید، طرز راه رفتن، میزان راه رفتن و ایستادن در روز و سابقه بیماری‌های شما علت درد را تشخیص می‌دهد و درمان مربوطه را شروع می‌کند. گاهی برای تشخیص بهتر انجام آزمایش‌هایی مثل تصویربرداری درخواست می‌شود.
درمان درد پاشنه پا به روش سنتی
اگر شدت درد پا کم باشد می‌توان با استفاده از روش‌های خانگی و ساده درد را کاهش داد یا متوقف کرد. اجازه دهید تعدادی از آن‌ها را نام ببریم.
- از انجام فعالیت‌هایی که فشار زیاد بر پاشنه پا وارد می‌کند دوری کنید.
- کفش مناسب پای خود تهیه کنید. زیرا همان‌طور که در متن بالا گفتیم کفش نامناسب علت بسیاری از اختلال‌ها می‌تواند باشد.
- برای کاهش فشار وارده بر کف پا سعی کنید پا برهنه راه نروید.
- استراحت کافی داشته باشید.
- اگر ورزش می‌کنید حتما قبل از شروع ورزش بدنتان را گرم کنید.
- مواد غذایی حاوی ویتامین B مثل آووکادو، تخمه آفتاب‌گردان، ماهی سالمون و تخم‌مرغ را در وعده‌های خود بگنجانید.
- برای کاهش درد از کیسه‌های یخ در محل استفاده کنید.
درمان درد پاشنه پا با داروهای گیاهی
برای درمان درد پاشنه با استفاده از داروهای گیاهی یا روش‌های خانگی راهکارهای زیر را امتحان کنید.
سرکه
سرکه برای کاهش التهاب استفاده می‌شود. وان حمام را با آب داغ پر کنید و سپس سرکه و نمک را در آن بریزید. پاهای خود را به مدت ۲۰ دقیقه در وان قرار دهید.
روش دیگر استفاده از سرکه برای کاهش درد به این صورت است که دو وان را با آب و سرکه پر کنید. در یکی آب سرد و در دیگری آب گرم بریزید.
روزانه ۳ تا ۴ بار یک حوله را در وان گرم خیس کنید و دور پای خودت به مدت ۵ دقیقه بگذارید و همین عمل را با وان آب سرد هم انجام دهید.
سولفات منیزیوم
۲ تا ۳ قاشق غذاخوری نمک سولفات منیزیوم را در وان آب گرم بریزید و به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه پاهای خود را در آن خیس کنید. نمک باعث کاهش درد فوری می‌شود اما پوست شما را خشک می‌کند که باید بعد از استفاده از آن مرطوب‌کننده بزنید.
روغن میخک
روغن را به پاشنه پای خود بزنید و به آرامی ماساژ دهید. انجام این کار جریان خون ناحیه را افزایش می‌دهد و باعث کاهش درد می‌شود.
فلفل قرمز
اگر زمانی که کف پا شما سرد می‌شود درد به سراغ شما می‌آید مقداری فلفل قرمز در جوراب خود بریزید و بعد آن را بپوشید.
این کار باعث می‌شود پای شما گرم بماند. همچنین می‌توانید برای کاهش درد نصف قاشق چای‌خوری پودر فلفل قرمز در نصف سطل آب گرم بریزید و بعد پاهای خود را در آن خیس کنید.
علاوه بر روش‌های گفته شده، برای درمان درد پاشنه پا از جراحی، انجام تمرینات ورزشی و فیزیوتراپی نیز می‌توان کمک گرفت که برای استفاده از این روش‌ها باید به دکتر فیزیوتراپ مچ دست و پا مراجعه کنید. اگر دسترسی به پزشک ندارید حتما با متخصصان مشاوره استخوان و ارتوپدی پذیرش ۲۴ صحبت کنید.
پیشگیری از درد پاشنه پا
راه‌هایی برای پیشگیری از درد پاشنه پا وجود دارد که متناسب با شرایط خود می‌توانید آن‌ها را رعایت کنید:
- زمانی که احساس خستگی و درد در پاهای خود حس می‌کنید استراحت کنید.
- وزن خود را متعادل نگه دارید.
- رژیم غذایی مناسب و غنی از ویتامین B داشته باشید.
- از مکمل‌های D استفاده کنید.
- قبل از ورزش حرکات کششی انجام دهید و کفش مناسب بپوشید.
- تمرینات کششی را که باعث کشش تاندون آشیل و فاشیا پا می‌شوند انجام دهید.
- اگر ورزشکار هستید پس از انجام حرکات سنگین کف پاهای خود را با کیسه یخ ماساژ دهید.
- تشخیص زودهنگام دردها و ناراحتی‌ها که نشان‌دهنده هشدار برای توقف یا کاهش فعالیت‌های سنگین است.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر شدت درد کم باشد با روش‌های خانگی ممکن است درد متوقف شود اما گاهی نیاز است حتما به دکتر ارتوپد مراجعه کنید. با توجه به موارد زیر این درد را جدی بگیرید.
- اگر درد پاشنه پا بیشتر از یک هفته طول بکشد و در صورت ثابت و بی‌حرکت بودن پا درد تداوم داشته باشد.
- در راه رفتن طبیعی فرد مشکل ایجاد شده باشد.
- تب نیز همراه درد پاشنه پا در فرد ایجاد شود.
- اگر درمان‌های خانگی موثر نباشد.
- درد ناگهانی شروع شود.
- در پاشنه پا التهاب دیده شود.
- اگر شدت درد به‌حدی زیاد باشد که فرد نتواند راه برود.
برای جلوگیری از وخیم‌تر شدن شدت درد خود و همچنین تشخیص زمان مراجعه حضوری به پزشک می‌توانید با متخصص آنلاین ارتوپدبه‌صورت آنلاین در هر ساعت از شبانه‌روز در ارتباط باشید. پا ستون بدن است و با جدی گرفتن درد پاشنه پا می‌توانید زندگی را بهتر و سالم‌تر پیش ببرید.
انواع درد پا
دردهای پا به گروه‌های زیر تقسیم می‌شوند:
- درد در کل پا یا درد سیاتیک: علت تیر کشیدن درد لگن تا انتهای پا معمولاً عارضه‌هایی است که در مهره‌های ستون فقرات، نخاع یا بافت رپتروپریتونوال در قسمت کمر به وجود آمده است.
- درد جزئی پا: درد جزئی پا تا بالای ران، زانو و مفصل مچ پا و همچنین پوست و بافت نرم میان مفصل کشیده می‌شود. درد در مفصل یا بین مفاصل یک درد سگمنتال است. درد سگمنتال همچنین به عنوان درد جزئی پا نیز شناخته می‌شود.
علت ایجاد درد کلی پا یا درد سیاتیک
مفصل ران محل اتصال استخوان ران به استخوان لگن است. اساساً خود ران یک مفصل گوی حفره‌ای است. در ناحیه ران دو عصب مهم وجود دارد: عصب سیاتیک و عصب فیمورال.
- تنگی فورامینال: عصب فیمورال انتقال دهنده احساس به ماهیچه‌های جلوی ران بوده که تا زیر زانو هم ادامه می‌یابد. قطع شدگی یا آسیبدیدگی این عصب می‌تواند باعث ایجاد درد در ران شود به طوری که این درد تا انتهای پا کشیده می‌شود. اعصاب کمری ستون فقرات از بین ستون فقرات و از بین کانال نخاعی عبور می‌کند. با تنگی فورامینال عصب‌هایی که از کانال نخاعی عبور می‌کنند در ناحیه کمر تحت فشار قرار می‌گیرند. فشار یا آسیبدیدگی مهره‌های 3 و 4 و 5 یا مهره خاجی 1 باعث ایجاد درد و ضعف در کل پا می‌شود. این درد، درد رادیکولار یا درد انتشاری هم شناخته می‌شود. این درد، شدید بوده و با سوزش و تیر کشیدن همراه است.
- آسیبدیدگی عصب سیاتیک: عصب سیاتیک از ریشه اعصاب کمری L4 و L5 و همچنین ریشه عصب‌های خاجی S1 و S2 و S3 منشعب می‌شود. عصب سیاتیک انتقال دهنده احساس به عضلات ساق پا است. آسیبدیدگی عصب سیاتیک باعث ایجاد درد موسوم به درد سیاتیک می‌شود. دردهای پا که از آسیبدیدگی ریشه‌های عصبی L5 و L4 و S1 ایجاد می‌شوند به دردهای سیاتیک معروف هستند. آسیب دیدگی عصب سیاتیک ممکن است به دلیل تصادفات رانندگی یا آسیب‌های در حین کار رخ دهد. زمین خوردن یا آسیب‌های ورزشی نیز می‌تواند باعث آسیبدیدگی عصب سیاتیک و ایجاد درد پا و درد سیاتیک شود که معمولاً با سوزن سوزن شدن، بی‌حسی و ضعف همراه است.
- بیرون‌زدگی مهره کمر: بیرون‌زدگی مهره کمر باعث سوزش و فشار بر عصب‌های نخاعی ناحیه کمر می‌شود. فشار بر مهره سوم، چهارم و پنجم و عصب خاجی اول باعث ایجاد درد شدید در کل پا می‌شود که به آن درد سیاتیک می‌گویند. این درد معمولاً با بی‌حسی، ضعف و سوزن سوزنی شدن ساق پا همراه است.
- فتق دیسک کمر: این درد مشابه درد ناشی از بیرون‌زدگی مهره کمر است.
- تنگی کانال نخاعی: تنگی کانال نخاع باعث ایجاد سندرم دم اسب می‌شود. درد از نوع رادیکولار بوده و در تمام پا گسترش می‌یابد. این درد با بی‌حسی، ضعف، سوزن سوزنی شدن، ایجاد اختلال در عملکرد مثانه (ادرار)، روده (مدفوع) و بی اختیاری در ادرار (نشت) همراه است.
- متداول‌ترین درد غیرآرتروزی ران، عارضه‌های مربوط به ستون فقرات مانند پارگی دیسک یا آرتروز ستون فقرات است. در مراحل پیشرفته‌تر بیماری و اختلال، شما درد مزمنی در ران خود احساس خواهید کرد که به سمت پشت پا کشیده می‌شود.
- التهاب مفصل لگن که با سفت‌شدگی و درد اطراف مفصل همراه بوده و می‌تواند باعث گسترش درد تا پایین پا شود. در سندرم پیریفورمیس آسیبدیدگی عصب سیاتیک باعث ایجاد درد سوزشی شدیدی در ناحیه باسن می‌شود که تا پایین پا کشیده می‌شود.
تشخیص
درد ایجاد شده در ران که به سمت پایین پا هم کشیده می‌شود دردی نیست که بتوان آن را تحمل کرد. این درد قابل درمان است و می‌تواند عملکرد پا را به طور کامل به حالت طبیعی خود باز گرداند. برای تشخیص صحیح از شما خواسته می‌شود تا به وسیله اشعه ایکس از ناحیه دردناک عکس بگیرید، اختلالات احساسی شما بررسی و ارزیابی می‌شود و انجام ام آر ای هم ممکن است توصیه شود. تشخیص صحیح بسیار مهم است بنابراین ارائه پاسخ‌های صحیح به پرسش‌هایی که پزشک از شما می‌کند از اهمیت زیادی برخوردار است. برخی از سئوالات که ممکن است پزشک از شما بپرسد عبارتند از:
- در پنج سال گذشته چه عمل‌های جراحی روی بدن شما انجام شده است؟
- آیا تا کنون در ناحیه ران خود عمل جراحی انجام داده‌اید؟
- چه فعالیت‌های روزمره‌ای را که ممکن است باعث ایجاد این بیماری شوند انجام می‌دهید؟
- آیا برای انجام کارهای مربوط به شغل خود مجبور به استفاده از لباس‌های تنگ هستید؟
- آیا در خانواده شما افرادی هستند که سابقه ابتلا به آرتروز داشته باشند؟
روش‌های درمانی
سطح اول: داروهای ضدالتهابی
معمولاً متخصصین کنترل درد ما در ابتدا معاینات اولیه را انجام می‌دهند. در این مرحله می‌توانید از داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک مثل ایپوبروفن استفاده کنید. این داروهای ضدالتهابی به کاهش برخی از دردها کمک می‌کنند. داروهای تجویزی دیگری نیز وجود دارد. تا زمانی که علائمی از ضعف شدید عضلانی در شما دیده نمی‌شود، پزشکان ما معمولاً داروهای ض التهابی یا استروئیدی را تجویز می‌کنند.
اگر ریشه عصب به دلیل فتق دیسک کمر تحت فشار باشد یا زوال طبیعی ناشی از افزایش سن باعث افزایش فشار بر ریشه عصب شود، شدت درد اغلب آرام می‌شود.
سطح دو: درمان‌های فیزیکی
اگر پس از چند هفته درد شدت یافت، مرحله بعدی استفاده از روش‌های فیزیوتراپی برای تقویت و کشش عضلات آسیب دیده است. معمولاً در این مرحله، روش‌های درمانی زیر توسط متخصصین کنترل و مدیریت درد ما توصیه می‌شود:
- تمرینات کششی
- تمرینات تقویتی برای تقویت عضلات ناحیه کمر
- برنامه درمانی مک کینزی برای کمر و فتق دیسک
- تمریناتی که به مرور زمان علائم را کاهش می‌دهد.
- طب سوزنی
- ماساژدرمانی
- لیزردرمانی
- مگنت‌تراپی
- شاک‌ویودرمانی
انجام تمرینات ورزشی را ادامه داده و تمرینات تقویتی عضلات کمر را در برنامه خود قرار دهید. شما می‌توانید در حد توان فعالیت‌های روزمره خود را انجام دهید. اگر عضلات شما لاغر و نحیف شود به دنبال آن سیستم نگهدارنده اسکلتی شما در ناحیه ستون فقرات هم دچار ضعف و ناتوانی شده و بازتوانی آن با مشکل روبرو خواهد شد.
درد انتشاری در پای هشتاد درصد از بیماران بدون نیاز به انجام عمل‌های جراحی به مرور زمان بهبود خواهد یافت.
سطح سوم: تزریق
اگر علی‌رغم انجام اقدامات درمانی، درد و علائم دیگر پس از شش ماه هنوز در بدن شما باقی مانده، ممکن است متخصصین مدیریت درد ما عکس برداری به وسیله اشعه ایکس یا ام آر آی را برای شما تجویز نمایند. عکس برداری به وسیله اشعه ایکس یا اسکن به کمک ام آر آی می‌تواند به تشخیص علت ایجاد کننده این عارضه کمک کند.
اسکن ممکن است موارد زیر را آشکار سازد:
- فتق دیسک کمر که باعث وارد آمدن فشار بر عصب می‌شود.
- فشار وارده بر عصب به دلیل آرتروزهای ناشی از پیری که باعث تنگی کانال نخاع یا تنگی فورامینال می‌شود.
اگر به کمک اسکن هر یک از بیماری‌های فوق تشخیص داده شد، متخصصین کنترل درد ما ممکن است تزریق‌هایی را در ستون فقرات تجویز و توصیه نمایند.
این تزریق‌ها، روش‌های درمانی موضعی با آستروئید بوده که نواحی خاص ملتهب شده را هدف قرار داده و باعث رفع فشار روی ریشه عصب می‌شوند. روش تزریق به جای استروئیدهای ضدالتهابی سیستماتیک مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این مرحله ممکن است به یک یا چند تزریق نیاز باشد.
سطح چهارم: درمان‌های جراحی
تزریق در ستون فقرات باعث کاهش درد می‌شود ولی نتایج آن کوتاه‌مدت است. درمان‌های جراحی در مرحله بعد قرار دارند. ما بیمار را مورد معاینه قرار داده و عکس‌ها را دوباره مورد بررسی و بازبینی قرار می‌دهیم. سپس در مورد روش‌های درمانی جراحی و مزایا و معایب آن و پیش‌بینی نتایج عمل جراحی بحث و تبادل‌نظر می‌کنیم.
بسیاری از افراد در طول زندگی خود دچار درد پایین کمر و گردن‌درد می‌شوند. این نوع درد معمولاً در اثر وجود مشکل در دستگاه اسکلتی- عضلانی خصوصاً ستون فقرات شامل استخوان‌های ستون مهره، دیسک‌ها و عضلات و رباط‌های محافظ ستون فقرات ایجاد می‌شود. در برخی از مواقع علت درد پایین کمر ناشی از عارضه‌هایی است که ارتباطی به دستگاه اسکلتی- عضلانی ندارند. احتمال بروز درد پایین کمر با افزایش سن افزایش پیدا می‌کند و بیش از نیمی از افراد بالای 60 سال را درگیر می‌کند.
ساختار ستون فقرات
ستون فقرات از تعدادی مهره تشکیل شده است. بین هر مهره، دیسک‌ها به عنوان جذب‌کننده ضربه قرار گرفته‌اند. دیسک دارای یک لایه بیرونی سخت است و داخل دیسک یک ماده ژله‌مانند به نام نوکلئوس قرار دارد. هر مهره دارای دو مفصل پشت دیسک‌ها می‌باشد که مفاصل فاست نام دارند. این مفاصل و ستون فقرات توسط رباط‌ها و عضلات در محل خود تثبیت می‌شوند. این عضلات عبارتند از:
- دو عضله ایلیوپسواس که در امتداد دو طرف ستون فقرات قرار دارند
- دو عضله راست‌کننده ستون فقرات که در امتداد طول ستون فقرات قرار دارند
- تعدادی عضله کوتاه پارا اسپاینال که بین مهره‌ها قرار گرفته‌اند
عضلات شکمی که از قسمت زیر قفسه سینه تا لگن کشیده شده‌اند، به حفظ ثبات ستون فقرات کمک می‌کنند. عضلات باسن نیز در ثبات ستون فقرات مؤثر هستند.
طناب نخاعی در ستون فقرات قرار گرفته است. اعصاب نخاعی از طریق فضای بین مهره‌ها به اعصاب در سراسر بدن متصل می‌شوند. در صورت آسیبدیدگی ستون فقرات، امکان دارد ریشه‌های عصب نخاعی دچار فشردگی شده و درد ایجاد شود.
قسمت پایین ستون فقرات انعطاف‌پذیر است و چرخش، گردش و خم شدن بدن را امکان‌پذیر می‌سازد و قدرت مورد نیاز جهت ایستادن، راه رفتن و بلند کردن اجسام را فراهم می‌کند. بنابر این قسمت پایین ستون فقرات تقریباً در انجام تمامی فعالیت‌های روزانه دارای نقش موثری است. درد پایین کمر می‌تواند سبب محدودیت در انجام این فعالیت‌ها شده و بر کیفیت زندگی تأثیر منفی بگذارد.
انواع درد پایین کمر
انواع درد پایین کمر سمت چپ و راست شامل درد موضعی، درد انتقالی یا انتشاری و درد ارجاعی می‌باشند.
- درد موضعی در یک نقطه خاص در قسمت پایین کمر ایجاد می‌شود. این نوع درد شایع‌ترین نوع درد کمردرد محسوب می‌شود. علت بروز درد موضعی معمولاً آسیبدیدگی مختصر دیسک، التهاب مفصل و در برخی از مواقع کشیدگی و پیچ‌خوردگی عضلانی می‌باشد. امکان دارد این نوع درد مداوم باشد و یا در برخی از مواقع ایجاد شود. در اثر آسیبدیدگی ممکن است درد ناگهانی ایجاد شود. درد موضعی می‌تواند در اثر تغییر وضعیت بدن تسکین پیدا کرده و یا تشدید شود. امکان دارد در قسمت پایین کمر در اثر لمس کردن درد ایجاد شود. اسپاسم عضلانی می‌تواند علت درد پایین کمر سمت راست باشد.
- درد انتشاری از قسمت پایین کمر تا پا کشیده می‌شود. این نوع درد ممکن است خفیف و یا شدید باشد. درد انتشاری معمولاً در یک طرف و یا پشت ساق پا ایجاد شده و ممکن است به قسمت پایین پا یا تنها به زانو منتقل شود. این نوع درد عموماً نشان‌دهنده فشردگی ریشه عصبی ناشی از عارضه‌هایی مانند فتق دیسک، سیاتیک، آرتروز یا تنگی کانال نخاعی می‌باشد. سرفه و عطسه کردن و یا خم شدن در زمان راست نگه داشتن پا می‌تواند سبب بروز درد شود. در صورت وارد شدن فشار بر ریشه عصب، ممکن است علاوه بر درد مواردی مانند ضعف عضلانی در پا، احساس گزگز یا حتی از دست دادن حس بروز کند. به ندرت امکان دارد افراد دچار بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع شوند.
- درد ارجاعی در قسمتی غیر از محل آسیبدیدگی احساس می‌شود. برای مثال در اثر حمله قلبی ممکن است در دست چپ درد ایجاد شود. درد ارجاعی ناشی از اعضای داخلی بدن که در پایین کمر ایجاد می‌شود عمیق و شدید است و تعیین محل دقیق بروز درد دشوار می‌باشد. معمولاً انجام حرکت سبب تشدید این نوع درد نمی‌شود.
علت درد پایین کمر چیست؟
سوالی که بیشتر افراد در زمان کمردرد با آن روبر هستند عبارتست از این که علت درد پایین کمر چیست؟ علت درد پایین کمر سمت چپ و راست در بیشتر موارد عارضه‌های مربوط به ستون فقرات و مفاصل، عضلات، رباط‌ها و ریشه‌های عصب اطراف ستون فقرات یا دیسک‌های بین مهره‌ای می‌باشد. معمولاً نمی‌توان یک عامل مجزا و خاص را برای علت درد پایین کمر تعیین کرد. هر گونه عارضه دردناک در ستون فقرات می‌تواند باعث اسپاسم عضلات اطراف ستون فقرات شود. اسپاسم عضلانی ممکن است سبب تشدید درد شود. استرس نیز می‌تواند باعث افزایش درد پایین و سمت چپ و راست کمر شود.
در برخی از مواقع، کمردرد در اثر عارضه‌هایی مانند سرطان، بیماری‌های زنان (مانند سندرم قاعدگی)، بیماری‌های کلیه مانند سنگ کلیه و بیماری‌های مجاری ادرار (مانند عفونت کلیه، مثانه و غده پروستات)، بیماری‌های دستگاه گوارش (مانند دیورتیکولیت) و عارضه‌های مرتبط با سرخرگ‌های نزدیک ستون فقرات ایجاد شود. علت درد پایین کمر سمت راست و چپ شامل موارد زیر می‌باشد:
آسیبدیدگی
آسیبدیدگی امکان دارد در زمان انجام فعالیت‌های روزانه (مانند بلند کردن اجسام یا ورزش) یا در اثر صدمات ناشی از افتادن بر زمین یا تصادفات خودرو ایجاد شود. معمولاً ساختارهای آسیب‌دیده در آزمایش‌های تصویربرداری قابل تشخیص نمی‌باشند ولی طبق نظر پزشکان، عضلات یا رباط‌ها دچار آسیبدیدگی می‌شوند. وارد شدن آسیب به بافت‌های نرم اطراف ستون فقرات نیز می‌تواند علت درد پایین کمر سمت راست باشد.
آرتروز
آرتروز می‌تواند علت درد پایین کمر سمت چپ باشد. در اثر این عارضه، غضروف بین مفاصل فاست دچار ساییدگی شده و زائده استخوانی ایجاد می‌شود. آرتروز با گذشت زمان در اثر ساییدگی بروز می‌کند. فشار مداوم وارد بر مفاصل احتمال بروز آرتروز را افزایش می‌دهد. در این حالت دیسک‌های بین مهره‌ها تخریب شده و فاصله بین مهره‌ها کاهش پیدا کرده و فشار وارد بر مفاصل فاست افزایش پیدا می‌کند. در نتیجه مفاصل ملتهب می‌شوند. در اثر تخریب شدید و کاهش ارتفاع دیسک، امکان دارد زائده استخوانی بر ریشه‌های عصب نخاعی فشار وارد کند. تمامی این موارد باعث ایجاد درد پایین کمر می‌شوند.
شکستگی فشاری مهره
شکستگی فشاری مهره زمانی ایجاد می‌شود که تراکم استخوان با افزایش سن در اثر پوکی استخوان کاهش پیدا می‌کند. مهره‌ها خصوصاً در مقابل اثرات پوکی استخوان آسیب‌پذیر هستند. شکستگی فشاری مهره امکان دارد سبب درد شدید و ناگهانی کمر شده و با فشردگی ریشه‌های عصب نخاعی و در نتیجه بروز کمردرد مزمن همراه باشد. البته بیشتر موارد شکستگی ناشی از پوکی استخوان در قسمت فوقانی و میانی کمر ایجاد شده و باعث بروز درد در این قسمت‌ها می‌شوند.
دیسک کمر
دیسک کمر می‌تواند علت درد پایین کمر سمت چپ باشد. دیسک دارای یک لایه سخت خارجی است و داخل دیسک ماده نرم ژله‌مانندی قرار گرفته است. در صورتی که دیسک به طور مداوم از جانب مهره‌های بالا و پایینی خود تحت فشار قرار گیرد (مانند زمان خم شدن به جلو و بلند کردن اجسام سنگین) امکان دارد لایه خارجی دیسک پاره شده و درد ایجاد شود. در اثر فتق دیسک ممکن است بر ریشه عصبی نزدیک به دیسک فشار وارد شده و باعث بروز درد و علائم در یک یا هر دو پا شود. فتق دیسک در قسمت پایین کمر که بر اعصاب تأثیر بگذارد معمولاً باعث بروز سیاتیک می‌شود. فتق دیسک در افرادی که هیچ مشکل یا علائمی ندارند، معمولاً در آزمایش‌های تصویربرداری مانند ام آر آی قابل مشاهده است.
تنگی کانال نخاعی در قسمت کمر
علت درد پایین کمر می‌تواند تنگی کانال نخاعی در قسمت کمر باشد. در این حالت کانال نخاعی که حاوی طناب نخاعی و اعصاب می‌باشد تنگ می‌شود. تنگی کانال نخاعی در افراد مُسن یکی از دلایل شایع درد پایین کمر محسوب می‌شود. این عارضه همچنین در افراد میانسالی که در زمان تولد دارای کانال نخاعی تنگ هستند نیز ایجاد می‌شود. تنگی کانال نخاعی در اثر عارضه‌هایی مانند آرتروز، سرخوردگی مهره‌های کمر، اسپوندیلیت آنکیلوزان و بیماری پاژه استخوان به وجود می‌آید. این عارضه می‌تواند باعث بروز سیاتیک و درد پایین کمر شود.
سرخوردگی مهره‌های کمر
سرخوردگی مهره در اثر جابه‌جا شدن مهره‌ها در قسمت پایین کمر ایجاد می‌شود. نوعی از سرخوردگی مهره معمولاً در دوران نوجوانی (اغلب در ورزشکاران) در اثر آسیبدیدگی و شکستگی بخشی از مهره بروز می‌کند. در صورت آسیبدیدگی هر دو طرف مهره، امکان دارد مهره به سمت جلو جابه‌جا شود. سرخوردگی مهره ممکن است در بزرگسالان نیز ایجاد شود ولی معمولاً در اثر وجود شرایط دژنراتیو (تخریبی) بروز می‌کند. سرخوردگی مهره در بزرگسالان احتمال ایجاد تنگی کانال نخاعی در قسمت کمر را افزایش می‌دهد.
فیبرومیالژیا
فیبرومیالژیا یکی از دلایل شایع بروز درد می‌باشد که بر بسیار از بخش‌های بدن از جمله پایین کمر اثر می‌گذارد. این عارضه باعث ایجاد درد مزمن و گسترده در عضلات و دیگر بافت‌های نرم در بخش‌هایی غیر از پایین کمر می‌شود. فیبرومیالژیا بر کیفیت خواب نیز اثر منفی گذاشته و سبب بروز خستگی نیز می‌شود.
دلایل غیر متداول درد پایین کمر
دلایل غیر متداول درد پایین کمر عبارتند از:
- عفونت ستون فقرات
- وجود تومور در ستون فقرات
- آنوریسم آئورت شکمی
- برخی از عارضه‌های گوارشی مانند دیورتیکولیت
- بعضی از عارضه‌های دستگاه ادراری مانند عفونت کلیه، سنگ کلیه و عفونت پروستات
- عارضه‌هایی که بر لگن تأثیر می‌گذارند مانند حاملگی خارج رحمی، بیماری التهابی لگن و سرطان تخمدان یا دیگر اندام‌های تناسلی
- بیماری زونا (قبل و بعد از مشاهده راش)
- بیماری پاژه استخوان
- انواع التهاب مفصل مانند اسپوندیلیت آنکیلوزان
- بیماری‌های التهابی در فضای پشت حفره شکمی مانند بروز اسکار، خونریزی، بزرگ شدن گره‌های لنفاوی و بیماری مرتبط با ایمونوگلوبولین G-4
- عارضه‌های التهابی عضله مانند پلی میوزیت و دیگر میوپاتی‌های التهابی و پلی‌میالژی روماتیکا
درمان درد پایین کمر
در صورتی که علت خاصی برای درد پایین کمر تشخیص داده شود، عارضه درمان می‌شود. برای مثال جهت درمان عفونت پروستات از آنتی‌بیوتیک استفاده می‌شود. ولی برای رفع درد اسکلتی- عضلانی ناشی از کشیدگی یا پیچ‌خوردگی و همچنین بسیاری از عوامل اسکلتی- عضلانی دیگر روش درمانی خاصی وجود ندارد. با این حال برخی از روش‌های درمانی عمومی در رفع درد پایین کمر مؤثر می‌باشند. این روش‌ها زمانی استفاده می‌شوند که ریشه عصب نخاعی دچار فشردگی شده باشد. این روش‌ها شامل موارد زیر می‌باشند:
تغییر در نحوه انجام فعالیت‌ها
به منظور رفع درد پایین کمر که اخیراً ایجاد شده است، بایستی از انجام فعالیت‌هایی که بر ستون فقرات فشار وارد کرده و باعث ایجاد درد می‌شوند (مانند بلند کردن اشیاء سنگین و خم شدن) خودداری شود. استراحت و خوابیدن سبب تسریع روند بهبود درد نمی‌شود و بیشتر پزشکان ادامه انجام فعالیت‌های سبک را توصیه می‌کنند. در صورت وجود درد شدید، استراحت مطلق نباید بیش از 1 تا 2 روز ادامه پیدا کند. استراحت بیش از این مقدار سبب ضعیف شدن عضلات کمر و شکم شده و در نتیجه باعث تشدید درد پایین کمر و طولانی شدن روند بهبود می‌شود. استفاده از کمربند طبی و تراکشن کمکی به بهبود درد نمی‌کنند. در واقع تراکشن می‌تواند سبب به تعویق انداختن روند بهبود شود.
مصرف دارو
معمولاً از آسپیرین جهت تسکین درد استفاده می‌شود مگر این که التهاب وجود داشته باشد. داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی می‌توانند سبب رفع درد و کاهش التهاب شوند.
در صورتی که آسپیرین یا داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی باعث تسکین درد نشوند، امکان دارد داروهای مسکن مخدر تجویز شوند. البته این داروها بایستی برای مدت زمان کوتاهی مصرف شوند چرا که مصرف بلندمدت آن می‌تواند حساسیت به درد را افزایش داده و سبب ایجاد عوارض جانبی و اختلال سوء مصرف مواد مخدر شود.
در برخی از مواقع شل‌کننده‌های عضلانی مانند کاریسوپرودول، سیکلوبنزاپرین، دیازپام، متاکسالون یا متاکاربامول جهت بهبود اسپاسم عضلانی تجویز می‌شوند. این داروها برای افراد مُسن که بیشتر در معرض بروز عوارض جانبی مانند خواب‌آلودگی قرار دارند، توصیه نمی‌شوند. پزشک معمولاً تا زمانی که بیمار دارای اسپاسم عضلانی آشکار نباشد داروی شل‌کننده عضلانی تجویز نمی‌کند. این داروها در صورت تجویز نباید برای مدت بیش از 72 ساعت مصرف شوند. پزشکان در برخی از مواقع به بیمار توصیه می‌کنند که این داروها را فقط در زمان خواب مصرف کنند.
رعایت وضعیت مناسب بدنی
جهت رفع درد پایین کمر، خوابیدن در وضعیت راحت بر روی تشک با سختی متوسط توصیه می‌شود. افرادی که به پشت می‌خوابند می‌توانند یک بالش زیر زانوهای خود قرار دهند. افرادی که به پهلو می‌خوابند بایستی یک بالش زیر سر خود قرار دهند (سر باید نه خیلی بالا و نه خیلی پایین باشد). این افراد نیز می‌توانند یک بالش بین زانوهای خود قرار داده و در صورت لزوم جهت تسکین درد پایین کمر، زانوهای خود را مقداری خم کنند. بیمار می‌تواند در صورت عدم بروز درد، خوابیدن بر روی شکم را ادامه دهد.
همچنین روش‌های دیگر مانند حفظ وضعیت مناسب بدنی و روش صحیح بلند کردن اجسام نیز بایستی به دقت رعایت شود. با رعایت نکات ذکر شده، بیشتر میزان درد در عرض چند روز تا 2 هفته رفع خواهد شد. صرف نظر از نوع روش درمان، 80 تا 90 درصد از درد پایین کمر در مدت 6 هفته تسکین پیدا خواهد کرد.
سرما و گرمادرمانی
استفاده از حرارت یا سرما می‌تواند به رفع علت درد پایین کمر کمک کند. معمولاً در روز اول پس از آسیبدیدگی بهتر است از سرما استفاده شود. یخ و کمپرس سرد نباید مستقیماً بر روی پوست مورد استفاده قرار گیرند. یخ باید پس از مدت زمان 20 دقیقه برداشته شده و مجدداً برای مدت 20 دقیقه با فاصله زمانی 60 تا 90 دقیقه مورد استفاده قرار گیرد. این روند را می‌توان در طول 24 ساعت پس از آسیبدیدگی چندین بار تکرار کرد. جهت جلوگیری از بروز سوختگی، پدهای حرارتی در قسمت کمر بایستی با احتیاط استفاده شوند. از به کار بردن پد حرارتی در زمان خواب بایستی خودداری شود.
ماساژ
ماساژ به طور موقتی باعث تسکین درد پایین کمر می‌شود. درمان دستی به همراه برنامه ورزشی می‌تواند در تسکین درد پایین کمر مؤثر باشد. البته درمان درستی ممکن است سبب افزایش احتمال آسیبدیدگی شده و بایستی از انجام آن در افراد دارای التهاب مفصل، مشکلات مرتبط با گردن که سبب عدم ثبات مهره‌های گردن شده و یا فتق دیسک خودداری شود.
فیزیوتراپی
پس از تسکین درد، انجام فعالیت سبک طبق توصیه پزشک می‌تواند سبب تسریع روند بهبودی شود. استفاده از یک دوره درمانی زیر نظر متخصص فیزیوتراپی نیز می‌تواند در تسکین درد مؤثر باشد. برای جلوگیری از مزمن شدن درد پایین کمر، انجام ورزش‌های ویژه جهت تقویت عضلات کمر و شکم توصیه می‌شود.
تحریک الکتریکی عصب از راه پوست
تحریک الکتریکی عصب از راه پوست می‌تواند سبب تسکین درد پایین کمر شود. دستگاه تحریک الکتریکی جریانی تولید می‌کند که می‌تواند از انتقال احساس درد از نخاع به مغز جلوگیری کند. بسته به شدت درد، می‌توان این جریان را در ناحیه آسیب‌دیده چند بار در روز به مدت 20 دقیقه تا چند ساعت مورد استفاده قرار داد.
تزریق کورتیکو استروئید
در برخی از مواقع کورتیکواستروئید (مانند دگزامتازون یا متیل پردنیزولون) به همراه بی‌حسی موضعی (مانند لیودوکائین) را می‌توان در مفاصل فاست یا فضای اپیدورال– بین ستون فقرات و لایه خارجی بافت اطراف طناب نخاعی- تزریق کرد. تزریق استروئید ممکن است برای بهبود سیاتیک تأثیر بیشتری داشته باشد. این روش معمولاً تنها برای چند روز تا چند هفته مؤثر است. هدف اصلی استفاده از تزریق استروئید، تسکین درد تا زمانی است که از برنامه ورزشی جهت بهبود درد برای بلندمدت استفاده شود.
جراحی جهت رفع درد پایین کمر
در صورتی که فتق دیسک به صورت مداوم باعث بروز درد سیاتیک، ضعف، از دست دادن حس یا از دست رفتن کنترل مثانه یا روده شود امکان دارد استفاده از جراحی جهت برداشتن بخشی از دیسک (دیسککتومی) یا در برخی از مواقع بخشی از مهره (لامینکتومی) ضروری باشد.
در موارد تنگی شدید کانال نخاعی ممکن است جهت باز کردن کانال نخاعی، بخش بزرگی از قسمت عقبی مهره (لامینا) با جراحی برداشته شود. در این موارد معمولاً از بیهوشی عمومی استفاده می‌شود. بیمار بایستی برای مدت 4 تا 5 روز در بیمارستان بستری شود. امکان دارد برای ادامه فعالیت‌های روزانه به 3 تا 4 ماه زمان نیاز باشد. در حدود دو سوم افراد به طور کامل درمان می‌شوند. در بقیه موارد جراحی می‌تواند از بروز درد و تشدید علائم دیگر جلوگیری کند.
در مورد عدم ثبات ستون فقرات (ناشی از فتق دیسک شدید، سرخوردگی مهره یا پس از لامینکتومی جهت رفع تنگی کانال نخاعی) امکان دارد از جراحی فیوژن ستون فقرات کمری استفاده شود. البته این نوع جراحی سبب محدود شدن عملکرد شخص شده و ممکن است فشار بیش از حد بر بقیه قسمت‌های ستون فقرات وارد کرده و باعث بروز مشکلات بیشتری شود.