امروزه با اصطلاحات نورپردازی مستقیم و غیر مستقیم که در نورپردازی مهمانی نیز کاربرد بسیار دارد آشنا شده ایم. به زبان ساده، نور مستقیم به نوری گفته می شود که چیزی بین منبع نور و ناحیه روشن شده وجود نداشته باشد. اگر این ناحیه با نور مستقیم روشن نشده باشد، اما نور را به شکل دیگری دریافت کند، به این معنی است که این ناحیه نور غیر مستقیم دریافت می کند. در ادامه این مطلب با ماه همراه باشید تا نکات مهم برای نورپردازی مستقیم و غیر مستقیم با کمک تجهیزات مورد استفاده نورپردازی مستقیم و غیر مستقیم اشاره کنیم.
نور پردازی مستقیم و غیر مستقیم چه کاربردی دارد؟
روش های نورپردازی مستقیم و غیر مستقیم بر اساس نیاز فضای مورد استفاده و با در نظر گرفتن ویژگی های توزیع نور توسط طراحان نور استفاده می شود.
- نور مستقیم به دلیل خاصیت ایجاد سایه های عصبی با کنتراست بالا و زاویه توزیع نور خاص برای کاربردهایی که نیاز به تمرکز نور دارند استفاده می شود، بنابراین روش مناسبی برای مهندسان روشنایی کار می باشد. آشپزخانه ها، اتاق های اداری، اتاق های مطالعه، موزه ها و گالری ها، میز کار در صنایع مختلف همگی نمونه هایی از فضاهایی هستند که نیاز به نور مستقیم دارند. برای آشنایی بیشتر با نور پردازی در این مکان ها پیشنهاد میکنیم
- روش غیرمستقیم معمولاً برای روشنایی محیطی و عمومی استفاده می شود. ، ، فضاهای مشترک مانند راهروها همه مکان هایی هستند که باید از نور غیر مستقیم استفاده کرد. نورپردازی یکنواخت بدون سایه، کاهش تابش خیره کننده و ایجاد فضاهای آرامش بخش از ویژگی هایی است که استفاده از این روش را توجیه می کند. لازم به ذکر است که استفاده همزمان از این دو روش باید بسیار هوشمندانه باشد در غیر این صورت وجود منابع نور مستقیم اثر نور غیر مستقیم را از بین می برد. استفاده از نور مستقیم و غیر مستقیم به طور همزمان و در یک فضا دارای مزایا و معایبی است.
تجهیزات مورد استفاده نورپردازی مستقیم و غیر مستقیم
در این قسمت از ارائه مطلب به تجهیزاتی می پردازیم که می توان در هرکدام از روش های نورپردازی مستقیم و غیر مستقیم استفاده کرد. از نقطه نظر تکنولوژی تولید منابع نور، اکثر لامپ ها در هر دو نوع توزیع نور قابل استفاده هستند. اما به طور کلی و در مواردی که کیفیت رنگ اجسام در نور مستقیم اهمیت دارد، استفاده از لامپ های LED توصیه می شود
انواع و که نور رو به پایین ساطع می کنند، می توانند به عنوان منبع نور مستقیم استفاده شوند. در این دستگاه ها و با توجه به باز بودن بدنه لامپ، توجه به زیبایی طراحی حائز اهمیت است. همانطور که قبلا اشاره کردیم زاویه لامپ برای روشنایی غیر مستقیم قابل تغییر است و برای این منظور طراحی بدنه لامپ باید شامل این امکان یعنی چرخش باشد.
روش بعدی مسدود کردن پرتوها با کلاهک است. اما روش سوم این است که منبع نور را در مکانی مخفی قرار دهید و از انعکاس آن برای روشن کردن مکان استفاده کنید، لامپ به گونه ای طراحی و ساخته شده است که مخفی باشد تا به راحتی قابل استفاده بری هرجایی باشد که طراحان صلاح بدانند. به عنوان مثال به دلیل ابعاد کوچک و انعطاف پذیری که دارند به راحتی در فضاهای بسیار کوچک قابل نصب هستند. توضیحات و نکات بیشتر در کانال youtube ما موجود است.
نکاتی که در مورد نورپردازی مستقیم و غیر مستقیم باید رعایت کنیم؟
در نورپردازی مستقیم و غیرمستقیم محیط مانند نورپردازی فضای پذیرایی باید به عوامل خاصی توجه کنیم. به عنوان مثال، ما نباید از چراغ های فرورفته یا مسیری در بالای قسمت نشیمن مانند مبل استفاده کنیم. این برای افرادی که در اتاق نشیمن هستند، خوب نیست. چون احساس می کنند مرکز توجه هستند و خجالت می کشند. بهتر است به جای آن از چراغ ها برای تابیدن به دیوار استفاده کنید. در نتیجه نور به طور غیر مستقیم در محیط پخش می شود و نور مورد نظر را ایجاد می کند.
هنگام مطالعه بهتر است نور مستقیم را انتخاب کنید. اگر هنگام مطالعه یا انجام کارهایی که نیاز به نور کافی و لازم دارند، نور محیط ضعیف باشد، افراد خسته می شوند. البته استفاده از نور غیر مستقیم در محیطی که نور مستقیم وجود دارد فایده ای ندارد. زیرا تاثیری نخواهد داشت. به عنوان مثال استفاده از چراغ های نصب شده توکار در محیطی که یک آویز وظیفه نورپردازی محیط را بر عهده دارد، نور لازم و موثر نخواهد بود و بهتر است از به عنوان جایگزین استفاده نمود.
عموماً برای بهره وری بیشتر در محیط هایی مانند ادارات از نور مستقیم استفاده می شود. اما این راندمان بهتر به دلیل هزینه کمتر برق است. در صورت استفاده از نور غیر مستقیم در این محیط ها جذب سایر قسمت های فضا می شود. قطعاتی مانند دیوارها و شیشه های مات. بنابراین کیفیت روشنایی کاهش یافته و شاهد افزایش قیمت خواهیم بود.
نکته بعدی در نظر گرفتن ارتفاع سقف در نورپرازی مستقیم و غییر مستقیم است. نکته مهم دیگر در نورپردازی محل کار، یا خانه توجه به ارتفاع سقف است. اگر محل کار یا محیط خانه شما سقف بلندی دارد؛ برای بهبود نور بهتر است از قاب هالوژن های آویزی استفاده کنید. به این ترتیب فاصله منبع نور با میزها کاهش می یابد و می توان از نور بیشتری استفاده کرد. همچنین در محیط هایی با سقف های کوچک بهترین گزینه استفاده از چراغ های توکار است.
ترکیب کردن نورپردازی مستقیم و غیر مستقیم توسط طراحان
امروزه بسیاری از پروژه های نورپردازی از ترکیبی از روش های نورپردازی مستقیم و غیر مستقیم برای طراحی نورپردازی داخلی و خارجی استفاده می کنند. ترکیبی از نور مستقیم و غیر مستقیم دارای مزایا و معایب است. در ادامه به بررسی آن می پردازیم. از موارد زیر می توانیم به مزایا و معایب ترکیب کردن نور مستقیم و غیر مستقیم اشاره کنیم.
- سایه های تیز و ناخواسته در محیط ایجاد نمی کند
- تابش خیره کننده را کاهش می دهد و چشم انسان را در فضا اذیت نمی کند
- امکان ایجاد تعادل بین نور مستقیم و غیر مستقیم
- برای فضاهای بزرگ باعث کاهش مصر انرژی می شود.
از معایب آن می توان به موارد زیر اشاره کرد.
- هزینه نگهداری و نصب بالایی دارند
- کاربران، ساکنین و افراد ساختمان باید برای استفاده موثر و صحیح از سیستم روشنایی آموزش ببینند.
اینها مهمترین نکات مربوط به نورپردازی مستقیم و غیر مستقیم است. بهترین راه برای اطلاع از آخرین پیشرفت ها، روش ها و شیوه ها در زمینه روشنایی مستقیم و غیر مستقیم، مطالعه مطلب است که شما را در جریان اطلاعات و نکات مربوط به روشنایی مستقیم و غیر مستقیم قرار می دهد.
انواع لامپ نور مخفی برای نور غیرمستقیم چی هستش؟
نورپردازی مستقیم و نورپردازی غیر مستقیم مباحث ناآشنایی نیستند. در اصل برای تعریف نورپردازی مستقیم می توانیم این‌گونه مثال بزنیم که اگر شخصی مستقیما زیر آفتاب ایستاده باشد، نور را بدون واسطه دریافت می کند.
در این حالت طبیعی است که تصور کنیم هیچ مانعی بین منبع نور و آن شخص وجود ندارد. و در حالت نورپردازی غیر مستقیم ، می توانیم همین شخص را زیر یک سایبان تصور کنیم. در اصل چیزی که باعث دیدن این شخص می شود، بازتاب نور از دیگر سطوح اطراف اوست. در حقیقت، نمی توان گفت که چون بین او و نور خورشید مانعی وجود دارد، توانایی دیدن وی را به کل از دست داده ایم!
نورپردازی مستقیم و نورپردازی غیر مستقیم کاربرد های متفاوتی دارند.
استفاده از نور مناسب و نحوه نورپردازی در مکان های مختلف اهمیت بسزایی دارد. در اصل اگر در محیطی، نورپردازی به شکل درست آن صورت نگیرد، ما هیچ لذتی از قرار گرفتن در آن مکان نمی بریم. از همه مهم تر، دیگر زیبایی آن محیط را به خوبی درک نمی کینم و جذابیت آنرا از بین می بریم.
حال تصور می کنیم که یک مکان خاص، به نورپردازی مستقیم نیاز دارد. اما ما آن را با نورپردازی غیر مستقیم روشن می کنیم. چه اتفاقی می افتد؟ جز اینکه آن محیط بی رنگ و دلمرده خواهد شد؟
از ویژگی های مهم این دو نوع نورپردازی، تفاوت در ایجاد سایه ها و نقاط روشن است. مثلا اگر محیطی با نورپردازی مستقیم روشن شود، سایه ها پررنگ تر و نقاط روشن، واضح ترند. اما نور پردازی غیر مستقیم همه ی بخش های تیره و روشن را در حالت نرم و متوسط قرار خواهد داد. ما می توانیم در این محیط ها کیفیت تصویری متفاوتی بیابیم.
کاربرد های نور پردازی مستقیم (Direct Lighting) در محیط های مختلف
همانطور که اشاره شد، نورپردازی مستقیم برای مکان هایی که وجود نور زیاد در آنها به شدت اهمیت دارد، مفید است؛ مثل آشپزخانه. اگر در یک آشپزخانه میز داخلی و کانتر را با نورپردازی مستقیم روشن کنیم، بهترین نتایج را به دست خواهیم آورد. البته این نورپردازی به پلن و اندازه آشپزخانه هم وابسته است. مثلا برخی آشپزخانه ها در قسمت زیر کابینت خود امکان نصب نور زیر کابینتی دارند. در این صورت می توان از آنها استفاده کرد و یک نورپردازی مستقیم برای پخت غذا بوجود آورد.
برای تامین نورپردازی مستقیم براساس سایز کانتر آشپزخانه، می توانیم از یک آویز کوچک استفاده کنیم. تامین نور مستقیم فقط یک عملکرد بهینه برای این دست آویز ها، به حساب می آید. همچنین می توان از آن، برای تزئین دکور آشپزخانه هم استفاده کرد.
کاربرد های نورپردازی غیر مستقیم (Indirect Lighting) در محیط های مختلف
محیط های عمومی از نورپردازی غیر مستقیم استفاده می کنند. در محیط خانه، مانند اتاق خواب از نورپردازی غیر مستقیم استفاده می شود؛ به این دلیل که آرامش افراد مختل نشود. به طور کلی نور غیر مستقیم، دو دسته دارد: اول نور منعکس شده و دوم نوری که از شیشه مات یا پارچه و غیره عبور می کند.
دسته اول برای نمایش دیوار ها ( مثلا پوشیده شده از کاغذ دیواری خاص) و سقف مورد استفاده قرار می گیرند. نور های خطی که در سقف ها و دیوار ها استفاده می شوند، در اصل برای نورپردازی غیر مستقیم بکار برده می شوند. همچنین می توان از آنها در بالای کابینت در محیطی مانند آشپزخانه استفاده کرد. دیوار کوب هایی که نور را به سمت بالا منعکس می کنند نیز یکی از اقلام نورپردازی غیرمستقیم هستند که به شیوه بازتابی نور را می تابانند.
نکات مرتبط با نورپردازی مستقیم و غیر مستقیم
جهت نورپردازی مستقیم و غیر مستقیم برای محیطی مانند پذیرایی باید نکات خاصی را رعایت کنیم. مثلا اینکه از به کار بردن چراغ های توکار یا ریلی، بالای محل نشیمن مانند کاناپه استفاده نکنیم. این موضوع، حس و حال خوبی به افراد حاضر در نشیمن نمی دهد. به این دلیل که، آنها حس می کنند مرکز توجه هستند و احساس معذب بودن پیدا می کنند.
بهتر است به جای این کار از این چراغ ها برای تابش به دیوار استفاده کنیم. در نتیجه نور به طور غیر مستقیم در محیط پخش می شود و روشنایی مطلوب را ایجاد می کند.
عموماً برای بازدهی بیشتر، ال ای دی نواری در محیط هایی مانند اداره ها استفاده می شود. اما دلیل این بازدهی بهتر به کاهش هزینه های برق مرتبط است. اگر از نورپردازی غیر مستقیم در این محیط ها استفاده شود، توسط دیگر بخش های آن مکان، جذب خواهد شد. قسمت هایی مانند دیوار ها و شیشه های مات.
بنابراین بازدهی روشنایی و نورپردازی کاهش یافته و شاهد افزایش هزینه ها خواهیم بود. همانطور که در بخش های قبلی اشاره شد، نرم بودن نور و سایه های محیط در نورپردازی غیر مستقیم بدیهی است. و این مقوله برای محیط های خانگی بهتر کاربرد دارد.