علت مور مور شدن پاها در شب چیست
علت خواب رفتن دست و پا چیست؟ برای درمان آن چه کار باید کرد؟
خواب‌رفتن دست و پا که نام علمی آن (Paresthesia) است به حالتی از بی‌حسی اعضای بدن گفته میشود که همراه با سوزن سوزن شدن، گزگز و سرد شدن دست و پا باشد. این حالت ممکن است در روز یا شب اتفاق بیفتد.
حتما برای شما هم پیش آمده که بعد از نشستن یا ایستادن طولانی مدت دست یا پایتان بی‌حس و سوزن سوزن شود. معمولا هم این حالت با تکان دادن عضو درگیر یا چند قدم راه رفتن بعد از چند دقیقه از بین می‌رود و در انجام فعالیت‌های روزمره اختلالی ایجاد نمی‌کند.
خواب رفتگی خفیف به صورت مکرر اتفاق نمی‌افتد و خیلی زود از بین می‌رود و اصلا جای نگرانی نیست اما اگر اخیرا این حالات را با فاصله‌ی زمانی کم و به طور مداوم تجربه می‌کنید، با مشاوره با دکتر آنلاین پذیرش ۲۴ به صورت متنی و تلفنی تماس بگیرید.
دلیل خواب رفتن دست و پا چیست؟
خواب رفتن دست و پا دلایل زیادی دارد اما میتوان دلایل را در دو گروه کلی قرار دارد.
۱. فشار به عصب دست و پا
گروه اول: مربوط به شرایطی است که فشاری به دست و پا وارد شده باشد و به دنبال آن خون‌رسانی به آن عضو مختل شود یا وقتی فشار زیاد ازبافت‌های اطراف روی عصب، عصب را تحت فشار قرار دهد. این حالت در بسیاری از مناطق بدن ایجاد میشود، به طور مثال میتواند بر روی دست‌ها یا پاها تأثیر بگذارد و باعث سوزن شدن، بی حسی، خواب رفتگی یا درد شود.
این حالت‌ها در موارد زیر ایجاد میشود:
- هنگام خواب رفتن دستتان را زیر سرتان گذاشته‌‌اید و در نتیجه به عصبهای دست فشار وارد شده است لذا هنگام بیدار شدن متوجه می‌شوید که مچ دستتان درد میکند یا حتی دستتان خواب رفته است. علت خواب رفتن دست در خواب در اکثر اوقات به همین دلیل است.
- اگر عصبی که در ستون فقرات تحتانی قرار دارد، تحت فشار باشد، سبب خواب رفتن ساق پا میشود. زمانی که به مدت طولانی پایتان را روی پای دیگر انداخته‌اید یا تحت فشار قرار داده‌اید، با خواب رفتن ساق پایتان مواجه می‌شوید.
- احتباس مایعات در بدن هم میتواند سبب خواب رفتن دست و پا شود. تجمع مایعات در بدن به علت‌های مختلفی مثل مصرف زیاد نمک و تغییرسطح هورمون در دوران قاعدگی ایجاد میشود. درصورتی که بخشی از بدن متورم شود، گردش خون در آن ناحیه مختل میشود و به دنبال آن مورمورشدن و بی حسی اتفاق می‌افتد.
۲. گزگز کردن دست و پا به دلیل بیماری
گروه دوم: مربوط به شرایطی است که در اثر بیماری، اختلال یا کمبود ویتامین، اعصاب محیطی دچار آسیب شده باشند.
همه‌ی اعصاب خارج از مغز و نخاع اعصاب محیطی هستند. این اعصاب از دست‌ها، پاها و تا کف پاها کشیده میشوند. درصورتی که اعصاب محیطی آسیب ببینند، بی‌حسی و مورمور شدن ایجاد میشود. به شایع‌ترین نوع آسیب عصبی نوروپاتی محیطی یا پیرامونی گفته میشود. به‌جز مواردی که آسیب عصبی ارثی است،
در انواع اکتسابی خواب رفتن دست یا پا قابل پیشگیری و درمان است و درصورتی که درمان صورت نگیرد و با گذشت زمان، این آسیب بیشتر میشود و حتی ممکن است غیر قابل برگشت شود. در ادامه از بیماری‌های مختلفی صحبت می‌کنیم که خواب رفتن دست یا پا میتوانند نشانه ابتلا به آنها باشند.
خواب رفتن دست و پا نشانه چه بیماری است؟
نوروپاتی محیطی همراه با نشانه‌های خواب رفتن دست و پا و مورمورشدن به دلایل زیر ایجاد میشود:
۱. سندرم تونل کارپال و خواب رفتن دست
سندرم تونل کارپال (Carpal Tunnel Syndrome) یا نشانگان مجرای مچ دستی بسیار شایع است. زمانی که عصب میانی (Median nerve) که در طول مچ است و از استخوان مچ دست می‌گذرد، تحت فشار قرار بگیرد یا آسیب ببیند احساس مورمورشدن یا بی‌حسی در دست خواهید داشت. به این حالت که به آن سندروم تونل کارپال می‌گویند به علت‌های مختلفی مثل آرتروز ایجاد میشود.
آرتروز با گذشت زمان میتواند باعث خار استخوان شود که از این رو میتواند عصب مدیان را فشرده کند. افرادی بیشتر در معرض سندرم تونل کارپ هستند که شغل‌شان با حرکات دائمی انگشتان همراه است؛ مثل تایپیست‌ها، مکانیک‌ها، کسانی که پیانو می‌نوازند.
۲. تاثیر اختلالات ژنتیکی خاص در خواب رفتن پا
این اختلالات میتواند افراد مبتلا را در معرض آسیب‌های عصبی همراه با فشرده سازی اعصاب و بی‌حسی قرار دهد. این افراد به طور مکرر در فعالیت‌های روزمره و حتی بیدار شدن ازخواب دچار مشکل میشوند. یکی از این اختلالات نوروپاتی ارثی همراه با استعداد فلج فشاری (HNPP) شناخته شده است که چون به صورت اتوزومال غالب (Autosomal dominant) است، باعث میشود سابقه‌ی خانوادگی بسیار متداول باشد.
۳. نوروپاتی دیابتی دلیل خواب رفتن دست و پا در خواب
افراد مبتلا به دیابت، در خطر آسیب عصبی هستند و اصطلاح پزشکی برای این عارضه، نوروپاتی دیابتی (Diabetic Neuroupathy) است. بالا رفتن قند خون سبب آسیب به بافت‌های بدن از جمله رگ‌ها و اعصاب میشود. همچنین علاوه بر آسیب عصبی، میتواند به عروق خونی که اعصاب شما را تامین میکند، نیز آسیب برساند. تقریبا نیمی از افرادی که دیابت دارند، از نوروپاتی محیطی هم رنج می‌برند.
در نوروپاتی دیابتی خواب رفتن و مورمور شدن در اغلب موارد از قسمت پایینی پا تا مچ شروع میشود و در نهایت ساق پا را درگیر میکند. در مورد دست‌ها هم دقیقا همین‌طور است، اول دست و انگشتان خواب می‌روند و بعد از پیشرفت بیماری، بازوها هم درگیر میشوند. اگرچه نوروپاتی دیابتی بیشتر به صورت بی‌حسی و مورمور شدن پاها بروز میکند؛ اما ممکن است روی بازوها و دست‌ها هم اثر بگذارد.
۴. کمبود ویتامین و موادمعدنی و خواب رفتن بدن
ویتامین‌های گروه ب (B1, B6, B12) ، پتاسیم و منیزیم برای سلامت اعصاب مهم و ضروری‌اند. درصورتی که فردی این ویتامین‌ها را در رژیم غذایی به میزان کافی دریافت نکند و از مکمل‌های غذایی استفاده نکند، با سرد شدن دست و پا و مور مور شدن آنها روبرو خواهد شد. افراد زیر بیشتر در معرض این آسیب هستند:
- کسانی که فقرآهن و کم خونی دارند. (گزگز دست و پا و کم خونی مرتبط هستند.)
- کسانی که رژیم غذایی گیاهخواری دارند
- خانم‌های باردار
- افراد بالای ۵۰سال
- کسانی که دچار اختلال‌های گوارشی خاصی مثل بیماری سلیاک یا بیماری روده‌ی التهابی (IBD) هستند.
- مصرف الکل باعث کمبود تیامین (thiamine) یا همان ویتامین B1 میشود. در افراد الکلی به دلیل رژیم غذایی نامناسب، کمبود ویتامین‌های مهم بدن هم کم‌کم بروز میکند و سبب بروز نوروپاتی محیطی میشود. البته اعتیاد به الکل به خودیِ خود نیز باعث آسیب‌های عصبی میشود که حتی از آن به عنوان یک بیماری مستقل به نام نوروپاتی الکلی نام می‌برند.
۵. خواب رفتن دست یا پا به علت ابتلا به ام اس
به طور معمول، سیستم ایمنی بدن را از مهاجمان خارجی محافظت میکند. درصورت بروز یک بیماری خود ایمنی، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌های بدن حمله میکند. ام اس(Multiple Sclerosis) یک بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به محافظ اعصاب (میلین) حمله میکند. از نخستین نشانه‌های ابتلا به آن بی‌حس‌شدن و مور شدن است. این نشانه‌ها معمولا روی صورت تأثیر می‌گذارند. اما شدت و محل ضایعات نخاعی که با ام‌اس رخ می‌دهند، ممکن است برای فرد مبتلا بی‌حسی و مورمور شدن دست‌ها و پاها را نیز به همراه داشته باشد.
۶. خواب رفتن پا و دست به علت عوارض دارو
انواع مختلفی از داروها ممکن است باعث آسیب عصبی شوند، که میتواند باعث شود احساس سوزن سوزن شدن و خواب رفتگی در دست یا پا ایجاد شود. داروهای سرطان (شیمی درمانی)، HIV یا ایدز، فشار خون بالا، سل و برخی عفونت‌ها میتواند باعث ضعف یا بی حسی در دست و پا شود. اگر با مصرف داروی خاصی دچار این حالات می‌شوید حتما باید با مشاوره دارویی تلفنی در این زمینه مشورت کنید.
۷. اختلالات نخاعی و بی‌حسی دست و پا
در مواردی هم مشاهده میشود اختلال‌های نخاعی یا ستون فقرات (ستون مهره‌ها)، باعث بی‌حسی و گزگز دست و یا پا میشود. در صورت صدمه دیدن نخاع یا وجود کیست در نخاع (سیرینکس) این علائم ظاهر میشود.
پیشگیری از خواب رفتن دست و پا
علت خواب رفتن دست و پا در خواب هر چه باشد میتوان از آن پیشگیری کرد. تنها موارد ارثی یا بیماری‌های خودایمن قابل پیشگیری نیستند که البته میتوان آنها را کنترل و درمان کرد.
- برای پیشگیری، تغییر وضعیت در هنگام نشستن طولانی و خوابیدن در وضعیت آزادتر میتواند مفید باشد.
- درصورتی که فرد کمبود ویتامین داشته باشد، تجویز مکمل‌های مناسب یا تغییراتی در رژیم غذایی از بروز بی‌حسی جلوگیری میکند.
- همچنین پرهیز از قرار گرفتن در معرض مواد سمی، پیروی از برنامه تمرینی تحت نظارت پزشک، خودداری از نوشیدن مشروبات الکلی جزو مواردی است که ازبروز علائم پیشگیری میکند.
تشخیص خواب رفتن دست و پا
برای تشخیص پزشک معالج با گرفتن شرح حال، علائم و وضعیت بدنی بیمار را بررسی میکند. در فرایند تشخیص، پزشک میتواند از موارد زیر کمک بگیرد و حتی در مواردی فرد را برای پیگیری درمان به یک متخصص مغزو اعصاب ارجاع نماید.
- آزمایش خون؛ درخواست آزمایش خون توسط پزشک احتمالا برای تشخیص دیابت، کمبود ویتامین، مشکلات کبد یا اختلال عملکرد کلیه، سایر اختلالات متابولیک و احتمال وجود نشانه‌هایی مبنی بر فعالیت غیر طبیعی سیستم ایمنی بدن است.
- بررسی مایع مغزی نخاعی؛ با انجام این تست وجود یا عدم وجود پادتَن مرتبط با نوروپاتی محیطی در بدن فرد بیمار مشخص میشود.
- الکترومیوگرام یا تست فعالیت الکتریکی عضله
- سی تی اسکن
- ام ار آی
- نمونه برداری از پوست برای مشاهده‌ی انتهای تارهای عصبی
انواع روش‌های درمان خواب رفتگی دست و پا
درمان موفق خواب رفتن دست و پا به تشخیص دقیق نوع و علل اختلال مورد نظر بستگی دارد، هرچقدر زمینه‌ی بروز مشکل درست و دقیق‌تر تشخیص داده شود درمان مؤثرتر خواهد بود. همچنین در صورت مراجعه به‌موقع به پزشک و پیگیری دقیق، احتمال اینکه سلول‌های عصبی محیطی از بین نرفته باشند، بیشتر است و میتوانند دوباره ترمیم شوند.
۱. ماساژ درمانی و کمپرس گرم برای رفع گزگز کردن دست و پا
اولین راهی که به شما پیشنهاد می‌کنیم استفاده از ماساژ و کمپرس گرم است. درصورتی که علت بی‌حسی و گزگز کردن مشکلات گردش خون باشد، کمپرس گرم از طریق تحریک بیرونی سیستم گردش خون و مایعات لنفاو باعث افزایش گردش خون و بهبود عملکرد اعصاب میشود و احساس بی‌حسی و یا خواب رفتگی دست و پا را درمان میکند.
برای این‌کار یک حوله داغ یا کیسه‌ی آب گرم را به مدت ۵-۷ دقیقه در مناطق آسیب دیده قرار دهید و بعد از برداشتن چند دقیقه محل را ماساژدهید. درصورتی‌که تا سه بار در روز این کار را تکرار کنید، درد و بی‌حسی به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد.
۲. درمان خواب رفتن دست و پا با نمک اپسوم
نمک اپسوم یا نمک حمام نیز به عنوان یک درمان موثر خواب رفتن دست یا پا پیشنهاد میشود. منیزیم موجود در آن خاصیت کاهش دهندگی التهاب دارد. پس ضماد کردن آن بر اعصاب آسیب دیده و ملتهبی که باعث ایجاد احساس سوزن شدن میشود بسیار موثر خواهد بود.
برای انجام این کار یک فنجان نمک اپسوم را به وان پر از آب اضافه کنید و حدود ۲۰ دقیقه بدنتان را در محلول آب و نمک غوطه ورنمایید و سپس حمام کنید. با انجام روزانه یک بار، گردش خون در بدن افزایش می‌یابد و به دنبال آن احساس سوزن سوزن شدن و خواب‌رفتگی کاهش می‌یابد. این روش درمانی میتواند تاثیر خوبی بر درمان خواب رفتن پای چپ نیز باشد.
۳. درمان دارویی خواب رفتن دست و پا
تغییر رژیم غذایی و مصرف مکمل‌ها با تشخیص پزشک علائم را کاهش می‌دهد. همچنین در صورت دردهای شدید ممکن است تشخیص پزشک نیاز به مسکن و یا درمان‌های موضعی باشد. حتی در مواردی متخصصان درد میتوانند با کاشت بلوک‌های عصبی یا پمپ‌های درد اقدام به رفع مشکلات اساسی که باعث بی‌حسی و خواب رفتن دست و پا میشوند نمایند.
۴. رفع خواب رفتگی بدن با توانبخشی فیزیکی
درصورتی که موارد بالا میزان خواب رفتگی را کنترل نکند و همچنان فعالیت های روزمره مختل باشد، ارجاع به دکتر ارتوپد آنلاین میتواند راهگشا باشد. در این روش با استفاده از یک برنامه توانبخشی، تمرینات یا روش‌هایی می‌توانید تعادل بدنتان را حفظ کنید و از پس کارهای روزمره‌ی خود برآیید.
۵. درمان خواب رفتن دست و پا با طب سوزنی
پزشک با تعیین علت بی‌حسی و سوزن سوزن شدن دست و پا از طریق سابقه‌ی دقیق سلامتی و با انجام یک معاینه دقیق فیزیکی، میتواند از طب سوزنی استفاده کند که در بیشتر موارد بی حسی و سوزن سوزن شدن دست و پا خیلی خوب به درمان‌های طب سوزنی پاسخ می‌دهند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
درصورتی که سوزش و گزگز شدن دست و پا با نشانه‌های زیر همراه بود، و باید سریع‌تر با یک متخصص مغز و اعصاب مشورت کنید.
- درد و ضعف
- مشکلات بینایی یا کاهش دید
- اشکال در تکلم
- اشکال در حفظ تعادل
- به صورت مکرر و با فاصله‌ی زمانی کم اتفاق بیفتد
- یا اگر علائم دیگری مثل سرگیجه در کنار خواب‌رفتگی وجود داشته باشد و با تغییر وضعیت و برداشتن فشار از روی اعصاب همچنان احساس مورمورشدن و بی‌حسی می‌کنید، شاید نشان‌دهنده‌ی یک بیماری جدی‌تر باشد
دکتر مغز و اعصاب انلاین پذیرش ۲۴ یا هر پزشک دیگری هر اطلاعاتی نیاز داشته باشید در اختیار شما می‌گذارد.
منظور از گزگز و مور مور شدن صورت، حسی شبیه به سوزن سوزن شدن، خارش یا حرکت چیزی در زیر پوست است. این مسئله می تواند کل صورت یا فقط یک طرف آن را درگیر کند. برخی از افراد، این حس را ناخوشایند و آزار دهنده توصیف می کنند اما برخی دیگر آن را حسی همراه با درد نیز توصیف می کنند.
گزگز و مور مور شدن صورت، نشانه مشکلی به نام پارستزی یا گزگز اندام است، که علائمی نظیر بی حسی، احساس سوزن سوزن شدن، خارش، سوزش یا احساس خزیدن چیزی در زیر پوست را به همراه دارد. گزگز شدن صورت در برخی موارد ممکن است با سایر علائمی که ذکر شد همراه باشد. اما در برخی موارد نیز تنها حس آزار دهنده، همین حس گزگز و مور مور شدن صورت است و علائم دیگری همراه آن نیست.
در این مقاله با علل، علائم و درمان‌های گزگز و مور مور شدن صورت آشنا خواهیم شد. توجه داشته باشید که برای درمان گزگز و مور مور شدن صورت فقط باید به یک پزشک مجرب و ماهری مراجعه کنید که بخوبی از علل ایجاد کننده و روش‌های درمان این عارضه آگاه است. از سوی دیگر، مراجعه به پزشک مجرب و ماهر، خطرات و عوارض جانبی درمان و همچنین دوره نقاهت را به حداقل کاهش می دهد.
علائم گزگز و مور مور شدن صورت
گزگز و مور مور شدن صورت ممکن است با علائم دیگری نیز همراه باشد که این علائم بسته به بیماری زمینه‌ای، اختلال یا شرایط خاصی که فرد دارد، میتوانند متفاوت باشند. این علائم در اغلب موارد صورت بیمار را تحت تأثیر قرار می دهند و میتوانند سایر سیستم‌های بدن را هم درگیر کنند.
گزگز و مور مور شدن صورت ممکن است با این علائم که بر صورت تاثیر می گذارند همراه باشد:
- تاول زدن
- احساس سوزش پوست صورت
- احساس گرگرفتگی
- بی حسی یا سوزن سوزن شدن صورت
- درد
- خواب رفتگی
- قرمزی، داغ شدن یا تورم صورت
گزگز و مور مور شدن صورت گاها ممکن است با علائمی که به سایر سیستم‌های بدن مربوط هستند همراه باشد:
- تغییرات حسی
- اختلال در راه رفتن
- حساسیت شدید پوست به لمس
- اختلال در حفظ تعادل
- ضعف عضلانی
- درد عصبی
- بی حسی یا سوزن سوزن شدن سایر نواحی بدن
- درد به هنگام راه رفتن
- درد تند و تیزی که ممکن است شب‌ها بدتر شود
گزگز و مور مور شدن ناگهانی صورت که با بی حسی یا ضعف در یک سمت بدن همراه باشد، می تواند نشانه سکته باشد. اگر چنانچه خود شما یا فردی که کنار شماست گزگز و مور مور شدن ناگهانی صورت را همراه با علائم زیر داشته باشد، در اینصورت فورا باید به پزشک مراجعه کنید:
- هرگونه تغییر یا کاهش سطح هوشیاری فرد، مانند غش کردن یا از حال رفتن
- تغییر وضعیت روحی و روانی یا تغییر رفتار ناگهانی فرد، مثل گیجی و بهم ریختگی، هذیان گفتن، بی حالی، توهم
- لکنت زبان یا ناتوانی در حرف زدن
- فلج یا ناتوانی فرد در حرکت دادن قسمتی از بدن
- اختلال بینایی ناگهانی، از دست دادن بینایی یا چشم درد
- سردرد بسیار شدید
علت گزگز و مور مور شدن پوست صورت چیست؟
چندین دلیل موجب گزگز و مور مور شدن پوست صورت می شوند. این دلایل عبارتند از:
آسیب عصبی
عصب‌ها در سراسر بدن جریان دارند و برخی از آنها نیز در صورت ما هستند. زمانی که عصبهای صورت آسیبی ببینند، ممکن است درد، بی حسی یا گزگز و مور مور شدن صورت را به دنبال داشته باشد.
نوروپاتی، بیماری است که منجر به آسیب یا تخریب عصبهای بدن می شود و گاها عصب صورت را نیز درگیر می کند. علل شایع بیماری نوروپاتی عبارتند از:
- دیابت
- بیماری‌های خود ایمنی از جمله لوپوس، روماتیسم مفصلی، سندرم شوگرن و غیره
- بیماری‌های عفونی از جمله زونا، هپاتیت C، ویروس اپشتین بار (EBV) ، بیماری لایم، ویروس اچ آی وی (HIV)، بیماری هانسن (جذام) و غیره
- تروما و وارد آمدن ضربه مثلاً در اثر تصادف، سقوط از ارتفاع یا جراحت
- کمبود ویتامین در بدن از جمله کمبود ویتامین B، ویتامین E و نیاسین
- تومورها
- بیماری‌های ارثی ای مثل بیماری شارکو ماری توث
- مصرف برخی از داروها از جمله داروهای شیمی درمانی
- قرار گرفتن در معرض مواد سمی از جمله فلزات سنگین یا مواد شیمیایی
- اعتیاد به الکل
- ابتلا به سایر بیماری‌ها از قبیل بیماری کبدی، فلج بل، بیماری کلیوی و کم کاری تیروئید
آسیب‌های عصبی را می توان با دارو، جراحی، فیزیوتراپی، تحریک الکتریکی عصب و سایر روش‌ها بسته به علت آسیب درمان کرد.
میگرن
بیماری میگرن هم می تواند باعث گزگز یا بی حسی صورت و بدن شود. این حالات ممکن است قبل، در حین و یا بعد از وقوع حملات میگرنی ایجاد شوند. حس گزگز یا بی حسی اغلب در همان سمت بدن به وجود می آید که سر درد میگرنی هم روی همان سمت تاثیر می گذارد.
برخی از انواع میگرن نیز می توانند باعث ضعف موقت یک سمت بدن شوند که این ضعف می تواند صورت را هم درگیر کند. داروهای مختلفی وجود دارند که از آنها برای تسکین یا جهت پیشگیری از علائم میگرن استفاده میشود. همچنین ممکن است پزشک به شما توصیه کند که علائم خود را در طول دوره‌ای خاص یادداشت کنید تا عواملی که منجر به تحریک یا تشدید میگرن شما میشوند را مشخص کنید.
بیماری مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس (MS)
گزگز و مور مور شدن یا بی حسی صورت و بدن یکی از شایع‌ترین علائم بیماری مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس است. در واقع، گزگز و مور مور شدن یا بی حسی صورت وبدن، خود جزو اولین علائم و نشانه‌های ابتلا به بیماری ام اس است. بیماری ام اس زمانی به وجود می آید که سیستم ایمنی بدن فرد، اشتباهاً به پوشش محافظتی سلول‌های عصبی حمله میکند. افراد مبتلا به بیماری ام اس که گزگز یا بی حسی شدید صورت دارند، باید حین جویدن غذا احتیاط کنند چرا که ممکن است تصادفا بافت داخلی دهان خود را گاز بگیرند.
سایر علائم بیماری ام اس عبارتند از:
- اختلال در راه رفتن
- عدم تعادل
- خستگی مفرط
- ضعف یا بی حسی
- اختلال بینایی
- سرگیجه
- لکنت زبانی
- رعشه و لرزش
- اختلال در کنترل مثانه یا روده
بیماری ام اس هیچگونه درمانی ندارد اما برخی از داروها میتوانند پیشرفت این بیماری را کند کرده و شدت علائم آنرا کاهش دهند.
اضطراب
بعضی از افراد نیز قبل، حین و یا بعد از حمله‌های اضطرابی، دچار گزگز و مور مور شدن ، سوزش یا بی حسی صورت و بدن می شوند. از جمله سایر علائم جسمانی که با حمله‌های اضطرابی همراه هستند، میتوان به تعریق، لرزش اندام، تنفس سریع و افزایش ضربان قلب اشاره کرد. به کمک روش‌های درمانی خاص از جمله مصرف داروهای ضد افسردگی، می توان اضطراب را درمان کرد.
واکنش آلرژیک
در برخی از موارد، احساس گزگز و مور مور شدن پوست صورت نشانه‌ی آلرژی یا حساسیت داشتن به چیزی است. احساس گزگز و مور مور شدن یا خارش اطراف دهان، یکی از نشانه‌های رایج حساسیت به مواد غذایی است.
سایر علائم واکنش آلرژیک عبارتند از:
- اختلال در بلع
- کهیر زدن یا خارش پوست
- تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو
- تنگی نفس
- سرگیجه یا غش کردن
- اسهال، حالت تهوع یا استفراغ
آلرژی یا حساسیت‌های خفیف را میتوان با مصرف داروهای آنتی هیستامین بدون نسخه درمان کرد. اما موارد واکنش آلرژیک شدید و حاد معمولا با داروی اپی پن (Epipen)، که با نام عمومی اپی نفرین (Epinephrine) تزریقی نیز شناخته میشود، درمان میشود.
سکته مغزی یا حمله ایسکمی گذرا (TIA)
بعضی از افراد نیز در طول یا بعد از سکته مغزی یا حمله ایسکمی گذرا (TIA)، که به آن مینی سکته مغزی نیز می گویند، دچار گزگز و سوزن سوزن شدن یک سمت صورت خود می شوند.
اگر احساس گزگز و سوزن سوزن شدن صورتتان با موارد زیر همراه باشد باید فوراً به پزشک مراجعه کنید:
- سردرد شدید و غیرعادی
- تکلم نامفهوم یا اختلال در تکلم
- بی حسی، افتادگی یا فلج صورت
- اختلال بینایی ناگهانی
- از دست دادن ناگهانی تعادل
- ضعف
- از دست دادن حافظه
هم سکته مغزی و هم حمله ایسکمی گذرا به مداخله و درمان فوری پزشکی نیاز دارند. از اینرو، به محض مشاهده این علائم سریعا به پزشک مراجعه کنید.
فیبرومیالژیا
فیبرومیالژیا سندرمی مزمن و شایع است که با درد و خستگی مفرط همراه است. یکی از علائم رایج این بیماری گزگز و سوزن سوزن شدن صورت است. اختلال در توانایی‌های شناختی، سردرد و تغییرات خلق و خو، از دیگر علائم سندرم فیبرومیالژیا هستند.
مصرف دارو به تسکین درد و بهبود خواب افراد مبتلا به این سندرم کمک میکند. سایر روش‌های درمانی مانند فیزیوتراپی، مشاوره و برخی درمان‌های جایگزین نیز میتوانند موثر واقع شوند.
مصرف برخی از داروها
مصرف برخی از داروها نیز می تواند در عملکرد عصب‌ها اختلال ایجاد کند. با اینکه اکثریت علائم با قطع مصرف دارو برطرف میشوند اما در موارد نادری نیز آسیب عصبی ممکن است دائمی باشد.
افرادی که داروهای درمانی اچ آی وی و ایدز یا سرطان مصرف میکنند، بیشتر در معرض ابتلا به گزگز و سوزن سوزن شدن صورت هستند. سایر داروهایی که میتوانند بر عملکرد عصب تاثیر بگذارند عبارتند از:
- داروهای بیماری‌های قلبی یا فشار خون
- داروی تالیدومید
- داروهای بیماری عفونی مانند فلوروکینولون
- داروهای ترک اعتیاد به الکل
- داروی داپسون (با نام تجاری Aczone) برای بیماری‌های پوستی
عوارض جانبی مربوط به عصب‌ها که در اثر مصرف این داروها ایجاد می شوند شامل موارد هستند:
- احساس گزگز و سوزن سوزن شدن
- ضعف
- سایر حس‌های غیرعادی، مانند سوزش یا مورمور شدن، که ممکن است از دست و پاها شروع شوند.
- بی حسی
فلج بل
فلج بل، نوعی بیماری نوروپاتی در جمجمه است که در پی التهاب عصب صورت ایجاد میشود. این بیماری باعث فلج موقت یک سمت صورت می شود.
افراد مبتلا به فلج بل ممکن است علائم زیر را در صورت خود داشته باشند:
- افتادگی یک سمت صورت
- کج شدن صورت
- ریزش بزاق بدون کنترل
- ضعف
- درد در اطراف گوش و فک
- احساس زنگ زدن گوش
- سردرد
- خشکی چشم یاخشکی دهان
- سرگیجه
- مشکل در عملکرد دهان حین حرف زدن، خوردن یا نوشیدن
- حرکات غیر ارادی عضلات صورت
هر فردی ممکن است به فلج بل مبتلا شود اما این بیماری در افراد ۱۵ تا ۶۰ ساله شایع‌تر است. افراد مبتلا به دیابت یا بیماری‌های تنفسی مانند آنفولانزا، در معرض خطر بیشتری در ابتلا به فلج بل قرار دارند.
زونا
سابقه ابتلا به آبله مرغان و وجود ویروس ناشی از این بیماری در بدن که می تواند دوباره فعال شود، میتواند منجر به ایجاد زونا شود. زونا معمولا ناحیه کوچکی را در یک سمت صورت یا بدن درگیر میکند. علائم این بیماری عبارتند از:
- گزگز و مور مور شدن
- بی حسی
- تب، لرز و سردرد
- خارش پوست
- راش قرمز پوستی
- درد
- احساس سوزش پوست
افراد مسن و افرادی با سیستم ایمنی ضعیف بدن بیشتر در معرض خطر ابتلا به زونا هستند.
درد یا نورالژی عصب سه قلو (تری ژمینال)
نورالژی عصب سه قلو از تحریک عصب سه قلو ناشی می شود و می تواند باعث ایجاد درد شدید در صورت شود. در پی این حالت فرد ممکن است در یک سمت صورت خود احساس برخورد ضربه چاقو یا یک شوک الکتریکی را داشته باشد. از اینرو، با حملات مکرر درد، فرد ممکن است حس گزگز و سوزن سوزن شدن صورت نیز داشته باشد. مصرف برخی از داروها به کنترل این بیماری کمک میکند.
صرع و تشنج
با اینکه این عامل بسیار نادر و غیر محتمل است اما گاها افراد مبتلا به صرع، در پی تشنج دچار گزگز یا بی حسی صورت یا سایر نقاط بدن میشوند.
سایر علائم عبارتند از:
- تکانه‌های عصبی عضلات
- حالت تهوع
- گشاد شدن مردمک چشم
- تعریق
عوارض جانبی ناشی از گزگز و مور مور شدن صورت
از آنجایی که گزگز و مور مور شدن صورت میتواند ناشی از ابتلا به بیماری‌های جدی باشد، از اینرو عدم مراجعه به پزشک جهت درمان میتواند عوارض جدی و آسیب‌های دائمی و جبران ناپذیری بدنبال داشته باشد. بعد از تشخیص علت عارضه، باید دقیقا از برنامه درمانی که پزشکتان طراحی میکند پیروی کنید تا خطر بروز عوارض جانبی احتمالی زیر را کاهش دهید:
- آسیب مغزی (چنانچه گزگز و مور مور شدن صورت شما به دلیل سکته مغزی باشد)
- فلج
- آسیب عصبی دائمی
روش تشخیص علت گزگز و مور مور شدن صورت
پزشک می تواند علت گزگز صورت را با انجام معاینه که معمولا شامل تست‌های رفلکس، حسی و تعادلی است، تشخیص دهد. گاها از سایر تست‌های پزشکی نیز برای کمک به تشخیص علت این عارضه استفاده میشود. این آزمایش‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- عکسبرداری پزشکی: اگر گزگز و سوزن سوزن شدن صورت داشته باشید، پزشک برای تعیین علت این عارضه ممکن است عکسبرداری از صورت و سر را تجویز کند. چنانچه پزشک احتمال بدهد که گزگز صورت شما ناشی از سکته مغزی باشد، در اینصورت سی تی اسکن یا ام آر آی را تجویز خواهد کرد.
- الکترومیوگرافی: برای نشان دادن فعالیت الکتریکی عضلات
- عکسبرداری با اشعه ایکس یا سونوگرافی قلب و عروق
- الکتروانسفالوگرافی (EEG): برای بررسی فعالیت امواج مغزی
- آزمایش خون: اگر پزشک احتمال دهد که گزگز صورت شما ناشی از یک بیماری سیستمیک است، ممکن است آزمایش خون را برای تشخیص علت عارضه تجویز کند.
- ارجاع به متخصص سلامت روان: اگر پزشک احتمال دهد که گزگز صورت شما ناشی از حملات اضطراب شدید یا حملات پانیک است، در این صورت ممکن است شما را به یک متخصص سلامت روان ارجاع دهد.
- دارو: اگر پزشک احتمال دهد که گزگز صورت شما ناشی از عفونت است، با تجویز داروهای ضد ویروسی می تواند علت را درمان کند. چنانچه پزشک ابتلا به یک بیماری سیستمیک را دلیل گزگز صورت شما تشخیص دهد، در اینصورت از انواع دیگری از داروها برای درمان استفاده خواهد کرد.
درمان گزگز و مور مور شدن صورت
روش درمان گزگز و مور مور شدن صورت، بسته به علت ایجاد آن متفاوت خواهد بود. استرس و تنش روحی می تواند درد را تشدید کند. از این رو، کاهش استرس و تمرکز بر آرامش ذهنی می تواند به بهبودی وضعیت کمک کند.
در صورت ابتلا به بیماری پوستی مانند زونا نیز استفاده از کمپرس سرد میتواند موجب تسکین درد شود. حمام بلغور جو دوسر یا مصرف لوسیون کالامین نیز می تواند موثر باشد.
افراد مبتلا به فلج بل هم می توانند داروهای بدون نسخه مانند ایبوپروفن مصرف کنند. استفاده از چشم بند یا قطره چشم نیز میتواند به محافظت از چشم آسیب دیده کمک کند. در افراد مبتلا به ام اس نیز تیمی متشکل از متخصصان حوزه پزشکی با ایجاد یک برنامه درمانی به کنترل این بیماری کمک خواهند کرد. در افراد مبتلا به صرع نیز داشتن خواب کافی میتواند به کاهش احتمال تشنج کمک کند.
پیشگیری از گزگز و سوزن سوزن شدن صورت
داشتن سبک زندگی سالم و پیروی از رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم می تواند موجب کاهش احتمال ابتلا به دیابت، فشار خون و سایر بیماری‌هایی شود که منجر به آسیب عصبی و سایر عوارض می شوند. کاهش استرس و تنش روحی و داشتن خواب و استراحت کافی نیز میتواند احتمال ابتلا به بیماری‌هایی که منجر به گزگز و سوزن سوزن شدن صورت میشوند را کاهش دهند.
چه زمانی مراجعه به پزشک ضروری است؟
اگر احساس گزگز و مور مور شدن صورت برایتان آزاردهنده شده یا زندگی روزمره شما را مختل کرده، حتماً به پزشک مراجعه کنید. بنا به صلاحدید پزشک، شما تعدادی آزمایش انجام خواهید داد تا علت سوزن سوزن شدن صورتتان مشخص شود. به خاطر داشته باشید در صورتی که فکر می کنید یک سکته مغزی در حال وقوع است یا واکنش آلرژیک داشته‌اید، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. مشکلاتی از این قبیل می توانند گاها کشنده باشند، بنابراین اگر گزگز و سوزن سوزن شدن صورتتان ادامه دار بود و یا بدتر شد، حتما به پزشک مراجعه کنید.
نتیجه گیری
انواع بیماری‌ها و مسائل پزشکی می توانند باعث گزگز صورت شوند. گاها برخی از این مشکلات با درمان‌های ساده به راحتی برطرف می شوند. اما در برخی موارد نیز مداخله و درمان پزشکی ضرورت دارد. گزگز و مور مور شدن صورت گاها دائمی است و گاها ممکن است خفیف و گذرا باشد. در هر صورت، تنها پزشک می تواند علت را تشخیص دهد و این عارضه را به طور موثر درمان کند.
سوالات متداول
گزگز و مور مور شدن صورت به چه معناست؟
احساس گزگز و مور مور شدن صورت یا سر میتواند نشانه تحریک عصب باشد که در پی آن سیگنال‌های هشداری به مغز ارسال می شوند. وجود حس گزگز در صورت و سر را همیشه به عنوان وجود یک مشکل و مانع در سیستم عصبی بدن خود در نظر بگیرید.
آیا استرس داشتن می تواند باعث گزگز و سوزن سوزن شدن صورت شود؟
بله، تنش روحی، استرس و اضطراب می توانند باعث ایجاد بی حسی و گزگز و سوزن سوزن شدن صورت شوند. حملات اضطرابی می تواند ناشی از یک مشکل جدی پزشکی مانند سکته مغزی یا آسیب مغزی باشد.
چه زمانی گزگز صورت نگران کننده است؟
چنانچه این علائم را داشتید، سریعا به پزشک مراجعه کنید و یا با اورژانس تماس بگیرید: همراه با گزگز و مور مور شدن صورت ضعف هم دارید یا نمی توانید حرکت کنید، بی حسی یا گزگز صورت بلافاصله بعد از ضربه به سر یا کمر، قادر به حرکت دادن دست یا پای خود نیستید و یا کنترل مثانه و روده خود را از دست داده‌اید.