دکل خود ایستای ۳۰ متری سه‌پایه در منطقه با کاربری موبایل(BTS) دکل‌های مخابراتی دکل‌هایی هستند که برای مقاصد از قبیل نصب (ار اف اس)یا، آنتن‌های رادیو، تقویت آنتن‌های موبایل، آنتن‌های بیسیم و… استفاده می‌شود.
واژه شناسی دکل
اصطلاحات “دکل” و “برج” اغلب به جای یکدیگر استفاده می شوند. با این حال، از نظر مهندسی سازه، یک برج یک سازه خود نگهدار یا کنسول است، در حالی که یک دکل توسط افراد نگه داشته می شود. طراحی و اجرای دکل مخابراتی به عنوان یک پروژه مهم، نیاز به هماهنگی بین تیم‌های مهندسی و استفاده از مواد با کیفیت بالا دارد. مهندسان پخش در از همین اصطلاحات استفاده می کنند. دکل یک سازه زمینی یا پشت بامی است که آنتن ها را در ارتفاعی پشتیبانی می کند که بتوانند امواج رادیویی را به طور رضایت بخشی ارسال یا دریافت کنند. دکل های معمولی از شبکه فولادی یا ساختار فولادی لوله ای ساخنه شده اند. خود دکل ها هیچ نقشی در انتقال ندارند.
دکل‌ها (برای استفاده از اصطلاحات ) معمولاً برای ساخت ارزان‌تر هستند، اما نیاز به یک منطقه گسترده در اطراف آنها دارند تا سیم‌ها را در خود جای دهد. برج ها بیشتر در شهرهایی که زمین در آنها کمبود است استفاده می شود. (نکته: اصطلاحی که در ایالات متحده استفاده می شود برخلاف اروپا است – در ایالات متحده، سازه هایی که دکل نامیده می شوند معمولاً سازه های نسبتاً کوچک هستند، در حالی که سازه های بزرگتر، ضخیم یا بدون خط، برج نامیده می شوند. به عنوان مثال، کمیسیون ارتباطات فدرال ایالات متحده، از “برج” برای توصیف سازه هایی مانند برج های انتقال رادیو و تلویزیون استفاده می کند.
انواع دکل‌های مخابراتی
دکل‌های خودایستا دکل‌های خودایستا اصطلاحاْ به دکل‌هایی گفته می‌شود که دارای ۳ یا ۴ پایه بوده و پایه‌ها با اعضای خرپائی به هم متصل می‌شوند. دکل‌های خودایستا چهارپایه دکل چهارپایه خودایستا در منطقه . این نوع دکل‌ها به صورت چهارپایه بوده که معمولاَ تمام قطعات دکل از نبشی ساخته می‌شود که به وسیلهٔ و به یکدیگر متصل می‌شوند. این دکل‌ها برای بارهای زیاد و معمولاً برای ارتفاع‌های بلندتر از ۲۴ متر استفاده می‌شود. دکل‌های خودایستا سه‌پایه دکل‌هایی هستند که به صورت مشبک بوده و دارای سه‌پایه می‌باشد. پایه‌ها اکثراَ از لوله و اعضای داخلی به صورت از نبشی ساخته می‌شود. در ساخت پایه‌ها از نبشی، نبشی ۶۰ درجه، میل گردهای توپر، خمکاری شده و… نیز استفاده می‌شود. اعضای داخلی (بریس‌ها) از ، ، ساخته می‌شود. این نوع دکل‌ها برای نصب ، و استفاده می‌شود.
دکل‌های مهاری به دکل‌هایی گفته می‌شود که به وسیلهٔ به زمین یا تکیه گاه دیگری مهار گردد. این نوع دکل‌ها به دلیل وزن پایین و سبکی وزن مزیت دارد و در مکان‌هایی که فضا به قدر کافی موجود باشد استفاده می‌گردد. اغلب در شبکه ، و و شبکه‌های رایانه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. تعمیر دکل مخابراتی نیازمند تخصص فنی، تجهیزات متخصص، و اجرای دقیق تعمیرات به‌روز است. این دکل‌ها قابلیت نصب در پشت بام منازل و ادارات را داشته علاوه بر اینکه ارتفاع ساختمان به بلندی محل نصب آنتن‌ها کمک کرده در مناطق شهری مزیت فراوانی دارد. این نوع دکل‌ها در صورتی که روی زمین نصب گردد نیاز به فضای زیادی جهت نصب سیم مهارها دارد .
به خاطر سبکی وزن، بهای این دکل‌ها کمتر از دکل‌های دیگر بوده و نصب آنها ساده و کم هزینه‌است. این دکل‌ها بسته به ابعاد و نوع ساخت به جند دسته تقسیم می‌شوند از انواع آن می‌توان به دکل‌های سری G اشاره کرد که با انواع G25, G35, G۴۵ تولید می‌شوند این دکل‌ها به صورت سه ضلعی و به صورت سکشن‌های سه متری که پایه‌ها از لوله نمره ۳ بوده که به وسیله میل گردهای نمره ۸ یا ۱۰ به صورت خرپائی به هم متصل می‌شود این دکل‌ها ابتدا توسط کارخانه دکل سازی ROHN تولید می‌شده که اکنون در بعضی مواقع با نام این کارخانه شناخته می‌شوند. این نوع از دکل‌های مهاری با باربری بسیار کم بوده و تنها برای نصب بیسیم یا دیش‌های کوچک اینترنت استفاده می‌گردد. عدد مقابل G نشان دهنده عرض قاعده بخش‌ها به سانتیمتر می‌باشد.
این دکل‌ها به دلیل سبکی بیشتر در پشت بام‌ها نصب می‌شوند و در هر ۹ متر به وسیله سیم مهار از سه جهت مهار می‌شوند. دکل ۳۰ متری تک‌پایه با کاربری شهری دکل‌های تک‌پایه یا مونوپل به دکل‌هایی گفته می‌شود که یک پایه داشته باشند. این دکل‌ها با مقاطع چند وجهی ساخته می‌شود. این نوع دکل‌ها بر روی یک پایه استوار بوده و زیادی در پای دکل وجود دارد. لرزش این دکل‌ها به تناسب بقیه دکل‌ها بیشتر می‌باشد. این نوع دکل‌ها با توجه به فضای کمی که اشغال می‌کنند مورد توجه قرار گرفته و در محیط‌های شهری که زمین از ارزش بالائی برخوردار است استفاده می‌شود. ظرفیت باربری آنها محدود بوده و در اکثر مواقع تنها برای شبکه استفاده می‌شود. این دکل‌ها تنها با نصب می‌شود بنابراین در محلی باید نصب شود که امکان حرکت و نصب با جرثقیل وجود داشته باشد.
دکل‌های بازتابی یا پسیو رفلکتور دکل‌هایی هستند که به صورت آینه امواج رادیوئی را منعکس می‌کنند. در مناطقی که به دلیل موانع طبیعی مانند کوه دکل‌ها برای انتقال امواج دچار مشکل شوند، برای دور زدن کوه از این نوع دکل‌ها استفاده می‌کنند. این نوع دکل‌ها دارای بزرگی بوده که زاویه آن قابل تنظیم می‌باشد. مبنای طراحی دکل‌ها بر اساس بار ناشی از باد خواهد بود. البته باید مقاومت و تغییرشکل آن برای بارهای ناشی از زلزله نیز کنترل گردد . جمع آوری دکل مخابراتی نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، تجهیزات مناسب و تیم متخصص جهت اجرای موفق فرآیند جمع‌آوری است. در طراحی دکل‌ها از آئین‌نامه‌ها و استانداردهای متعددی به شرح ذیل استفاده می‌شود. تا پیش از سقوطش در تاریخ ۸ اوت ۱۹۹۱ بلندترین سازه در جهان محسوب می‌شد و حالا دومین سازه جهان بعد از برج خلیفه در زمین‌های سنگی به دلیل مشکلات حفاری فونداسیون‌ها به صورت سطحی و گسترده طرح می‌شود که به دلیل وزن بالای خود بتواند ناشی از واژگونی را تحمل کند.
سیستم روشنائی
با توجه به گسترش ارتفاع سازه‌های مسکونی و غیر مسکونی موجود در شهرها و علی‌الخصوص در اطراف فرودگاه‌ها، سازمان هواپیمایی کشوری (ایکائو) مجموعه قوانینی در این خصوص وضع نموده و استفاده از چراغ‌های هشدار دهنده در این اماکن رااجباری کرده‌است[۱]. چراغ‌های دکل کار اطلاع‌رسانی به انواع هواپیما و هلی کوپتر و آگاه‌سازی خطر را در مناطق شهری و غیر شهری انجام می‌دهند. مشخصات فنی اجزاء کلی سیستم چراغ دکل: در حال حاضرروشنایی‌های نصب شده بر روی انواع دکل‌های مخابراتی و انتقال نیرو که بر حسب دستورالعمل سازمان هواپیمایی کشوری (ایکائو) مورد استفاده قرار می‌گیرند، عموماً به دو دسته برقی یا خورشیدی تقسیم می‌گردند
۱- چراغ دکل برقی: در این نوع چراغ انواع لامپهای موجود در بازار استفاده می‌گردد. لامپهای رشته‌ای، لامپهای LED، لامپهای Power LED و سایر نمونه‌های مشابه. همه آنها جریان برق شهر و با ولتاژ ۲۲۰ ولت می‌باشد. در این میان برخی سایت‌های مخابراتی از چراغ‌هایی با ولتاژ ۴۸ ولت نیز استفاده می‌نمایند. در اکثر چراغ‌های برقی اجبارآ باید از فتوسل‌های چدنی بزرگ استفاده گردد و همچنین سرقت و خرابی کابل و هزینه‌های تحمیلی بابت اصلاح و تعمیر آنها، استفاده از این نوع چراغ را بسیار کاهش داده‌است. ۲- چراغ دکل با منبع تغذیه خورشیدی: با گسترش استفاده از در کشورهای مختلف، استفاده از چراغ دکل خورشیدی بعلت قیمت بسیار اقتصادی، عدم نیاز به کابل و هزینه‌های مترتب بر آن و سهولت کارکرد آن مورد استقبال بسیار قرار گرفته‌است
در این نوع چراغ دکل از پانل‌های سولار به عنوان جاذب انرژی خورشیدی استفاده شده و با استفاده از باتری جهت ذخیره‌سازی انرژی و همچنین سنسورهای مادون قرمز به جای فتو سل و لامپهای LED به عنوان منبع روشنایی استفاده می‌گردد. اکثر چراغ‌های دکل خورشیدی به صورت چشمک زن بوده که این امر باعث کاهش قابل توجه انرژی ذخیره شده در باتری می‌گردد. ۳-چراغ‌های دکل مورد استفاده می‌باید دارای گواهی حفاظت محیطی (IP) با متوسط حفاظت ۵۵ باشند. ۴- استفاده از بلور یا شیشه به عنوان طلق چراغ به علت عیوب فراوان مانند سنگینی بیش از حد، شکستگی آسان و خطرات ناشی از سقوط احتمالی آنهاجای خود را به استفاده از طلق‌های خود رنگ و نشکن داده که دارای عمر حداقل هفت ساله بوده و در مقابل تغییرات آب و هوایی بسیار مقاوم می‌باشند
بدنه چراغ دکل باید از جنس فلز بوده که استفاده از چدن بعلت وزن زیاد و خاصیت شکنندگی خیلی بالا و استفاده از آلومینیوم نیز بعلت خاصیت انتقال حرارتی بسیار بالای این فلز و ترد بودن آن عملاً جای خود را به فولاد داده‌است. استفاده از رنگ مناسب با قدرت پوشش بالا از موارد مورد لزوم چراغ‌های دکل می‌باشد. ۶- سایر مشخصه‌های چراغ‌های دکل می‌باید بر اساس دستورالعمل‌های ایکائو صورت پذیرد. در اجرای ماده شانزدهم (۱۶) مصوبه «ساماندهی دکل‌ها، آنتن‌ها و ایستگاه‌های ارتباط رادیویی در شهر تهران» – ابلاغی به شماره ۴۲۳۷/۱۵۷۵/۱۶۰ مورخ ۱۳۹۰/۴/۷ و بر اساس قوانین و مقررات شهرسازی و منظر شهری، استانداردهای بین‌المللی و مطالعات تطبیقی، با هدف ساماندهی استقرار، نصب جدید، جابجایی، جایگزینی، تغییر شکل، استانداردسازی (ساختمانی – الکتریکی – مکانیکی – الکترومغناطیسی) و کاهش تعداد دکل‌هایی که در مناطق ۲۲گانه شهرداری تهران نصب شده‌اند
دکل: سازه‌ای عموماً فلزی که از یک یا چندپایه و یک بدنه تشکیل شده و در این مصوبه سازه محل نصب یک یا چند آنتن تلقی می‌شود. سازه جایگزین دکل: هرگونه سازه فلزی و یا غیرفلزی که فراهم‌کننده ارتفاع لازم برای نصب آنتن باشد. (مانند پایه پل‌های بلند) آنتن: قطعه بیرونی که بر روی دکل (یا سازه جایگزین دکل) نصب می‌گردد و وظیفه ارسال و یا دریافت امواج الکترومغناطیس را بر عهده دارد (اعم از پانل، میله‌ای، بشقابی، یاگی، صفحه‌ای، سقفی و غیره). ملحقات آنتن: هرگونه وسیله و یا سازه کمکی که به استقرار آنتن و یا انتقال سیگنال‌ها از آنتن و یا به آنتن کمک می‌کند. (مانند: فیدر، لدر، جامپر، کانکتور، سکوی نصب و غیره) ایستگاه (سایت): هر نوع فضای نصب تجهیزات مخابراتی که در اختیار اپراتور بوده و محل استقرار دکل و آنتن نیز می‌باشد.
کارگروه: منظور از کارگروه صدور مجوز فعالیت سایت، دکل و آنتن موضوع ماده یازدهم (۱۱) مصوبه «ساماندهی دکل‌ها، آنتن‌ها و ایستگاه‌های ارتباط رادیویی در شهر تهران» – ابلاغی به شماره ۴۲۳۷/۱۵۷۵/۱۶۰ مورخ ۷/۴/۹۰ می‌باشد. سیستم انتقال ایستگاه: خطوط ارتباطی که ایستگاه رادیویی متعلق به اپراتور را به هسته (core)، سوییچ، کنترل‌کننده، ایستگاه رادیویی دیگر، ایستگاه جمع کننده واسط (hub site) و غیره متصل می‌کند. ساماندهی: نصب، اشتراک‌گذاری، جمع‌آوری، جایگزینی، تغییر شکل، یا اصلاح هرگونه «سایت، دکل و-آنتن» اشکال سایت‌های رادیویی: در این مصوبه به ۳ نوع سیستم سایت، دکل و آنتن اشاره گردیده که هر شکل دیگر سایت‌های رادیویی به یکی از انواع «پشت‌بامی»، «زمینی» یا «میکرو bts» مطابقت داده خواهد شد.
هم سایت (co-site): به شرایطی که دو یا چند اپراتور در یک نقطه اقدام به تأسیس سایت کرده ولی از دکل‌های جداگانه‌ای استفاده کنند، هم سایت گفته می‌شود. آنتن مشترک: آنتنی که از نظر سازه‌ای یک قطعه واحد به شمار می‌رود، ولی محدوده عملیاتی آن بیش از یک باند فرکانسی بوده و ممکن است بیش از یک کانکتور داشته باشد. تک کاربر: وضعیتی که در آن یک اپراتور (با یک پروانه ارائه سرویس مخابراتی از سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی مشخص) اقدام به احداث سایت و یا بهره‌برداری از دکل می‌نماید. چند کاربر: وضعیتی که در آن دو یا چند اپراتور (با پروانه‌های ارائه سرویس مخابراتی از سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی مختلف) و یا یک اپراتور با داشتن دو یا چند پروانه ارائه سرویس مخابراتی از سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی اقدام به احداث سایت یا بهره‌برداری از دکل می‌نمایند.
مراکز حساس جمعیتی: این مراکز مطابق با تبصره ذیل ماده نهم (۹) مصوبه «ساماندهی دکل‌ها، آنتن‌ها و ایستگاه‌های ارتباط رادیویی در شهر تهران» – ابلاغی به شماره ۴۲۳۷/۱۵۷۵/۱۶۰ مورخ ۷/۴/۹۰ شامل نقاط دارای تراکم جمعیتی و آسیب‌پذیر از قبیل مراکز بهداشتی و درمانی، آموزشی، توان‌بخشی، بازپروری و غیره به تشخیص مرکز سلامت و محیط کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می‌باشند. مناطق غیرمسکونی: شامل مناطق و محدوده‌هایی که در طرح تفصیلی شهر تهران به‌عنوان مناطق با کاربری‌های غیرمسکونی از قبیل تجاری، اداری، صنعتی و غیره در نظر گرفته شده‌اند.