عزت الله انتظامی: از صدا تا تصویر
هر وقت اسم عزت الله انتظامی میاد یاد نقش های ماندگارش تو فیلم ها و سریال های ایرانی می افتم. اون لحن خاص و اون نگاه نافذ که یه حس خاص رو به مخاطب منتقل می کنه. ولی تا حالا فکر کردین که صدای ایشون چطور ضبط می شد و تصویرش چطور روی فیلم یا تلویزیون نمایش داده می شد؟
در این مقاله قصد داریم به طور ساده و قابل فهم مراحل فنی ضبط صدا و تصویر رو در زمان ساخت فیلم های قدیمی به خصوص اون زمان که استاد انتظامی در اوج فعالیت بود شرح بدیم. این اطلاعات برای همه جذاب هست حتی اگر با مباحث فنی آشنایی کامل نداشته باشین.
صدا: از میکروفون تا نوار کاست
در گذشته ضبط صدا به صورت مستقیم و زنده انجام می شد. میکروفون هایی که در آن زمان استفاده می شدند اغلب از نوع میکروفون های دینامیکی بودند. این میکروفون ها به دلیل مقاومت بالا در برابر نویز و حساسیت پایین به رطوبت برای ضبط در استودیو و صحنه های بیرونی مناسب بودن.
مراحل ضبط صدا:
- انتخاب میکروفون: انتخاب میکروفون مناسب بستگی به نوع صحنه فاصله میکروفون تا بازیگر و نوع صدایی که قرار بود ضبط بشه داشت.
- قرار دادن میکروفون: میکروفون در نزدیکی دهان بازیگر یا در محل مناسب برای دریافت صدا قرار می گرفت.
- تنظیم سطح صدا: سطح سیگنال با استفاده از پتانسیومتر روی دستگاه ضبط تنظیم می شد تا سیگنال بدون تخریب روی نوار ضبط شود.
- ضبط صدا: با فشار دادن دکمه ضبط صدا روی نوار کاست ثبت می شد.
جدول 1: انواع میکروفون و کاربرد آنها در ضبط صدا
| نوع میکروفون | توضیحات | کاربرد |
|---|---|---|
| دینامیکی | مقاومت بالا در برابر نویز مناسب برای ضبط در استودیو و صحنه های بیرونی | ضبط صدا در فیلم تلویزیون برنامه های زنده |
| خازنی | حساسیت بالا به صدا مناسب برای ضبط در استودیو | ضبط صدا در استودیو موسیقی |
| ربانی | کیفیت صدا بالا استفاده برای ضبط موسیقی و صدای طبیعی | ضبط صدا در استودیو موسیقی کلاسیک |
نکات مهم:
- در آن زمان استفاده از تجهیزات پیشرفته برای حذف نویز و بهبود کیفیت صدا محدود بود.
- صدا به طور معمول در نوارهای کاست با کیفیت ضبط آنالوگ ثبت می شد.
تصویر: از دوربین تا فیلم 35 میلی متری
فیلم های قدیمی با دوربین های فیلم 35 میلی متری ضبط می شدند. این دوربین ها از فیلم های سلولوئیدی برای ثبت تصاویر استفاده می کردند. مراحل ضبط تصویر به شرح زیر بود:
- انتخاب فیلم: فیلم های سلولوئیدی با حساسیت های مختلف به نور وجود داشتند که بسته به شرایط نور صحنه انتخاب می شدند.
- قرار دادن فیلم در دوربین: فیلم در محفظه فیلم پیچ دوربین قرار داده می شد و با دکمه شروع فیلم به حرکت در می آمد.
- فیلمبرداری: با فشار دادن دکمه ضبط تصویر ثبت می شد.
- توسعه و چاپ فیلم: فیلم های ضبط شده به لابراتوار ارسال می شدند تا توسعه و چاپ شوند.
جدول 2: تجهیزات مورد استفاده در فیلمبرداری با دوربین 35 میلی متری
| نام تجهیزات | توضیحات |
|---|---|
| دوربین فیلم 35 میلی متری | دوربینی با لنزهای قابل تعویض که فیلم های سلولوئیدی را به صورت متحرک ضبط می کرد |
| فیلم سلولوئیدی | نوارهایی از مواد شیمیایی حساس به نور که تصاویر را روی آن ثبت می کردند |
| لنز | وسیله ای برای تمرکز نور بر روی فیلم و ایجاد تصویر |
| فیلترها | صفحات شیشه ای یا پلاستیکی که رنگ نور را تغییر می دادند |
| سه پایه | وسیله ای برای ثابت نگه داشتن دوربین و حفظ ثبات تصویر |
| لامپ نوردهی | منبع نور برای تامین نور صحنه و فیلمبرداری |
نکات مهم:
- فیلم های سلولوئیدی به نور و رطوبت حساس بودند و نگهداری از آنها در شرایط مناسب برای حفظ کیفیت مهم بود.
- پردازش و چاپ فیلم نیاز به مهارت و تجهیزات تخصصی داشت.
ارتباط صدا و تصویر: از نوار کاست تا فیلم 35 میلی متری
سینکرون کردن صدا و تصویر در زمان ساخت فیلم اهمیت زیادی داشت. در آن زمان همگام سازی صدا و تصویر با استفاده از نوار کاست و فیلم 35 میلی متری و تجهیزات مخصوص تراز کردن صدا و تصویر انجام می شد.
جمع بندی
با گذشت زمان تکنولوژی های جدید به صنعت فیلمسازی وارد شدند و روش های ضبط و نمایش بهبود پیدا کردند. استفاده از دوربین های دیجیتال و سیستم های ذخیره سازی دیجیتال برای صدا و تصویر انقلاب بزرگی در صنعت فیلمسازی ایجاد کرد.
اما همیشه یادمان باشد که هنرمندان قدیمی با وجود ابزارها و امکانات محدود توانستند اثرهای ماندگار ایجاد کنند که هنوز هم با گذشت زمان ارزش خود را حفظ کرده اند.
پرسش و پاسخ
1. آیا استفاده از دوربین های فیلم 35 میلی متری هنوز هم رایج است؟
خیر در دنیای فیلمسازی امروز دوربین های دیجیتال به طور کامل جایگزین دوربین های فیلم 35 میلی متری شده اند.
2. آیا می توان فیلم های قدیمی را به صورت دیجیتال بازسازی کرد؟
بله با تجهیزات و نرم افزارهای ویژه می توان فیلم های قدیمی را به صورت دیجیتال بازسازی کرد. این کار کیفیت تصویر و صدا را به طور قابل توجهی بهبود می بخشد.
3. چرا صدای برخی فیلم های قدیمی کم کیفیت است؟
عوامل مختلفی می توانند در کیفیت صدای فیلم های قدیمی تاثیر بگذارند از جمله نوع میکروفون شرایط ضبط و کیفیت نوار کاست. علاوه بر این تجهیزات نویز زدایی در زمان ساخت فیلم های قدیمی محدود بودند.