سفته عندالمطالبه یعنی چی؟
سفته عندالمطالبه یعنی سفته ای که تاریخ پرداخت مشخصی نداره و صادرکننده باید به محض اینکه دارنده سفته پول رو ازش خواست، وجه رو پرداخت کنه. این نوع سفته، برخلاف سفته های تاریخ دار، هیچ سررسید ثابتی نداره و دارنده هر وقت اراده کنه، می تونه درخواست پرداخت بده.
شاید برای شما هم پیش آمده باشد که در یک معامله، استخدام یا حتی یک قرض و وام دوستانه، پای سند «سفته» به میان آمده است. سفته یکی از قدیمی ترین و البته پرکاربردترین اسناد تجاری در کشور ماست که در مراودات مالی و حقوقی نقش مهمی ایفا می کند. اما همین سند ساده، انواع مختلفی دارد که هر کدام قواعد و ریزه کاری های حقوقی خاص خودشان را دارند. یکی از این انواع، سفته عندالمطالبه است که گاهی اوقات پیچیدگی های خاص خودش را دارد و ناآگاهی از آن می تواند باعث دردسرهای زیادی شود. در این مقاله می خواهیم با زبانی ساده و خودمانی، به سراغ این نوع سفته برویم و ببینیم اصلا سفته عندالمطالبه یعنی چی و چطور باید باهاش رفتار کنیم.
سفته، سند تجاری آشنای زندگی ما
قبل از اینکه دقیقاً بفهمیم سفته عندالمطالبه یعنی چی، بد نیست یک مرور کلی روی خود سفته داشته باشیم. سفته در واقع یک سند تجاریه که با امضای صادرکننده، به شما این تعهد رو می ده که مبلغ مشخصی رو در آینده یا در یک زمان خاص به دارنده سفته پرداخت کنه. این سند، مثل چک و برات، قدرت و اعتبار قانونی داره و خیلی از کسب وکارها و حتی افراد برای اطمینان از انجام تعهدات مالی ازش استفاده می کنن.
طبق ماده ۳۰۸ قانون تجارت، برای اینکه یک سفته از نظر قانونی معتبر باشه و بتونید روش حساب کنید، باید چندتا نکته رو حتماً داشته باشه:
- مبلغ معین: باید به وضوح مشخص باشه که چقدر پول قراره پرداخت بشه، هم به عدد و هم به حروف.
- تاریخ صدور: یعنی تاریخ دقیق روزی که سفته صادر شده.
- نام گیرنده وجه: باید اسم کسی که قرار است سفته رو دریافت کنه یا عبارت «در وجه حامل» قید بشه.
- امضا یا مهر صادرکننده: این مهم ترین بخش برای اعتبار سفته است.
- تمبر مالیاتی: که نشان دهنده پرداخت مالیات دولتی مربوط به سفته است و موقع خرید سفته روی اون چسبونده می شه.
اگر هر کدوم از این موارد رو سفته نداشته باشه، از اعتبار تجاریش کم می شه و ممکنه به یک سند عادی تبدیل بشه که اون وقت پیگیری حقوقیش سخت تر می شه.
تفاوت های کلیدی سفته با چک (چرا مهم است بدانیم؟)
شاید خیلی از ما فکر کنیم سفته و چک خیلی شبیه همن و میشه به جای هم ازشون استفاده کرد، اما اینطور نیست! بین این دو تا سند تجاری تفاوت های اساسی وجود داره که اگه ندونیم، ممکنه دردسر ساز بشه. یکی از بزرگترین تفاوت ها اینه که:
- چک می تونه جنبه کیفری داشته باشه. یعنی اگه کسی چک رو صادر کنه و موجودی نداشته باشه، ممکنه علاوه بر مسئولیت حقوقی، مجازات زندان هم داشته باشه. اما سفته فقط جنبه حقوقی داره و عدم پرداختش جرم نیست. یعنی کسی بابت عدم پرداخت سفته زندان نمی ره، فقط باید پول رو بده.
- برای وصول چک میشه از طریق اداره ثبت هم اقدام کرد و اگه چک برگشت بخوره، می تونید سریعاً برای توقیف اموال اقدام کنید. اما برای سفته، حتماً باید از طریق دادگاه اقدام کنید و اداره ثبت، برای اجرای سفته صلاحیت نداره.
همین تفاوت های کوچک اما مهم، باعث میشه که سفته و چک هر کدوم کاربردها و ریسک های خاص خودشون رو داشته باشن و باید با آگاهی سراغ هر کدوم رفت.
سفته عندالمطالبه چیست؟ رمزگشایی از یک اصطلاح حقوقی
حالا رسیدیم به بحث اصلی خودمون، سفته عندالمطالبه یعنی چی؟ کلمه «عندالمطالبه» یه اصطلاح عربیه و معنی اون «به محض درخواست» یا «هنگام مطالبه» هست. حتماً مهریه عندالمطالبه رو شنیده اید؛ یعنی مهریه ای که زن هر وقت بخواد، می تونه از شوهرش مطالبه کنه. سفته عندالمطالبه هم دقیقاً همینه.
به زبان ساده، سفته عندالمطالبه سفته ای هست که تاریخ سررسید مشخصی نداره. یعنی توی قسمت «تاریخ پرداخت» سفته، به جای یه تاریخ خاص، عبارت «عندالمطالبه» یا «به محض مطالبه» نوشته میشه. این یعنی صادرکننده سفته تعهد کرده که هر زمان دارنده سفته پول رو ازش خواست، باید فوراً و بدون هیچ بهانه ای اون مبلغ رو پرداخت کنه. اینجا دیگه خبری از صبر کردن تا یک تاریخ خاص یا مهلت زمانی مشخص نیست. صادرکننده باید همیشه خودش رو آماده پرداخت بدونه.
تفاوت اصلی سفته عندالمطالبه با سفته های دیگه هم همین جاست:
- سفته تاریخ دار: یه تاریخ دقیق (مثلاً ۱۲/۰۵/۱۴۰۳) داره و قبل از اون نمیشه پول رو خواست.
- سفته به رؤیت: این سفته هم تاریخ سررسید نداره، اما پرداختش منوط به «رؤیت» یا نشون دادن سفته به صادرکننده است. توی این نوع سفته، صادرکننده ممکنه یک مدت زمان مشخص (معمولاً تا یک سال) بعد از رؤیت، فرصت پرداخت داشته باشه. اما عندالمطالبه یعنی همین الان!
سفته عندالمطالبه به صادرکننده این پیام رو می ده: هر وقت صدایش را زدم، آماده باش! دارنده سفته هر لحظه که اراده کنه، می تونه پول رو از شما مطالبه کنه و شما باید آماده پرداخت باشید.
سفته بدون تاریخ؛ آیا همیشه عندالمطالبه است؟
اینجا ممکنه یه سوال پیش بیاد: اگه سفته ای تاریخ سررسید نداشته باشه، آیا خودکار عندالمطالبه حساب میشه؟ پاسخ دقیقاً بله نیست! معمولاً توی عرف و رویه قضایی، اگه تاریخ سررسید توی سفته خالی باشه، اینطور تفسیر میشه که اون سفته «به رؤیت» صادر شده. یعنی باید سفته رو به صادرکننده نشون بدید تا اون بعد از دیدن سفته، یک مهلت قانونی برای پرداخت داشته باشه (که معمولاً یک سال از تاریخ رؤیت در نظر گرفته میشه).
اما اگه می خواهید واقعاً سفته شما عندالمطالبه باشه، حتماً و حتماً باید عبارت عندالمطالبه رو توی بخش سررسید قید کنید. اینجوری دیگه هیچ ابهامی باقی نمی مونه و همه می دونن که این سفته، از همین نوعیه که هر وقت پولش خواسته بشه، باید پرداخت بشه.
چگونه یک سفته عندالمطالبه را درست صادر کنیم؟
پر کردن سفته، مخصوصاً سفته عندالمطالبه، قلق های خاص خودش رو داره. یه اشتباه کوچیک می تونه از سند شما یک کاغذ با ارزش کم یا حتی بی ارزش بسازه. پس با دقت این بخش رو بخونید:
- قید عبارت عندالمطالبه: مهمترین نکته برای سفته عندالمطالبه اینه که توی قسمت «تاریخ پرداخت» سفته، به جای یه تاریخ مشخص، حتماً و با خط خوانا بنویسید: عندالمطالبه یا به محض مطالبه. این کار، هویت سفته شما رو مشخص می کنه.
- مبلغ به عدد و حروف: مبلغ سفته رو هم به عدد و هم به حروف، دقیق و بدون هیچ خط خوردگی بنویسید. حواستون باشه که عدد و حروف کاملاً با هم تطابق داشته باشن.
- نام گیرنده وجه: اگه سفته رو برای شخص خاصی صادر می کنید، اسم و فامیل دقیقش رو بنویسید. اگه می خواهید «در وجه حامل» باشه، یعنی هر کی سفته رو داشته باشه بتونه پولش رو بگیره، حتماً عبارت «در وجه حامل» رو قید کنید.
- تاریخ صدور: تاریخ دقیق روزی که سفته صادر میشه رو بنویسید. این تاریخ با «تاریخ پرداخت» متفاوته.
- امضا یا مهر صادرکننده: این بخش باید حتماً توسط صادرکننده امضا یا مهر بشه. بدون امضا، سفته هیچ اعتباری نداره.
- تمبر مالیاتی: موقع خرید سفته، خودش تمبر مالیاتی داره. حواستون باشه که این تمبر خدشه دار نشده باشه یا کنده نشده باشه. ارزش تمبر باید با مبلغ سفته متناسب باشه.
- عدم خدشه دار شدن: سعی کنید سفته رو بدون خط خوردگی و با یک خودکار بنویسید. هرگونه خط خوردگی یا دستکاری می تونه اعتبار سفته رو زیر سوال ببره. اگه اشتباهی شد، بهتره یه سفته دیگه بگیرید.
- نحوه نگهداری: بعد از صدور، سفته یک سند با ارزشه. اونو توی جای امنی نگهداری کنید تا گم نشه یا آسیب نبینه.
گام به گام تا مطالبه وجه سفته عندالمطالبه
خب، سفته عندالمطالبه رو داریم و حالا می خوایم پولش رو بگیریم. اینجاست که مسیر کمی حقوقی میشه و باید طبق قانون جلو رفت تا هم حقمون رو بگیریم و هم دردسر جدیدی درست نکنیم. فرآیند مطالبه وجه سفته عندالمطالبه چندتا مرحله مهم داره که باید با دقت انجامشون بدیم:
مرحله اول: مطالبه رسمی با اظهارنامه (چرا اینقدر مهم است؟)
اولین و شاید مهمترین قدم برای مطالبه وجه سفته عندالمطالبه، ارسال یک اظهارنامه رسمی به صادرکننده سفته است. شاید فکر کنید خب زنگ می زنم یا پیام میدم پولم رو می خوام، چرا باید اظهارنامه بفرستم؟ اینجا جواب سوال شماست:
- آگاهی قانونی: طبق نظر مشورتی دیوان عالی کشور و ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی، مطالبه وجه سفته عندالمطالبه زمانی محقق میشه که صادرکننده به صورت قانونی از نیت دارنده برای مطالبه آگاه بشه. این آگاهی، فقط و فقط با ابلاغ یک اظهارنامه رسمی اتفاق میفته.
- شروع مهلت های قانونی: از زمانی که اظهارنامه به صادرکننده ابلاغ میشه، مهلت های قانونی مهمی مثل مهلت واخواست (که در ادامه توضیح میدم) شروع میشه. بدون اظهارنامه، این مهلت ها معلوم نیست از کی شروع شده اند و ممکنه حقتون ضایع بشه.
چطور اظهارنامه بفرستیم؟
امروزه ارسال اظهارنامه از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام میشه. شما باید به این دفاتر مراجعه کنید و با ارائه اطلاعات سفته (مبلغ، نام صادرکننده و خودتون، تاریخ صدور و…) و اصل سفته، درخواست ارسال اظهارنامه بدید. توی اظهارنامه باید به صراحت اعلام کنید که مبلغ فلان سفته به شماره فلان رو از صادرکننده مطالبه می کنید.
مرحله دوم: واخواست سفته (پروتست)، برگ برنده شما
اگه بعد از ابلاغ اظهارنامه، صادرکننده سفته وجه رو پرداخت نکرد، حالا نوبت به واخواست یا پروتست سفته می رسه. واخواست در واقع یک اعتراض رسمی و قانونی به عدم پرداخت سفته است که به وسیله دادگستری (باز هم از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی) انجام میشه.
چرا واخواست انقدر مهمه؟
واخواست مثل یک برگ برنده برای شماست و کمک می کنه مزایای تجاری سفته از دست نره. اگه سفته رو واخواست نکنید، سفته شما از یک سند تجاری معتبر به یک «سند عادی» تبدیل میشه و خیلی از امتیازات مهم رو از دست میدید. مثلاً:
- حق رجوع به ظهرنویسان و ضامنین: اگه سفته شما پشت نویسی شده یا ضامن داره، با واخواست می تونید از همه اون ها (صادرکننده، ظهرنویسان، ضامنین) به صورت تضامنی مطالبه پول کنید. اگه واخواست نکنید، این حق رو از دست میدید و فقط می تونید از صادرکننده شکایت کنید.
- تأمین خواسته بدون تودیع خسارت احتمالی: این مزیت خیلی مهمه! اگه سفته واخواست شده باشه، می تونید از دادگاه بخواهید که قبل از صدور حکم نهایی، اموال صادرکننده رو توقیف کنه تا نتونه اون ها رو پنهان یا منتقل کنه. این کار رو بدون اینکه نیاز باشه شما پول یا وثیقه ای برای خسارت احتمالی بگذارید، انجام میده.
- مطالبه خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ واخواست: اگه سفته واخواست شده باشه، سود دیرکرد پول شما (خسارت تأخیر تأدیه) از تاریخ واخواست محاسبه میشه، نه از تاریخ اقامه دعوا در دادگاه. این یعنی پول بیشتری به شما تعلق می گیره.
مهلت قانونی واخواست سفته عندالمطالبه:
شما فقط ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ اظهارنامه رسمی مطالبه به صادرکننده، فرصت دارید که سفته رو واخواست کنید. اگه این مهلت رو از دست بدید، متاسفانه مزایای تجاری سفته رو از دست میدید و سفته شما تبدیل به یک سند عادی میشه. پس به محض ابلاغ اظهارنامه، حواستون به این مهلت ۱۰ روزه باشه.
اگر سفته پرداخت نشد، چه کنیم؟ پیگیری حقوقی و اجرا
خب، فرض کنیم تمام مراحل اظهارنامه و واخواست رو به درستی انجام دادیم، اما باز هم صادرکننده سفته وجه رو پرداخت نکرده. اینجا دیگه راهی جز پیگیری حقوقی و مراجعه به دادگاه باقی نمی مونه. این مرحله هم مثل بقیه مراحل، قواعد و ریزه کاری های خاص خودش رو داره.
اجرای سفته، فقط از مسیر دادگاه!
همونطور که بالاتر اشاره کردیم، یکی از تفاوت های مهم سفته با چک اینه که سفته رو نمیشه از طریق اداره ثبت اسناد و املاک به اجرا گذاشت. برای چک بلامحل، میشه از طریق اداره ثبت هم درخواست صدور اجراییه داد و سریع تر اموال رو توقیف کرد. اما برای سفته عندالمطالبه، شما حتماً باید به مراجع قضایی (دادگاه) مراجعه کنید و دادخواست مطالبه وجه بدید. این یعنی پروسه کمی طولانی تر و پیچیده تر میشه.
اقامه دعوا در دادگاه: از دادخواست تا حکم
حالا که باید به دادگاه مراجعه کنید، باید بدونید که این مرحله هم مهلت خاص خودش رو داره:
- مهلت قانونی برای طرح دعوا: اگه سفته رو واخواست کرده باشید، یک سال از تاریخ واخواست فرصت دارید که دادخواست مطالبه وجه رو در دادگاه مطرح کنید. اگه این مهلت رو هم از دست بدید، حق رجوع به ظهرنویسان و ضامنین رو از دست میدید و فقط می تونید از صادرکننده مطالبه پول کنید (البته به عنوان یک سند عادی).
- مدارک لازم: برای طرح دعوا به این مدارک نیاز دارید:
- اصل سفته
- کپی برابر اصل شده اظهارنامه ابلاغ شده به صادرکننده
- کپی برابر اصل شده واخواست نامه (اگه واخواست انجام دادید)
- کارت ملی
- نحوه ثبت دادخواست: مثل ارسال اظهارنامه، دادخواست مطالبه وجه سفته رو هم باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت کنید. اونجا فرم های لازم رو پر می کنید و مدارک رو ضمیمه می کنید.
- دادگاه صالح: بسته به مبلغ سفته، دادگاه صالح برای رسیدگی فرق می کنه:
- برای مبالغ زیر ۱۰۰ میلیون تومان (طبق قوانین جدید)، دادگاه صلح صلاحیت رسیدگی داره. البته در شهرهایی که دادگاه صلح تشکیل نشده، ممکنه شورای حل اختلاف همچنان صلاحیت داشته باشه.
- برای مبالغ بالای ۱۰۰ میلیون تومان، باید به دادگاه عمومی حقوقی مراجعه کنید.
مزایای شگفت انگیز سفته واخواست شده
همونطور که قبلاً گفتیم، واخواست سفته کلی مزیت داره که اگه انجامش بدید، توی دادگاه دستتون حسابی پره:
- تأمین خواسته بدون تودیع خسارت احتمالی: این مزیت رو که یادتونه؟ با سفته واخواست شده، دادگاه می تونه سریعاً اموال بدهکار رو توقیف کنه تا نتونه فرار بده. این کار بدون اینکه شما نیاز به گذاشتن وثیقه داشته باشید، انجام میشه. این یک ابزار بسیار قوی برای دارنده سفته است.
- مطالبه خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ واخواست: اگه صادرکننده دیرتر از موعد پرداخت کنه، شما می تونید علاوه بر اصل پول، خسارت دیرکرد (سود بانکی) رو هم مطالبه کنید. مهم اینه که این خسارت از تاریخ واخواست محاسبه میشه، نه از تاریخ ثبت دادخواست. این یعنی ممکنه مبلغ قابل توجهی به اصل بدهی اضافه بشه.
مسئولیت تضامنی: چه کسی باید پول را پس بدهد؟
یکی دیگه از قدرت های سفته (البته اگه واخواست شده باشه و در مهلت های قانونی طرح دعوا کرده باشید) موضوع مسئولیت تضامنی هست. یعنی چی؟ یعنی اگه سفته چندتا ظهرنویس (کسانی که پشت سفته رو امضا کردن و اون رو منتقل کردن) یا ضامن داشته باشه، شما می تونید هر کدوم از اون ها رو که خواستید (یا همه اون ها رو با هم) به دادگاه بکشونید و مطالبه پول کنید. نیازی نیست حتماً اول سراغ صادرکننده برید و بعد سراغ بقیه.
اما حواستون باشه که این حق همیشگی نیست! برای اینکه بتونید از ظهرنویسان و ضامنین مطالبه پول کنید، باید حتماً:
- سفته رو به موقع واخواست کرده باشید (۱۰ روز از ابلاغ اظهارنامه).
- در مهلت یک سال از تاریخ واخواست، دادخواست رو به دادگاه داده باشید.
اگه این مهلت ها رو از دست بدید، دیگه نمی تونید از ظهرنویسان و ضامنین چیزی بخواهید و فقط صادرکننده سفته در مقابل شما مسئول خواهد بود.
نکات حقوقی طلایی درباره سفته عندالمطالبه که باید بدانید
تا اینجا فهمیدیم سفته عندالمطالبه یعنی چی و چطور میشه اون رو مطالبه کرد. اما سفته توی زندگی روزمره ما کاربردهای دیگه و نکات مهم حقوقی دیگه ای هم داره که دونستنشون حسابی به کارتون میاد.
سفته عندالمطالبه به عنوان ضمانت: کاربردها و احتیاط ها
شاید یکی از رایج ترین کاربردهای سفته عندالمطالبه، استفاده ازش به عنوان سند ضمانت باشه. مثلاً توی قراردادهای کار، خیلی از کارفرماها از کارگرها سفته ضمانت حسن انجام کار یا ضمانت تخلیه می گیرن. یا توی قراردادهای پیمانکاری، پیمانکار برای اطمینان از انجام تعهداتش، سفته ضمانت میده.
اگه شما قراره سفته ای رو به عنوان ضمانت بدید یا بگیرید، حتماً این نکات رو رعایت کنید:
- مشخص کردن هدف ضمانت: اگه سفته رو به عنوان ضمانت می دید، حتماً توی سفته یا توی یک قرارداد جداگانه (که بهتره روی سفته هم به اون قرارداد اشاره بشه) بنویسید که این سفته «بابت ضمانت حسن انجام کار در قرارداد مورخ فلان» یا «بابت ضمانت تخلیه ملک» صادر شده. این کار جلوی سوءاستفاده های احتمالی رو می گیره.
- عدم قید تاریخ سررسید: اگه سفته ضمانت عندالمطالبه باشه، باید عبارت «عندالمطالبه» رو قید کنید.
- گرفتن کپی و رسید: حتماً از سفته ای که میدید یا می گیرید کپی بگیرید و اگه سفته رو میدید، یک رسید از گیرنده سفته دریافت کنید که توش قید شده باشه این سفته بابت چی داده شده.
اگر سفته عندالمطالبه تان گم شد، چاره چیست؟
گم شدن سفته، مخصوصاً اگه مبلغش زیاد باشه، می تونه حسابی نگران کننده باشه. اما نگران نباشید، راه حل داره:
- اعلام مفقودی: شما باید بلافاصله به دادسرا مراجعه کنید و مفقود شدن سفته رو اعلام کنید و مشخصات دقیق سفته رو (شماره سریال، مبلغ، نام صادرکننده و…) بگید. این کار باعث میشه اگه کسی سفته شما رو پیدا کرد و خواست ازش سوءاستفاده کنه، شما بتونید اثبات کنید که اون سفته مفقودی بوده.
- درخواست صدور المثنی: بعد از اعلام مفقودی، می تونید از صادرکننده سفته بخواهید که یک سفته جدید (المثنی) با همون شرایط صادر کنه. اگه صادرکننده همکاری نکرد، می تونید از طریق دادگاه اقدام کنید.
مرور زمان سفته عندالمطالبه: وقت کشی ممنوع!
مثل خیلی از مسائل حقوقی دیگه، سفته هم یه چیزی به اسم «مرور زمان» داره. یعنی چی؟ یعنی اگه بعد از یه مدت طولانی برای مطالبه سفته اقدامی نکنید، ممکنه دیگه نتونید از مزایای تجاری اون استفاده کنید. مهلت های مرور زمان برای سفته (به شرط واخواست شدن) به شرح زیره:
- یک سال: برای اقامه دعوا علیه ظهرنویسان و ضامنین، باید در مدت یک سال از تاریخ واخواست اقدام کنید.
- پنج سال: اگه سفته واخواست نشده باشه یا از مهلت یک ساله برای رجوع به ظهرنویسان گذشته باشه، باز هم تا پنج سال می تونید علیه صادرکننده سفته دعوا کنید، اما سفته شما دیگه سند تجاری نیست و به عنوان یک سند عادی محسوب میشه.
پس تعلل نکنید! هر چه زودتر برای مطالبه و پیگیری سفته عندالمطالبه اقدام کنید، شانس بیشتری برای رسیدن به حقتون دارید.
سفته از سند تجاری به سند عادی: چه زمانی اتفاق می افتد؟
همونطور که چند بار اشاره کردیم، سفته می تونه قدرت خودش رو به عنوان یک سند تجاری از دست بده و تبدیل به یک «سند عادی» بشه. اما چه موقع این اتفاق میفته؟
- عدم تکمیل ارکان ضروری: اگه سفته یکی از موارد اصلی مثل امضا، مبلغ، نام گیرنده یا تاریخ صدور رو نداشته باشه، از اول هم ممکنه به عنوان سند تجاری محسوب نشه.
- عدم واخواست به موقع: این مهم ترین دلیل از دست رفتن مزایای تجاری سفته است. اگه در مهلت ۱۰ روزه از تاریخ ابلاغ اظهارنامه، سفته واخواست نشه، دیگه به عنوان یک سند تجاری کامل شناخته نمیشه.
- انقضای مهلت های قانونی: از دست دادن مهلت یک ساله برای طرح دعوا علیه ظهرنویسان و ضامنین، یا مهلت پنج ساله برای طرح دعوا علیه صادرکننده (به عنوان سند عادی) باعث میشه که سفته ارزش حقوقی خودش رو کم و کمتر کنه.
وقتی سفته ای تبدیل به سند عادی میشه، یعنی دیگه اون مزایای خاص اسناد تجاری رو نداره (مثل تأمین خواسته بدون وثیقه یا مسئولیت تضامنی ظهرنویسان) و پیگیریش مثل یه رسید یا یه تعهدنامه معمولی میشه.
سوالات متداول درباره سفته عندالمطالبه
سفته عندالمطالبه چه تفاوتی با سفته عادی دارد؟
سفته عندالمطالبه یک نوع خاص از سفته های تجاری است که تاریخ سررسید مشخصی ندارد و باید به محض درخواست دارنده پرداخت شود. منظور از سفته عادی معمولاً سفته ای است که تاریخ سررسید دارد یا به دلایلی (مثلاً عدم واخواست به موقع) مزایای تجاری خود را از دست داده و به یک سند تعهدآور معمولی تبدیل شده است. سفته عادی اغلب به معنای سفته ای است که دیگر از مزایای خاص سند تجاری برخوردار نیست.
آیا برای سفته عندالمطالبه هم باید تاریخ سررسید زد؟
خیر، برای سفته عندالمطالبه، به جای قید تاریخ سررسید مشخص، باید عبارت «عندالمطالبه» یا «به محض مطالبه» را در قسمت مربوط به سررسید سفته درج کنید. در غیر این صورت، اگر هیچ تاریخی قید نشود، ممکن است سفته به رؤیت تلقی شود که با عندالمطالبه متفاوت است.
اگر سفته عندالمطالبه را واخواست نکنیم چه اتفاقی می افتد؟
اگر سفته عندالمطالبه را در مهلت ۱۰ روزه پس از ابلاغ اظهارنامه رسمی مطالبه، واخواست نکنید، سفته شما تبدیل به یک سند عادی می شود و مزایای تجاری مهمی مثل حق رجوع به ظهرنویسان و ضامنین، امکان درخواست تأمین خواسته بدون تودیع خسارت احتمالی و مطالبه خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ واخواست را از دست خواهید داد.
آیا عدم پرداخت سفته عندالمطالبه منجر به زندان می شود؟
خیر. عدم پرداخت سفته عندالمطالبه (مثل سایر انواع سفته) فقط جنبه حقوقی دارد و به هیچ عنوان منجر به مجازات زندان برای صادرکننده نمی شود. صادرکننده فقط مکلف به پرداخت وجه سفته و خسارت های قانونی مرتبط (مانند خسارت تأخیر تأدیه) است.
هزینه مطالبه سفته عندالمطالبه چقدر است؟
هزینه های مطالبه سفته شامل چند بخش است: هزینه خرید سفته و تمبر مالیاتی آن، هزینه تنظیم و ارسال اظهارنامه رسمی، هزینه واخواست (پروتست) سفته (که معمولاً مبلغ کمی است)، و در صورت نیاز به پیگیری قضایی، شامل هزینه دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت داشتن وکیل) خواهد بود. این هزینه ها متغیر هستند و به مبلغ سفته و پیچیدگی پرونده بستگی دارند.
چند نمونه واقعی از کاربرد سفته عندالمطالبه در زندگی روزمره؟
- ضمانت حسن انجام کار: کارفرمایان برای اطمینان از تعهد و حسن انجام کار کارمندان، سفته عندالمطالبه به عنوان ضمانت دریافت می کنند.
- ضمانت تخلیه ملک: صاحب خانه ها برای تضمین تخلیه به موقع ملک، از مستأجر سفته عندالمطالبه می گیرند.
- تضمین بازپرداخت وام های دوستانه: افراد برای قرض دادن پول به دوستان یا آشنایان، سفته عندالمطالبه دریافت می کنند تا در صورت نیاز بتوانند پول خود را مطالبه کنند.
- ضمانت تعهدات در قراردادها: در قراردادهای مختلف (مثل خرید و فروش کالا، ارائه خدمات) برای تضمین اجرای تعهدات یکی از طرفین، سفته عندالمطالبه رد و بدل می شود.
آیا می توان مبلغ سفته را بعداً روی آن نوشت؟
نوشتن مبلغ سفته بعداً (بعد از امضای صادرکننده) بسیار ریسکی است و می تواند منجر به سوءاستفاده شود. طبق قانون تجارت، سفته باید دارای مبلغ معین باشد. اگر مبلغ سفته به صورت سفید امضا شده باشد، دارنده می تواند هر مبلغی را در آن قید کند که این موضوع می تواند برای صادرکننده بسیار خطرناک باشد. بهتر است همیشه سفته را با مبلغ کامل و مشخص پر کنید.
حرف آخر: آگاهی، کلید استفاده صحیح از سفته عندالمطالبه
در این مقاله سعی کردیم با هم یک سفر کامل به دنیای سفته عندالمطالبه داشته باشیم و ببینیم سفته عندالمطالبه یعنی چی و چطور باید باهاش رفتار کنیم. از تعریف ساده اش گرفته تا نحوه صحیح صدور، مراحل مطالبه و پیگیری حقوقی اون. دیدیم که این سند تجاری، با تمام سادگیش، ریزه کاری های حقوقی زیادی داره که اگه حواسمون بهشون نباشه، می تونه حسابی دردسرساز بشه.
یادتون باشه که توی هر معامله ای که پای سفته به میون میاد، چه شما صادرکننده اید و چه دارنده، آگاهی کامل از حقوق و تکالیفتون، مهمترین سپر دفاعی شماست. استفاده صحیح و قانونی از سفته، می تونه خیلی از اختلافات رو از ریشه بخشکونه و به حفظ آرامش و اطمینان در مراودات مالی کمک کنه. پس قبل از هر اقدامی، همیشه تحقیق کنید و اگه ابهامی داشتید، حتماً با یک مشاور حقوقی یا وکیل متخصص مشورت کنید. اینجوری با خیال راحت تری گام برمی دارید و از ضررهای احتمالی جلوگیری می کنید.