هرس درخت انگور را شاید بتوان مهم‌ترین عملیات سال مدیران تاکستان دانست. هرس درختان انگور زمانی انجام می‌شود که این درخت‌ها هنوز در خواب هستند. به عقیده برخی اواسط فوریه (حوالی بهمن‌ماه) بهترین زمان برای هرس درخت انگور است، در حالی که برخی دیگر قبل از شروع زمستان را بهترین زمان هرس انگور می‌دانند. نکته مهم این است که هرس باید متناسب با شرایط اقلیمی هر منطقه انجام شود. در این مقاله همه آنچه باید در مورد هرس درختان انگور بدانید را بیان کرده‌ایم. برای آگاهی جهت پرورش نهال گردو کلیک کنید.
چرا هرس درخت انگور اینقدر مهم است؟
حتماً از باغبانان یا مسئولان تاکستان (و در کل تمام افرادی که دستی در گل و گیاه دارند!) شنیده‌اید که هرس درختان بخش مهمی از فرایند رشد آنان است. اما دلیل این اهمیت چیست؟
- هرس درخت انگور وضعیت محصول را برای سال جاری و آینده تعیین می‌کند. برش‌های دقیقی که روی شاخه‌ها (7 تا 12 سانتی‌متر جوانه‌های زنده دارای چوب یک ساله) انجام می‌شود، تولیدهای متوالی انگور را مشخص می‌کند.
- هرس درختان آن‌ها را سالم نگه داشته و از شر چوب‌های مرده، بیمار یا آسیب‌دیده خلاص می‌کند.
- هرس شرایط را برای تولید ثابت انگور طی چندین دهه فراهم می‌آورد.
- هرس فضای باز بین شاخه‌ها را حفظ می‌کند، در نتیجه نور خورشید بهتر به انگور می‌رسد و شرایط بهتری برای رشد آن ایجاد می‌شود.
آیا هرس درخت انگور در انواع مختلف یکسان است؟
بر اساس گزارشات پالیز نهال میاندوآب، هرس درخت انگور در برخی از انواع آن (مانند تامسون) با دشواری بیشتری همراه است. در این نوع درختان باید در انتخاب چوب دقت زیادی کرد. هر شاخه براساس قدرت درخت باید بین 60 تا 90 سانتی‌متر هرس شود. هدف این است که در هر شاخه 6 تا 10 جوانه خوب برای تولید میوه و چوب باقی بماند.
بیش از تعداد شاخه‌ها، کیفیت شاخه‌ها مهم است. شاخه‌های با قطر متوسط، گرد، قهوه‌ای خوش رنگ و با جوانه‌هایی در حدود 7.5 تا 9 سانتی‌متر بهینه هستند. جوانه‌ها باید به‌خوبی در معرض نور خورشید قرار گیرند. اگر شاخه‌ها در سایه رشد کنند، میوه کیفیت خوبی نخواهد داشت.
مهم نیست از چه روشی برای هرس درخت انگور استفاده می‌کنید. پرورش‌دهندگان معتقد هستند هرس درختان انگور به تخصص ویژه نیاز دارد. پیش هرس را می‌توان با دستگاهی متصل به تراکتور یا برخی ربات‌های خاص انجام داد. با این وجود هیچ ماشینی نمی‌تواند جایگزین لمس انسان یا توانایی تصمیم‌گیری مدیر تاکستان شود.
از متخصصین “آچاره” رایگان قیمت بگیرید و بهترین را انتخاب کنید.
بهترین زمان هرس درخت انگور
زمان اصلی هرس اوایل زمستان است. هرس دیرتر از این زمان ممکن است باعث ریختن شیره انگور و ضعیف شدن گیاه شود. هرس انگور در هر سال در 2 زمان انجام می‌شود:
- هرس زمستانه (سیاه یا خشک)
- هرس تابستانه (سبز)
هرس زمستانه
این هرس بازده سالیانه درخت انگور را تنظیم می‌کند. مراحل آن در ادامه لیست شده‌اند:
- پاکسازی درخت انگور یا هرس ابتدایی: از آن به‌عنوان هرس اولیه نیز یاد می‌شود. زمانی که درخت به خواب رفته، بهترین موقع برای حذف شاخه‌های مزاحم، بیمار و آفت‌زده است. هدف از این هرس، آماده کردن درخت انگور برای هرس اصلی در زمستان است.
- هرس اصلی: در انتهای زمستان و زمانی که درختان از خطر سرمازدگی به دور باشند، انجام می‌شود. بسته به شرایط آب و هوایی مناطق مختلف این هرس در ماه‌های متفاوتی انجام می‌گیرد. در مناطق سردسیر بهتر است تا انتهای زمستان (و حتی اوایل فروردین) صبر کرد.
هرس تابستانه
هرس تابستانه یا سبز به شیوه‌های متفاوتی انجام می‌شود. سرزنی شاخه‌های سبز در زمان رشد گیاه انجام می‌گیرد. تعداد دفعات انجام آن به میزان رشد شاخه‌ها بستگی دارد. گاهی شاخه‌های ناخواسته از روی شاخه اصلی یا تنه رشد می‌کنند که باید حذف شوند.
مطلب پیشنهادی:
جوانه‌های متورم در قسمت پایینی بوته نیز باید حذف شوند. چنین جوانه‌هایی ممکن است رشد کنند و شاخه‌های اضافی روی درخت به وجود بیاورند. گاهی نوک شاخه نیز باید قطع شود تا جوانه انتهایی آن از بین برود.
هرس سبز به‌عنوان مکملی برای هرس خشک (زمستانه) در نظر گرفته می‌شود. این هرس به توزیع بهتر مواد مغذی در گیاه کمک خواهد کرد. معمولاً زمانی آن را انجام می‌دهند که رشد جوانه‌ها روی بوته آغاز شده باشد.
نحوه هرس درخت انگور
نحوه هرس درخت انگور موضوع مهمی است که به‌طور مستقیم بر کیفیت محصول نهایی اثر می‌گذارد. در حقیقت بسیاری از صاحب‌نظران تفاوت بین محصول خوب و بد را در نحوه هرس درخت می‌دانند. هنگام هرس درختان انگور باید تا جایی که ممکن است شاخه‌های قدیمی را حذف کنید. این کار باعث رشد چوب جدید می‌شود (جایی که میوه در آنجا رشد می‌کند). همان‌طور که در قسمت قبل توضیح دادیم، برای رشد بهتر میوه باید هرس را در دو فصل زمستان و تابستان انجام داد.
هرس درخت انگور با استفاده از روش نایفن
روش نایفن یکی از روش‌های خوب هرس کردن درختان انگور است. در این روش از 2 سیم افقی (و نه یک سیم) برای حمایت از درخت انگور استفاده می‌شود. قسمت پایینی معمولاً حدود 1 متر و دیگری 1.5 متر از زمین فاصله دارد. درخت انگور در طی رشد بین سیم‌ها قرار می‌گیرد و تمام شاخه‌های بین سیم‌ها برداشته می‌شوند. شاخه‌های انگور در امتداد یک یا دو جوانه پایین‌تر بریده می‌شوند. انگورهای بالغ حدود 4 تا 6 شاخه و 5 تا 10 جوانه در هر کدام خواهند داشت.
چرا درخت انگور میوه نمی دهد؟
علل مختلفی ممکن است موجب میوه ندادن درخت انگور شوند؛ از جمله:
- جوان بودن درخت (عمر کمتر از 3 سال)
- کوددهی زیاد
- دریافت کم نور خورشید به دلیل هرس نامناسب
- آفات و بیماری
- نیاز به گرده‌افشانی
در ادامه هر یک را به اختصار توضیح داده‌ایم.
مطلب پیشنهادی:
جوان بودن درخت انگور
حداقل زمانی که درخت انگور برای دادن محصول باید طی کند، 3 سال است. اگر درخت شما زیر این سن را دارد، کاملا طبیعی است که میوه ندهد!
کوددهی زیاد
اگر به درخت انگور خود بیش از حد نیازش کود نیتروژن داده‌اید، ممکن است منجر به رشد شاخه و برگ سرسبز در درخت بدون میوه شود. این اتفاق در صورت وجود نیتروژن بیش از حد در خاک به وقوع می‌پیوندد. اگر فکر می‌کنید درخت انگور شما به این علت میوه نداده است، سال بعد کار متفاوتی را انجام دهید.
انگورهای خود را در آینده با محصولی با فسفر بالا و نسبت کود متوسط (به‌عنوان مثال 10/20/10) کود دهید. در صورت امکان آزمایش خاک انجام دهید تا مشخص شود به چه چیزی نیاز دارید. ممکن است تغذیه‌ای سبک از چای کمپوست و مالچ در ماه‌های زمستان، تنها چیزی باشد که انگور شما بدان نیاز دارد.
دریافت کم نور خورشید به دلیل هرس نامناسب
انگورها برای میوه دادن به شکل صحیح، به برخورد مستقیم نور آفتاب نیاز دارند. میوه انگوری که در سایه رشد می‌کند، (اگر درخت میوه بدهد!) کیفیت مطلوبی نخواهد داشت. شاخه‌های بیش از حد رشدکرده و هرس‌نشده جلوی رسیدن نور خورشید به گیاه را می‌گیرند. در نتیجه نحوه هرس درخت انگور بسیار مهم است و در رسیدن نور و هوای مناسب به شاخه‌ها اهمیت دارد.
از متخصصین “آچاره” رایگان قیمت بگیرید و بهترین را انتخاب کنید.
شاخه‌های قدیمی که بیش از 2 سال عمر دارند را قطع کنید. معمولاً رشد جدید شاخه‌ها روی چوب‌های یک ساله ایجاد می‌شود. در نتیجه چنین شاخه‌هایی از آفتاب کامل بیشترین بهره را می‌برند. شاخه‌های قدیمی‌تر اغلب میوه نخواهند داد.
وجود آفات و بیماری در درخت انگور
حشرات و سوسک‌ها همراه با دیگر آفات گیاهی ممکن است به درخت حمله‌ور شوند و محصول را آلوده کنند. محصولات را جدا کرده و در سطل آب و ماده شوینده (مثلا صابون) قرار دهید. اگر شدت آفات زیاد است، از اسپری صابون باغبانی برای از بین بردن و متفرق کردن آن‌ها استفاده کنید.
برای پیشگیری از این معضل نیز هرس درست درخت اهمیت زیادی دارد. هرس موجب گردش هوای صحیح درون شاخه‌ها می‌شود و اجازه تجمع آفات را نمی‌دهد. همچنین همواره درخت خود را از ریشه آبیاری کنید و شاخ و برگ آن را خشک نگه دارید تا از بروز این مشکل پیشگیری شود.
نیاز به گرده افشانی
اکثر انگورها گل‌های ماده یا نر و ماده تولید می‌کنند و توسط باد گرده‌افشانی می‌شوند. برخی گونه‌های درخت انگور برای گرده‌افشانی نیاز به تاک دیگری دارند (تاک دوم). در مورد نوع انگور خود تحقیق کنید و از نیازهای گرده‌افشانی آن مطلع شوید.
جمع‌بندی
در این مطلب در مورد نحوه هرس درخت انگور، زمان مناسب و انواع هرس صحبت کردیم. همچنین دلایل عمهم نیست چرا درخت انگور می‌کارید؛ می‌خواهید از میوه‌اش استفاده کنید یا از هایش، در هر صورت درخت انگور زیبایی خاصی به حیاط خانه‌تان می‌دهد. در این مقاله به شما یاد می‌دهیم که چگونه در باغ یا حیاط خانه‌تان درخت پرورش دهید.
انتخاب نوع انگور
نوع انگوری که می‌کارید بستگی به آب و هوای محل سکونت و ذائقه شما دارد. آیا به خاطر میوه‌اش آن را می‌کارید یا قصد دارید از برگ‌هایش دلمه‌های خوشمزه درست کنید؟ در هر منطقه‌ای که هستید تنها میتوانید نوع خاصی از انگور را پرورش دهید، پس پیش از کاشت درخت انگور با یک فرد متخصص مشورت کنید یا با جست‌و‌جویی ساده در اینترنت پی ببرید که چه نوع انگورهایی برای منطقه‌ی شما مناسب هستند.
محل قرارگیری درخت
مهم‌ترین چیزی که در زمان پرورش انگور باید در نظر بگیرید این است که درخت‌ها را کجا قرار میدهید. اگر درخت انگور در خاک مناسب کاشته شود، بار زیادی می‌دهد. درخت‌های انگور در کنار تپه های سنگی به خوبی رشد می‌کنند، اما زهکشی آن‌ها باید به درستی انجام شده باشد. همچنین درخت‌های انگور به نور زیادی احتیاج دارند، بنابراین آن‌ها را دور از درختان سایه‌دار نگه دارید تا روی برگ‌هایشان کپک نزند. توجه داشته باشید که این درختان را در فصل سرما نکارید، چون سرما به برگ‌های تازه آسیب می‌رساند.
کاشت
درخت انگور برای رشد کردن، از هر طرف به فضایی حدود یک تا یک و نیم متر احتیاج دارد. اگر بخواهید چندین درخت بکارید، میتوانید برای استفاده از حداکثر فضا آن‌ها را به صورت ردیفی کنار یکدیگر بکارید تا درخت ها جای کافی برای ریشه دواندن و میوه دادن داشته باشند. از درخت های انگور برای ایجاد حصار یا پوشاندن سازه نیز استفاده می‌شود. چاله‌ای بکنید و ته چاله کمپوست بریزید تا درخت انگور به محض کاشت شروع به رشد کند. پس از کاشت درخت، گودال را دوباره پر کنید و خوب آب دهید.
کوددهی
سال اول کاشت، زمان رشد گیاه است، بنابراین بهتر است کودهایی با نیتروژن بالا به آن بدهید. از سال‌های بعد باید به دنبال میوه دهی درخت باشید نه رشد شاخ و برگ‌هایش؛ پس زمانی به آن کود دهید که درخت کم رشد کرده یا خاک کمبود مواد مغذی دارد. وقتی به یک درخت بالغ کود میدهید، حواستان باشد که ریشه‌های آن دو سه متر در زمین پخش شده، پس نه تنها پای درخت بلکه تمام بستر آن را کود بریزید. اگر برگ ها به دلیل ph بالای خاک، رنگ سبز خود را از دست دادند (مانند تصویر بالا)، باید را دوباره پایین بیاورید.
آفات
برجستگی هایی که مانند زگیل روی برگ انگور بوجود می‌آیند، ناشی از حشرات ریز هستند. اگرچه با وجود این برجستگی‌ها ممکن است ظاهر شاخ و برگ ناخوشایند شود، اما تاثیری بر خود انگور ندارند؛ به همین خاطر نیازی به درمان آن ها نیست.
هدایت درخت انگور
انگور برای خوب رشد کردن، به نوعی نگهدارنده نیاز دارد. یکی از روش‌های رایج برای انجام این کار بستن رشته‌های سیمی به تیرک‌های چوبی در فواصل مشخص است. تاکستان های بزرگ معمولا پنج تا شش رشته سیم می‌بندند، اما در حیاط خانه بیش از دو سیم لازم نیست که اولی یک متر و دومی یک و نیم متر از زمین فاصله دارند.
هرس
هنگام هرس انگورها قوانین زیادی باید رعایت شود، اما اگر در حیاط خانه خود انگور کاشته‌اید می توانید اکثر آن‌ها را نادیده بگیرید. نکته اصلی این است که نگذارید درختتان به توده‌ای از شاخ و برگ های درهم تبدیل شود که در این صورت بار نمی دهند. چهار ساقه خوب را انتخاب کنید و بقیه را هرس کنید. سپس این چهار ساقه را روی نگهدارنده بگذارید. بهترین زمان هرس، اواخر زمستان است، چون درخت در خواب به سر میبرد. شاخه‌هایی که از بیخ درخت رشد می‌کنند را می‌توان در فصل تابستان قطع کرد.
محافظت از محصول
اگر در حال یادگیری نحوه پرورش انگور هستید، پس باید یاد بگیرید که چگونه از انگور در مقابل پرندگان محافظت کنید. با کشیدن تور یا سیم قفس مرغ دور درخت، دیگر پرندگان نمی‌توانند سر بار را نوک بزنند یا حیوانات به آن نزدیک شوند. اگر در باغتان انگور کاشته‌اید میتوانید یک تشخیص دهنده حرکت به سیستم آبپاش وصل کنید تا به محض نزدیک شدن حیوانی به درخت، آب پاش روشن شود.
نگهداری
بهتر است زمین اطراف درخت را خالی از علف هرز نگه دارید. برای این کار از سنگ و خاک‌پوش های شنی استفاده کنید، که نور خورشید را به درخت باز می‌گردانند و تجزیه نمی‌شوند و باعث می‌شوند خاک به مرور زمان بسیار غنی شود. بعضی از باغبانانی که انگور پرورش می‌دهند، چند سال اول گل‌های اطراف درخت را می‌کَنند تا درخت بتواند انرژی خود را روی تشکیل ریشه بگذارد.
آبیاری
در دو سال اول بسیار مهم است، چون گیاه در حال جان گرفتن است. انگورها ریشه‌ای عمیق دارند و به همین دلیل با بالغ شدن تحمل‌شان در برابر بی آبی بیشتر می‌شود. اگر در فصول خشک به درخت بیشتر آب دهید، میوه‌های آبدارتری برداشت خواهید کرد.
محوطه سازی
تمام کسانی که می‌خواهند انگور پرورش دهند یک هکتار زمین ندارند؛ پس نگران نباشید شما هم میتوانید در حیاط خانه‌تان فضایی مناسب برای درخت انگور فراهم کنید. مثلا میتوانید سایه‌بانی با درخت انگور بسازید، هم بسیار زیباست، هم میتوانید از سایه‌اش استفاده کنید و هم مانند درختی که در تاکستان است از آن میوه برداشت کنید.
لذت بردن
درختان انگور در طی فصول مختلف، زیبایی خاصی دارند. منظره روستایی زیبایی که درخت انگور در فصل زمستان دارد، شاخ و برگ‌های جدید و خوش رنگی که در بهار می‌رویند و میوه‌های آبدار و خوشمزه‌ای که در اواخر تابستان و پاییز به بار می نشینند همه جزو زیبایی‌های بی نظیر درخت انگورند. بعضی از درختان انگور حتی در پاییز هم برگ ریزان بسیار قشنگی دارند. جای تعجب نیست که باغبانان هر روز تمایل بیشتری به کاشت این درخت پرفایده پیدا می‌کنند. برای آشنایی بیشتر با خواص انگور می توانید ما را مطالعه کنید.
انگور را می‌توان در تمام فصول سال کاشت. ما حتی می‌توانیم به راحتی انگور را در حیاط خانه‌مان نیز پرورش دهیم؛ اما نکات مهمی وجود دارد که باید آن‌ها را به خاطر بسپاریم:
- انگور را می‌توان در تابستان و زمان بارندگی کاشت.
- مکانی را برای کاشت انتخاب کنید که نور بسیار زیادی داشته باشد.
- قلمه‌ای که انتخاب می کنید بایستی 30 سانتی متر باشد. قلمه های بدون ریشه را نکارید، بهتر است از گلخانه‌ها قلمه ریشه دار بخرید.
- در هنگام کاشت، خاک زراعی و کود گاو را نیز اضافه کنید.
- نهال را در مرکز گودال و صاف قرار دهید.
- وقتی ساقه‌ها رشد کردند، فقط آن‌هایی که سالم‌اند را نگه دارید و مابقی را ببرید.
- شاخه‌های پر برگ درخت را هرس نمایید و .
- اگر شاخه‌ای بار نداد، آن را قطع کنید.
- بعد از هرس کردن درخت به آن کود دهید و پس از کوددهی دو بار در روز آن را آبیاری نمایید.
- برای رشد درخت انگور، تنها از کودهای ارگانیک استفاده کنید.
- درخت انگور تا سه بار در سال می‌تواند میوه دهد.
- برای جلوگیری از بیماری‌های قارچی و خشک شدن برگ‌ها از مخلوط بردو آکس (آب و آهک و سولفات مس) استفاده کنید.
دم میوه‌دهی درخت انگور را نیز بیان کردیم. درخت انگور شما برای رشد صحیح به رعایت نکات مخصوص نیاز دارد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها دانستن چگونگی هرس آن است. امیدواریم این مقاله برای شما مفید بوده و در داشتن درختانی سر حال و با میوه‌های خوشمزه به شما کمک کند!