انواع درماتیت
درماتیت یا اگزما به التهاب پوست می گویند که می تواند باعث خارش، قرمزی، تورم و پوسته پوسته شدن پوست شود. این مشکل پوستی انواع مختلفی دارد که هر کدام علائم و دلایل خاص خودشان را دارند. شناختن انواع درماتیت> به شما کمک می کند تا هم زودتر مشکل را تشخیص دهید و هم راه درمان مناسب را پیدا کنید.
تاحالا شده که پوست تون قرمز بشه، شروع کنه به خارش و حسابی اذیت تون کنه؟ شاید فکر کنید یه آلرژی ساده است، اما گاهی اوقات این جور مشکلات پوستی جدی تر از چیزی هستند که به نظر می رسند. درماتیت، که بهش اگزما هم می گویند، در واقع یه اصطلاح کلی برای هر نوع التهاب پوستی است که می تونه حسابی حال آدم رو بگیره. این فقط یه مشکل ظاهری نیست؛ ممکنه کیفیت زندگی آدم رو هم تحت تاثیر قرار بده. مثلاً خارش های مداوم می تونه خواب رو از آدم بگیره و تمرکز رو کم کنه. پس بیایید این مقاله رو با هم بخونیم تا ببینیم انواع درماتیت کدام ها هستند، چطور پیداشون کنیم و چطور باهاشون کنار بیاییم.
خیلی ها فکر می کنند اگزما و درماتیت دو چیز کاملاً متفاوت اند، اما واقعیت اینه که اگزما> رایج ترین نوع درماتیت است. یعنی درماتیت یه چتر بزرگه که اگزما هم زیرش قرار می گیره. فرقی نمی کنه کودک باشی یا بزرگسال، ممکنه با یکی از انواع این بیماری ها دست و پنجه نرم کنی. نگران نباشید، این مقاله قرار نیست شما رو بترسونه، بلکه می خواد یه راهنمای جامع و دوستانه باشه تا بتونید پوست تون رو بهتر بشناسید و اگه مشکلی پیش اومد، بدونید باید چه کار کنید.
درماتیت چیست؟ نگاهی عمیق تر به یک عارضه شایع
درماتیت به زبان ساده یعنی پوست تون دچار التهاب شده. این التهاب خودش رو با علائم مختلفی نشون می ده که شاید برای همه یکسان نباشه، اما یه سری نشانه های مشترک هم داره. مثلاً پوست ممکنه قرمز، خشک، متورم و حتی پوسته پوسته بشه. گاهی اوقات هم تاول های کوچیکی روی پوست ظاهر می شن که ممکنه بترکن و تبدیل به زخم بشن. این وضعیت می تونه خیلی آزاردهنده باشه، مخصوصاً به خاطر خارش شدیدی که داره.
یکی از نکته های مهمی که باید بدونید اینه که درماتیت، برخلاف چیزی که بعضی ها فکر می کنند، به هیچ وجه مسری نیست>. یعنی لازم نیست نگران باشید که از کسی بگیرید یا به کس دیگه ای بدید. این یه واکنش داخلی بدن شما یا در اثر تماس با یه ماده خاص اتفاق می افته. شدت این خارش ها هم از خفیف تا خیلی شدید متفاوته و ممکنه حسابی آدم رو کلافه کنه. ممکنه این علائم هر از گاهی خودشون رو نشون بدن و بعد برن، یا گاهی هم برای مدت طولانی مهمون پوست تون بشن.
بگذارید یه نکته دیگه هم بگم: درماتیت> فقط یه اسم کلی نیست، بلکه خودش انواع و اقسام داره. هر کدوم از این انواع، دلیل و راهکار خاص خودشون رو می طلبند. برای همین، شناختن دقیق نوع درماتیت خیلی مهمه تا بتونید درمان درست رو شروع کنید و از شر این مزاحم پوستی راحت بشید. در ادامه، مفصل در مورد رایج ترین انواع درماتیت صحبت می کنیم.
دسته بندی اصلی: انواع درماتیت و ویژگی های هر یک
حالا که فهمیدیم درماتیت چیه و با علائم کلی اش آشنا شدیم، وقتشه بریم سراغ بخش اصلی و ببینیم چه انواع درماتیت> وجود داره و هر کدوم چه جور ویژگی هایی دارند. این شناخت به شما کمک می کنه تا بهتر بفهمید مشکل پوستی تون از کدوم دسته است و چطور باید باهاش رفتار کرد.
درماتیت آتوپیک (اگزمای آتوپیک): شایع ترین نوع در کودکان و بزرگسالان
درماتیت آتوپیک> یا همون اگزمای آتوپیک، احتمالاً معروف ترین نوع درماتیت است که خیلی ها اسمش رو شنیده اند. این نوع درماتیت یه جورایی با آدم به دنیا میاد! یعنی معمولاً ریشه ژنتیکی داره و اغلب توی بچگی شروع می شه. اگه توی خانواده تون سابقه اگزما، آسم یا تب یونجه دارید، احتمال ابتلای شما به درماتیت آتوپیک بیشتره.
این اگزما معمولاً یه بیماری مزمنه، یعنی ممکنه سال ها باهاتون بمونه و هی خوب و بد بشه. علائمش هم حسابی کلافه کننده است: خارش شدید، خشکی پوست، قرمزی و گاهی هم برجستگی های ریز که ممکنه آبدار باشن. این ضایعات بیشتر توی نواحی مثل صورت (مخصوصاً توی نوزادان)، گردن، داخل آرنج، پشت زانو، مچ دست و پا دیده می شن. پوست توی این مناطق می تونه ضخیم و تیره تر هم بشه.
یه نکته مهم در مورد اگزمای آتوپیک> اینه که یه سری عوامل می تونن حالش رو بدتر کنن. مثلاً:
- آلرژن ها: مثل گرده گل، گرد و غبار، موی حیوانات.
- غذاها: توی بچه ها ممکنه شیر گاو، تخم مرغ، بادام زمینی، سویا یا گندم محرک باشن.
- استرس: بله، اعصاب و روان هم می تونه روی پوست تاثیر بذاره.
- خشکی پوست: اگه پوست تون خشک باشه، احتمال عود کردن اگزما بیشتره.
- مواد شوینده قوی: صابون ها و مواد شوینده شیمیایی می تونن سد دفاعی پوست رو از بین ببرن.
مدیریت درماتیت آتوپیک خیلی مهمه. باید سعی کنید پوست تون رو همیشه مرطوب نگه دارید، از محرک ها دوری کنید و لباس های نخی و گشاد بپوشید. اگه خارش خیلی شدید شد، حتماً به دکتر مراجعه کنید.
درماتیت تماسی: واکنش پوست به محرک ها و آلرژن ها
همون طور که از اسمش پیداست، درماتیت تماسی> زمانی اتفاق می افته که پوست شما با یه ماده ای که بهش حساسیت دارید یا براش تحریک کننده است، تماس پیدا کنه. این نوع درماتیت خودش دو تا زیرمجموعه داره که هر کدوم داستان خودشون رو دارن.
درماتیت تماسی تحریکی
این نوع درماتیت خیلی رایجه و وقتی پیش میاد که پوست تون با یه ماده ای که به سد دفاعی پوست آسیب می زنه، تماس پیدا کنه. اینجا دیگه پای سیستم ایمنی در میون نیست، فقط پوست داره اذیت می شه. علت های شایعش هم چیزهایی مثل:
- مواد شوینده قوی و صابون ها: که چربی طبیعی پوست رو از بین می برن.
- حلال های شیمیایی: مثل تینر یا مواد پاک کننده صنعتی.
- اسیدها و بازهای قوی: که توی محیط های کاری خاصی وجود دارن.
- فلزات: مثل نیکل (که البته بیشتر مربوط به نوع آلرژیکه ولی گاهی هم تحریک کننده است).
- اصطکاک و سایش زیاد: مثلاً مالش مداوم پوست.
علامت های درماتیت تماسی تحریکی> معمولاً قرمزی، سوزش، درد و گاهی هم پوسته پوسته شدن پوست توی ناحیه تماس است. این مشکل خیلی وقت ها توی افرادی که شغل هایی مثل آرایشگری، خانه داری، پرستاری یا مکانیکی دارن و زیاد با مواد شیمیایی یا آب و صابون سروکار دارن، دیده می شه. مثلاً اگه مدام دست تون رو با مواد شوینده قوی بشورید و مرطوب کننده نزنید، احتمالاً درگیر این نوع درماتیت می شید.
درماتیت تماسی آلرژیک
حالا این یکی فرق داره. درماتیت تماسی آلرژیک> وقتی پیش میاد که سیستم ایمنی بدن شما به یه ماده ای واکنش نشون می ده و اون رو دشمن حساب می کنه. این واکنش ممکنه بلافاصله اتفاق نیفته و چند ساعت یا حتی چند روز بعد از تماس خودش رو نشون بده. بعد از اینکه یه بار به چیزی حساسیت پیدا کردید، دیگه اون حساسیت باهاتون می مونه و حتی مقدار کمی از اون ماده هم می تونه باعث واکنش بشه. اینجور چیزها معمولاً محرک اند:
- نیکل: که توی جواهرات، دکمه لباس ها و حتی بعضی گوشی های موبایل پیدا می شه.
- عطرها و خوشبوکننده ها: توی محصولات آرایشی، بهداشتی و حتی لباس شویی.
- رنگ مو: مخصوصاً ترکیبات PPD.
- لاتکس: توی دستکش ها، کاندوم و بعضی لوازم پزشکی.
- پیچک سمی یا بلوط سمی: که یه جور گیاهن و با کوچکترین تماس حسابی پوست رو اذیت می کنن.
علائم درماتیت تماسی آلرژیک> هم شبیه به نوع تحریکی است: قرمزی، خارش شدید، تورم، و گاهی هم تاول های آبدار. اما فرقش اینه که ممکنه این علائم به جاهای دیگه ی بدن هم سرایت کنه، حتی اگه اونجا با ماده آلرژی زا تماس نداشته باشه. برای تشخیص قطعی این نوع درماتیت، پزشک معمولاً پچ تست (Patch Test) رو توصیه می کنه که توی اون، مقادیر کمی از مواد مشکوک رو روی پوست می چسبونن تا ببینن به کدوم شون واکنش نشون می دید.
«فرقی نمی کنه درماتیت تماسی تحریکی باشه یا آلرژیک، مهم اینه که عامل محرک رو پیدا کنید و ازش دوری کنید. این بهترین و اولین قدم برای درمانه.»
درماتیت سبورئیک: التهاب پوست در نواحی چرب
درماتیت سبورئیک> یه نوع التهاب پوستی است که بیشتر توی قسمت های چرب بدن خودش رو نشون می ده. جاهایی مثل پوست سر، ابروها، کنار بینی، پشت گوش ها و حتی روی قفسه سینه. این بیماری خیلی رایجه و ممکنه توی نوزادان هم دیده بشه که بهش کلاه گهواره (Cradle Cap) می گیم.
علت اصلی درماتیت سبورئیک کاملاً مشخص نیست، اما یه قارچ به اسم مالاسزیا> (Malassezia) که به طور طبیعی روی پوست همه ما زندگی می کنه، توی این قضیه نقش پررنگی داره. وقتی این قارچ بیش از حد رشد می کنه، می تونه باعث التهاب و مشکلات پوستی بشه. عوامل دیگه مثل ژنتیک، تغییرات هورمونی، استرس و حتی بعضی بیماری ها هم می تونن توی بروزش نقش داشته باشن.
علائمش چیه؟ توی پوست سر، شوره سر یکی از شایع ترین علائمشه. البته شوره های این نوع درماتیت ممکنه چرب و زردرنگ باشن. قرمزی و پوسته پوسته شدن پوست هم توی مناطق دیگه دیده می شه. توی نوزادان هم کلاه گهواره> به صورت لکه های زرد و چرب روی پوست سر ظاهر می شه که با یه مراقبت ساده معمولاً خوب می شه.
برای مدیریت درماتیت سبورئیک، معمولاً شامپوهای مخصوص ضد شوره یا کرم های موضعی ضد قارچ تجویز می شه. کنترل استرس و شستشوی منظم مناطق درگیر هم می تونه کمک کننده باشه.
سایر انواع مهم درماتیت
علاوه بر درماتیت های آتوپیک، تماسی و سبورئیک که حسابی معروفن، یه سری انواع درماتیت> دیگه هم هستن که شاید کمتر اسمشون رو شنیده باشید، اما شناختنشون خالی از لطف نیست. چون هر کدومشون علائم و راهکارهای خاص خودشون رو دارن.
درماتیت دیس هیدروتیک (اگزمای دیس هیدروتیک یا پومفولیکس): تاول های ریز خارش دار
درماتیت دیس هیدروتیک> یه نوع درماتیت خاصه که با تاول های ریز و پر از مایع روی دست ها و پاها، مخصوصاً کف دست و پا و کنار انگشتان، خودش رو نشون می ده. این تاول ها به شدت خارش دارن و ممکنه با سوزش و درد هم همراه باشن. بعد از اینکه تاول ها خشک می شن، پوست پوسته پوسته می شه و ممکنه ترک بخوره.
علت اصلی این نوع درماتیت کاملاً مشخص نیست، اما بعضی عوامل می تونن محرکش باشن:
- استرس: بله، استرس باز هم پای ثابت مشکلات پوستی!
- تعریق زیاد: رطوبت و گرما می تونن باعث تحریک بشن.
- آلرژی: گاهی اوقات تماس با فلزاتی مثل نیکل یا حتی حساسیت به مواد غذایی خاص، می تونه این اگزما رو بدتر کنه.
مدیریتش هم شامل کنترل استرس، دوری از محرک ها و استفاده از کرم های مرطوب کننده و گاهی کورتیکواستروئیدهای موضعی می شه.
درماتیت نومولار (اگزمای سکه ای یا دیسکوئید): ضایعات دایره ای شکل
این یکی اسم باحالی داره: درماتیت سکه ای>! چون ضایعاتش به شکل دایره های سکه مانند روی پوست ظاهر می شن. این لکه ها معمولاً قرمز، خارش دار، پوسته پوسته و گاهی هم آبدارن. می تونن برای هفته ها یا ماه ها روی پوست بمونن و حسابی اذیت کنن.
اغلب توی افرادی که پوست خشکی دارن یا دچار آسیب های پوستی مثل نیش حشرات، سوختگی یا خراش شدن، دیده می شه. معمولاً روی پاها، دست ها و تنه ظاهر می شه. مرطوب نگه داشتن پوست و استفاده از پمادهای ضد التهاب می تونه به کنترلش کمک کنه.
نورودرماتیت (اگزما عصبی / لیکن سیمپلکس کرونیکوس): چرخه خارش و خراش
نورودرماتیت> یه جور درماتیت خاصه که خود آدم با خاروندن زیاد به وجودش میاره! یعنی یه جایی از پوست شروع می کنه به خارش، شما هم هی می خارونیدش، و این خاروندن مداوم باعث می شه پوست توی اون ناحیه ضخیم، سفت و تیره تر بشه. این ضخیم شدن پوست خودش بیشتر باعث خارش می شه و این چرخه معیوب ادامه پیدا می کنه. انگار پوست کینه به دل گرفته!
عوامل استرس زا و اضطراب هم توی شروع یا بدتر شدن این اگزما نقش دارن. معمولاً توی پوست سر، مچ دست و پا، ساعد و حتی ناحیه تناسلی دیده می شه. درمانش سخته چون باید جلوی خاروندن گرفته بشه، که کار آسونی نیست! از کرم های کورتیکواستروئیدی قوی و گاهی داروهای آرام بخش برای کنترل خارش استفاده می شه.
درماتیت استازی (Stasis Dermatitis): ناشی از مشکلات گردش خون
درماتیت استازی> یه نوع درماتیت متفاوت تره چون ربطی به آلرژی یا قارچ نداره، بلکه به مشکلات گردش خون> مربوط می شه. وقتی رگ های پا (مخصوصاً رگ های واریسی) خوب کار نمی کنن و خون توی پاها جمع می شه، مایعات از رگ ها به بیرون نشت می کنن و باعث التهاب و آسیب پوستی می شن.
علائمش معمولاً توی ساق پا دیده می شه: تورم، قرمزی، تیرگی پوست (مثل لکه های قهوه ای)، خارش و گاهی هم زخم هایی که دیر خوب می شن. این درماتیت نشونه ای از یه مشکل عروقی زمینه ایه و باید حتماً توسط پزشک متخصص بررسی و درمان بشه. بالا نگه داشتن پاها، جوراب واریس و مراقبت از زخم ها بخشی از درمانه.
درماتیت پریورال (Perioral Dermatitis): ضایعات اطراف دهان
درماتیت پریورال> یه نوع درماتیته که بیشتر اطراف دهان، بینی و گاهی هم اطراف چشم ها رو درگیر می کنه. به صورت برجستگی های ریز قرمز رنگ، که ممکنه کمی سوزش دار باشن، خودش رو نشون می ده. معمولاً خانم ها بیشتر بهش مبتلا می شن.
علتش دقیقاً مشخص نیست، اما استفاده از کورتیکواستروئیدهای موضعی> (کرم های حاوی کورتون) برای مدت طولانی روی صورت، و همچنین بعضی محصولات آرایشی و بهداشتی سنگین، می تونن باعثش بشن. قطع کردن استفاده از این کرم ها (البته تحت نظر پزشک) و استفاده از داروهای موضعی دیگه برای درمانش استفاده می شه.
درماتیت هرپتی فرمیس: نشانه بیماری سلیاک
این درماتیت یه جورایی خاصه! درماتیت هرپتی فرمیس> یه واکنش پوستی به گلوتن> (ماده ای که توی گندم و جو پیدا می شه) است و در واقع نشونه ای از بیماری سلیاک> محسوب می شه. یعنی اگه کسی به این درماتیت مبتلا باشه، احتمالاً به سلیاک هم مبتلاست، حتی اگه علائم گوارشی شدید نداشته باشه.
علائمش شامل تاول های کوچک، قرمزی و خارش بسیار شدید است که بیشتر روی آرنج ها، زانوها، باسن و پوست سر دیده می شه. تنها راه درمانش هم رعایت رژیم غذایی بدون گلوتن> برای همیشه است. اگه شک دارید، حتماً با پزشک متخصص مشورت کنید.
| نوع درماتیت | محل شایع | علائم برجسته | علل احتمالی |
|---|---|---|---|
| آتوپیک | صورت، گردن، آرنج، زانو، مچ دست و پا | خارش، خشکی، قرمزی، برجستگی | ژنتیک، آلرژی، خشکی پوست |
| تماسی تحریکی | ناحیه تماس با محرک | قرمزی، سوزش، درد، پوسته ریزی | مواد شوینده، حلال ها، اصطکاک |
| تماسی آلرژیک | ناحیه تماس با آلرژن (ممکن است منتشر شود) | خارش شدید، قرمزی، تورم، تاول | نیکل، عطر، لاتکس، گیاهان سمی |
| سبورئیک | پوست سر، ابرو، بینی، گوش، قفسه سینه | شوره، قرمزی، پوسته ریزی چرب | قارچ مالاسزیا، ژنتیک، هورمون |
| دیس هیدروتیک | کف دست و پا، کنار انگشتان | تاول های ریز آبدار، خارش شدید | استرس، تعریق، آلرژی |
| نومولار | پاها، دست ها، تنه | ضایعات دایره ای شکل، خارش، پوسته | خشکی پوست، آسیب های پوستی |
| نورودرماتیت | پوست سر، مچ دست و پا، ساعد | پوست ضخیم شده، خارش شدید | خاراندن مکرر، استرس |
| استازی | ساق پا | تورم، قرمزی، تیرگی پوست، زخم | نارسایی وریدی، واریس |
| پریورال | اطراف دهان، بینی، چشم | برجستگی های ریز قرمز، سوزش | استروئید موضعی، محصولات آرایشی |
| هرپتی فرمیس | آرنج، زانو، باسن، پوست سر | تاول های کوچک، خارش بسیار شدید | حساسیت به گلوتن (بیماری سلیاک) |
علل عمومی و عوامل خطر ابتلا به درماتیت
حالا که با انواع درماتیت> آشنا شدیم، خوبه که یه نگاه کلی هم بندازیم به عواملی که می تونن باعث بشن ما به این مشکلات پوستی دچار بشیم یا حالشون بدتر بشه. بعضی از این عوامل بین همه انواع درماتیت مشترک اند و شناختشون بهمون کمک می کنه تا بهتر از خودمون مراقبت کنیم.
- عوامل ژنتیکی و سابقه خانوادگی: اگه توی خانواده تون کسی اگزما، آسم یا حساسیت های دیگه داشته، شما هم بیشتر در معرض خطر هستید. این یه جورایی ارثیه، دست خود آدم نیست!
- قرار گرفتن در معرض مواد محرک و آلرژن ها: همون طور که توی درماتیت تماسی گفتیم، تماس با مواد شیمیایی، عطر، فلزات خاص، صابون های قوی و حتی گیاهان سمی می تونه پوست رو تحریک کنه.
- اختلال در سد دفاعی پوست: پوست ما یه لایه محافظ داره که مثل سپر عمل می کنه. اگه این سد آسیب ببینه، رطوبت از دست می ره و مواد محرک راحت تر نفوذ می کنن. خشکی پوست، شستشوی زیاد و استفاده از محصولات نامناسب می تونه این سد رو ضعیف کنه.
- استرس و عوامل روانشناختی: استرس به تنهایی باعث درماتیت نمی شه، اما می تونه یه عامل تشدیدکننده قوی باشه. وقتی عصبی یا مضطربید، ممکنه خارش پوست تون بدتر بشه و حتی یه چرخه معیوب از خارش و استرس به وجود بیاد.
- تغییرات هورمونی: هورمون ها هم نقش مهمی توی سلامت پوست دارن. تغییرات هورمونی، مثل اونایی که توی دوران بارداری، یائسگی یا حتی سیکل قاعدگی پیش میان، می تونن روی پوست تاثیر بذارن و درماتیت رو بدتر کنن.
- برخی بیماری های زمینه ای یا سیستمیک: بعضی از بیماری ها، مثل بیماری سلیاک (که توی درماتیت هرپتی فرمیس دیدیم) یا مشکلات تیروئید، می تونن به صورت مشکلات پوستی خودشون رو نشون بدن.
- عوامل محیطی: آب و هوا هم بی تاثیر نیست. خشکی هوا، رطوبت زیاد، گرما یا سرمای شدید همگی می تونن روی پوست اثر بذارن و باعث عود درماتیت بشن.
شناخت این عوامل بهمون کمک می کنه تا بتونیم تا حد امکان ازشون دوری کنیم یا حداقل اثرشون رو به حداقل برسونیم. همیشه یادتون باشه که پیشگیری بهتر از درمانه!
تشخیص انواع درماتیت توسط پزشک
با اینکه شما با خوندن این مقاله می تونید یه حدس هایی بزنید که انواع درماتیت> کدام ها هستن و مشکل شما به کدوم شبیه تره، اما تشخیص نهایی و دقیق فقط کار پزشک متخصص پوست> است. اگه علائم پوستی دارید که اذیت تون می کنه، بهترین کار اینه که بدون فوت وقت به پزشک مراجعه کنید.
پزشک برای تشخیص، معمولاً این کارها رو انجام می ده:
- شرح حال دقیق و معاینه بالینی: پزشک از شما می پرسه که علائم تون از کی شروع شده، چقدر شدیدن، چی بدترشون می کنه و چه سابقه بیماری های دیگه یا آلرژی هایی دارید. بعد هم پوست تون رو معاینه می کنه تا الگوی ضایعات و شدت التهاب رو ببینه. گاهی اوقات همین معاینه برای تشخیص کافیه.
- پچ تست (Patch Test): اگه پزشک به درماتیت تماسی آلرژیک> مشکوک باشه، پچ تست رو پیشنهاد می ده. توی این آزمایش، مقدار خیلی کمی از مواد آلرژی زا که ممکنه باعث حساسیت شما شده باشن (مثل نیکل، عطر و…) رو روی پوست پشت شما می چسبونن. بعد از 24 تا 72 ساعت، پچ ها رو برمی دارن و پزشک واکنش های پوستی رو بررسی می کنه تا بفهمه به کدوم ماده حساسیت دارید.
- نمونه برداری (بیوپسی) از پوست: توی موارد پیچیده، یا برای اینکه مطمئن بشن که مشکل شما درماتیت است و نه یه بیماری پوستی دیگه (مثلاً یه عفونت قارچی یا باکتریایی که علائم مشابهی داره)، ممکنه یه تیکه کوچیک از پوست رو بردارن و زیر میکروسکوپ بررسی کنن. نگران نباشید، این کار با بی حسی موضعی انجام می شه و درد زیادی نداره.
- آزمایشات تکمیلی: گاهی اوقات برای بررسی آلرژی های غذایی> (مخصوصاً توی درماتیت آتوپیک) یا بیماری های زمینه ای، ممکنه آزمایش خون یا سایر آزمایشات تکمیلی لازم باشه.
تشخیص درست خیلی مهمه، چون بدون اون، درمان هم نمی تونه مؤثر باشه. پس هیچ وقت خودتون برای تشخیص یا درمان اقدام نکنید.
درمان و مدیریت انواع درماتیت: راهکارهای پزشکی و خانگی
خبر خوب اینه که بیشتر انواع درماتیت> قابل کنترل و درمان اند. البته ممکنه زمان بر باشه و نیاز به صبر و پیگیری داشته باشه. درمان شامل دو بخش اصلی می شه: درمان های دارویی> که پزشک تجویز می کنه و درمان های خانگی و تغییرات سبک زندگی> که خودتون باید رعایت کنید.
درمان های دارویی
معمولاً پزشک بسته به نوع و شدت درماتیت، داروهای مختلفی تجویز می کنه:
- کرم ها و پمادهای کورتیکواستروئیدی موضعی: این داروها قوی ترین و رایج ترین روش برای کاهش التهاب و خارش اند. البته باید حواستون باشه که سرخود و برای طولانی مدت ازشون استفاده نکنید، چون می تونن عوارض جانبی داشته باشن. پزشک دوز و مدت زمان مصرف رو مشخص می کنه.
- آنتی هیستامین های خوراکی: اگه خارش پوست تون زیاده و مخصوصاً شب ها خواب رو ازتون می گیره، پزشک ممکنه آنتی هیستامین خوراکی تجویز کنه. بعضی از این داروها خواب آورن و برای شب مناسب ترن.
- آنتی بیوتیک ها: اگه در اثر خاراندن زیاد، پوست عفونت کنه (یعنی باکتری وارد زخم ها بشه)، پزشک آنتی بیوتیک خوراکی یا موضعی تجویز می کنه. علائم عفونت می تونه شامل ترشح چرکی، تب، قرمزی و تورم شدید باشه.
- داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی: توی موارد خیلی شدید و مقاوم به درمان، ممکنه پزشک داروهای قوی تری تجویز کنه که سیستم ایمنی رو تعدیل می کنن. این داروها معمولاً فقط توی شرایط خاص و تحت نظارت دقیق پزشک استفاده می شن.
- نوردرمانی (فتوتراپی): توی بعضی از انواع اگزما>، مثل درماتیت آتوپیک شدید، قرار گرفتن کنترل شده پوست در معرض نور فرابنفش می تونه کمک کننده باشه. این کار حتماً باید زیر نظر پزشک و در مراکز درمانی انجام بشه.
درمان های خانگی و تغییرات سبک زندگی
این بخش به اندازه دارو درمانی مهمه و حتی می تونه توی پیشگیری از عود درماتیت نقش اساسی داشته باشه:
- اجتناب قاطع از محرک ها و آلرژن ها: مهم ترین قدم! اگه می دونید به چیزی حساسیت دارید یا چیزی پوست تون رو تحریک می کنه، تا حد امکان ازش دوری کنید. این یعنی گاهی باید عادت های روزمره تون رو تغییر بدید.
- حمام های کوتاه و با آب ولرم: حمام آب داغ می تونه پوست رو خشک تر کنه و خارش رو بدتر. از آب ولرم استفاده کنید و زمان حمام رو کوتاه نگه دارید (حدود 5 تا 10 دقیقه).
- استفاده از صابون ها و پاک کننده های ملایم و بدون عطر: صابون های قوی و عطری می تونن سد دفاعی پوست رو از بین ببرن. دنبال محصولاتی باشید که مخصوص پوست های حساس یا اگزما هستند.
- اهمیت استفاده منظم و فراوان از مرطوب کننده ها: این یکی رو حسابی جدی بگیرید! بعد از هر حمام و چندین بار در طول روز، از یه مرطوب کننده مناسب (بدون عطر و مواد حساسیت زا) استفاده کنید. مرطوب کننده نقش کلیدی توی بازسازی سد دفاعی پوست و کاهش خشکی داره.
- کمپرس های خنک برای تسکین خارش: اگه خارش پوست تون شدیده، یه پارچه تمیز رو با آب خنک مرطوب کنید و برای 15 تا 30 دقیقه روی ناحیه خارش دار بذارید. این کار می تونه حسابی تسکین دهنده باشه.
- اجتناب از خاراندن و پوشاندن نواحی آسیب دیده: می دونم سخته، اما خاراندن فقط وضعیت رو بدتر می کنه و خطر عفونت رو بالا می بره. اگه نمی تونید جلوی خودتون رو بگیرید، ناخن هاتون رو کوتاه کنید یا ناحیه رو با یه پارچه نخی بپوشونید.
- پوشیدن لباس های نخی و گشاد: لباس های تنگ و از جنس الیاف مصنوعی می تونن باعث تعریق و تحریک پوست بشن. لباس های نخی و گشاد اجازه می دن پوست نفس بکشه.
- مدیریت استرس و تکنیک های آرام سازی: مدیتیشن، یوگا، تنفس عمیق یا هر فعالیت آرامش بخش دیگه می تونه به کنترل استرس و در نتیجه کاهش شدت درماتیت کمک کنه.
- نکات غذایی: توی درماتیت آتوپیک و هرپتی فرمیس، رژیم غذایی نقش پررنگی داره. اگه به آلرژی غذایی مشکوکید، حتماً با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید.
«بهترین راه برای کنترل درماتیت، یه رویکرد جامع است: هم داروهایی که پزشک می ده و هم مراقبت های روزمره ای که خودتون انجام می دید.»
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
با اینکه خیلی از انواع درماتیت> رو می شه با مراقبت های خانگی و داروهای بدون نسخه کنترل کرد، اما گاهی اوقات یه سری علامت ها نشونه اینه که باید حتماً پیش دکتر پوست> برید و وضعیت رو جدی بگیرید. این مواقع رو جدی بگیرید:
- عدم بهبودی علائم با مراقبت های خانگی: اگه با اینکه همه کارهایی که گفتیم رو انجام دادید، اما بعد از یه مدت (مثلاً یک هفته تا ده روز) هیچ بهبودی ندیدید یا حتی بدتر شدید، حتماً وقت دکتر بگیرید.
- شدت گرفتن خارش یا درد: اگه خارش یا درد پوست تون اونقدر زیاده که زندگی روزمره تون رو مختل کرده، نمی تونید بخوابید، یا تمرکز ندارید، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
- علائم عفونت ثانویه: حواستون به نشانه های عفونت باشه! اگه پوست تون قرمزتر شد و تورم زیادی پیدا کرد، گرم شد، چرک یا ترشحات زرد یا سبز داشت، یا تب کردید، این ها همگی علائم عفونت اند و به مراقبت فوری پزشکی نیاز دارند.
- گسترش بثورات به مناطق وسیع تر بدن: اگه ضایعات پوستی به سرعت در حال پخش شدن هستند و قسمت های زیادی از بدن تون رو درگیر کرده اند، این هم یه زنگ خطره.
- تأثیر درماتیت بر کیفیت زندگی: اگه این مشکل پوستی داره روی خواب، کار، درس یا روابط اجتماعی تون تاثیر منفی می ذاره، یعنی وقتشه که یه متخصص بهتون کمک کنه.
- عدم اطمینان از نوع درماتیت: اگه مطمئن نیستید مشکل پوستی تون دقیقاً چیه و نمی تونید تشخیص بدید، بهتره از یه متخصص کمک بگیرید تا تشخیص درست رو براتون بذاره. چون همون طور که دیدید، انواع درماتیت> مختلف اند و درمان های متفاوتی هم دارن.
یادتون باشه، بدن شما ارزشمنده و هر مشکلی که براتون پیش میاد رو باید جدی بگیرید. پوست هم یه عضو حیاتیه و مراقبت ازش خیلی مهمه.
نتیجه گیری: زندگی با درماتیت قابل کنترل است
همون طور که دیدیم، درماتیت> یا اگزما، یه اصطلاح کلی برای التهاب پوسته که انواع مختلفی داره، از درماتیت آتوپیک> گرفته تا تماسی، سبورئیک و بقیه. هر کدوم از این انواع هم علائم و دلایل خاص خودشون رو دارن که شناختشون حسابی بهمون کمک می کنه تا بهتر باهاشون برخورد کنیم.
شاید در ابتدا مواجه شدن با درماتیت نگران کننده به نظر بیاد، اما یادتون باشه که این بیماری اغلب قابل کنترل و مدیریت است. نکته اصلی اینجاست که اول باید نوع دقیق درماتیت رو تشخیص بدیم و بعد با یه برنامه درمانی منظم، هم از داروهای تجویز شده توسط پزشک استفاده کنیم و هم مراقبت های خانگی رو جدی بگیریم. این یعنی یه همکاری تنگاتنگ بین شما و پزشک تون. شاید مسیر درمان کمی طول بکشه، اما ناامید نشید و به تلاشتون ادامه بدید.
با رعایت نکات ساده ای مثل مرطوب نگه داشتن پوست، دوری از محرک ها، استفاده از محصولات مناسب و مدیریت استرس، می تونید کیفیت زندگی تون رو به طور چشمگیری بهتر کنید. پس اگه شما یا یکی از عزیزانتون با درماتیت دست و پنجه نرم می کنید، بدونید تنها نیستید و با پیگیری و مراقبت درست، می تونید این مشکل پوستی رو تحت کنترل بگیرید و زندگی راحت تری داشته باشید. انواع اگزما> نیاز به توجه دارن، پس به پوست خودتون اهمیت بدید.