درخت وحشی بادام کوهی بومی ایران بوده و بسیار قدیمی می‌باشد. آثار و بقایای این گیاه در دامنه‌های زاگرس به دوران چهارم زمین‌شناسی (میوسن) نسبت داده شده است. میوه این درخت، کوچک و حدود ۲ در ۱ سانتیمتر و یا کمی کوچکتر بوده و در حالت خام، تلخ می‌باشد. از میوه تلخ بادام کوهی یا الوک بیشتر در تهیه روغن یا ضماد استفاده میشود و مصرف خوراکی ندارد. با این حال شیرین شده این میوه خوشمزه بوده و طرفداران زیادی دارد به‌گونه‌ای که اکثر افرادی که با این محصول آشنایی دارند، آن را بر انواع تخمه ترجیح می‌دهند. خواص بادام کوهی به میوه آن محدود نبوده و خواص ریشه، صمغ و روغن آن را نیز شامل میشود. بدیهی است آشنایی با خواص مربوطه می‌تواند در تمایل افراد به این نوع و یا میزان مصرف آن تاثیرگذار باشد.
نهال فروشی پالیز بیش از نیم قرن درحوزه پرورش انواع ارقام نهال گردو فعالیت دارد
نکات مهم در ارتباط با مصرف بادام کوهی
میوه در حالت خام به دلیل داشتن ترکیبات خاص، تلخ بوده و نمی‌توان آن را مصرف کرد. ترکیبات موجود در این میوه عمدتا شامل اسید هیدروسیانیک است که در اکثر مغزهای تلخ دیده میشود. این اسید سمی بوده و مصرف آن مخصوصا در دز بالا ممکن است عوارضی مانند تهوع، اسپاسم، سردرد، درد شکمی و مشکلات تنفسی را به همراه داشته باشد. بنابراین جز در موارد خاص و با مشورت پزشک، نباید به خوردن حالت تلخ این نوع مغزها اقدام کرد. در این شرایط، بهره‌گیری از خواص بادام کوهی در میان افراد آشنا به این میوه بیشتر به واسطه خوردن میوه شیرین شده آن به عنوان تنقلات ممکن می‌گردد.
خواص مرتبط با میوه بادام کوهی
خوردن بادام کوهی در درمان تنگی نفس، سرفه و ورم‌های سینه و ریه موثر است.
مخلوط آسیاب شده بادام تلخ و سرکه، ضماد خوبی برای سر درد می‌باشد و در صورت مالیدن آن بر دور چشم، در تقویت بینایی نیز موثر است. جالب اینکه در صورت قراردادن همین ضماد بر روی لکه‌های صورت، می‌تواند آنها را از بین ببرد. ضماد بادام تلخ همچنین در درمان زخم‌های کهنه، خارش و مخملک کاربرد دارد.
خوردن بادام تلخ به همراه عسل برای قولنج مفید بوده و در سلامت کبد و طحال نیز موثر است.
مصرف بادام تلخ به همراه نشاسته و نعناع برای رفع درد کلیه مفید است.
خوردن مخلوط بادام تلخ و شیره انگور در درمان ناراحتی‌های کلیه و از بین بردن سنگ کلیه موثر است.
قرار دادن شیاف بادام تلخ در مهبل برای درمان عقب افتادگی عادت ماهیانه کاربرد دارد.
خمیر بادام تلخ بوی بد پا و زیر بغل را رفع می‌کند.
خمیر بادام تلخ همچنین در درمان افراد مبتلا به اگزما مفید است. این دسته افراد بایستی نقاط مبتلا به اگزما را بجای صابون با این خمیر شستشو دهند.
برای بادام تلخ خاصیت ضد سرطانی نیز ذکر شده اما این موضوع به اثبات قطعی نرسیده است.
به یاد داشته باشید مصرف حالت خام و تلخ بادام کوهی، به دلیل وجود سیانید در آن خطرناک بوده و ممکن است مسمومیت شدید به دنبال داشته باشد. بنابراین در صورتی که تمایل به مصرف خوراکی این میوه طبیعی را دارید از محصول فرآوری شده آن استفاده کنید.
خواص روغن بادام کوهی
برای تهیه روغن بادام تلخ، پس از خشک کردن و تمیز کردن مغز بادام، آن را به کمک آسیاب به‌صورت خمیر درمی‌آورند. پس از آن خمیر حاصله در دستگاه فشار قرار داده شده و روغن آن استخراج می‌گردد. این روغن دارای خواص زیر است:
- دارای خاصیت نرم‌کنندگی و ضد التهاب بوده و در تهیه انواع داروهای بهداشتی کاربرد دارد.
- مالیدن آن بر روی صورت، چین و چروک و لکه‌های صورت را از بین میبرد.
- برای از بین بردن ترک‌های دست و پا که از سرما ایجاد میشود کاربرد دارد.
- برای تنگی نفس، درمان سیاه سرفه، درد کلیه و خارج کردن سنگ مثانه مفید است.
توجه داشته باشید روغن بادام تلخ بایستی در شیشه‌های پر و کاملا در بسته نگهداری شود.
خواص ریشه بادام کوهی
دم کرده ریشه بادام تلخ در پاک کردن طحال، کلیه و دفع کرم روده کاربرد دارد. برای درمان انواع دردها نیز از ضماد ریشه بادام تلخ استفاده میشود. خاکستر حاصل از ریشه این درختچه برای درمان سوختگی مفید است.
کاربرد ساقه بادام کوهی
یکی از مواردی را که می‌توان از آن به عنوان خواص بادام کوهی یاد کرد، استفاده از ساقه جوان و ایستای این درختچه در تهیه سبدهای دستی است. تهیه جایگاهی خاص برای نگهداری مرغ‌های خانگی در روستاها به کمک ساقه‌های مذکور نیز در گذشته مرسوم بوده است. این موارد به نوعی صنایع دستی مرتبط با این گیاه بوده که توسط افراد متبحر در بافت ساقه‌های نرم و ایستای گیاه فوق تهیه می‌گردد.
خواص صمغ بادام کوهی یا زدو
صمغ گیاه بادام کوهی به زدو یا جدو معروف است. با افزایش فشار و سیلان شیره گیاه در فصل گرما، این صمغ به‌طور طبیعی از تنه درخت تراوش می‌کند. زدو دارای مواد معطر بوده و از آن در تهیه مواد خوشبو کننده دهان و دندان و نیز در صنایع آرایشی استفاده میشود. برخی از خواص منتسب به این صمغ به‌صورت زیر است:
- در تحریک اشتها موثر است.
- برای رفع درد دندان مفید است.
- در خرد کردن و خارج کردن سنگ مثانه موثر است.
- در صنایع نساجی برای آهار پارچه بکار می‌رود.
- در صنایع کاغذسازی، جوهرسازی، لیتوگرافی و چسب کاربرد دارد.
منابع
در این مقاله، از مطالب مرتبط با خواص بادام کوهی در سایت‌های جوانی‌ها، آفتاب و مجله دلگرم کمک گرفته شده‌است.
مطالعه مقالات مرتبط با موارد زیر به شما پیشنهادنام های دیگر صمغ ایرانی در طب سنتی عبارتند از:
انگوم / جد / زدو / ازدو / جدو / صمخ قراصیا
انواع صمغ بادام
1- زدو رو انباری
خرده‌های زدو که در اثر ضربه برای مجزا نمودن پوست ساقه از صمغ به وجود می‌آید که اندازه آن مانند ماش است.
2- صمغ زدو جوشی
قطعات صمغ کوچکتر از زدو روانباری به همین نام است.
3- صمغ زدو شکری
از خرده های زدو جوشی کوچکتر است و مانند شکر است.
صمغ بادام چه ویژگی هایی دارد؟
صمغ بادام یک پلی ساکارید است که از درخت بادام ترشح می شود.صمغ زدو بادام از اجزای محلول و نامحلول تشکیل شده است که به ترتیب دارای خاصیت حلالیت و تورم هستند.
گرانروی صمغ به دما و تغییرات pH بستگی دارد. بیشترین ویسکوزیته در pH 7.2 و دمای 24 درجه سانتیگراد است.
علاوه بر این، ویسکوزیته با حضور الکترولیت های قوی تغییر می کند، توانایی تشکیل امولسیون روغن در آب و پایداری آن با افزایش غلظت صمغ افزایش پیدا می کند.
رفتار حرارتی صمغ با رطوبت های مختلف توسط کالریمتری افتراقی (DSC) بررسی شد و نتایج نشان داد که مشخصات حرارتی نمونه ها گرماگیر است.
بر اساس نتایج به دست آمده از صمغ طبیعی و بومی زدو می توان گفت که این صمغ یک افزودنی بالقوه برای استفاده در صنعت به عنوان قوام دهنده، امولسیفایر و تثبیت کننده می باشد.
فواید صمغ درخت بادام و نحوه استفاده آن:
زدو شبیه صمغ عربی است، اما صمغ عربی عمدتاً در صنعت و صمغ عربی در غذا استفاده می شود. زدو اخلاط را قطع می کند، برای تحریک اشتها و شکستن سنگ های مثانه استفاده می شود
کاربردهای صنعتی زدو بسیار متنوع است. صمغ زدو در صنعت نساجی، بافندگی، کاغذ، چسب، لیتوگرافی، جوهر و بسیاری از صنایع آرایشی و بهداشتی و غذایی استفاده می شود.این صمغ همراه با کتیرا و صمغ عربی به عنوان امولسیون کننده و معلق کننده در پزشکی استفاده می شود. همچنین به دلیل خاصیت چسباندگی در قرص سازی استفاده می شود.
بازار گیاهان:
ایران سالانه حدود 700 تن کالاهای متفرقه تولید می کند که 200 تا 400 تن آن صادر می شود. کشورهای اروپایی یکی از مهم ترین خریداران این محصول هستند، ماده باندینگ در صنایع مختلف مصرف می شود، در بین کشورهای اروپایی، فرانسه و آلمان خریداران اصلی صمغ گیر ایرانی هستند. از میان کشورهای عربی، امارات، قطر و پاکستان واردکنندگان ایرانی زادو هستند.
هند نیز این محصول را به مقدار کم و به صورت متناوب از ایران خریداری می کند. بر اساس آمار 10 سال گذشته، بیشترین حجم صادرات روغن سقز در سال 1378 با حدود 1000 تن به ارزش 144005 دلار آمریکا و کمترین حجم صادرات روغن سقز در سال 1381 حدود 26 تن بوده است.
فواید صمغ زدو درخت بادام:
صمغ زدو از نظر خواص بسیار شبیه صمغ عربی است، متأسفانه صمغ زدو را در اصطلاح تجاری اغلب صمغ عربی می نامند و صمغ عربی را از شیره ساقه و شاخه های گیاهی به نام اکاسیا به دست می آورند.اما صمغ صادر شده از ایران به نام صمغ عربی از نهال بادام استخراج می شود و در واقع صمغ زدو می باشد.
واضح است که صمغ عربی در کشورهای عربی یک محصول تجاری قابل توجه نبود و به این دلیل نامگذاری شد که پزشکان عرب قدیم این صمغ را به مقدار زیاد مصرف می‌کردند، به عنوان یک عامل تسکین دهنده برای التهاب و خراش‌های پوستی و به عنوان نرم‌کننده پوست.
سایر خواص صمغ عربی عبارتند از: تسکین درد سینه و صاف کردن صدا، بند آوردن خونریزی، کاهش التهاب رحم، التیام سوختگی و تغذیه بدن.
خواص درمانی صمغ زدو:
گرم و خشک. برای تسکین سرفه هر بار 5 گرم با آب جوشیده سرد میل شود. می توان از آن برای درمان سرفه مزمن استفاده کرد.
روشن شدن پوست، برای این کار آن را در آب جوش حل کرده و به پوست می زنند. همچنین می توانید از خواص جو دوسر برای بهبود پوست خود بهره ببرید.
افزایش دید، برای افزایش دید آن را روی چشم ها بمالید. خارش و پوسته پوسته شدن پلک ها را برطرف می کند. آن را در سرکه حل کرده و روی بدن بمالید تا از شر آکنه کودکان خلاص شوید. کوبیده آن می تواند اشتها را تحریک کند. مفاصل متورم را درمان می کند، با انگل ها مبارزه می کند، گیاه دیگری که با انگل ها مبارزه می کند راش نام دارد.مسکن دندان درد، نرم کننده مو و پوست، خردکننده سنگ مثانه، رفع خشونت قصبه ریه، درمان تنگی نفس، تقویت کننده قلب و ذهن.
صمغ زدو به دلیل خاصیت تثبیت کنندگی مناسب می تواند تا 75 درصد کربوکسی متیل سلولز (CMC) در سس مایونز را بدون تغییر در مقبولیت عمومی و خواص ارگانولپتیک سس مایونز تولیدی جایگزین کند.
استفاده موثر از این صمغ در بهبود خواص رئولوژیکی خمیر نان تافتون و تثبیت سیستم شربت خاکشیر در برابر ته نشینی، بهبود خواص بافتی، افزایش ویسکوزیته و کاهش سینرزیس در ماست های پروبیوتیک کم چرب و جایگزینی آن با ژلاتین (بخش نامحلول در آب) صمغ ایرانی) در محصولات پاستیلی به اثبات رسیده است.
به دلیل خاصیت چسبندگی، می توان از چسب ایرانی در قرص سازی، رنگ سازی، بافندگی (مثلاً برای آهار دادن پارچه) و یا برای عایق کاری سطوح لنج ها و قایق ها در برابر نفوذ رطوبت استفاده کرد.
از صمغ فارسی می توان به عنوان ماده پایه برای تولید چسب مایع و سایر چسب های صنعتی استفاده کرد.
این صمغ طبیعی و غیر سمی به عنوان چسب برای قسمت چسبنده مهر استفاده می شود.هنگامی که سطح تمبر خشک شود، هیچ گونه چسبندگی وجود ندارد، اما هنگامی که سطح تمبر خیس شود، حالت چسبندگی ایجاد می کند.
از صمغ ایرانی نیز می توان به عنوان چسب زغال سنگ در تولید زغال سنگ قالبی یا زغال فشرده استفاده کرد.
صمغ ایرانی به دلیل چسبندگی بالا و قیمت مناسب آن روز به روز بیشتر در فرمولاسیون های مختلف کودهای گیاهی و تولید خوراک دام استفاده می شود.
فواید صمغ درخت بادام
می‌گردد: