درمان عیوب انکساری تنبلی چشم

تنبلی چشم یا آمبلوپی (Amblyopia) که در حدود ۳% از افراد دیده می شود زمانی رخ می دهد که چشم در دوره کودکی دید طبیعی پیدا نکند. این اختلال که معمولا در یک چشم دیده می شود بدلیل اختلال دید چشم تنبل بر اثر عوامل مختلف نظیر عیوب انکساری (دوربینی، نزدیک بینی، یا آستیگماتیسم)، انحراف چشم (لوچی یا استرابیسم)، و یا عدم شفافیت مسیر بینایی (ناشی از عواملی نظیر آب مروارید، کدورت قرنیه، و یا افتادگی پلک) رخ می دهد.

 

عدم وضوح تصویر در چشم بیمار و بهتر بودن تصویر ایجاد شده در چشم سالم سبب می شود تا مغز بین دو چشم، چشم سالم را برای دیدن انتخاب کند و در واقع مسیر ارسال تصویر از چشم بیمار به مغز را مسدود و یا اصطلاحاً دید چشم بیمار را “خاموش” کند. همچنین شرایط بینایی و چشم های فرد ، سبک زندگی خیلی نقش زیادی دارد در صورت صلاحدید می توانید از بهترین دکتر متخصص چشم در شیراز مشاوره بگیرید

علل تنبلی چشم

تنبلی چشم در اثر اختلال در عملکرد طبیعی چشم ها و عدم تکامل بینایی اتفاق می افتد. البته در بسیاری از موارد ممکن است علل مرتبط با تنبلی چشم ارثی باشند. این علل به سه دسته تقسیم    می شوند.

۱. استرابیسم (لوچی):

تنبلی چشم اغلب به دنبال استرابیسم روی می دهد. در استرابیسم یا انحراف چشم ها کودک برای فرار از دوبینی از چشمی که بینایی بهتری دارد استفاده می کند و در نتیجه چشم منحرف تکامل نمی یابد و تنبل می شود.

۲. عیوب انکساری:

این عیوب انواعی از اختلال های بینایی هستند که با تجویز عینک قابل اصلاح می باشند. تنبلی چشم زمانی اتفاق می افتد که عیب انکساری شامل دوربینی، نزدیک بینی یا آستیگماتیسم در یک چشم (در زمانی که چشم دیگر سالم است) و یا در دو چشم (در حالی که اختلاف قابل توجهی بین شماره دید دو چشم وجود دارد) پدید می آید. در این حالت چشم   ضعیف تر تنبل می شود. وجود عیب انکساری شدید در دوچشم نیز می تواند منجر به تنبلی هر دو چشم شود. تشخیص این نوع از تنبلی چشم معمولا مشکل است زیرا در این حالت ظاهر چشم طبیعی بوده و به نظر می رسد دید کودک اشکالی نداشته باشد.

۳. عوامل مسدود کننده مسیر بینایی:

این عوامل به مواردی مانند افتادگی پلک، آب مروارید، کدورت قرنیه و… گفته می شود. این مشکلات به طور معمول شدیدترین حالت تنبلی چشم را ایجاد می کنند.

علائم تنبلی چشم:

تنبلی چشم معمولاً در سنین زیر ۶ سال ایجاد شده و اغلب توسط والدین، معلمان، و یا پزشک کشف می شود. در سنینی که کودک قادر به بیان مشکلات خود می باشد ممکن است از ضعف بینایی، خستگی چشم و یا سردرد شکایت داشته باشد. اما در اغلب موارد کودک شکایتی ندارد و ممکن است علایم بیماری های مسبب تنبلی چشم نظیر انحراف چشم و کدورت های مسیر بینایی مثل آب مروارید و کدورت قرنیه منجر به تشخیص شوند.

ولی زمانیکه تنبلی چشم ناشی از عیوب انکساری باشد تشخیص آن مشکل است زیرا کودکان به راحتی توسط چشم دیگر می بینند و کمبود دید در چشم بیمار را جبران می کنند. به همین دلیل والدین و معلمان باید به وضعیت دید کودکان توجه ویژه ای داشته باشند.

نحوه تشخیص تنبلی:

تشخیص تنبلی چشم کار آسانی نیست، زیرا تا زمانی که کودک مشکل واضحی نداشته باشد و یا دچار انحراف واضح چشمی نشود والدین متوجه مشکل بینایی فرزندشان نخواهند شد. چشم پزشک نیز تنبلی چشم را براساس اختلاف قدرت بینایی بین دوچشم یا ضعف بینایی هر دو چشم تشخیص می دهد. اندازه گیری قدرت بینایی در کودکان کار مشکلی است و چشم پزشک باید به وسیله روش های خاص از جمله بررسی چگونگی تمرکز و تعقیب کردن اشیاء توسط یک چشم در حالی که چشم دیگر پوشانده شده، قدرت بینایی کودک را تخمین بزند.

باید به این موضوع مهم توجه داشت که ضعف بینایی در یک چشم همیشه به معنای تنبلی چشم نمی باشد. زیرا گاهی ممکن است این مشکل با تجویز عینک اصلاح شود. برخی مواقع نیز سایر بیماری های چشمی مانند آب مروارید، عفونت ها، تومورها و سایر اختلال های داخل چشم موجب کاهش بینایی می شوند که اگر امکان درمان آنها وجود داشته باشد دید کودک نیز اصلاح خواهد شد.

علائم تنبلی چشم در بزرگسالی

گاهی اوقات تنبلی چشم تنها در سنین کودکی اتفاق نمی‌افتد و ممکن است در سنین نوجوانی ویا حتی میانسالی اتفاق بیفتد. در سنین بزرگسالی هم تنبلی چشم، مانند تنبلی چشم در زمان کودکی است؛ یعنی ممکن است که یکی از چشم‌ها یا هر دو چشم به عللی دچار عدم دقت و دید مناسب گردد که در این صورت تصاویری که به مغز می‌فرستند تار ویا مخدوش هستند و مغز با توجه به اینکه تصویر دقیقی را از چشم سالم دریافت می‌کند، کم‌کم دریافت تصویر از چشم بیمار را مسدود می‌نماید و این باعث می‌شود که این چشم در تنبلی خود پیشرفت کند و فرد دچار عدم دید و بیماری‌های دیگر بشود.

تحقیقات انجام شده نشان می‌دهد هر فرد تا ۴۰ سالگی در معرض خطر ابتلا به بیماری تنبلی چشم است. معمولاً شایع‌ترین علت تنبلی چشم در بزرگسالی، انحراف چشم و یا ناهمگونی شماره چشم‌هاست ویا ممکن است ترکیبی از این دو باشد. معمولاً تنبلی چشم می‌تواند بر اثر مشکلات عضلات چشم یا اختلال در عصب انتقال دهنده اطلاعات به عضلات یا مرکز کنترل در مغز  پیش بیاید؛ گاهی اوقات عامل ژنتیکی نیز در این بیماری دخیل است. علاوه‌بر این، ممکن است تنبلی چشم بر اثر انحراف چشم، آستیگماتیسم، نزدیک بینی و دوربینی، افتادگی پلک، آب مروارید، کدورت قرنیه و …پیش بیاید.

تنبلی چشم در بزرگسالی چون فعالیت بینایی اهمیت بیشتری دارد، نشانه‌هایش کاملا واضح است و شامل تغییر حالت چشم‌ها به سمت داخل یا خارج، ضعیف شدن دید، دوبینی، تاربینی، کاهش و ضعف بینایی، خستگی شدید چشم در هنگام فعالیت‌های چشمی، سردرد شدید، کج کردن سر برای بهتر دیدن و نتایج غیر نرمال آزمایشات در معاینه‌های پزشکی است.

چگونه می توان عیوب انکساری را درمان کرد ؟

عینک

یکی از آسان ترین روش های اصلاح عارضه عیوب انکساری چشم استفاده از عینک می باشد. همچنین عینک مانع از وارد شدن آسیب توسط نور خورشید شده که بسیار مناسب و کاربردی می باشد.

نکته: حتی در این موارد می توان به منظور اصلاح پیری چشم از عینک های دو کانونه استفاده کرد که در زمان مطالعه نیز کاربردی خواهند بود.

لنزهای تماسی

لنزهای تماسی مناسب و عینک با تمرکز بر روی پرده شبکیه چشم سبب تصحیح بینایی افراد خواهند شد.

جراحی عیوب انکساری

اکثر جراحی های انجام شده جهت بهبود این عارضه با اصلاح انحنای قرنیه ( پنجره شفاف جلوی چشم )  سبب بهبود بینایی در افراد خواهد شد. در طی درمان نزدیک بینی با انجام جراحی ، انحنای قرینه کاهش یافته  و قدرت انکساری قرنیه کاهش پیدا می کند و این موضوع سبب می شود تا تشکیل تصویر بر روی شبکیه انجام شود. اما در جراحی دوربینی نیز دقیقا عکس این موضوع رخ می دهد. در جراحی آستیگماتیسم که انحنای قرنیه در یک جهت با دیگر جهات متفاوت است ، جراحی باعث انحنای قرنیه در محور آستیگماتیسم و یکسان شدن انحنا در همه محور های نیز خواهد شد.