رفع تصرف عدوانی یا زوروارانه یک بمعنای به زور گرفتنِ یک زمین یا ملک از مالکِ آن یا از کسی است که بر اساسِ یک قرارداد دارای حق نسبت به آن ملک میباشد (مستأجر). اگر فردی مدعی غیرقانونی بودنِ رابطهٔ تصرف باشد، باید با توسل به قانون و با اقامهٔ دعوی، این رابطه را برهم زده و متجاوز را باز دارد والا خود متجاوز محسوب خواهد شد. جهت مشاوره با وکیل در بندر عباس کلیک کنید.
در بُعدِ حقوقی باید توجه داشت که مدت زمان تصرف سابق خواهان باید به اندازهای باشد که او عرفاً متصرف شناخته شود و این مدت بنا بر نظر قاضی و عرف میتواند متفاوت باشد. مطابق ماده ۶۹۰، تصرف عدوانی و مزاحمت یا ممانعت در حق نسبت به املاک متعلق به دولت یا اشخاص حقیقی یا حقوقی صرفاً با شکایت مالک قابل تعقیب کیفری است. قبل از تصرّف عدوانی،تجاوز عدوانی است. امکان دارد کسی سالها مورد زاغ زنی یا فاز بینی و حتّی استفاده از ابزار جاسوس باشد تا مطمئن شوند در صورت تصرّف امکان آف اداء حقوق ندارد و بعد بهصورت سازمان یافته مورد واقع شود. تصرّف زندگی هم هست که ازلحاظ قانون مجازات اسلامی ترور محسوب می شود.
معنای اصطلاحی تصرف
تصرف که از آن به ید ( دست )تعبیر میشود عبارت است:
از سلطه و اقتداری که شخص به طور مستقیم یا به واسطه غیر، بر مالی دارد.
رفع تصرف عدوانی با رویکرد حقوقی
مادهٔ ۱۵۸ قانون آئین دادرسی مدنی دادگاههای عمومی و انقلاب دعوای تصرف عدوانی را چنین تعریف میکند: «دعوای تصرف عدوانی عبارت است از ادعای متصرف سابق مبنی بر اینکه دیگری بدون رضایت او مال غیرمنقول را از تصرف وی خارج کرده و اعادهٔ تصرف خود را نسبت به آن مال درخواست مینماید.»
به نقل از وکیل کیفری بندرعباس؛ این تعریف فقط شامل اموال غیرمنقول است؛ پس اگر کسی به صورت عدوانی اتومبیل یا تلفن همراه یا مال منقول دیگری را از تصرف او خارج سازد، تعریف فوق این موارد را شامل نخواهد شد. اگر مال با رضایت متصرف سابق از تصرف او خارج شده باشد و به تصرف دیگری درآید سپس متصرف سابق از رضایت خویش پشیمان شده و عدول نماید، عنوان تصرف عدوانی بر فعل متصرف لاحق صادق نخواهد بود.
در دعوای تصرف عدوانی شخصی که ادعا دارد مال از ید او خارج شده نیازی ندارد به مالکیت خود استناد کند بلکه کافی است تصرف سابق خود بر مال را به اثبات برساند.به طور کلی سه معیار در دعوای تصرف عدوانی مطرح است: 1-اثبات سابقه تصرف خواهان 2-اثبات لحوق تصرف خوانده (تصرفات بعدی خوانده) 3-اثبات عدوانی بودن تصرف(اینکه مال بدون اجازه متصرف سابق به تصرف دیگری درآمده است)
کسی که در دعوای تصرف عدوانی شکست می خورد می تواند پس از آن دعوای مالکیت مطرح کند اما عکس این قضیه ممکن نیست.
گنگی قانون در دادگاههای ایران
در بعد حقوقی در سال ۱۳۷۸ قانونگذار در قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی مواد نسبتاً زیادی را به این بحث اختصاص داد و بدین ترتیب، رویهاش روشنتر و بهتر از بعد کیفری مسئله شد و اکنون مسائل مبهم و مورد اختلاف در این بعد کمتر دیده میشود.
امتیازات دعوای تصرف عدوانی
- نیازی به ارائه دلیل مالکیت(مانند سند رسمی) از طرف خواهان نیست.
- دعاوی تصرف عدوانی خارج از نوبت رسیدگی می شوند.
- برای صدور دستور موقت نیازی به اخذ تامین از خواهان برای خسارات احتمالی نیست.
- هزینه دادرسی دعوای تصرف عدوانی به دلیل غیر مالی بودن آن مقطوع و ارزان است.
دعوای رفع تصرف عدوانی و نحوه رسیدگی به آن
در دعوای تصرف عدوانی دادگاه وارد دلایل مالکیت نمی شود و تنها به این امر رسیدگی می کند که خواهان قبلا متصرف بوده و خوانده ملک را از تصرف او خارج کرده است و این تصرف ،عدوانی بوده است .در صورت احراز این امور خوانده را محکوم به رفع تصرف عدوانی می نماید البته لازم به ذکر می باشد که چنانچه خواهان در دعوای تصرف عدوانی شکست بخورد میتواند، نسبت به طرح دعوای مالکیت اقدام نماید.
تصرف عدوانی با گسترش شهرها ها و روستا ها و به وجود امدن مشکلات ملکی از طریق دعوای تصرف عدوانی قابل پیگیری است.
تصرف عدوانی به معنی تصاحب و مالکیت به زور زمین یا مالک کسی که بر اساسِ یک قرارداد دارای حق نسبت به ان میباشد.
اگر شخص ادعایی در خصوص تصرف داشته باشد، باید با توسل به قانون و با اقامهٔ دعوای تصرف حق خود را بگیرد.
تصرف عدوانی در دو بخش قابل پیگیری می باشد:
1- دعوای تصرف عدوانی حقوقی
2-دعوای تصرف عدوانی کیفری
دعوای تصرف عدوانی حقوقی:
که باید زمان تصرف یا مستندات موکل بر اسا س عرف جامعه او به عنوان متصرف شناخته شود.
این مدت تصرف بسته به نظر قاضی و عرف منطقه متفات باشد.
دعوای تصرف عدوانی کیفری
تصرف عدوانی و مزاحمت یا نسبت به املاک متعلق به اشخاص صرفاً با شکایت مالک قابل تعقیب کیفری است.
قبل از تصرّف عدوانی،تجاوز عدوانی است.
تصرف عدوانی در قانون چیست؟
یعنی هیچ کس حق ندارد ملک که صاحب دیگری دارد و اختیار دیگری است به صورت زور و ستم تصاحب و تصرف نماید.در قانون مدنی کشور مشخص نشده که تصرف فرد باید به صورت مستقیم باشد یا با واسطه، ولی این نکته در آیین دادرسی مدنی مصوب ۱۳۱۸ تفسیر شده بود و مادهی ۷۴۵ آن قانون مقرر میداشت. تصرف عدوانی یعنی مستقیم باشد یا به واسطه مانند تصرف قیم و وکیل ومباشر از طرفی حقوقی زا که افراد در ملک یا مال دیگری دارند باید همه به آن حقوق احترام قائل شوند مانند حق ارتفاق که مورد حمایت قرار گرفته است و اگر احیاناً حقوق این افراد ذیحق مورد ممانعت یا مزاحمت قرار گیرد.
دعوای تصرف
دعوای تصرف عدوانی عبارتند ازدعوای صاحب یا تصرف کننده سابق مبنی بر دیگری بدون رضایت او ملک او را تصرف وی خارج کرده و درخواست بازگرداندن تصرف خود را دارد. این تعریف فقط شامل اموال غیرمنقول است. اگر کسی به صورت عدوانی اتومبیل یا تلفن همراه را از تصرف او شخصی خارج سازد، تعریف فوق این موارد را شامل نخواهد شد.
دعوای تصرف عدوانی حقوقی:
نکته بسیار مهم که در دعاوی حقوقی این است که مالک قبلی و شخصی که دعوا را مطرح کرده،
نیازی ندارد مالکیت خود را ثابت کند.
باید با اثبات تصرف قبلی در ملک میتواند اقدام به طرح دعوای تصرف عدوانی کند.
مدت زمان تصرف مالک باید انــدازهای بـاشـد کـه او در عرف مـتصرف شناخته شود .
تکته مهم این است که اگر شخص تصرف کنند،
مالک باشد و برای حق خود اقدام به تصرف عدوانی ملک کرده باشد،
قانون این اجازه را به متصرف ملک داده است.
یکی از ویژگیهای مهم دعوای رفع تصرف عدوانی اجرای سریع توسط دادگاه است.
بر اساس قانون تجدیدنظر خواهی مانع اجرای حکم نیست.
رای دادگاه مبنی بر رفع تصرف فوری اجرا شده و دادگاه میتواند حکم به رفع آثار ناشی از تصرف عدوانی بدهد.
تصرف عدوانی مال منقول غیر «مزاحمت حق» و ممانعت حق «را مستحق مجازات دانسته است».
دعوای تصرف عدوانی کیفری
بر خلاف دعوای تصرف عدوانی حقوقی در دعوای تصرف عدوانی کیفری میبایست مالکیت اثبات شود البته ابن اثبات در رویه با اختلاف نظر قضات مواجه است یعنی برخی معتقد هستند صرفا با یک سند عادی مبایعه نامه مالکیت ثابت میشود ولی برخی نیاز به سند رسمی می دانند و به نظر نظریه اول ارجحتر است.
تفاوت تصرف عدوانی و خلعیت در چیست؟
در عمل هر دو به یک معنی و در یک معقوله بکار میروند اما اگر سند رسمی داشته باشیم
هر دو دعوا را میتونیم دادخواست بدهیم ولی سند نداشته باشیم صرفا تصرف عدوانی شکایت کنید.
برای مشاوره رایگان با وکیل متخصص تصرف عدوانی با .
مرور زمان در جرم تصرف عدوانی چیست؟ در اینجا چند رای و مثال برای این موضوع مطرح میکنیم:
بزه تصرف عدوانی جرم مستمر بوده و مشمول مرور زمان نمیشود.
رای بدویدر خصوص اتهام آقایان 1- م.، 2- الف. با وکالت آقای …، دایر به مشارکت در تصرف عدوانی (مسقف نمودن نورگیر واحد مربوطه).
با عنایت به محتویات پرونده و تحقیقات معموله و انکار و تکذیب شدید متهمین و وکیل ایشان در کلیه مراحل تحقیق نظر به اینکه علیفرض صحت ادعای شاکی به موجب نظریه کارشناسی که مصون از اعتراض مؤثر باقیمانده و با اوضاعواحوال محقق و معلوم قضیه مطابقت داشته (به شرح صفحات 132 و 133) و ضمن آن اعلام داشته مسقف نمودن نورگیر واحد طبقه اول حدود هفت سال گذشته اتفاق افتاده و سایر طبقات نیز پس از خرید واحد و رضایت همدیگر نسبت به مسقف نمودن سقف نورگیر خود اقدام نمودهاند.
موضوع مشمول مرور زمان تلقی گردیده و با توجه به قانون حاکم مستنداً به بند ب ماده 173 قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور کیفری و ماده 6 قانون مرقوم قرار موقوفی تعقیب متهمین را صادر و اعلام مینماید. رأی صادره حضوری محسوب و ظرف بیست روز پس از ابلاغ، قابل تجدیدنظرخواهی در محاکم محترم تجدیدنظر تهران است .
رئیس شعبه 1176 دادگاه عمومی جزایی تهرانرأی دادگاه
در خصوص اتهام آقایان 1- الف. 2- م. با وکالت … مبنی بر مشارکت در تصرف عدوانی مشاعات موضوع شکایت آقای … بهعنوان یکی از مالکین مجتمع؛ دادگاه با توجه به اینکه حسب محتویات پرونده و اظهارات شاکی جمیع ساکنین ازجمله شاکی بر تصرف مشاعات به شرح مندرج در پرونده توافق نموده بودند و پس از مدتی اختلاف در موضوع پارکینگ شاکی از رضایت خود عدول نموده است.
علیهذا دادگاه با توجه به این تصرف موضوع شکایت مسبوق به رضایت بوده است از صدق عنوان تصرف عدوانی خارج بوده و مستنداً به بند الف ماده 177 قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور کیفری رأی بر برائت ایشان صادر و اعلام میگردد. رأی صادره ظرف بیست روز پس از ابلاغ، قابل تجدیدنظرخواهی در محاکم تجدیدنظر استان تهران میباشد.
مطالب مرتبط : وکیل کم کردن ،
دادرس شعبه 1176 دادگاه عمومی جزایی تهران
رای دادگاه تجدید نظر
در خصوص تجدیدنظرخواهی آقای ح. نسبت به دادنامه شماره 9309972181600551 مورخ 30/06/93 صادره از شعبه 1176 دادگاه عمومی جزایی تهران که به موجب دادنامه معترضعنه متهمین 1- م 2- الف. با وکالت آقای … از اتهام تصرف عدوانی به لحاظ مشمول مرور زمان بودن قرار موقوفی تعقیب صادر؛ لهذا دادگاه با التفات به اینکه جرم تصرف عدوانی مستمر و مشمول نمیشود مضافاً اینکه متهمین موصوف در حال حاضر نیز متصرف در مکان مشاعی بوده، لهذا صرفنظر از صحت یا سقم موضوع لذا مستنداً به بند دو ماده 257 قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور کیفری ضمن نقض قرار صادره پرونده جهت رسیدگی ماهوی و صدور رأی مقتضی به حضور دادگاه محترم ارسال میگردد. رأی صادره قطعی است .
رئیس شعبه 20 دادگاه تجدیدنظر استان تهران ـ مستشار دادگاه
رأی دادگاه
در خصوص تجدیدنظرخواهی آقای ح. نسبت به دادنامه شماره 9309972181601646
صادره از شعبه 1176 دادگاه عمومی جزایی تهران که بهموجب دادنامه معترض حکم
برائت متهمین 1- م. 2- الف. از اتهام تصرف عدوانی صادر گردیده.
حال دادگاه با التفات به محتویات پرونده خاصه اظهارات تجدیدنظرخواه در مراحل تحقیق و دادرسی مبنی بر اینکه تصرف تجدیدنظرخواندگان بدواً با رضایت تجدیدنظرخواه بوده و ضمن توجه به لایحه تجدیدنظرخواهی نظر به اینکه بزه منتسبه حسب اوراق و مندرجات پرونده و دلایل منعکس در رأی محرز بوده و ایراد و اعتراض موجه و مؤثری که موجبات نقض و بیاعتباری دادنامه معترضعنه را ایجاب نماید ابراز و اقامه نشده و از حیث رعایت تشریفات قانونی و مبانی استنباط و توجه به مستندات فاقد اشکال میباشد. لذا ضمن رد اعتراض مشارالیه مستنداً به بند الف ماده 257 قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور کیفری دادنامه تجدیدنظرخواسته را عیناً تأیید و ابرام مینماید. رأی صادره قطعی است.
رئیس شعبه 20 دادگاه تجدیدنظر استان تهران ـ مستشار دادگاه/پژوهشگاه قوه قضاییه