خلاصه کتاب ترس و لرز ( نویسنده سورن کی یرکگور )

«ترس و لرز» اثر برجسته سورن کی یرکگور، فیلسوف دانمارکی، به بررسی عمیق وحشت و اضطراب ابراهیم در مواجهه با فرمان الهی برای قربانی کردن پسرش اسحاق می پردازد. این کتاب با تحلیل مفاهیم پیچیده ای چون تعلیق غایت مند اخلاق و پارادوکس ایمان، جایگاه فرد در برابر امر مطلق را به چالش می کشد و یکی از دشوارترین و تاثیرگذارترین آثار او در فلسفه اگزیستانسیالیسم است که تحت نام مستعار یوهانس دو سیلنتیو نگاشته شده.

کتاب «ترس و لرز» (Frygt og Bæven)، یکی از مهم ترین و تاثیرگذارترین آثار سورن کی یرکگور، فیلسوف برجسته دانمارکی، در سال ۱۸۴۳ منتشر شد. این اثر که کی یرکگور خود آن را بهترین کتابش و کافی برای جاودانه کردن نامش می دانست، با نام مستعار یوهانس دو سیلنتیو به نگارش درآمد. نام کتاب از آیه ۲:۱۲ رساله پولُس به فیلیپیان در انجیل گرفته شده است: «نه تنها هنگام حضورم، بلکه حال در غیابم، با رغبت بسیار بیشتر همچنان تلاش کنید که نجات خود را با ترس و لرز به انجام رسانید.» این ارجاع، زمینه دینی و الهیاتی عمیقی را برای کاوش های فلسفی کتاب فراهم می آورد.

محور اصلی «ترس و لرز» بازخوانی و تحلیل داستان ابراهیم و اسحاق از کتاب مقدس است. کی یرکگور در این کتاب تلاش می کند تا به درک عمیقی از وحشت و اضطراب درونی ابراهیم دست یابد، آنگاه که خداوند به او فرمان می دهد تا پسر یگانه و موعودش، اسحاق، را به سرزمین موریا ببرد و قربانی کند. این فرمان، ابراهیم را در مواجهه با یک دوراهی اخلاقی بی سابقه قرار می دهد که در آن، ایمان فردی او با قوانین اخلاقی جهانی در تضاد کامل قرار می گیرد. کی یرکگور با دیالکتیک تغزلی خود، خواننده را وادار می کند تا به حس کردن خصلت های ویژه این قلمرو مذهب در بالای ما بپردازد.

فهرست

ترس و لرز

درباره کتاب ترس و لرز

«ترس و لرز» نه تنها یک اثر فلسفی، بلکه یک کاوش عمیق در روان شناسی ایمان و اخلاق است. کی یرکگور با روایت هنرمندانه و دیالکتیک تغزلی، خواننده را به سفری درونی می برد تا با ابعاد وحشتناک و متناقض تجربه ابراهیم مواجه شود. او این کتاب را به گونه ای نگاشته که خواننده را در سرگردانی و تأمل عمیق فرو ببرد، از این رو هیرش آن را دشوارترین اثر کی یرکگور می داند. هدف او از این دشواری، وادار ساختن خواننده به تفکر مستقل و نه پذیرش منفعلانه ایده ها است. این اثر به شدت با جدال های شخصی کی یرکگور در پیوند است، به خصوص با تجربه او از قطع رابطه با نامزدش، رگینه اولسن، که خود یک نوع «قربانی» شخصی برای او محسوب می شد.

کتاب به چهار بخش اصلی تقسیم می شود: یک مقدمه، سه «مسئله» و یک «مقدمه بر قلب». در هر بخش، کی یرکگور از زوایای مختلف به داستان ابراهیم می پردازد و آن را با مفاهیم فلسفی و الهیاتی خود درهم می آمیزد. او به جای ارائه یک پاسخ قطعی، سوالات بی پاسخ بسیاری را مطرح می کند تا خواننده را به تأمل وادار سازد. این سبک نگارش، که از مشخصه های اصلی آثار کی یرکگور است، باعث می شود «ترس و لرز» نه تنها یک متن برای مطالعه، بلکه تجربه ای برای زیستن باشد. او به ما نشان می دهد که چگونه ایمان واقعی، فراتر از هرگونه توجیه عقلانی یا اخلاقی قرار می گیرد و تنها با یک «جهش» به سوی امر الهی قابل دسترسی است.

زندگی و اندیشه سورن کی یرکگور

سورن کی یرکگور (۱۸۱۳-۱۸۵۵) فیلسوف، الهی دان، شاعر، منتقد اجتماعی و متفکر دینی دانمارکی بود که به طور گسترده به عنوان اولین اگزیستانسیالیست شناخته می شود. او در کپنهاگ متولد شد و زندگی پرفراز و نشیبی داشت که تأثیر عمیقی بر اندیشه و آثارش گذاشت. کی یرکگور به جای پرداختن به سیستم های فلسفی انتزاعی، بر تجربه فردی، آزادی، انتخاب، مسئولیت و مواجهه انسان با اضطراب و ناامیدی تمرکز داشت. او منتقد سرسخت مسیحیت نهادی زمان خود و فلسفه هگل بود و معتقد بود که هر دو، فردیت و شور درونی را نادیده می گیرند.

اندیشه کی یرکگور حول محور «فرد» می چرخد و بر اهمیت تصمیم گیری های شخصی و وجودی تأکید می کند. او مراحل سه گانه وجودی را مطرح کرد: مرحله زیبایی شناختی، مرحله اخلاقی و مرحله دینی. «ترس و لرز» به طور خاص به انتقال از مرحله اخلاقی به مرحله دینی می پردازد و نشان می دهد که چگونه ایمان یک جهش پارادوکسیکال است که فراتر از هرگونه اخلاق جهانی قرار می گیرد. آثار او با استفاده از نام های مستعار و سبک های متنوع ادبی، از جمله دیالکتیک و روایت های تغزلی، به خواننده اجازه می دهد تا با مفاهیم پیچیده به شکلی شخصی درگیر شود. او به دلیل نقد رادیکال خود از عقل گرایی و تأکید بر شور و تعهد فردی، تأثیر شگرفی بر فلسفه، الهیات و ادبیات قرن بیستم گذاشت.

مفاهیم اصلی در ترس و لرز

حکایت ابراهیم و اسحاق

داستان ابراهیم و اسحاق، هسته مرکزی کتاب «ترس و لرز» است و کی یرکگور آن را نه تنها یک روایت دینی، بلکه یک معضل فلسفی عمیق می داند. در این حکایت، خداوند از ابراهیم می خواهد که تنها پسرش، اسحاق، را که سال ها پس از وعده الهی به او عطا شده بود و نماد امید و آینده نسل او بود، قربانی کند. این فرمان، ابراهیم را در یک موقعیت کاملاً پارادوکسیکال قرار می دهد: از یک سو، او به عنوان پدری عاشق، نمی تواند فرزندش را بکشد؛ از سوی دیگر، به عنوان بنده ای مؤمن، نمی تواند از فرمان الهی سرپیچی کند. قوانین اخلاقی جهانی حکم می کنند که کشتن یک بیگناه، به ویژه فرزند خود، عملی شیطانی است.

اما ابراهیم، برخلاف هرگونه انتظار عقلانی، تصمیم به اطاعت می گیرد. او نه برای خود، نه برای جامعه، بلکه تنها برای خدا این کار را می کند. کی یرکگور این عمل را نه از روی جنون، بلکه از روی ایمان مطلق می داند. ابراهیم در این عمل، از حوزه اخلاق جهانی فراتر می رود و وارد قلمروی می شود که تنها «فرد» در برابر «امر مطلق» قرار می گیرد. او با این کار، به یک «شوالیه ایمان» تبدیل می شود که قادر است تعلیق غایت مند اخلاق را تجربه کند. این حکایت، نقطه شروعی برای کی یرکگور است تا به تفاوت میان انسان های اخلاقی و انسان های دینی بپردازد و نشان دهد که ایمان واقعی چگونه می تواند فراتر از هرگونه قاعده عقلانی یا اخلاقی باشد.

تعلیق غایت مند اخلاق

یکی از رادیکال ترین و مهم ترین مفاهیم در «ترس و لرز»، «تعلیق غایت مند اخلاق» (Teleological Suspension of the Ethical) است. این مفهوم به وضعیتی اشاره دارد که در آن یک فرد، به خاطر یک هدف یا غایت الهی بالاتر، از قوانین اخلاقی جهانی و عقلانی صرف نظر می کند. در مورد ابراهیم، فرمان الهی برای قربانی کردن اسحاق، به معنای تعلیق کامل حکم اخلاقی «تو نباید بکشی» است. این تعلیق، به هیچ وجه به معنای نادیده گرفتن یا بی اهمیت دانستن اخلاق نیست؛ بلکه به معنای قرار گرفتن در یک قلمرو وجودی متفاوت است که در آن، رابطه فرد با خدا، بر هر رابطه دیگری، حتی با جامعه یا اخلاق جهانی، اولویت می یابد.

کی یرکگور تأکید می کند که این تعلیق، یک عمل کاملاً فردی و نامفهوم برای دیگران است. ابراهیم نمی تواند عمل خود را برای کسی توجیه کند؛ نه برای سارا، نه برای اسحاق و نه برای جامعه. این عمل، یک «راز» میان او و خداست. او در این وضعیت، تنهاست و باید با اضطراب و وحشت ناشی از این تصمیم غیرقابل توجیه مواجه شود. این مفهوم، به چالش کشیدن اندیشه هگلی است که اخلاق را در چارچوب جامعه و عقلانیت جمعی می بیند. کی یرکگور نشان می دهد که ایمان حقیقی، می تواند از این چارچوب فراتر رود و فرد را به یک «رابطه مطلق با امر مطلق» سوق دهد. این تعلیق، یک جهش کورکورانه نیست، بلکه یک گام وجودی است که تنها با ایمان قابل درک است.

«ایمان، یک جهش پارادوکسیکال است که فراتر از هرگونه توجیه عقلانی یا اخلاقی قرار می گیرد و تنها با یک جهش به سوی امر الهی قابل دسترسی است.»

پارادوکس ایمان

پارادوکس ایمان، مفهومی کلیدی در «ترس و لرز» است که رابطه بین فرد و خدا را به عنوان یک رابطه غیرقابل تقلیل به عقل یا اخلاق جهانی تعریف می کند. کی یرکگور معتقد است که ایمان، ماهیتی کاملاً پارادوکسیکال و غیرعقلانی دارد؛ به این معنا که نمی توان آن را با منطق انسانی یا اصول اخلاقی توجیه کرد. عمل ابراهیم در اطاعت از فرمان الهی برای قربانی کردن اسحاق، نمونه بارز این پارادوکس است. از دیدگاه اخلاقی، این عمل شیطانی است، اما از دیدگاه ایمان، این عمل نشان دهنده بالاترین درجه از تسلیم و اعتماد به خداست.

این پارادوکس نشان می دهد که ایمان، یک «جهش» است، نه یک نتیجه گیری منطقی. فرد مؤمن، باید از قلمرو عقل و اخلاق جهانی فراتر رود و به سوی قلمرویی گام بردارد که در آن، تنها رابطه فردی او با خدا اهمیت دارد. این جهش، با اضطراب و وحشت همراه است، زیرا هیچ تضمینی برای آن وجود ندارد و هیچ توجیهی برای دیگران قابل ارائه نیست. ابراهیم در این پارادوکس، به گونه ای عمل می کند که گویی «با اتکا به امر محال» و «با اتکا به قدرت Absurd» عمل می کند. او ایمان دارد که خدا قادر است حتی پس از قربانی کردن، اسحاق را به او بازگرداند یا او را از این عمل معاف کند. این ایمان، یک خطر بزرگ است که فرد را در انزوا قرار می دهد، اما در عین حال، تنها راه رسیدن به یک رابطه حقیقی با امر مطلق است.

شوالیه ایمان در برابر شوالیه استعفا

کی یرکگور در «ترس و لرز» دو نوع شخصیت را در مواجهه با تراژدی و ایمان از هم متمایز می کند: «شوالیه استعفای نامحدود» و «شوالیه ایمان». هر دو شوالیه، قادر به انجام یک «استعفای نامحدود» هستند؛ به این معنا که می توانند از هر آنچه برایشان عزیز است، دست بکشند و آن را فدا کنند. شوالیه استعفا، از دست دادن محبوب خود را می پذیرد و با تسلیم در برابر سرنوشت، آرامش می یابد. او در این فرایند، به یک نوع آرامش درونی دست پیدا می کند و از تمام آنچه از دست داده، دست می شوید. او ممکن است این کار را برای یک آرمان اخلاقی یا یک هدف انسانی انجام دهد و در نهایت، به یک آرامش تراژیک می رسد.

اما شوالیه ایمان، فراتر از این استعفا می رود. او نیز از دست دادن محبوب خود را می پذیرد، اما با این حال، به طور پارادوکسیکال، به ایمان دارد که آن را دوباره به دست خواهد آورد. ابراهیم نمونه بارز شوالیه ایمان است. او آماده قربانی کردن اسحاق است، اما در عین حال، ایمان دارد که خدا اسحاق را به او باز خواهد گرداند. این بازگشت نه به واسطه عقل یا منطق، بلکه به واسطه «امر محال» و قدرت خداست. شوالیه ایمان، در حالی که در جهان زندگی می کند و از زیبایی های آن لذت می برد، در هر لحظه آماده است تا همه چیز را فدا کند، اما در عین حال، با ایمان، همه چیز را دوباره به دست می آورد. او در این «حرکت مضاعف»، هم در جهان و هم فراتر از آن زندگی می کند و به یک «فرد» حقیقی تبدیل می شود که در رابطه مطلق با امر مطلق قرار دارد.

تحلیل و بررسی فلسفی

جایگاه ترس و لرز در فلسفه کی یرکگور

«ترس و لرز» یکی از نقاط عطف در کل فلسفه کی یرکگور است و به طور عمیقی با سایر آثار او در هم تنیده شده است. این کتاب به عنوان یک پل بین مراحل زیبایی شناختی و اخلاقی به مرحله دینی در اندیشه او عمل می کند. در حالی که آثار قبلی او مانند «یا این/یا آن» به بررسی انتخاب میان لذت و اخلاق می پردازند، «ترس و لرز» به چالش های عمیق تر ایمان و رابطه فرد با خدا می پردازد. این کتاب نشان می دهد که چگونه مرحله دینی، از نظر کی یرکگور، برتر از اخلاق جهانی است و نیازمند یک جهش پارادوکسیکال است که فراتر از هرگونه توجیه عقلانی قرار می گیرد.

«ترس و لرز» همچنین نقد رادیکال کی یرکگور بر فلسفه سیستمی هگل و مسیحیت نهادی را تشدید می کند. او معتقد بود که هگل با تلاش برای درک همه چیز در یک سیستم عقلانی، فردیت و شور درونی را نادیده می گیرد. در مقابل، کی یرکگور بر اهمیت تجربه ذهنی و انتخاب فردی تأکید می کند. او نشان می دهد که ایمان، یک تجربه عینی و قابل توجیه نیست، بلکه یک تصمیم شخصی و وجودی است که فرد را در انزوا و اضطراب قرار می دهد. این کتاب، پایه و اساس بسیاری از مفاهیم بعدی او مانند «اضطراب»، «ناامیدی» و «جهش ایمان» را بنا نهاد و راه را برای توسعه فلسفه اگزیستانسیالیسم هموار ساخت.

ارتباط با اگزیستانسیالیسم

«ترس و لرز» به دلیل تأکید بر فردیت، انتخاب، اضطراب و رابطه انسان با امر مطلق، یکی از متون بنیادی فلسفه اگزیستانسیالیسم به شمار می رود. اگرچه کی یرکگور هرگز خود را اگزیستانسیالیست ننامید، اما ایده های او به طور عمیقی بر متفکران بعدی مانند مارتین هایدگر، ژان-پل سارتر و آلبر کامو تأثیر گذاشت. محور اصلی اگزیستانسیالیسم، یعنی تأکید بر وجود فردی پیش از ماهیت و مسئولیت او در قبال انتخاب هایش، به وضوح در «ترس و لرز» قابل مشاهده است. ابراهیم در این کتاب، تجسمی از فردی است که در مواجهه با یک انتخاب وجودی بی سابقه قرار می گیرد که هیچ راهنمای عقلانی یا اخلاقی نمی تواند او را در آن یاری کند.

مفهوم اضطراب (Angst) که بعدها توسط هایدگر و دیگر اگزیستانسیالیست ها بسط داده شد، ریشه های عمیقی در تجربه ابراهیم در «ترس و لرز» دارد. اضطراب ابراهیم ناشی از عدم قطعیت و ریسک مطلق در ایمان است. او باید در تاریکی گام بردارد، بدون هیچ تضمینی. این وضعیت، بیانگر وضعیت انسان در جهان است که مجبور به انتخاب است، بدون هیچ راهنمای مطلق یا از پیش تعیین شده. «ترس و لرز» نشان می دهد که چگونه ایمان، یک عمل آزادی است که فرد را از محدودیت های عقل و اخلاق رها می کند و به او اجازه می دهد تا یک رابطه شخصی و بی واسطه با امر مطلق برقرار کند. این تأکید بر فردیت، انتخاب و اضطراب، «ترس و لرز» را به یک متن ضروری برای درک ریشه های اگزیستانسیالیسم تبدیل کرده است.

«ابراهیم در این کتاب، تجسمی از فردی است که در مواجهه با یک انتخاب وجودی بی سابقه قرار می گیرد که هیچ راهنمای عقلانی یا اخلاقی نمی تواند او را در آن یاری کند.»

ترجمه به فارسی

معرفی ترجمه های موجود

کتاب «ترس و لرز» سورن کی یرکگور به دلیل اهمیت فلسفی و ادبی اش، مورد توجه مترجمان فارسی نیز قرار گرفته است. دو ترجمه اصلی و شناخته شده از این اثر به فارسی وجود دارد که هر یک از سوی مترجمان برجسته و با رویکردهای خاص خود انجام شده اند. این ترجمه ها نقش مهمی در معرفی اندیشه کی یرکگور به جامعه فلسفی و ادبی ایران ایفا کرده اند و به علاقه مندان امکان مطالعه این اثر پیچیده را فراهم آورده اند.

اولین ترجمه توسط محسن فاطمی در سال ۱۳۷۳ (۱۹۹۴ میلادی) منتشر شد که از سوی انتشارات مرکز و سپس انتشارات هرمس به چاپ رسید. این ترجمه، از نخستین مواجهه ها با آثار کی یرکگور در ایران بود و به بسیاری از دانشجویان و پژوهشگران کمک کرد تا با مفاهیم اصلی او آشنا شوند. ترجمه دوم، که بسیار مورد توجه قرار گرفته است، توسط عبدالکریم رشیدیان در سال ۱۳۷۸ (۱۹۹۹ میلادی) انجام و توسط نشر نی منتشر شد. رشیدیان به دلیل تبحر در ترجمه متون فلسفی و آشنایی عمیق با فلسفه قاره ای، ترجمه ای دقیق و روان از این اثر ارائه داده است. هر دو ترجمه دارای ارزش های خاص خود هستند و انتخاب میان آن ها ممکن است به سلیقه و پیش زمینه خواننده بستگی داشته باشد.

تاثیرات و نقدها

«ترس و لرز» نه تنها در زمان خود، بلکه در قرون بعدی نیز تأثیرات عمیقی بر حوزه های مختلف فلسفه، الهیات، ادبیات و روان شناسی گذاشته است. این کتاب به عنوان یک متن بنیادین در شکل گیری فلسفه اگزیستانسیالیسم شناخته می شود و الهام بخش متفکرانی چون مارتین هایدگر در تبیین مفهوم اضطراب، ژان-پل سارتر در بحث آزادی و مسئولیت، و آلبر کامو در مواجهه با پوچی بوده است. در الهیات، این کتاب به بازنگری در مفهوم ایمان، رابطه فرد با خدا و ماهیت قربانی کردن انجامید و بحث های جدیدی را در خصوص اخلاق دینی و سکولار برانگیخت. همچنین، سبک نگارش تغزلی و استفاده از نام مستعار، تأثیر بسزایی بر نویسندگان و شاعران مدرن گذاشت.

با این حال، «ترس و لرز» از نقدها و تفسیرهای متعددی نیز بی نصیب نمانده است. برخی منتقدان، جنبه های رادیکال ایمان و تعلیق غایت مند اخلاق را خطرناک و غیرمسئولانه می دانند، چرا که ممکن است به توجیه اعمال خشونت آمیز یا نامعقول منجر شود. دیگران، پیچیدگی و ابهام عمدی متن را مورد انتقاد قرار داده اند که خواننده را در سرگردانی رها می کند. برخی نیز این اثر را بیش از حد فردگرایانه می دانند که از اهمیت روابط اجتماعی و اخلاق جمعی غافل است. با وجود این نقدها، «ترس و لرز» همچنان به عنوان یک اثر چالش برانگیز و تأمل برانگیز باقی مانده است که هر بار خواننده را به درگیری عمیق با سوالات بنیادین وجودی وادار می کند. این کتاب، نه تنها یک اثر فلسفی، بلکه یک تجربه ذهنی است که به ما می آموزد چگونه با وحشت و زیبایی ایمان در زندگی مواجه شویم.

منابع

برای درک عمیق تر و جامع تر از کتاب «ترس و لرز» و اندیشه سورن کی یرکگور، مطالعه منابع اولیه و ثانویه ضروری است. منابع اصلی شامل خود آثار کی یرکگور، به ویژه ترجمه های معتبر فارسی و انگلیسی از «ترس و لرز»، «یا این/یا آن»، «مفهوم اضطراب» و «بیماری تا مرگ» است. این متون، بینش های دست اولی را در مورد مفاهیم کلیدی او مانند ایمان، اضطراب، تعلیق غایت مند اخلاق و شوالیه ایمان ارائه می دهند.

منابع ثانویه شامل کتاب ها و مقالات پژوهشی متعددی است که به تحلیل و تفسیر فلسفه کی یرکگور و «ترس و لرز» می پردازند. این منابع می توانند شامل آثار اندیشمندانی باشند که به نقد، بسط یا مقایسه ایده های کی یرکگور با دیگر جریان های فلسفی، به ویژه اگزیستانسیالیسم، پرداخته اند. همچنین، مطالعه زندگی نامه های معتبر کی یرکگور می تواند به درک بهتر زمینه تاریخی و شخصی اندیشه های او کمک کند. مراجعه به دایرة المعارف های فلسفی و مراجع تخصصی کی یرکگور نیز می تواند راهنمای خوبی برای شناسایی پژوهش های به روز و دیدگاه های مختلف باشد.

موضوع اصلی کتاب ترس و لرز چیست؟

موضوع اصلی «ترس و لرز» بررسی عمیق وحشت و اضطراب ابراهیم در مواجهه با فرمان الهی برای قربانی کردن پسرش اسحاق است. این کتاب به چالش های ایمان فردی در برابر اخلاق جهانی و پارادوکس ایمان می پردازد.

تعلیق اخلاق در فلسفه کی یرکگور چه معنایی دارد؟

تعلیق غایت مند اخلاق به معنای فراتر رفتن از قوانین اخلاقی جهانی به خاطر یک فرمان الهی بالاتر است. در این حالت، فرد برای رسیدن به یک غایت الهی، از اصول اخلاقی مرسوم صرف نظر می کند، مانند عمل ابراهیم.

چرا ابراهیم شخصیت محوری در ترس و لرز است؟

ابراهیم شخصیت محوری است زیرا او نمونه بارز شوالیه ایمان است. عمل او در اطاعت از فرمان الهی برای قربانی کردن اسحاق، نمادی از پارادوکس ایمان و تعلیق غایت مند اخلاق است که کی یرکگور به تحلیل آن می پردازد.

آیا ترس و لرز کتابی دینی است یا فلسفی؟

«ترس و لرز» هر دو جنبه دینی و فلسفی را در بر می گیرد. اگرچه از یک روایت دینی (داستان ابراهیم) الهام گرفته، اما به کاوش عمیق مفاهیم فلسفی چون ایمان، اخلاق، اضطراب و رابطه فرد با امر مطلق می پردازد و به عنوان یکی از متون بنیادین اگزیستانسیالیسم شناخته می شود.

ترس و لرز چه تاثیری بر فلسفه اگزیستانسیالیسم گذاشت؟

«ترس و لرز» با تأکید بر فردیت، انتخاب رادیکال، اضطراب و مواجهه انسان با پوچی یا امر مطلق، تأثیر عمیقی بر فلسفه اگزیستانسیالیسم گذاشت. این کتاب مفاهیم کلیدی اگزیستانسیالیسم را پیش بینی و پایه گذاری کرد.

اهمیت مفهوم شوالیه ایمان در فلسفه کی یرکگور چیست؟

شوالیه ایمان تجسم ایمان حقیقی است که قادر است با وجود تعلیق غایت مند اخلاق، در جهان زندگی کند و در عین حال، با ایمان به امر محال، همه چیز را دوباره به دست آورد. او نماد فردی است که در رابطه مطلق با امر مطلق قرار دارد.

بهترین ترجمه فارسی کتاب ترس و لرز کدام است؟

هر دو ترجمه محسن فاطمی (نشر مرکز/هرمس) و عبدالکریم رشیدیان (نشر نی) از «ترس و لرز» معتبر و شناخته شده هستند. انتخاب بهترین ترجمه به سلیقه و پیش زمینه خواننده بستگی دارد، اما ترجمه رشیدیان اغلب به دلیل دقت و روانی بیشتر مورد توصیه قرار می گیرد.