کهیر چیست؟
کهیر یا همون هیو (Hives) که اسم علمی اش اورتیکاریا (Urticaria) است، یک جور واکنش پوستی هست که با جوش های قرمز یا همرنگ پوست، برجسته و خارش دار خودش رو نشون میده. تقریباً ۲۰ درصد از آدما حداقل یک بار تو زندگیشون این تجربه رو دارن و به دلایل مختلفی مثل حساسیت به غذا، داروها، عفونت یا حتی استرس می تونه بروز کنه. نگران نباشید، بیشتر وقتا کهیر خطرناک نیست و میشه با روش های مختلفی کنترل و درمانش کرد.
کهیر چیست؟ دقیق تر بشناسیمش!
تاحالا شده یهو بدنتون شروع کنه به خارش و بعدش لکه های قرمز یا صورتی و برجسته روی پوستتون ظاهر بشه؟ این دقیقا همون کهیره! این ضایعات پوستی ممکنه کوچیک باشن، مثل جای نیش پشه، یا خیلی بزرگ و به هم پیوسته، طوری که بخش وسیعی از پوست رو بپوشونن. معمولاً خیلی هم می خارن و گاهی سوزش هم دارن.
کهیر (اورتیکاریا) یعنی چی؟
کهیر به برآمدگی های پوستی گفته میشه که معمولاً رنگشون قرمز یا صورتیه و حسابی هم خارش دارن. این لکه ها می تونن توی هر قسمتی از بدن، از صورت و گردن گرفته تا دست و پا و حتی تنه، ظاهر بشن. یه ویژگی جالب کهیر اینه که معمولاً هر لکه توی کمتر از ۲۴ ساعت خودش محو میشه و ممکنه بلافاصله جای دیگه ای از بدن ظاهر بشه. انگار که هی جای خودش رو عوض می کنه! اینجور چیزا نشون میده که داریم با کهیر سر و کله می زنیم.
اورتیکاریا یه کلمه لاتینه که به گزنه اشاره داره، چون کهیر شبیه واکنش پوستی بعد از تماس با گزنه است. همونطور که گفتیم، خیلی از آدما اینو تجربه می کنن و جزو رایج ترین مشکلات پوستی به حساب میاد.
چرا کهیر میزنیم؟ مکانیسم بدنمون چطوره؟
حالا بریم سراغ بخش علمی قضیه، اما به زبون خودمونی! تو بدن ما یه سری سلول های دفاعی وجود دارن که بهشون میگن ماست سل (Mast Cells). کار این سلول ها اینه که اگه یه عامل مزاحم یا آلرژن وارد بدن بشه، فعال بشن و موادی رو آزاد کنن تا باهاش مبارزه کنن. یکی از مهم ترین این مواد هیستامین هست.
وقتی ماست سل ها فعال میشن و هیستامین آزاد می کنن، این هیستامین روی رگ های خونی کوچیک زیر پوست تاثیر میذاره و باعث میشه این رگ ها باز بشن و کمی مایع ازشون نشت کنه. این مایعات که زیر پوست جمع میشن، همون ورم و برجستگی کهیر رو ایجاد می کنن. تازه، هیستامین همون ماده ای هست که باعث میشه پوستتون شروع کنه به خارش دیوونه وار! پس در واقع، کهیر یه جور آژیر خطر بدنه که می خواد بگه یه چیزی درست نیست.
چند تا نکته مهم درباره کهیر که بد نیست بدونید!
خیلی ها وقتی کهیر می زنن، نگران میشن و فکر می کنن شاید بیماری جدی یا واگیرداریه. اما بیایید چند تا واقعیت مهم رو در مورد کهیر بدونیم تا خیال مون راحت تر بشه:
- کهیر اصلا مسری نیست! یعنی از یه آدم به آدم دیگه منتقل نمیشه و لازم نیست نگران باشید که کسی از شما بگیره یا شما از کسی بگیرید.
- در بیشتر موارد، کهیر خطرناک نیست و جون آدم رو تهدید نمی کنه. فقط آزاردهنده است.
- خبر خوب اینکه کهیر معمولاً قابل درمانه و میشه علائمش رو کنترل کرد یا از بین برد.
- هر قرمزی و التهاب پوستی کهیر نیست! خیلی وقتا ممکنه با ضایعات پوستی دیگه مثل اگزما یا راش اشتباه گرفته بشه.
- پیدا کردن علت کهیر، خصوصاً تو نوع مزمنش، همیشه آسون نیست و ممکنه کار یه کارآگاه حرفه ای باشه!
یادتون باشه که کهیر یک مشکل پوستی رایج هست و در بیشتر مواقع، با تشخیص درست و درمان مناسب، میشه از شر علائم آارش راحت شد.
کهیر چند نوع داره؟ بشناسیمشون!
کهیر هم مثل خیلی از مشکلات دیگه، انواع مختلفی داره. دسته بندی اصلیش معمولاً بر اساس مدت زمانیه که علائمش تو بدن شما میمونن. در کل، دو دسته اصلی کهیر داریم: حاد و مزمن. البته زیرشاخه های دیگه ای هم هستن که به محرک هاشون ربط دارن.
کهیر حاد: وقتی مهمون زودگذر میشه!
کهیر حاد همون کهیریه که یهو ظاهر میشه و بعد از مدت کوتاهی، مثلاً چند ساعت تا حداکثر ۶ هفته، خودش از بین میره. این نوع کهیر معمولاً به درمان خاصی احتیاج نداره و بدن خودش کارشو بلد میشه. رایج ترین دلایل کهیر حاد این چیزا هستن:
- غذاهای آلرژی زا: مثلاً ممکنه با خوردن بادام زمینی، تخم مرغ، شیر، ماهی یا توت فرنگی، پوستتون شروع کنه به واکنش نشون دادن.
- داروها: بعضی آنتی بیوتیک ها، مسکن ها مثل ایبوپروفن و آسپرین، یا حتی داروهای فشار خون می تونن عامل کهیر باشن.
- عفونت ها: یه سرماخوردگی ساده، آنفولانزا یا حتی عفونت های باکتریایی و ویروسی می تونن باعث کهیر حاد بشن.
- نیش حشرات: جای نیش زنبور، پشه یا مورچه هم می تونه کهیر بزنه.
کهیر بارداری
یکی از انواع کهیر حاد، کهیر بارداریه که تو دوران شیرین بارداری ممکنه سراغ خانم ها بیاد، مخصوصاً تو ماه های اول یا آخر. دلیل اصلیش رو هنوز به طور کامل نفهمیدن، ولی حدس میزنن که کشش پوست شکم در اثر رشد جنین و تغییرات هورمونی ممکنه باعث بشه بدن یه سری آنتی ژن تولید کنه و این آنتی ژن ها هم کهیر رو به وجود بیارن.
نکته مهم اینجاست که کهیر بارداری معمولاً برای مادر و جنین خطرناک نیست و فقط ممکنه کمی آزاردهنده باشه.
کهیر عصبی
کیه که تو این دوره زمونه استرس و اضطراب نداشته باشه؟ بعضی وقتا همین استرس و تنش های عصبی باعث میشن بدن ما واکنش های عجیبی نشون بده، از جمله کهیر عصبی. این کهیرها معمولاً بعد از یه موقعیت پراسترس یا اضطراب شدید روی پوست ظاهر میشن و ظاهری برجسته و قرمزرنگ دارن.
مصرف چیزهایی مثل نوشیدنی های الکلی و کافئین دار می تونه این نوع کهیر رو بدتر کنه، پس بهتره تو این شرایط ازشون دوری کنید.
کهیر مزمن: وقتی مهمون دیگه نمیره!
اگه کهیر بیش از ۶ هفته ادامه پیدا کنه، دیگه بهش میگیم کهیر مزمن. این نوع کهیر می تونه خیلی کلافه کننده باشه، چون هی میاد و میره و ممکنه ماه ها یا حتی سال ها باهاتون باشه. کهیر مزمن گاهی اونقدر شدیده که روی کیفیت زندگی، خواب و حتی کار آدم تاثیر منفی میذاره.
جالبه بدونید که تو نیمی از کسایی که کهیر مزمن دارن، بعد از حدود یک سال خودش به کلی خوب میشه. کهیر مزمن خودش دو نوع داره:
- کهیر خودبه خودی مزمن (Chronic Spontaneous Urticaria): تو این نوع، دلیل مشخصی برای کهیر زدن پیدا نمیشه و ممکنه به مشکلات خودایمنی بدن ربط داشته باشه. انگار بدن الکی شروع به حمله به خودش می کنه.
- کهیر القایی مزمن (Chronic Inducible Urticaria): این یکی از یه سری محرک های فیزیکی خاص مثل سرما، گرما، فشار یا نور خورشید ناشی میشه.
انواع خاص کهیر که باید حواسمون بهشون باشه
غیر از دسته بندی حاد و مزمن، کهیر انواع دیگه ای هم داره که بر اساس محرک یا ویژگی هاشون اسم های خاصی دارن:
- کهیر فیزیکی: این نوع کهیر به خاطر واکنش پوست به محرک های فیزیکی خاص ایجاد میشه. مثلاً:
- کهیر سرما (Cold Urticaria): وقتی پوست در معرض سرما قرار می گیره و بعدش گرم میشه، کهیر میزنه.
- کهیر گرما (Heat Urticaria) یا کولینرژیک: با افزایش دمای بدن، ورزش یا تعریق زیاد، کهیرهای ریز و خارش دار ظاهر میشن.
- کهیر ناشی از فشار (Pressure Urticaria): بعد از وارد شدن فشار به پوست، مثل جای بند لباس تنگ یا حمل یه جسم سنگین، کهیر میزنه.
- کهیر درماتوگرافیسم (Dermatographism): اگه پوستتون رو بخارونید یا روش بکشید، جای خراش به صورت کهیر برجسته و قرمز میشه.
- کهیر ناشی از نور خورشید (Solar Urticaria): با قرار گرفتن در معرض آفتاب، پوست کهیر میزنه.
- کهیر ناشی از آب (Aquagenic Urticaria): این یه نوع خیلی نادره که با تماس آب با پوست (حتی آب سرد یا گرم) کهیر ایجاد میشه.
- کهیر بدون خارش: اگهچه کهیر معمولاً با خارش شدید همراهه، اما تو موارد نادر ممکنه کهیر بدون خارش یا با خارش خیلی خفیف هم دیده بشه، مثلاً تو بعضی از آنژیوادم ها.
- کهیر خفیف: این نوع کهیر معمولاً بی خطر و موقتیه. ضایعات کم و خارش خفیف داره و خودش زود برطرف میشه.
- کهیر در کودکان: بچه ها هم مثل بزرگ ترها ممکنه کهیر بزنن، مخصوصاً به خاطر عفونت های ویروسی یا آلرژی های غذایی. تو این موارد، بهتره بیشتر حواستون بهشون باشه.
- کهیر ایدز: در بعضی از بیماران مبتلا به HIV، کهیر پوستی می تونه یکی از علائم اولیه یا همراه بیماری باشه.
علائم کهیر: چطوری بفهمیم کهیر زدیم؟
کهیر یه جور واکنش پوستی هست که با خودش یه سری نشونه های واضح میاره. اگه این نشونه ها رو تو خودتون یا اطرافیانتون دیدید، احتمالاً پای کهیر در میونه.
نشانه های واضح کهیر روی پوست
مهم ترین علامت کهیر، همون لکه های برجسته و قرمزرنگ یا صورتی هستن که بهشون ضایعات کهیری (Wheals) میگیم. این لکه ها ویژگی های خاصی دارن:
- شکل و اندازه: می تونن خیلی کوچیک، مثلاً چند میلی متر، یا خیلی بزرگ، حتی به اندازه یه بشقاب، باشن. شکلشون هم می تونه گرد، بیضی یا حتی نامنظم باشه.
- رنگ: تو پوست های روشن معمولاً قرمز یا صورتی هستن، اما تو پوست های تیره ممکنه همرنگ پوست یا کمی تیره تر به نظر بیان. یه هاله قرمز دورشون و مرکز سفیدشون گاهی دیده میشه.
- خارش: خارش کهیر معمولاً شدیده و می تونه حسابی کلافه کننده باشه، طوری که آدم رو از کار و زندگی بندازه، مخصوصاً شب ها.
- ظهور و ناپدید شدن: یکی از خاصیت های عجیب کهیر اینه که هر لکه معمولاً تو کمتر از ۲۴ ساعت محو میشه و هیچ اثری از خودش به جا نمیذاره. اما نگران نباشید، احتمالاً یکی دیگه تو یه جای دیگه از بدنتون ظاهر میشه!
- مکان: کهیر می تونه تو هر قسمتی از بدن، از سر تا نوک پا، ظاهر بشه. صورت، گردن، تنه، دست ها و پاها از جاهای شایع تر هستن.
گاهی وقتا این لکه ها به هم می پیوندن و یه ناحیه بزرگ تر و متورم رو ایجاد می کنن که خارش بیشتری هم داره.
آنژیوادم: یه ورم عمقی که باید جدی بگیریم!
آنژیوادم (Angioedema) یه جور ورم هست که شبیه کهیره، اما فرقش اینه که تو لایه های عمیق تر پوست اتفاق می افته. بیشتر وقتا با کهیر همراهه، ولی ممکنه به تنهایی هم ظاهر بشه. آنژیوادم معمولاً خودش رو با تورم تو این قسمت ها نشون میده:
- اطراف چشم ها
- لب ها و زبان
- گلو
- دست ها، پاها و حتی اندام تناسلی
فرقش با کهیر عادی اینه که تو آنژیوادم، تورم عمقی تره و ممکنه خارش کمتری داشته باشه، اما درد و سوزش بیشتری رو حس کنید. اگه ورم تو ناحیه گلو اتفاق بیفته، می تونه خیلی خطرناک باشه و راه تنفس رو ببنده. اینجور موقع ها باید خیلی سریع به پزشک مراجعه کنید.
علائم کهیر در بچه ها: نگران نباشید، ولی حواستون باشه!
کهیر تو بچه ها هم دقیقاً همون علائم رو داره که تو بزرگ ترها، یعنی لکه های قرمز و خارش دار. اما چون بچه ها نمی تونن خوب توضیح بدن، باید بیشتر حواسمون بهشون باشه. اگه دیدید کوچولوتون:
- مدام پوستش رو می خارونه.
- لکه های قرمز یا صورتی روی بدنش ظاهر شدن.
- خصوصاً اطراف لب ها، پلک ها یا گلوش ورم کرده.
- با گرما، ورزش یا حتی استرس، این علائمش بیشتر میشه.
اون وقت باید شک کنید که شاید کهیر زده. تو نوزادها و کودکان، بیشتر وقت ها کهیر به خاطر عفونت های ویروسی یا آلرژی به غذاهاست. نترسید، ولی حتماً به پزشک مراجعه کنید.
چرا کهیر میزنیم؟ دلایل اصلی و فرعی!
راستش رو بخواید، کهیر می تونه دلایل خیلی زیادی داشته باشه و گاهی اوقات هم پیدا کردن علت اصلیش مثل پیدا کردن سوزن تو کاه میمونه. اما در کل، یه سری عوامل محرک و زمینه ای رایج هستن که می تونن باعث کهیر بشن.
آلرژی ها: دشمنان همیشگی پوست!
بیشتر وقت ها کهیر یه جور واکنش آلرژیکه. یعنی بدن ما به یه ماده ای حساسیت نشون میده و برای دفاع از خودش، هیستامین آزاد می کنه. این آلرژن ها می تونن هر چیزی باشن:
- غذاها: بعضی از غذاها برای یه عده آدم حکم سم رو دارن! مثلاً بادام زمینی، تخم مرغ، شیر گاو، صدف و ماهی، گندم، سویا، گردو و انواع آجیل. حتی گاهی میوه هایی مثل توت فرنگی یا گوجه فرنگی، یا مواد افزودنی و نگهدارنده های غذایی هم می تونن باعث کهیر بشن.
- داروها: باور می کنید که خود داروهایی که برای خوب شدن می خوریم، گاهی می تونن کهیر بیارن؟ معروف ترینشون آنتی بیوتیک ها (مثل پنی سییلین یا سولفا)، مسکن ها (مثل ایبوپروفن یا آسپرین)، و بعضی داروهای فشار خون هستن.
- نیش حشرات: اگه زنبور، مورچه یا پشه نیشتون بزنه، جای نیش می تونه کهیر بزنه. تو بعضی موارد نادر، نیش حشرات می تونه باعث یه واکنش آلرژیک خیلی شدید به اسم آنافیلاکسی بشه که باید فوراً به اورژانس مراجعه کرد.
- تماس پوستی: گاهی کهیر با تماس مستقیم پوست با یه ماده حساسیت زا ایجاد میشه. مثلاً گرده گیاهان، شوره حیوانات خانگی (مثل گربه و سگ)، لاتکس (دستکش، بادکنک)، یا بعضی گیاهانی مثل گزنه.
عفونت ها: میکروب ها هم می تونن کهیر بیارن!
شاید تعجب کنید، اما عفونت ها هم یکی از دلایل مهم کهیر، مخصوصاً تو بچه ها، هستن. وقتی بدن با یه عفونت مبارزه می کنه، سیستم ایمنیش فعال میشه و ممکنه کهیر بزنه. این عفونت ها می تونن:
- ویروسی باشن: مثل سرماخوردگی معمولی، آنفولانزا، هپاتیت B، یا مونونوکلئوز عفونی.
- باکتریایی باشن: مثل گلودرد چرکی یا عفونت های مجاری ادراری.
- انگلی باشن: بعضی انگل های روده ای هم می تونن عامل کهیر باشن.
عوامل فیزیکی و محیطی: هرچیزی که پوست رو تحریک می کنه!
کهیر همیشه به خاطر خوردن چیزی یا تماس با ماده خاصی نیست. گاهی محرک ها فیزیکی هستن:
- تغییرات دما: یهو تو معرض سرمای شدید قرار گرفتن (کهیر سرما) یا بیش از حد گرم شدن بدن و تعریق (کهیر گرمایی یا کولینرژیک) می تونه باعث کهیر بشه.
- نور خورشید: بعضی آدما به نور خورشید حساسن و با قرار گرفتن تو آفتاب، کهیر میزنن.
- فشار: وارد شدن فشار طولانی مدت به پوست، مثلاً از بند ساعت، لباس تنگ یا حتی راه رفتن زیاد، می تونه کهیر ایجاد کنه.
- ورزش و تعریق: فعالیت بدنی شدید و عرق کردن هم می تونه تو بعضی ها کهیر کولینرژیک رو تحریک کنه.
- آب: یه نوع خیلی نادر از کهیر هست که با تماس آب با پوست ایجاد میشه.
بیماری های زمینه ای و خودایمنی: گاهی کهیر یه هشدار بزرگه!
تو مواردی، کهیر می تونه نشونه یه بیماری زمینه ای جدی تر باشه، خصوصاً تو کهیر مزمن که علت مشخصی براش پیدا نمیشه. بعضی از این بیماری ها:
- بیماری های تیروئید (مثل هاشیموتو)
- بیماری های خودایمنی مثل لوپوس یا سندرم شوگرن
- آرتریت روماتوئید
تو موارد خیلی خیلی نادر، کهیر مزمن و مقاوم به درمان ممکنه با بعضی سرطان ها (مثل سرطان خون) مرتبط باشه، اما تأکید می کنم که این موارد خیلی کمن و نباید الکی نگران شد. پزشک باید بررسی های لازم رو انجام بده.
استرس و هورمون ها: این دو تا هم بیکار نیستن!
استرس و اضطراب مزمن واقعاً می تونن سیستم ایمنی بدن رو به هم بریزن و کهیر رو بدتر کنن یا حتی باعث بروزش بشن. هورمون ها هم نقش دارن؛ مثلاً تغییرات هورمونی تو چرخه قاعدگی یا دوران بارداری می تونن تو بعضی خانم ها باعث کهیر بشن.
علت های نادر و خاص کهیر
گاهی هم کهیر به دلایل نادرتر مثل برخی بیماری های خاص یا واکنش به ویروس های جدید مثل کووید-۱۹ دیده میشه. همیشه مهمه که اگه دلیلش رو نمی دونید، پزشک رو در جریان بذارید.
تشخیص کهیر: چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم و چگونه؟
خیلی وقت ها کهیر خودش میاد و میره و لازم نیست نگرانش باشید. اما تو بعضی مواقع، باید حتماً به پزشک مراجعه کنید. بیایید ببینیم چه زمانی و چطوری باید اقدام کنیم.
کی باید فورا به پزشک مراجعه کنیم؟ علائم خطرناک!
اگه کهیر یا آنژیوادم همراه با یکی از این علائم بود، دیگه جای شوخی نیست و باید فوراً به اورژانس مراجعه کنید، چون ممکنه نشونه یه واکنش آلرژیک خیلی شدید به اسم آنافیلاکسی (Anaphylaxis) باشه که جون آدم رو تهدید می کنه:
- مشکل در نفس کشیدن (تنگی نفس، خس خس سینه)
- احساس گرفتگی و سفتی تو گلو
- تورم شدید و ناگهانی صورت، لب ها، زبان یا گلو
- سرگیجه شدید، ضعف ناگهانی یا از حال رفتن
- تهوع، استفراغ یا درد شدید شکمی
- کهیر خیلی گسترده و دردناک تو کل بدن
اینجور مواقع هر ثانیه مهمه، پس بدون معطلی به نزدیکترین مرکز درمانی برید.
کی برای کهیر مزمن یا تکرارشونده بریم دکتر؟
اگه کهیرتون جزو اون موارد اورژانسی نبود، اما این ویژگی ها رو داشت، بازم بهتره که یه سر به دکتر بزنید:
- کهیرهایی که بیش از چند هفته طول کشیدن و بهتر نمیشن.
- کهیرهایی که با درمان های خانگی یا داروهای بدون نسخه بهتر نمیشن.
- کهیرهایی که هی برمی گردن و عود می کنن و دلیل مشخصی براشون پیدا نمی کنید.
- کهیرهایی که روی کیفیت زندگی تون، خوابتون یا کارتون تاثیر گذاشتن.
پیش کدوم متخصص بریم؟
اولین قدم می تونه مراجعه به پزشک عمومی باشه. اگه مشکلتون پیچیده بود یا نیاز به بررسی بیشتری داشت، پزشک عمومی شما رو به متخصص های دیگه ای ارجاع میده:
- متخصص پوست: برای بررسی مستقیم ضایعات پوستی و تشخیص نوع کهیر.
- متخصص آلرژی و ایمونولوژی: برای پیدا کردن علت های آلرژیک یا مشکلات سیستم ایمنی که می تونن عامل کهیر باشن.
دکتر چطوری کهیر رو تشخیص میده؟
وقتی به دکتر مراجعه می کنید، اون با شما صحبت می کنه و یه سری معاینات انجام میده تا بفهمه داستان چیه:
- شرح حال دقیق: ازتون می پرسه که کهیر کی شروع شده، چقدر طول میکشه، چه چیزی حالش رو بدتر یا بهتر می کنه، چه داروهایی می خورید، چه غذاهایی می خورید، سابقه آلرژی یا بیماری تو خودتون یا خانواده دارید یا نه. هر جزئیاتی که بگید، به دکتر کمک می کنه.
- معاینه فیزیکی: دکتر ضایعات پوستی رو از نزدیک نگاه می کنه تا شکل، اندازه و توزیعشون رو بررسی کنه.
- آزمایشات تشخیصی: گاهی وقتا برای پیدا کردن علت اصلی، نیاز به آزمایش هست. این آزمایش ها می تونن شامل موارد زیر باشن:
| نوع آزمایش | هدف |
|---|---|
| آزمایش خون (CBC, ESR, CRP) | بررسی عفونت، التهاب یا مشکلات خونی |
| تست های عملکرد تیروئید (TFT) | بررسی مشکلات تیروئید که می تونن باعث کهیر بشن |
| تست های آلرژی (پوستی یا خونی) | شناسایی آلرژن های خاص مثل غذاها یا گرده گیاهان |
| تست های هپاتیت | بررسی عفونت های کبدی که گاهی با کهیر همراهند |
| بیوپسی پوست (در موارد نادر) | نمونه برداری از پوست برای بررسی دقیق تر زیر میکروسکوپ |
دکتر بر اساس همه این اطلاعات، بهترین راه تشخیص و درمان رو براتون انتخاب می کنه.
درمان کهیر: از راهکارهای خودمونی تا داروهای تخصصی
خب، تا اینجا کهیر رو شناختیم، فهمیدیم چند نوع داره و کی باید بریم دکتر. حالا بریم سراغ بخش جذاب ترش: درمان! خوشبختانه کهیر معمولاً قابل درمانه و کلی راهکار برای کنترل و از بین بردن علائمش وجود داره.
اصل اول درمان: محرک ها رو شناسایی و ازشون دوری کنیم!
اولین و مهم ترین قدم تو درمان کهیر، اینه که بفهمیم چه چیزی باعث بروزش میشه و بعدش از اون عامل دوری کنیم. اگه بتونید محرک رو شناسایی کنید، نصف راه رو رفتید. مثلاً اگه به یه غذای خاص حساسید، دیگه ازش نخورید. اگه به سرما حساسید، لباس گرم بپوشید و خودتون رو بپوشونید. این کار از هر دارویی موثرتره.
درمان های خانگی و چیزهایی که خودمون می تونیم انجام بدیم!
برای کهیرهای خفیف یا برای تسکین علائم آزاردهنده، یه سری کارهای ساده هست که می تونید تو خونه انجام بدید:
- کمپرس سرد: یه پارچه تمیز رو با آب سرد خیس کنید یا چند تکه یخ رو تو یه کیسه بذارید و روی قسمت های خارش دار پوستتون بذارید. سرما باعث میشه خارش و التهاب کمتر بشه.
- دوش آب ولرم یا خنک: آب داغ ممکنه کهیر رو بدتر کنه، پس دوش آب ولرم یا حتی کمی خنک بگیرید. می تونید از حمام جو دوسر هم استفاده کنید که حسابی پوست رو تسکین میده.
- لوسیون ها و کرم های ضد خارش: کرم های حاوی منتول، کالامین (همون لوسیون صورتی معروف!) یا جو دوسر کلوئیدی می تونن خارش رو کمتر کنن.
- لباس های گشاد و نخی: لباس های تنگ و از جنس پلاستیک می تونن پوست رو تحریک کنن. لباس های گشاد، نخی و خنک بپوشید.
- اجتناب از خاراندن: می دونم که خیلی سخته، اما خاراندن پوست فقط باعث میشه کهیر بدتر بشه و حتی ممکنه زخم یا عفونت ایجاد کنه. سعی کنید به جای خاروندن، به آرامی روی پوستتون ضربه بزنید یا از کمپرس سرد استفاده کنید.
- کنترل استرس: استرس خودش یه محرک قویه. سعی کنید با تکنیک های آرامش بخش مثل یوگا، مدیتیشن، تنفس عمیق یا حتی گوش دادن به موسیقی آروم، استرستون رو کنترل کنید.
- حذف موقت غذاهای محرک: اگه شک دارید که یه غذای خاص باعث کهیرتون میشه، برای مدتی اون رو از رژیم غذایی تون حذف کنید و ببینید حالتون بهتر میشه یا نه. غذاهای رایجی که ممکنه کهیر بیارن شامل توت فرنگی، گوجه فرنگی، غذاهای دریایی، آجیل و افزودنی های غذایی هستن.
طب سنتی و گیاهی برای کهیر: با احتیاط امتحان کنید!
تو طب سنتی هم یه سری توصیه ها برای کهیر وجود داره که البته همیشه باید با احتیاط و با مشورت پزشک انجام بشن، چون ممکنه برای همه مناسب نباشن:
- سرکه سیب: بعضیا میگن سرکه سیب خاصیت ضدالتهابی داره. میشه کمی سرکه سیب رو با آب رقیق کرد و با پنبه روی کهیر زد.
- حمام جو دوسر: جو دوسر کلوئیدی برای تسکین خارش پوست معروفه. می تونید مقداری پودر جو دوسر رو تو وان آب ولرم بریزید و چند دقیقه توش بمونید.
- روغن فندق: روغن فندق به خاطر آنتی اکسیدان هاش ممکنه به کاهش التهاب کمک کنه.
- آبلیمو: مصرف آبلیموی تازه، چه خوراکی و چه موضعی (البته خیلی رقیق شده)، ممکنه به کاهش خارش و قرمزی کمک کنه.
- حجامت: تو طب سنتی اعتقاد دارن که حجامت به پاکسازی کبد و کاهش حرارت بدن کمک می کنه و برای کهیر هم مفیده. اما حتماً باید توسط یه متخصص مجرب و تو شرایط بهداشتی انجام بشه و به هیچ عنوان جایگزین درمان های پزشکی نیست.
قبل از امتحان کردن هر کدوم از این روش ها، بهتره با پزشک یا متخصص طب سنتی مشورت کنید تا مطمئن بشید برای شما مناسبه.
درمان های دارویی که دکتر تجویز می کنه
گاهی وقت ها کهیر اونقدر شدیده که راهکارهای خانگی و طب سنتی جواب نمیدن. تو این مواقع، چاره ای نیست جز استفاده از داروهای شیمیایی که پزشک تجویز می کنه.
آنتی هیستامین ها: رفیق قدیمی مبارزه با خارش!
آنتی هیستامین ها پرکاربردترین دارو برای درمان کهیر هستن، چون همونطور که گفتیم، هیستامین عامل اصلی خارش و التهابه. این داروها جلوی فعالیت هیستامین رو می گیرن.
- آنتی هیستامین های نسل دوم (غیرخواب آور): اینا جدیدترن و معمولاً خواب آلودگی ایجاد نمی کنن. مثل سیتریزین، لوراتادین، فکسوفنادین (تلفست) و دس لوراتادین. معمولاً روزی یک یا دو بار مصرف میشن.
- آنتی هیستامین های نسل اول (خواب آور): اینا قدیمی ترن و ممکنه باعث خواب آلودگی بشن. مثل دیفن هیدرامین یا هیدروکسی زین. گاهی برای کنترل خارش شدید شبانه تجویز میشن.
تو کهیر مزمن، ممکنه پزشک دوز بالاتری از آنتی هیستامین ها رو تجویز کنه یا حتی مصرف همزمان چند نوع آنتی هیستامین رو توصیه کنه.
کورتیکواستروئیدها (کورتون ها): برای کهیرهای سرسخت!
کورتون ها داروهای قوی ای هستن که التهاب رو به شدت کم می کنن. معمولاً برای کهیرهای خیلی شدید یا مزمن که به آنتی هیستامین جواب نمیدن، برای مدت کوتاهی تجویز میشن.
- اشکال: می تونن خوراکی (مثل پردنیزولون)، تزریقی (مثل دگزامتازون یا بتامتازون) یا موضعی (کرم هیدروکورتیزون) باشن.
باید حواستون باشه که مصرف طولانی مدت کورتون ها عوارض جانبی زیادی داره، پس حتماً باید تحت نظر پزشک و با دوز و مدت زمان مشخص مصرف بشن.
اپی نفرین (آدرنالین): وقتایی که جونمون در خطره!
این دارو برای مواقع اورژانسی و واکنش های آلرژیک شدید (آنافیلاکسی) استفاده میشه. اپی نفرین باعث میشه رگ های خونی تنگ بشن و تورم کم بشه و راه تنفس باز بشه. بعضی از افراد که سابقه آنافیلاکسی دارن، باید همیشه یه آمپول خودکار اپی نفرین (مثل EpiPen) همراهشون باشه و بلد باشن چطوری ازش استفاده کنن.
داروهای جدیدتر و پیشرفته تر
برای کهیرهای مزمن که به هیچ درمانی جواب نمیدن، داروهای جدیدتری مثل اومالیزوماب (Omalizumab) هم وجود داره که البته مصرفش تخصصی و معمولاً گرونه.
پیشگیری از کهیر: نکاتی برای کاهش خطر
همیشه پیشگیری بهتر از درمانه، مخصوصاً وقتی پای یه چیز کلافه کننده مثل کهیر در میونه. با رعایت یه سری نکات ساده، می تونید خطر بروز کهیر رو کم کنید و زندگی راحت تری داشته باشید:
- محرک های شناخته شده رو بشناسید و ازشون دوری کنید: اگه فهمیدید چه چیزی باعث کهیرتون میشه (مثلاً یه غذای خاص، یه داروی خاص یا حتی سرمای هوا)، سعی کنید به کلی ازش دوری کنید. این مهم ترین قدمه.
- رعایت بهداشت فردی و محیطی: دست هاتون رو مرتب بشورید و محیط زندگی تون رو تمیز نگه دارید تا از عفونت ها و تماس با آلرژن ها جلوگیری بشه.
- مدیریت مؤثر استرس: استرس یه قاتل خاموشه و می تونه سیستم ایمنی رو ضعیف کنه. با یوگا، مدیتیشن، ورزش یا هر روشی که بهتون آرامش میده، استرستون رو کنترل کنید.
- پوشیدن لباس مناسب: لباس های گشاد، نخی و راحت بپوشید تا پوستتون تحریک نشه. اگه به گرما یا سرما حساسیت دارید، لباس های مناسب اون شرایط رو بپوشید.
- محافظت از پوست در برابر عوامل فیزیکی: اگه به نور خورشید حساسید، از کرم ضد آفتاب و لباس های پوشیده استفاده کنید. اگه فشار باعث کهیرتون میشه، از لباس ها یا لوازم جانبی ای که پوستتون رو تحت فشار قرار میدن، دوری کنید.
- رژیم غذایی سالم: یه رژیم غذایی متعادل و غنی از سبزیجات و میوه ها می تونه سیستم ایمنی بدن رو تقویت کنه.
سوالات پرتکرار شما درباره کهیر
آیا کهیر مسری است؟
نه، کهیر اصلاً مسری نیست و از یه نفر به نفر دیگه منتقل نمیشه. پس نگران نباشید و راحت با کسایی که کهیر دارن، در ارتباط باشید.
جای کهیر می ماند؟
خیر، خوشبختانه کهیر معمولاً هیچ اثری از خودش به جا نمیذاره. لکه ها بعد از چند ساعت یا حداکثر چند روز محو میشن و پوستتون مثل اولش میشه.
کهیر آبدار است؟
نه، ضایعات کهیر آبدار نیستن و تاول های پر از مایع رو ایجاد نمی کنن. کهیرها برجستگی های قرمز یا همرنگ پوست هستن.
کهیر عفونی است؟
کهیر خودش به ذاته عفونی نیست، اما گاهی اوقات یه عفونت (ویروسی یا باکتریایی) می تونه عامل ایجاد کهیر باشه. پس اگه کهیرتون همراه با علائم عفونت مثل تب یا درد شدید بود، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
کهیر همه جای بدن می زند؟
بله، کهیر می تونه تو هر قسمتی از بدن، از سر تا پا، ظاهر بشه. گاهی موضعیه و فقط تو یه نقطه میزنه، گاهی هم پخش میشه و کل بدن رو درگیر می کنه.
آیا کهیر نشانه آلرژی است؟
بیشتر وقت ها بله. کهیر یه واکنش آلرژیک به یه عامل خارجی (مثل غذا، دارو، گرده یا نیش حشرات) هست که بدن بهش حساسیت نشون میده. اما همیشه هم اینطور نیست و می تونه دلایل دیگه ای هم داشته باشه.
چه زمانی خارش پوست کهیر است؟
اگه خارش پوستتون همراه با لکه های برجسته، قرمز یا صورتی باشه که هی میان و میرن، احتمالاً کهیره. این لکه ها معمولاً به سرعت ظاهر و محو میشن.
آیا کهیر دلیل هورمونی دارد؟
بله، تو بعضی از خانم ها، کهیر می تونه با تغییرات هورمونی، مثلاً تو دوره قاعدگی یا بارداری، مرتبط باشه. این جور کهیرها به حساسیت هورمونی معروفن.
کهیر در بارداری خطرناک است؟
معمولاً خیر. کهیر بارداری بیشتر آزاردهنده است و معمولاً برای مادر و جنین خطر جدی نداره، اما بهتره که پزشک اون رو بررسی کنه.
کهیر کولینرژیک چیست؟
کهیر کولینرژیک همون کهیریه که با افزایش دمای بدن، مثل وقت ورزش کردن، حمام آب گرم یا استرس، ظاهر میشه. این کهیرها معمولاً ریز و خارش دارن و بیشتر تو سینه، صورت و کمر دیده میشن.
رابطه کهیر و سرطان چیست؟
رابطه کهیر و سرطان خیلی نادر و کمه. تو موارد خیلی خاص و مزمن که کهیر به هیچ درمانی جواب نمیده، ممکنه پزشک برای اطمینان بیشتر، بررسی های لازم برای ارتباط با بیماری های جدی تر مثل سرطان رو انجام بده. اما تأکید می کنم که این موضوع خیلی نادره و نباید باعث نگرانی بی مورد بشه.
کهیر صورت چیست و چگونه با آن برخورد کنیم؟
کهیر می تونه روی صورت هم ظاهر بشه. اگه علت تماس مستقیم با یه ماده حساسیت زا باشه (مثلاً آرایش، کرم یا گرده گل)، کهیر فقط تو همون قسمت صورت میزنه. اگه دلیلش حساسیت غذایی یا دارویی باشه، می تونه همه جای بدن و صورت رو هم درگیر کنه. برای برخورد باهاش، اول از همه علت رو پیدا کنید و ازش دوری کنید، بعد هم از کمپرس سرد و آنتی هیستامین های خوراکی با مشورت پزشک استفاده کنید.
چرا کهیر شب ها بیشتر می شود؟
کهیر معمولاً شب ها بدتر میشه. دلیلش اینه که تو شب، سطح کورتیزول طبیعی بدن (یه هورمون ضدالتهاب) کم میشه و هیستامین (عامل خارش) بیشتر آزاد میشه. همچنین، گرمای رختخواب و حواس پرتی کمتر تو شب، باعث میشه خارش رو بیشتر حس کنیم.
آیا کهیر از علائم کرونا است؟
برخی از بیماران مبتلا به کووید-۱۹، مشکلات پوستی از جمله کهیر رو گزارش کردن، اما این مورد خیلی شایع نیست و فقط تو درصد کمی از بیماران دیده میشه. پس هر کهیری رو به کرونا ربط ندید.
کهیر ایدز چیست؟
کهیر ایدز به کهیرهایی گفته میشه که در بیماران مبتلا به ویروس HIV ظاهر میشن. این کهیرها می تونن از علائم اولیه عفونت HIV باشن و معمولاً به شکل دانه های قرمز و برجسته دیده میشن.
خب، رسیدیم به آخر داستان کهیر! همونطور که دیدید، این مشکل پوستی خیلی رایجه و می تونه کلی دلیل و نوع مختلف داشته باشه. از یه حساسیت ساده غذایی گرفته تا یه واکنش به استرس یا حتی نشونه یه بیماری جدی تر. مهم اینه که آگاهی داشته باشیم و بتونیم علائمش رو تشخیص بدیم.
یادتون باشه که با اینکه خیلی از کهیرها خودشون خوب میشن و خطرناک نیستن، اما اگه کهیرتون مزمن شد، خیلی شدید بود، یا علائم خطرناکی مثل تنگی نفس داشتید، حتماً و بدون معطلی به پزشک متخصص (پوست یا آلرژی) مراجعه کنید. هیچ وقت برای مشکلات سلامتیتون خوددرمانی نکنید.
با مدیریت استرس، دوری از محرک های شناخته شده و یه سبک زندگی سالم، می تونید خطر بروز کهیر رو کم کنید و پوستی شاداب و بی خارش داشته باشید. سلامت باشید!