در قلب ترکیه در نزدیکی شهر باستانی حاتوشا معبدی شگفت انگیز به نام یازلیکایا قرار دارد. این معبد که در زبان ترکی به معنای «سنگ حکاکی شده» است مجموعه ای بی نظیر از نقش برجسته های سنگی را در خود جای داده که قدمت آن ها به امپراتوری هیتی ها بازمی گردد. اما این نقوش تنها تصاویری تزئینی نیستند؛ بلکه پنجره ای به سوی باورها آیین ها و جهان بینی این تمدن باستانی هستند. سوالی که همواره ذهن باستان شناسان و علاقه مندان به تاریخ را به خود مشغول کرده این است که این نقش برجسته های یازلیکایا چگونه تفسیر می شوند؟ چه داستانی را روایت می کنند و چه اطلاعاتی درباره تمدن هیتی ها در اختیار ما قرار می دهند؟ در این محتوا به بررسی دقیق این نقوش و تلاش برای رمزگشایی از آن ها خواهیم پرداخت.

162738495012-5

معبد یازلیکایا | میراثی ماندگار از تمدن هیتی

معبد یازلیکایا واقع در نزدیکی شهر بوغازکاله در ترکیه یکی از مهم ترین و اسرارآمیزترین آثار به جا مانده از تمدن هیتی است. این معبد صخره ای که در دل تپه های کم ارتفاع پنهان شده مجموعه ای بی نظیر از نقش برجسته های خدایان الهه ها و موجودات افسانه ای را در خود جای داده است. یازلیکایا نه تنها یک مکان مذهبی مهم برای هیتی ها بوده بلکه نمادی از هنر قدرت و فرهنگ این تمدن باستانی نیز به شمار می رود.

تاریخچه و اهمیت باستانی معبد یازلیکایا

منطقه بوغازکاله که معبد یازلیکایا در آن واقع شده دارای تاریخی طولانی و پر فراز و نشیب است. این منطقه از دوران پارینه سنگی مسکونی بوده و در طول هزاره ها تمدن های مختلفی را به خود دیده است. اما اوج شکوفایی این منطقه به دوران هیتی ها بازمی گردد زمانی که شهر هاتوشا به عنوان پایتخت امپراتوری هیتی انتخاب شد و یازلیکایا به عنوان یک معبد مقدس در نزدیکی آن بنا گردید.

بیشتر بخوانید: ویژگی آژانس های گردشگری معتبر

شکل گیری شهر هاتوشا

در حدود ۱۹۰۰ سال پیش از میلاد شهر هاتوش توسط تمدن هاتی بنا نهاده شد. هاتی ها یکی از اقوام بومی آناتولی بودند که تاثیر بسزایی بر فرهنگ و تمدن های بعدی این منطقه داشتند. شهر هاتوش به دلیل موقعیت استراتژیک خود به سرعت به یک مرکز تجاری و فرهنگی مهم تبدیل شد.

هاتوشا مرکز امپراتوری هیتی

در قرن هفدهم پیش از میلاد هیتی ها از شمال به منطقه هاتوشا مهاجرت کردند. آن ها با غلبه بر مردم هاتی شهر را تصرف کرده و نام آن را به هاتوشا تغییر دادند. هاتوشا به عنوان پایتخت امپراتوری هیتی انتخاب شد و به مرکز سیاسی اقتصادی و مذهبی این تمدن تبدیل گردید.

بیشتر بخوانید: مونار هندوستان کجاست؟

تسلط هیتی ها

هاتوشا با داشتن کاخ ها معابد و استحکامات دفاعی نمادی از قدرت و ثروت امپراتوری هیتی بود. این شهر به عنوان مرکز اداری و نظامی امپراتوری نقش مهمی در گسترش و حفظ قدرت هیتی ها در منطقه ایفا کرد. هیتی ها با ایجاد سیستم های پیچیده اداری و نظامی توانستند امپراتوری خود را به یکی از قدرتمندترین امپراتوری های زمان خود تبدیل کنند.

ارتباطات فرهنگی و تجاری هیتی ها

امپراتوری هیتی دارای روابط گسترده ای با دیگر تمدن های بزرگ آن زمان از جمله مصر و بین النهرین بود. این ارتباطات منجر به تبادل کالا ایده ها و فنون مختلف شد. هیتی ها با پذیرش و تلفیق عناصر فرهنگی و مذهبی دیگر تمدن ها فرهنگ غنی و متنوعی را به وجود آوردند.

بیشتر بخوانید: ناسی کندار چه ویژگی منحصر به فردی دارد؟

افول امپراتوری هیتی

در حدود ۱۲۰۰ سال پیش از میلاد امپراتوری هیتی به دلایل نامعلومی دچار فروپاشی شد. نظریه های مختلفی درباره عوامل این فروپاشی وجود دارد از جمله تغییرات آب و هوایی ناآرامی های داخلی و حملات خارجی. با این حال میراث فرهنگی و هنری هیتی ها همچنان در منطقه باقی ماند و بر تمدن های بعدی تاثیر گذاشت.

ویژگی های معماری و هنری معبد یازلیکایا

معبد یازلیکایا با معماری منحصربه فرد و نقش برجسته های هنری خود یکی از برجسته ترین آثار تمدن هیتی است. این معبد صخره ای که در دل یک شکاف طبیعی ایجاد شده شامل دو محوطه اصلی است که با نقش برجسته های خدایان و الهه ها تزئین شده اند. معماری و هنر یازلیکایا نشان دهنده تلفیقی از عناصر بومی آناتولی و تاثیرات فرهنگی دیگر تمدن های منطقه است.

ساختار معماری معبد

معبد یازلیکایا از دو محوطه اصلی تشکیل شده است که به صورت طبیعی در دل صخره ها ایجاد شده اند. این محوطه ها به گونه ای طراحی شده اند که فضایی مقدس و رازآلود را به وجود آورند. محوطه بزرگ تر که به عنوان مرکز اصلی عبادت شناخته می شود دارای دو ردیف از نقش برجسته های خدایان و الهه ها است که به سوی دیوار انتهایی پیش می روند. محوطه کوچک تر نیز دارای نقوش خاص خود است که به نظر می رسد به مراسم تدفین و آیین های مربوط به جهان پس از مرگ ارتباط داشته باشند.

نقش برجسته های دیواری

دیوارهای معبد یازلیکایا با نقش برجسته هایی زیبا و دقیق از خدایان و الهه های هیتی تزئین شده اند. این نقش برجسته ها نه تنها از نظر هنری ارزشمند هستند بلکه اطلاعات مهمی درباره باورها و آیین های مذهبی هیتی ها در اختیار ما قرار می دهند. هر یک از این نقوش دارای ویژگی ها و نمادهای خاص خود هستند که به شناسایی و تفسیر آن ها کمک می کنند.

توصیف هنری خدایان و الهه ها

نقش برجسته های یازلیکایا خدایان و الهه های هیتی را با جزئیات دقیقی به تصویر می کشند. الهه ها معمولاً با لباس های بلند و فاخر موهای بافته و زیورآلات نشان داده شده اند که نشان دهنده مقام و منزلت بالای آن ها در جامعه هیتی است. خدایان نیز با دامن های کوتاه چکمه های نوک تیز و کلاه های نوک دار به تصویر کشیده شده اند که نمادی از قدرت و جنگاوری آن هاست. تعداد شاخ های روی کلاه های خدایان نیز نشان دهنده رتبه و مقام آن ها در سلسله مراتب الهی است.

تأثیر فرهنگ هوریانی بر معبد یازلیکایا

بسیاری از خدایانی که در معبد یازلیکایا به تصویر کشیده شده اند نام هایی هوریانی دارند. این موضوع نشان دهنده تأثیر عمیق فرهنگ هوریانی بر هیتی ها در دوره های مختلف تاریخی است. هوریانی ها که در جنوب شرقی هیتی ها زندگی می کردند تأثیر زیادی بر فرهنگ هنر و مذهب هیتی ها داشتند و این تأثیر در نقش برجسته های یازلیکایا به وضوح دیده می شود.

نقش آیینی و مراسم معبد یازلیکایا

معبد یازلیکایا نه تنها یک مکان مذهبی برای پرستش خدایان بود بلکه نقش مهمی در برگزاری آیین ها و مراسم مختلف نیز ایفا می کرد. این معبد به عنوان مکانی مقدس برای انجام مراسم ازدواج تدفین و دیگر آیین های مهم مذهبی مورد استفاده قرار می گرفت. نقش برجسته های یازلیکایا نیز ممکن است به عنوان بخشی از این مراسم و آیین ها مورد استفاده قرار می گرفته اند.

مذهب هیتی ها پرستش خدایان و الهه ها

هیتی ها دارای نظام مذهبی چندگانه ای بودند که شامل پرستش خدایان و الهه های متعددی می شد. خدایان اصلی هیتی ها عبارت بودند از تیشوب (خدای طوفان) هپات (الهه خورشید) و شاروما (الهه ماه). معابد متعددی برای این خدایان و الهه ها ساخته شده بود که نشان دهنده اهمیت دین در زندگی هیتی ها بود. آیین های مذهبی و جشن های مربوط به این خدایان نقش مهمی در تقویت وحدت اجتماعی و سیاسی هیتی ها ایفا می کرد.

تفسیر کیهانی نقش برجسته های یازلیکایا

برخی از محققان معتقدند که نقش برجسته های یازلیکایا نه تنها تصاویری از خدایان و الهه ها هستند بلکه نمادی از باورهای کیهانی هیتی ها نیز می باشند. به عنوان مثال نقش برجسته ازدواج مقدس بین الهه زمین و خدای طوفان ممکن است نمادی از پیوند آسمان و زمین و تجدید حیات باشد. این تفسیر کیهانی ابعاد جدیدی از اهمیت و معنای معبد یازلیکایا را آشکار می کند.

کتابخانه هاتوشا گنجینه ای از لوح های گلی

در کاوش های باستان شناسی در هاتوشا کتابخانه ای شامل هزاران لوح گلی کشف شد. این لوح ها اطلاعات ارزشمندی درباره تاریخ فرهنگ مذهب و زبان هیتی ها ارائه می دهند. بسیاری از این لوح ها به شرح آیین ها و مراسم مذهبی اسطوره ها و افسانه های هیتی می پردازند. این متون به باستان شناسان کمک کرده اند تا درک بهتری از نقش برجسته های یازلیکایا و معنای آن ها داشته باشند.

کاوش ها و اکتشافات یازلیکایا

معبد یازلیکایا از دیرباز مورد توجه باستان شناسان و محققان بوده است. کاوش های باستان شناسی در این معبد منجر به کشف آثار ارزشمندی شده است که اطلاعات زیادی درباره تاریخ و فرهنگ هیتی ها در اختیار ما قرار می دهند. این کاوش ها همچنان ادامه دارد و هر از گاهی یافته های جدیدی به دست می آید که به درک بهتر این معبد و نقش برجسته های آن کمک می کند.

178549230167