بازی درمانی: سفری به دنیای سرگرمی و شفا
بازی یکی از قدرتمندترین ابزارهای ارتباطی و رشد انسان است. اما آیا می دانستید که بازی می تواند فراتر از سرگرمی به ابزاری برای حل مشکلات و درمان برخی بیماری ها تبدیل شود؟ بازی درمانی به عنوان یک روش درمانی مبتنی بر بازی در طول سالیان برای کمک به کودکان نوجوانان و حتی بزرگسالان در زمینه های مختلفی مانند مشکلات عاطفی رفتاری اضطراب و افسردگی به کار گرفته شده است. در این مقاله به طور کامل با انواع بازی درمانی و مراحل انجام آن آشنا خواهیم شد.
انواع بازی درمانی
بازی درمانی انواع مختلفی دارد که هر کدام با توجه به سن نیاز و شرایط فرد مورد نظر تعیین می شود. در اینجا چند نمونه از انواع اصلی بازی درمانی را بررسی می کنیم:
بازی درمانی ساختاری
در این نوع بازی درمانی از بازی های ساختاری مانند لگو بلوک های چیدنی خمیر بازی و نقاشی استفاده می شود. در این روش بچه ها به طور آزادانه با اسباب بازی ها بازی می کنند و در حین بازی احساسات افکار و تجربیات خود را بیان می کنند. درمانگر با توجه به بازی های کودک به او در درک احساسات حل مشکلات و ارتباط بهتر با دیگران کمک می کند.
بازی درمانی غیر ساختاری
در بازی درمانی غیر ساختاری از بازی های آزاد مانند دویدن پنهان بازی توپ بازی و بازی های حرکتی استفاده می شود. در این روش کودک به طور آزاد و بدون هیچ محدودیت در فضای بازی حرکت می کند و رفتارهای خود را به طور غریزی بیان می کند. درمانگر با مشاهده رفتار کودک و تفسیر آن در زمینه زندگی واقعی به او در حل مشکلات و بهبود سلامت روان کمک می کند.
بازی درمانی روایتگرا
این نوع بازی درمانی با استفاده از داستان سرایی شخصیت های خیالی و بازی های نقش آفرینی به کودکان کمک می کند تا با احساسات و تجربیات مشکل آفرین خود مواجه شوند. درمانگر با ایجاد فضایی امن و با استفاده از داستان های مناسب به کودک کمک می کند تا مشکلات خود را در قالب داستان بیان کند.
بازی درمانی هنری
در این نوع بازی درمانی از ابزارهایی مانند نقاشی مجسمه سازی موسیقی و تئاتر استفاده می شود. کودکان با استفاده از این ابزارها احساسات خود را به طور غیر کلامی بیان می کنند. درمانگر با تفسیر آثار هنری کودک به او در درک احساسات و مشکلاتش کمک می کند.
مراحل بازی درمانی
بازی درمانی در چند مرحله صورت می گیرد و مراحل هر نوع بازی درمانی ممکن است با هم تفاوت داشته باشند:
مرحله اول: آشنایی و ارزیابی
در این مرحله درمانگر با کودک و خانواده او آشنا می شود و اطلاعات مورد نیاز را جمع آوری می کند. در این مرحله درمانگر تاریخچه کودک و مشکلات او را بررسی می کند.
مرحله دوم: ایجاد رابطه
در این مرحله درمانگر با کودک رابطه ای قوی و امن ایجاد می کند. در این مرحله درمانگر با استفاده از بازی کودک را به اشتراک گذاری احساسات و تجربیات خود تشویق می کند.
مرحله سوم: بازی درمانی
در این مرحله درمانگر با استفاده از روش بازی درمانی انتخاب شده به کودک کمک می کند تا با مشکلات خود مواجه شود. در این مرحله درمانگر با توجه به رفتار کودک در بازی به او در درک احساسات حل مشکلات و ارتباط بهتر با دیگران کمک می کند.
مرحله چهارم: ارزیابی و پیگیری
در این مرحله درمانگر پیشرفت کودک را ارزیابی می کند و در صورت نیاز برنامه درمانی را تغییر می دهد. همچنین درمانگر به خانواده کودک در مورد نحوه حمایت از کودک در خانه مشاوره می دهد.
جدول انواع بازی درمانی
| نوع بازی درمانی | شرح | کاربرد |
|---|---|---|
| ساختاری | استفاده از بازی های ساختاری مانند لگو بلوک ها و خمیر بازی | مشکلات عاطفی رفتاری اضطراب افسردگی |
| غیر ساختاری | استفاده از بازی های آزاد مانند دویدن پنهان بازی و توپ بازی | مشکلات عاطفی رفتاری اضطراب افسردگی |
| روایتگرا | استفاده از داستان سرایی شخصیت های خیالی و بازی های نقش آفرینی | مشکلات عاطفی رفتاری اضطراب افسردگی |
| هنری | استفاده از ابزارهایی مانند نقاشی مجسمه سازی موسیقی و تئاتر | مشکلات عاطفی اضطراب افسردگی |
مزایای بازی درمانی
بازی درمانی مزایای بسیاری برای کودکان و نوجوانان دارد که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
ایجاد فضایی امن: بازی درمانی فضایی امن و غیر تهدیدکننده برای کودکان ایجاد می کند و به آن ها کمک می کند تا احساسات و تجربیات خود را به آسانی بیان کنند.
-
تسهیل ارتباط: بازی درمانی به کودکان کمک می کند تا با درمانگر ارتباط برقرار کنند و احساسات و تجربیات خود را به صورت غیر کلامی بیان کنند.
-
کاهش استرس و اضطراب: بازی درمانی با ایجاد فضایی شاد و سرگرم کننده به کودکان در کاهش استرس و اضطراب کمک می کند.
-
افزایش خود آگاهی: بازی درمانی به کودکان کمک می کند تا احساسات و رفتارهای خود را بهتر بشناسند و با آن ها مواجه شوند.
- تقویت مهارت های اجتماعی: بازی درمانی به کودکان در تقویت مهارت های اجتماعی مانند همکاری حل مشکلات و ارتباط با دیگران کمک می کند.
نتیجه گیری
بازی درمانی یک روش مؤثر برای کمک به کودکان نوجوانان و حتی بزرگسالان در مواجهه با مشکلات عاطفی و رفتاری است. این روش با استفاده از بازی به عنوان ابزاری برای ارتباط و بیان احساسات به افراد در حل مشکلات افزایش خود آگاهی و ارتباط بهتر با دیگران کمک می کند.
پرسش و پاسخ
1. آیا بازی درمانی فقط برای کودکان مناسب است؟
خیر بازی درمانی برای همه افراد در هر سن و جنسیتی مناسب است. در واقع بازی درمانی در سال های اخیر در درمان افسردگی اضطراب و بیماری های روانی در بزرگسالان نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
2. چگونه می توان از بازی درمانی برای فرزندم استفاده کرد؟
شما می توانید با مراجعه به یک درمانگر با تجربه در زمینه بازی درمانی برای فرزندتان برنامه درمانی مناسب را دریافت کنید.
3. آیا بازی درمانی میتواند به کودکان در بهبود مهارت های اجتماعی کمک کند؟
بله بازی درمانی به کودکان در تقویت مهارت های اجتماعی مانند همکاری حل مشکلات و ارتباط با دیگران کمک می کند.