ایا با درخواست طلاق از طرف زن مهریه تعلق میگیرد

اگه شما به عنوان یک خانم درخواست طلاق بدید، خیلی ها فکر می کنند دیگه خبری از مهریه نیست و باید قیدش رو بزنید. اما واقعیت اینه که نه، درخواست طلاق از طرف زن، لزوماً حق مهریه رو ازش نمی گیره! مهریه، مثل نفس کشیدن، حق طبیعی شماست که با عقد ازدواج بهتون تعلق می گیره و چه شما بخواید طلاق بگیرید چه آقا، این حق سرجاشه. البته، اینکه چقدر و چطور به این مهریه می رسید، خودش داستان ها و ریزه کاری های حقوقی زیادی داره که امروز می خوایم با هم به زبان ساده و خودمانی بهش بپردازیم تا دیگه هیچ ابهامی تو ذهنتون نمونه. پس تا آخر این مطلب با ما باشید تا همه چیز رو شفاف کنیم.

این روزها که زندگی ها پر از فراز و نشیب شده، خیلی از خانم ها به دلایل مختلف تصمیم می گیرند که خودشون برای جدایی پیش قدم بشن. این تصمیم، هر چقدر هم سخت باشه، اما سوالات حقوقی زیادی رو به دنبال داره، که مهم ترینش همین مهریه است. آیا اگه زن خودش دلش از زندگی سرد بشه و بخواد جدا بشه، باز هم می تونه مهریه اش رو بگیره؟ اصلا چطور و تحت چه شرایطی؟ آیا بخشیدن مهریه همیشه لازمه؟

اینها سوالاتیه که ذهن خیلی ها رو مشغول کرده، چه اونایی که خودشون درگیر این مسائل هستن، چه اونایی که می خوان قبل از ازدواج با حقوق خودشون آشنا بشن. تو این مقاله، می خوایم از سیر تا پیاز مهریه رو وقتی زن درخواست طلاق می ده، بررسی کنیم. با هم نگاهی به قوانین می اندازیم، تفاوت های انواع طلاق رو می بینیم و می فهمیم که در هر شرایطی، زن چطور می تونه از حق خودش دفاع کنه. باور کنید یا نه، دونستن همین ریزه کاری های حقوقی می تونه فرق بین رسیدن به حقتون و از دست دادنش باشه.

مهریه، حقِ محکمِ زن حتی اگه خودش درخواست طلاق بده!

بیایید از پایه شروع کنیم. اصلا مهریه چیه و چرا اینقدر برای خانم ها مهمه؟ مهریه، همون مالیه که مرد تو لحظه عقد ازدواج، به گردنش می گیره که باید به زنش بده. این حق، چیزی نیست که بعداً تازه ایجاد بشه یا بستگی به خوبی و بدی زندگی مشترک داشته باشه؛ نه، به محض اینکه خطبه عقد خونده شد و شما و آقاتون بله رو گفتید، مهریه میشه حق مسلم و قانونی شما.

اصلا مهریه چیه؟ یه توضیح خودمانی!

مهریه رو میشه اینطور تعریف کرد: مالیه که طبق شرع و قانون، با جاری شدن صیغه عقد نکاح، مرد به زن مدیون میشه. این مال می تونه سکه باشه، خونه باشه، زمین باشه، یا حتی یه سفر حج! مهم اینه که یه ارزش مالی داشته باشه و موقع عقد یا بعد از اون، مشخص شده باشه.

تو ایران، ما چند مدل مهریه داریم که هر کدوم داستان خودش رو داره:

• مهرالمسمی: این همون مهریه ایه که زن و مرد قبل یا همون موقع عقد، روی مقدارش توافق می کنن و تو سند ازدواج هم ثبت میشه. مثلاً می گن: «۱۱۴ سکه بهار آزادی». این متداول ترین حالته.
• مهرالمثل: اگه یه موقعی مهریه موقع عقد مشخص نشه (که البته خیلی کم پیش میاد و عقد رو باطل نمی کنه) یا مثلاً عقد باطل بشه ولی نزدیکی اتفاق افتاده باشه، دادگاه میاد با توجه به جایگاه و وضعیت اجتماعی و خانوادگی زن و حتی مرد، مهریه ای رو مشخص می کنه که بهش می گن مهرالمثل. یعنی مهریه ای که برای امثال این زن مرسومه.
• مهرالمتعه: این یکی یه کم فرق داره. اگه مهریه ای تو عقد مشخص نشه و مرد قبل از اینکه با زنش نزدیکی داشته باشه، اون رو طلاق بده، اینجا زن مهریه ای به اسم مهرالمتعه می گیره. مقدارش رو هم دادگاه با توجه به وضعیت مالی مرد مشخص می کنه.
• عندالمطالبه: وقتی می گن مهریه عندالمطالبه است، یعنی هر وقت زن اراده کنه و مهریه اش رو بخواد، مرد باید اون رو بده. این رایج ترین نوع مهریه است و زن می تونه تو هر مرحله ای از زندگی مشترک، حتی بدون طلاق، مهریه اش رو مطالبه کنه.
• عندالاستطاعه: تو این حالت، زن زمانی می تونه مهریه اش رو بگیره که مرد توانایی مالی پرداختش رو داشته باشه. یعنی تا مرد پولدار نشه، زن نمی تونه مهریه رو طلب کنه. اثبات این استطاعت مالی هم با زنه. این نوع مهریه تو سال های اخیر بیشتر شده تا بار سنگینی از روی دوش مردها برداشته بشه.

از کی مهریه حق زن میشه؟

همونطور که گفتم، لحظه جاری شدن عقد نکاح، مهریه می ره تو ذمه مرد. یعنی مرد مدیون زن میشه و این دین از همون ثانیه ی اول پابرجا است. فرقی هم نمی کنه که هنوز زندگی مشترک شروع نشده باشه، یا زن و مرد هنوز خونه خودشون نرفته باشن. همین که عقد خونده شد، دیگه مهریه رو باید یه جورایی جزو دارایی های زن حساب کرد.

چرا درخواست طلاق زن، مهریه شو از بین نمی بره؟

یکی از بزرگترین تصورات غلطی که تو جامعه وجود داره، اینه که اگه زن خودش درخواست طلاق بده، دیگه مهریه بهش تعلق نمی گیره و باید ازش بگذره. این اصلا درست نیست! مهریه یه حق مستقله. مثل این می مونه که شما از کسی پول طلبکار باشید و بعد تصمیم بگیرید که دیگه باهاش کار نکنید؛ آیا طلب شما از بین می ره؟ نه! تو قانون ما، حق مهریه با درخواست طلاق از بین نمیره. مگر اینکه خود زن با رضایت خودش، مهریه یا بخشی از اون رو ببخشه که بهش می گن بذل مهریه. پس اگه کسی بهتون گفت: «چون خودت طلاق خواستی، مهریه نداری»، بدونید که اشتباه می کنه!

مهریه با نفقه و اجرت المثل چه فرقی داره؟

این سه تا کلمه رو خیلی ها با هم قاطی می کنن، اما تو قانون کلی فرق دارن:

• مهریه: همون مالیه که موقع عقد به زن تعلق می گیره و برای همیشه حق اونه.
• نفقه: خرج و مخارجیه که مرد باید تو طول زندگی مشترک برای زن و بچه هاش بده، مثل غذا، لباس، مسکن و درمان. اگه زن تمکین کنه (یعنی به وظایف زناشویی اش عمل کنه) و مرد نفقه نده، زن می تونه نفقه رو مطالبه کنه. نفقه فقط برای دوره زندگی مشترکه و بعد از طلاق (به جز ایام عده در طلاق رجعی) دیگه به زن تعلق نمی گیره.
• اجرت المثل: این هزینه بابت کارهاییه که زن تو خونه شوهرش انجام داده و معمولاً وظیفه اش نبوده. مثلاً کارهایی مثل پخت و پز، تمیزکاری و بزرگ کردن بچه که معمولاً زنان تو زندگی مشترک انجام میدن، اگه به دستور شوهر و با قصد عدم تبرع (یعنی بدون قصد رایگان انجام دادن) باشه، زن می تونه موقع طلاق برای این کارها از دادگاه اجرت المثل بخواد.

پس دیدید؟ هر کدوم داستان خودشون رو دارن و با هم فرق می کنن. مهریه یه چیز ثابت و مستقل از همه اینهاست.

حالا چه موقع زن با اینکه خودش طلاق می خواد، می تونه مهریه شو کامل بگیره؟

خب، رسیدیم به بخش جذاب ماجرا! گفتیم که درخواست طلاق از طرف زن، مهریه رو از بین نمی بره. اما واقعاً تو چه شرایطی یه زن می تونه هم طلاق بگیره و هم مهریه اش رو کامل دریافت کنه؟ بیاین با هم این شرایط رو یکی یکی بررسی کنیم:

وقتی دیگه زندگی قابل تحمل نیست: داستان عُسر و حَرَج

یکی از مهمترین و رایج ترین دلایلی که زن می تونه باهاش درخواست طلاق بده و مهریه اش رو هم کامل بگیره، اثبات «عُسر و حَرَج»ـه. عُسر و حَرَج یعنی چی؟ یعنی شرایطی تو زندگی مشترک پیش اومده که ادامه اون برای زن غیرقابل تحمل و مشقت بار شده. تو این حالت، زن می تونه از دادگاه بخواد که اون رو طلاق بده و مهریه اش رو هم مطالبه کنه. این یعنی دیگه لازم نیست از مهریه اش بگذره!

مصادیق رایج عسر و حرج خیلی زیاده و قانون گذار هم دست دادگاه رو باز گذاشته که تو هر پرونده ای به صورت جداگانه بررسی کنه. اما بعضی از این موارد که بیشتر تو دادگاه ها دیده میشه، شامل ایناست:

• سوء رفتار یا سوء معاشرت مرد: یعنی مرد دائم با زن بداخلاقی می کنه، تحقیرش می کنه، یا باهاش بدرفتاری داره.
• اعتیاد مرد به مواد مخدر یا مشروبات الکلی: اگه اعتیاد مرد به حدی باشه که به اساس زندگی مشترک لطمه بزنه و ترک هم نکنه، زن می تونه به این دلیل طلاق بخواد.
• ترک زندگی مشترک توسط مرد: اگه مرد بدون دلیل موجه، زندگی رو ترک کنه و حداقل شش ماه برنگرده.
• حبس طولانی مدت مرد: مثلاً اگه مرد برای مدت طولانی (حداقل پنج سال) به زندان بیفته.
• بیماری های صعب العلاج مرد: بیماری هایی که زندگی مشترک رو مختل می کنه و امیدی به درمانش نیست.
• ضرب و شتم و آزار و اذیت فیزیکی یا روحی: یعنی مرد زن رو کتک بزنه یا بهش آسیب روحی بزنه.
• عدم امکان برقراری رابطه زناشویی: اگه مرد توانایی برقراری رابطه رو نداشته باشه و این مسئله برای زن غیرقابل تحمل باشه.

جمع آوری مدرک، کلید اصلی اینجاست! تو پرونده های عسر و حرج، اثبات حرف ها خیلی مهمه. زن باید بتونه با مدارک و شواهد قوی، مثل گزارش پزشکی قانونی، شهادت شهود، پیامک ها، عکس ها و هرچیزی که نشون دهنده این شرایط سخت باشه، حرفش رو تو دادگاه ثابت کنه. اینجا کار یک وکیل خانواده حسابی به کار میاد.

اگه مرد خرجی نده، زن می تونه هم طلاق بگیره هم مهریه؟

بله! عدم پرداخت نفقه یکی دیگه از دلایل موجه برای طلاق از طرف زنه که تو این حالت هم زن می تونه مهریه اش رو کامل دریافت کنه. نفقه، همونطور که قبلاً گفتیم، خرج و مخارج زندگیه که مرد موظفه بده. اگه مرد، بدون دلیل قانونی و با وجود اینکه زن ازش تمکین می کنه، از پرداخت نفقه خودداری کنه، زن می تونه اول از طریق دادگاه نفقه رو مطالبه کنه. اگه باز هم مرد نفقه رو پرداخت نکرد، زن می تونه به دلیل «عدم پرداخت نفقه» درخواست طلاق بده و دادگاه هم اون رو طلاق می ده و مرد رو ملزم به پرداخت کامل مهریه می کنه.

حق طلاق دست زن باشه، مهریه چی میشه؟

یکی از هوشمندانه ترین کارهایی که زن می تونه موقع عقد بکنه، گرفتن «وکالت در طلاق» یا همون «حق طلاق»ـه. اگه زن تو عقدنامه یا با یه سند جداگانه، از مرد وکالت طلاق (بلا عزل و بلا عوض) گرفته باشه، می تونه خودش بره و بدون نیاز به رضایت مرد، از خودش طلاق بگیره. تو این شرایط، چون زن خودش حق طلاق رو داره و از قبل با مرد توافق شده، دیگه نیازی نیست که مهریه اش رو ببخشه. یعنی هم طلاق می گیره و هم مهریه اش رو مطالبه می کنه. البته، حدود و شروط این وکالتنامه خیلی مهمه؛ باید دقیقاً مشخص شده باشه که زن تحت چه شرایطی می تونه خودش رو مطلقه کنه.

شرط و شروطی که تو عقدنامه نوشتید، یادتونه؟

تو سند ازدواج، یه بخشی هست که توش میشه شروط ضمن عقد رو نوشت. این شروط می تونه خیلی به زن کمک کنه. مثلاً میشه شرط کرد که اگه مرد بدون اجازه زن ازدواج مجدد کرد، یا اگه مرد سوء پیشینه پیدا کرد، یا اگه زن رو کتک زد و …، زن «حق طلاق» داشته باشه. اگه یکی از این شروطی که تو عقدنامه نوشتید اتفاق بیفته و مرد تخلف کنه، زن می تونه به دلیل تحقق اون شرط، درخواست طلاق بده. تو این حالت هم زن هم طلاق می گیره و هم حق مهریه اش کاملاً محفوظه و لازم نیست چیزی ببخشه.

پس دیدید؟ اینطور نیست که همیشه اگه زن طلاق بخواد، مهریه بپره! خیلی از راه ها هست که زن می تونه هم به جدایی برسه و هم حقش رو کامل بگیره. اما این راه ها، نیاز به دانش حقوقی و اثبات در دادگاه دارن.

مواردی که درخواست طلاق از سوی زن، عملاً بر مهریه تاثیر می ذاره (یا زن مجبور به بذل/بخشش می شود)

حالا بیایید سراغ اون روی سکه. بالا گفتیم چه موقع زن می تونه هم طلاق بگیره و هم مهریه شو کامل داشته باشه. اما بعضی وقتا هم هست که اگه زن خودش طلاق بخواد، عملاً مجبوره یه بخش یا تمام مهریه شو ببخشه تا بتونه به طلاق برسه. این موارد چی ها هستن؟

طلاق خُلع: وقتی زن از شوهرش بدش میاد و مهریه می بخشه

طلاق خلع یه نوع طلاقه که زن از شوهرش کراهت داره، یعنی دلش نمی خواد دیگه با اون مرد زندگی کنه و برای اینکه بتونه ازش جدا بشه، مالی رو به مرد می بخشه. این مال معمولاً همون مهریه خودش یا بخشی از اونه. به این بخشیدن مهریه، «بذل مهریه» می گن.

تو طلاق خلع، زن میره دادگاه و میگه من از شوهرم متنفرم، دیگه نمی تونم باهاش زندگی کنم، حاضرم فلان قدر از مهریه ام رو ببخشم تا اون منو طلاق بده. اگه مرد با این بخشش راضی بشه و طلاق صورت بگیره، بهش میگن طلاق خلع. نکته مهم اینه که تو طلاق خلع، زن عملاً مجبور میشه از بخشی یا کل مهریه اش بگذره تا رضایت مرد رو برای طلاق جلب کنه، وگرنه مرد طلاق نمیده.

یه نکته ریز: رجعی بودن طلاق خلع و امکان رجوع زن در عده! طلاق خلع اصولاً «بائن» محسوب میشه (یعنی مرد تو ایام عده نمی تونه به زن رجوع کنه). اما یه استثنا داره: اگه زن تو ایام عده ای که داره، از بذل مهریه اش پشیمون بشه و بخواد مهریه رو پس بگیره، طلاق خلع تبدیل به «طلاق رجعی» میشه. تو این حالت، مرد هم می تونه تو ایام عده به زن رجوع کنه و زندگی مشترک رو ادامه بده. این یعنی اگه از مهریه تون گذشتید ولی بعدش پشیمون شدید، تو دوران عده فرصت برگشت دارید!

خیلی ها فکر می کنند اگه تو طلاق خلع زن مهریه رو ببخشه، دیگه هیچ راه برگشتی نیست. اما یادتون باشه اگه تو ایام عده پشیمون بشید و بخواید مهریه رو پس بگیرید، طلاق خلع تبدیل به طلاق رجعی میشه و مرد می تونه برگرده به زندگی!

طلاق توافقی: هرچی دو نفر خودشون تصمیم بگیرن!

طلاق توافقی، همونطور که از اسمش پیداست، وقتیه که زن و شوهر هر دو برای طلاق توافق دارن و سر همه مسائل، از جمله مهریه، نفقه، حضانت بچه و… با هم به یه توافق جامع می رسن. تو این نوع طلاق، شرایط مهریه کاملاً به توافق طرفین بستگی داره.

مثلاً ممکنه زن و مرد توافق کنن که:

• زن تمام مهریه اش رو ببخشه.
• زن بخشی از مهریه اش رو ببخشه و بقیه اش رو بگیره.
• زن تمام مهریه اش رو بگیره (مثلاً اگه مرد وضعیت مالی خوبی داشته باشه و بخواد همه رو پرداخت کنه).
• مهریه رو به صورت قسطی پرداخت کنن.

مهم اینه که این توافق حتماً به صورت کتبی ثبت بشه و هر دو طرف زیرش رو امضا کنن. تو طلاق توافقی، آزادی اراده طرفین حرف اول رو می زنه. یعنی هیچ اجباری برای بخشیدن مهریه نیست و زن می تونه اگه مرد موافقت کنه، مهریه اش رو کامل هم دریافت کنه. اما معمولاً برای اینکه مرد هم راضی به طلاق توافقی بشه، زن مجبور میشه از بخشی از مهریه اش بگذره.

اگه زن بدون دلیل خاصی طلاق بخواد…

حالا فرض کنید نه عسر و حرجی در کاره، نه مرد نفقه نداده، نه زن حق طلاق داره و نه شرط ضمن عقدی نقض شده. یعنی زن صرفاً دلش از زندگی سرد شده و می خواد طلاق بگیره، اما مرد اصلاً راضی به طلاق نیست و دلیلی هم برای طلاق نمی بینه. تو این شرایط، راه حلی که معمولاً باقی می مونه، همون طلاق خلع یا طلاق توافقیه.

یعنی اگه زن بدون هیچ دلیل موجه قانونی بخواد طلاق بگیره و مرد هم راضی نباشه، معمولاً باید برای جلب رضایت مرد، از بخشی یا تمام مهریه اش بگذره. اینجا دیگه مهریه اهرمی میشه برای زن تا بتونه به طلاق برسه. پس تو این حالت، عملاً نمی تونه هم طلاق بگیره و هم مهریه اش رو کامل دریافت کنه، مگر اینکه مرد خودش راضی به بخشش کامل مهریه نباشه که خیلی بعیده!

پس باید حواسمون باشه که اگه تصمیم به طلاق می گیریم، حتماً از دلایل قانونی و راه های موجود برای حفظ حقوقمون آگاه باشیم. مشورت با یه وکیل خانواده خوب، اینجا مثل یه چراغ راه می مونه.

یه سری نکات خاص و حقوقی که باید بدونید

تا اینجا گفتیم که کی مهریه به زن تعلق می گیره و کی ممکنه مجبور بشه ببخشه. اما تو دنیای حقوقی، همیشه یه سری نکات و شرایط خاص هم وجود داره که دونستنشون خالی از لطف نیست و می تونه دید شما رو کامل تر کنه.

مهریه زن باکره (دوشیزه): قصه نصف مهریه!

این یه قانون خیلی مهمه که خیلی ها ازش بی خبرن. اگه زن و مرد عقد کرده باشن، اما قبل از اینکه با هم نزدیکی داشته باشن (یعنی زن هنوز باکره باشه) طلاق بگیرن، مهریه زن نصف میشه. یعنی اگه مهریه ۱۰۰ سکه باشه، زن ۵۰ سکه رو دریافت می کنه. این قانون برای هر نوع طلاقی صدق می کنه، چه از طرف زن باشه، چه مرد، و چه توافقی. اما اگه نزدیکی صورت گرفته باشه، حتی یک بار، زن مستحق دریافت تمام مهریه است.

اگه مرد پول نداشته باشه (اِعسار زوج)

خب، فرض کنید زن مهریه اش رو کامل مطالبه کرده و دادگاه هم حکم داده که مرد باید تمام مهریه رو بده. اما اگه مرد واقعاً پول نداشته باشه و از نظر مالی در مضیقه باشه، چی؟ اینجا مرد می تونه به دادگاه درخواست «اعسار از پرداخت مهریه» بده. یعنی بگه من توانایی پرداخت یکجا رو ندارم.

اگه دادگاه درخواست اعسار مرد رو قبول کنه و ثابت بشه که مرد واقعاً توان مالی پرداخت یکجای مهریه رو نداره، مهریه رو براش قسط بندی می کنه. مثلاً ممکنه هر شش ماه یک سکه یا هر سال یک سکه مشخص بشه. تو این شرایط، حتی اگه زن مهریه اش رو کامل دریافت کنه، پرداختش زمان بر میشه و باید طبق اقساط تعیین شده پیش بره. البته بعضی از اموال مرد مثل منزل مسکونی که در اون زندگی می کنه یا لوازم ضروری زندگی، جزء «مستثنیات دین» هستن و نمی تونن توقیف بشن.

زن ناشزه باشه، مهریه اش میپره؟

«نشوز» یعنی زن از وظایف زناشویی اش خودداری کنه، مثلاً بدون دلیل موجه تمکین نکنه یا خونه رو ترک کنه. خیلی ها فکر می کنن اگه زن ناشزه باشه، دیگه مهریه بهش تعلق نمی گیره. این هم یه اشتباه رایجه! نشوز زن فقط روی «نفقه» تاثیر می ذاره. یعنی اگه زن ناشزه باشه، مرد دیگه مجبور نیست بهش نفقه بده. اما اصل حق مهریه، با نشوز از بین نمیره. مهریه همونطور که گفتیم، یه حق مستقله که با عقد به زن تعلق می گیره و نشوز نمی تونه اون رو ساقط کنه. پس یه زن ناشزه هم می تونه مهریه اش رو مطالبه کنه، البته اگر دادگاه حکم به نشوزش بده، نفقه بهش تعلق نمی گیره.

بخشیدن مهریه قبل از طلاق: حواستان به سندش باشه!

ممکنه زنی، قبل از اینکه اصلا فکر طلاق به سرش بزنه، با رضایت و اختیار خودش، تمام یا بخشی از مهریه اش رو به شوهرش ببخشه. این بخشش باید به صورت قانونی و با «سند رسمی» صورت گرفته باشه تا اعتبار داشته باشه. یعنی اگه زن فقط شفاهی یا با یه دست نوشته عادی بگه: «مهریه ام رو بخشیدم»، ممکنه بعداً تو دادگاه برای اثباتش به مشکل بربخوره. پس اگه قصد دارید مهریه تون رو ببخشید، حتماً از طریق دفتر اسناد رسمی این کار رو انجام بدید.

خیانت زن و مهریه: آیا به هم ربط دارن؟

متاسفانه بعضی ها فکر می کنن اگه زن خیانت کنه (مثلاً رابطه نامشروع داشته باشه)، دیگه حق مهریه نداره. این باور هم از نظر قانونی کاملاً غلطه! خیانت زن، یه جرمه که مجازات قانونی خودش رو داره (مثل شلاق یا حبس). اما این جرم، هیچ تاثیری روی اصل حق مهریه نداره. یعنی زن خیانتکار هم از نظر قانونی، مستحق دریافت مهریه اش هست و این دو موضوع از هم جدا هستن. البته، خیانت می تونه تو تصمیم مرد برای طلاق و یا شرایط توافقی طلاق تاثیرگذار باشه، اما اصل حق مهریه رو از بین نمی بره.

همونطور که می بینید، دنیای حقوق پر از جزئیاته و هر موقعیت، شرایط خاص خودش رو داره. برای همین، بهتره که همیشه با چشم باز قدم برداریم و اگه ابهامی داریم، از متخصصش کمک بگیریم.

اگه تصمیم به گرفتن مهریه دارید: قدم به قدم

خب، تا اینجا خیلی از ابهام ها رو برطرف کردیم. حالا فرض کنید تصمیمتون رو گرفتید و می خواید مهریه تون رو بگیرید. این کار یه مسیر قانونی داره که باید قدم به قدم طی بشه. بیاین ببینیم این مسیر چیه:

مراجعه به دادگاه خانواده یا اداره ثبت اسناد

برای شروع مطالبه مهریه، دو راه اصلی دارید:

1. از طریق دادگاه خانواده: می تونید مستقیم برید دادگاه خانواده و دادخواست مطالبه مهریه رو بدید. تو این روش، اگه مرد اموالی داشته باشه، می تونید درخواست توقیف اون اموال رو هم بدید.
2. از طریق اداره ثبت اسناد: یه راه دیگه اینه که برید اداره ثبت اسناد و املاک، اون دفتری که عقدتون رو ثبت کرده. اونجا می تونید برای مهریه تون «اجراییه» بگیرید. اگه مرد تو این روش هم مهریه رو پرداخت نکنه، می تونید از طریق همون اداره ثبت، اموال مرد رو توقیف کنید. این روش معمولاً سریع تره، البته اگه مرد اموال مشخصی داشته باشه.

تنظیم و تقدیم دادخواست مهریه

اگه از طریق دادگاه خانواده اقدام می کنید، باید یه «دادخواست مطالبه مهریه» تنظیم کنید. تو این دادخواست، مشخصات زن و مرد، مقدار مهریه، و درخواست شما برای دریافت مهریه رو می نویسید. بعد باید این دادخواست رو به دادگاه تقدیم کنید.

اجراییه مهریه از طریق ثبت

همونطور که گفتم، اگه از طریق اداره ثبت اقدام کنید، اونها «اجراییه» صادر می کنن. این اجراییه مثل یه هشدار رسمی به مرد می مونه که باید مهریه رو پرداخت کنه. اگه باز هم پرداخت نکرد، میریم مرحله بعد.

توقیف اموال (معرفی مستثنیات دین)

وقتی حکم مهریه از دادگاه گرفته شد یا اجراییه از اداره ثبت صادر شد، اگه مرد مهریه رو پرداخت نکنه، شما می تونید درخواست «توقیف اموال» اون رو بدید. یعنی هر مالی که به نام مرد هست (مثل حساب بانکی، ماشین، خانه، حقوق و…) می تونه توقیف بشه تا از محل اون مهریه پرداخت بشه. البته یه سری اموال هم هستن که بهشون «مستثنیات دین» می گن و نمی تونن توقیف بشن. مثلاً:

• منزل مسکونی که مرد توش زندگی می کنه.
• لوازم ضروری زندگی.
• ابزار کار یا حرفه مرد.
• پول مورد نیاز برای گذران زندگی مرد (اگه حقوق بگیر باشه، بخشی از حقوقش).

چرا وکیل خانواده مثل عصای دست می مونه؟

همونطور که دیدید، مطالبه مهریه و کلاً پرونده های خانواده، پر از جزئیات و پیچیدگیه. هر مرحله، نیاز به دانش حقوقی خاص خودش رو داره. اینجا دقیقا جاییه که یه «وکیل متخصص خانواده» مثل یه عصای دست عمل می کنه.

یه وکیل خوب می تونه:

• بهترین راه رو برای مطالبه مهریه (دادگاه یا ثبت) بهتون پیشنهاد بده.
• دادخواست ها رو به درستی و بدون نقص تنظیم کنه.
• تو دادگاه از حقوق شما به بهترین شکل دفاع کنه.
• کمکتون کنه تا اموال مرد رو شناسایی و توقیف کنید.
• در صورت نیاز، برای درخواست اعسار یا هر مسئله دیگه ای شما رو راهنمایی کنه.

باور کنید، سپردن این کار به متخصص، نه تنها خیالتون رو راحت می کنه، بلکه احتمال موفقیتتون رو هم خیلی بالا می بره و از اتلاف وقت و انرژی زیاد جلوگیری می کنه.

سوالات متداول درباره مهریه و طلاق از طرف زن

آیا اگر زن حق طلاق داشته باشد، می تواند مهریه خود را نیز دریافت کند؟

بله، قطعاً. اگه زن به واسطه وکالت در طلاق (که معمولاً بهش حق طلاق هم میگن) می تونه خودش رو مطلقه کنه، این حق طلاق هیچ تاثیری روی اصل مهریه نداره. یعنی زن می تونه هم خودش رو طلاق بده و هم مهریه اش رو کامل مطالبه کنه. این وکالت در طلاق به زن این قدرت رو میده که بدون نیاز به جلب رضایت مرد، به جدایی برسه و مهریه اش رو هم از دست نده.

در صورت طلاق خلع، آیا زن می تواند مهریه خود را پس بگیرد؟

بله، تو طلاق خلع که زن برای طلاق گرفتن از کراهت، مالی (معمولاً مهریه یا بخشی از اون) رو به مرد می بخشه، می تونه تو «ایام عده» از بذل مهریه پشیمون بشه و بخواد مهریه رو پس بگیره. اگه زن پشیمون بشه و به دادگاه اعلام کنه، طلاق خلع از حالت «بائن» (غیرقابل رجوع) خارج شده و تبدیل به «طلاق رجعی» میشه. تو این حالت، مرد هم می تونه تو ایام عده به زن رجوع کنه و زندگی مشترک رو از سر بگیره. پس این یه راه برگشت برای زن هست.

آیا در طلاق توافقی، حتماً باید مهریه بخشیده شود؟

خیر، تو طلاق توافقی هیچ اجباری برای بخشیدن مهریه نیست. این نوع طلاق کاملاً بر اساس توافق طرفین انجام میشه. زن و مرد می تونن با هم توافق کنن که زن تمام مهریه اش رو بگیره، یا بخشی از اون رو ببخشه، یا حتی تمامش رو ببخشه. همه اینها به توافق نهایی اونها بستگی داره. هرچی که توافق بشه، باید تو صورتجلسه طلاق توافقی ثبت بشه و دادگاه هم بر اساس اون حکم صادر می کنه. پس بستگی به میزان رضایت و توافق زوجین داره.

اگر زن علت موجه برای طلاق نداشته باشد، آیا به هیچ عنوان مهریه به او تعلق نمی گیرد؟

نه، اینطور نیست که به هیچ عنوان مهریه تعلق نگیره. همونطور که بارها گفتیم، مهریه حق مستقله زن هست و با عقد ازدواج به او تعلق می گیره. اما اگه زن علت موجه قانونی (مثل عسر و حرج، عدم پرداخت نفقه و…) برای طلاق نداشته باشه و مرد هم راضی به طلاق نباشه، عملاً زن برای اینکه بتونه طلاق بگیره، مجبور میشه به سمت «طلاق خلع» یا «طلاق توافقی» بره. تو این شرایط، برای جلب رضایت مرد، اغلب باید بخشی یا تمام مهریه اش رو ببخشه. پس مهریه تعلق می گیره، اما زن برای رسیدن به طلاق، از حق خودش می گذره.

آیا با اثبات سوء رفتار مرد، زن می تواند هم طلاق بگیرد و هم مهریه خود را دریافت کند؟

بله، قطعاً! اثبات سوء رفتار مرد (مثل ضرب و شتم، فحاشی، اعتیاد شدید و…) یکی از مهمترین مصادیق «عُسر و حَرَج» هست. اگه زن بتونه این سوء رفتار رو تو دادگاه با مدارک و شواهد کافی (مثل گزارش پزشکی قانونی، شهادت شهود، پیامک ها و…) ثابت کنه، دادگاه حکم طلاق رو به دلیل عسر و حرج صادر می کنه و در این حالت، زن می تونه مهریه اش رو هم به صورت کامل مطالبه و دریافت کنه. اینجا دیگه لازم نیست زن مهریه ای ببخشه.

تفاوت طلاق رجعی و بائن در خصوص مهریه و امکان رجوع چیست؟

ویژگی	طلاق رجعی	طلاق بائن
امکان رجوع مرد در ایام عده	بله، مرد می تواند بدون نیاز به عقد مجدد به زن رجوع کند.	خیر، مرد نمی تواند به زن رجوع کند و برای زندگی مجدد نیاز به عقد جدید است.
نفقه زن در ایام عده	زن مستحق نفقه است (در صورتی که ناشزه نباشد).	زن نفقه ندارد (به جز در طلاق بائن به دلیل بارداری).
مهریه	مهریه زن کماکان پابرجا است و مرد باید آن را پرداخت کند.	مهریه زن پابرجا است و مرد باید آن را پرداخت کند (مگر اینکه در طلاق خلع یا توافقی بخشیده شده باشد).
مثال	طلاق به درخواست مرد بدون بخشش مهریه.	طلاق خلع (با بخشش مهریه)، طلاق توافقی (با توافق بر عدم رجوع)، طلاق زن یائسه.

تفاوت اصلی این دو نوع طلاق در امکان رجوع مرد در ایام عده است. در طلاق رجعی، مرد حق دارد در ایام عده به همسرش برگردد، در حالی که در طلاق بائن، این حق وجود ندارد. اما اصل مهریه در هر دو حالت به زن تعلق می گیرد، مگر اینکه خود زن در قالب طلاق خلع یا توافقی آن را ببخشد.

حرف آخر: هیچ وقت تنها تصمیم نگیرید!

خب، رسیدیم به آخر بحثمون. همونطور که با هم دیدیم، این تصور که «اگه زن خودش طلاق بخواد، مهریه بهش تعلق نمی گیره»، یه تصور کاملاً غلطه و ریشه قانونی نداره. مهریه، حق مسلم و قانونی هر زنیه که با عقد ازدواج بهش تعلق می گیره و درخواست طلاق از طرف زن، فی نفسه، این حق رو از بین نمی بره.

اما داستان اینجاست که رسیدن به این حق، تو شرایط مختلف، راه های متفاوتی داره و پیچیدگی های خاص خودش رو هم شامل میشه. گاهی زن می تونه با اثبات دلایل موجه مثل عسر و حرج یا عدم پرداخت نفقه، هم طلاق بگیره و هم مهریه اش رو کامل دریافت کنه. گاهی هم برای اینکه به جدایی برسه، مجبوره تو قالب طلاق خلع یا توافقی، از بخشی یا تمام مهریه اش بگذره. حتی مواردی مثل مهریه زن باکره یا شرایط اعسار مرد، هر کدوم قواعد خاص خودشون رو دارن.

مهم اینه که تو این مسیر، با چشم باز قدم بردارید و اطلاعات درست و کاملی داشته باشید. هیچ وقت تو این مسائل حساس، تنها تصمیم نگیرید و خودتون رو با شنیده ها و باورهای غلط درگیر نکنید. پرونده های طلاق و مهریه، پیچیدگی های خاصی دارن که فقط یه «وکیل متخصص خانواده» می تونه گره هاش رو باز کنه و بهترین راه رو پیش پاتون بذاره. مشاوره حقوقی تخصصی، مثل یه سپر محافظتی برای حقوق شماست و بهتون کمک می کنه تا با آگاهی کامل و بدون پشیمانی، بهترین تصمیم رو برای آینده تون بگیرید. پس اگه تو این موقعیت قرار گرفتید، قبل از هر اقدامی، حتماً با یه وکیل معتمد صحبت کنید.