زردی نوزاد وضعیتی شایع که باعث زرد شدن پوست و چشم نوزاد می شود دغدغه بسیاری از والدین است. این تغییر رنگ ناشی از افزایش بیلی روبین در خون نوزاد بوده و می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. آگاهی از علائم دلایل و روش های درمان زردی به شما کمک می کند تا در صورت بروز این عارضه با اطمینان خاطر بیشتری از فرزند خود مراقبت کنید. این محتوا راهنمای جامعی است که به تمامی سوالات شما در مورد زردی نوزاد پاسخ می دهد.

علائم زردی نوزاد

علائم زردی نوزاد چیست؟

مهم ترین علامت زردی نوزاد زرد شدن پوست و سفیدی چشم ها است. این زردی معمولاً از صورت شروع شده و به تدریج به سمت پایین بدن از جمله قفسه سینه و شکم گسترش می یابد. در برخی موارد زردی ممکن است به دست ها و پاها نیز برسد. برای تشخیص بهتر می توانید به آرامی با انگشت خود روی بینی یا پیشانی نوزاد فشار دهید. اگر پس از برداشتن انگشت پوست زیر آن زردتر به نظر برسد احتمال وجود زردی وجود دارد.

علاوه بر زردی پوست و چشم نوزاد مبتلا به زردی ممکن است علائم دیگری نیز داشته باشد از جمله خواب آلودگی بی اشتهایی یا امتناع از شیر خوردن ادرار زرد تیره (در حالی که ادرار نوزاد تازه متولد شده باید بی رنگ باشد) و مدفوع کم رنگ (در حالی که مدفوع نوزاد تازه متولد شده باید زرد یا نارنجی باشد). در صورت مشاهده هر یک از این علائم ضروری است که با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید.

دلایل زردی نوزاد

زردی نوزاد ناشی از افزایش سطح بیلی روبین در خون است. بیلی روبین یک رنگدانه زرد رنگ است که در اثر تجزیه طبیعی گلبول های قرمز خون تولید می شود. کبد وظیفه دارد بیلی روبین را از خون تصفیه کرده و آن را از طریق مدفوع دفع کند. در نوزادان به دلیل اینکه کبد هنوز به طور کامل تکامل نیافته است ممکن است نتواند بیلی روبین را به اندازه کافی سریع پردازش کند. این امر منجر به تجمع بیلی روبین در خون و ایجاد زردی می شود.

علاوه بر نارس بودن کبد عوامل دیگری نیز می توانند در بروز زردی نوزاد نقش داشته باشند. این عوامل شامل افزایش تولید بیلی روبین به دلیل تخریب سریع گلبول های قرمز ناسازگاری گروه خونی بین مادر و نوزاد عفونت کم کاری تیروئید انسداد مجاری صفراوی و برخی بیماری های ژنتیکی می شوند. در برخی موارد زردی ممکن است به دلیل شیر مادر نیز ایجاد شود که به آن زردی شیر مادر می گویند.

زردی نوزاد در چه سنی شایع است؟

زردی نوزاد در نوزادان تازه متولد شده بسیار شایع است و معمولاً در روزهای دوم تا سوم پس از تولد ظاهر می شود. در نوزادان نارس زردی ممکن است دیرتر یعنی در روزهای پنجم تا هفتم ظاهر شود. به طور کلی حدود 60 درصد از نوزادان رسیده و 80 درصد از نوزادان نارس در هفته اول زندگی خود دچار زردی می شوند. این وضعیت معمولاً بی خطر است و در عرض یک تا دو هفته به خودی خود برطرف می شود.

زردی نوزاد چقدر طول میکشد؟

مدت زمان زردی نوزاد به علت ایجاد آن و شرایط نوزاد بستگی دارد. در بیشتر موارد زردی فیزیولوژیک که شایع ترین نوع زردی است در عرض یک تا دو هفته خود به خود برطرف می شود. در نوزادان نارس ممکن است زردی بیشتر طول بکشد یعنی حدود دو تا سه هفته. زردی ناشی از شیر مادر نیز می تواند چند هفته تا چند ماه طول بکشد. اگر زردی نوزاد بیش از سه هفته طول بکشد باید با پزشک مشورت شود تا علت آن بررسی شود.

عوامل خطر زردی نوزاد چیست؟

عوامل مختلفی می توانند خطر ابتلا به زردی در نوزادان را افزایش دهند. نوزادان نارس به دلیل تکامل نیافتگی کبد بیشتر در معرض خطر زردی قرار دارند. نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند نیز ممکن است بیشتر در معرض زردی قرار بگیرند به خصوص اگر در شیر خوردن مشکل داشته باشند یا مادر شیر کافی نداشته باشد. سایر عوامل خطر شامل ناسازگاری گروه خونی بین مادر و نوزاد وجود خونریزی زیر پوستی (سفالوهماتوم) در نوزاد عفونت و سابقه زردی در خواهر و برادران نوزاد می شوند.

روش تشخیص زردی نوزاد

تشخیص زردی نوزاد معمولاً با مشاهده ظاهری نوزاد و بررسی رنگ پوست و چشم ها انجام می شود. پزشک ممکن است با استفاده از دستگاهی به نام بیلی روبین متر سطح بیلی روبین پوست نوزاد را اندازه گیری کند. در صورتی که سطح بیلی روبین بالا باشد آزمایش خون برای اندازه گیری دقیق سطح بیلی روبین خون انجام می شود. همچنین ممکن است آزمایش های دیگری برای بررسی علت زردی مانند آزمایش گروه خونی و Rh آزمایش شمارش کامل خون (CBC) و آزمایش های مربوط به عملکرد کبد انجام شود.

درمان زردی نوزاد

درمان زردی نوزاد به سطح بیلی روبین خون و علت زردی بستگی دارد. در موارد خفیف ممکن است نیازی به درمان نباشد و زردی خود به خود برطرف شود. تغذیه مکرر با شیر مادر یا شیر خشک می تواند به دفع بیلی روبین از بدن نوزاد کمک کند. در موارد متوسط تا شدید ممکن است نیاز به فتوتراپی (نوردرمانی) باشد. در فتوتراپی نوزاد زیر نور مخصوصی قرار می گیرد که به تجزیه بیلی روبین در پوست کمک می کند. در موارد بسیار نادر ممکن است نیاز به تعویض خون باشد.

مراقبت های خانگی زردی نوزاد

در صورتی که نوزاد شما دچار زردی خفیف است و پزشک اجازه داده است که در خانه از او مراقبت کنید می توانید اقدامات زیر را انجام دهید: تغذیه مکرر نوزاد با شیر مادر یا شیر خشک (حداقل 8 تا 12 بار در روز) قرار دادن نوزاد در معرض نور غیرمستقیم خورشید (به مدت کوتاه و با محافظت از چشمان نوزاد) و مراجعه منظم به پزشک برای بررسی سطح بیلی روبین خون. مهم است که از خوددرمانی و استفاده از روش های سنتی غیرعلمی خودداری کنید.

آیا زردی نوزاد خطرناک است؟

در بیشتر موارد زردی نوزاد بی خطر است و عوارضی ایجاد نمی کند. با این حال اگر سطح بیلی روبین خون بسیار بالا باشد و درمان نشود ممکن است باعث آسیب مغزی دائمی (کرن ایکتروس) شود. کرن ایکتروس می تواند منجر به ناشنوایی فلج مغزی و مشکلات یادگیری شود. به همین دلیل تشخیص و درمان به موقع زردی نوزاد بسیار مهم است. در صورت مشاهده علائم زردی در نوزاد خود حتماً به پزشک مراجعه کنید.

علت طولانی شدن زردی نوزاد چیست؟

طولانی شدن زردی نوزاد می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. یکی از شایع ترین دلایل زردی شیر مادر است که معمولاً بی خطر است و خود به خود برطرف می شود. سایر دلایل طولانی شدن زردی شامل کم کاری تیروئید عفونت ادراری انسداد مجاری صفراوی و برخی بیماری های ژنتیکی می شوند. در صورتی که زردی نوزاد بیش از سه هفته طول بکشد باید با پزشک مشورت شود تا علت آن بررسی و درمان مناسب انجام شود.

زردی ناشی از شیر مادر چیست؟

زردی ناشی از شیر مادر به دو نوع تقسیم می شود: زردی شیردهی و زردی شیر مادر. زردی شیردهی معمولاً در هفته اول زندگی نوزاد رخ می دهد و به دلیل کمبود دریافت شیر کافی توسط نوزاد ایجاد می شود. این کمبود شیر می تواند ناشی از مشکلات شیردهی عدم تولید کافی شیر توسط مادر یا تغذیه ناکافی نوزاد باشد. زردی شیر مادر معمولاً پس از هفته اول زندگی نوزاد ظاهر می شود و علت دقیق آن مشخص نیست. با این حال تصور می شود که برخی مواد موجود در شیر مادر می توانند باعث افزایش سطح بیلی روبین در خون نوزاد شوند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر باید به پزشک مراجعه کرد: زرد شدن پوست و چشم ها در 24 ساعت اول زندگی نوزاد گسترش زردی به سمت پایین بدن افزایش شدت زردی تب بی اشتهایی یا امتناع از شیر خوردن خواب آلودگی بیش از حد گریه بی وقفه و تحریک پذیری و طولانی شدن زردی بیش از سه هفته. تشخیص و درمان به موقع زردی می تواند از بروز عوارض جدی جلوگیری کند.

عوارض زردی نوزاد چیست؟

در صورتی که زردی نوزاد درمان نشود می تواند عوارض جدی ایجاد کند. مهم ترین عارضه کرن ایکتروس است که ناشی از تجمع بیلی روبین در مغز است. کرن ایکتروس می تواند منجر به آسیب مغزی دائمی ناشنوایی فلج مغزی و مشکلات یادگیری شود. سایر عوارض زردی شامل کم آبی بدن (دهیدراتاسیون) و کم خونی می شوند. با تشخیص و درمان به موقع زردی می توان از بروز این عوارض جلوگیری کرد.

آیا زردی نوزاد قابل پیشگیری است؟

پیشگیری کامل از زردی نوزاد همیشه امکان پذیر نیست. با این حال می توان با انجام اقداماتی خطر ابتلا به زردی را کاهش داد. تغذیه مکرر نوزاد با شیر مادر یا شیر خشک (حداقل 8 تا 12 بار در روز) می تواند به دفع بیلی روبین از بدن نوزاد کمک کند. همچنین انجام آزمایش های دوران بارداری برای تشخیص ناسازگاری گروه خونی بین مادر و نوزاد و درمان به موقع عفونت ها می تواند در پیشگیری از زردی موثر باشد.

پیشگیری از زردی نوزاد

برای پیشگیری از زردی نوزاد توصیه می شود که مادران باردار به طور منظم تحت مراقبت های دوران بارداری قرار گیرند و آزمایش های لازم را انجام دهند. پس از تولد نوزاد تغذیه مکرر با شیر مادر یا شیر خشک (حداقل 8 تا 12 بار در روز) و بررسی منظم رنگ پوست و چشم های نوزاد می تواند به تشخیص زودهنگام زردی کمک کند. در صورت مشاهده هرگونه علائم زردی باید به پزشک مراجعه شود.

آیا زردی نوزاد باعث آسیب مغزی میشود؟

اگر زردی شدید باشد و درمان نشود بله می تواند باعث آسیب مغزی دائمی (کرن ایکتروس) شود.

آیا زردی نوزاد نیاز به بستری دارد؟

در موارد شدید و با تشخیص پزشک بله ممکن است نیاز به بستری و فتوتراپی (نوردرمانی) باشد.

آیا زردی نوزاد درمان خانگی دارد؟

در موارد خفیف تغذیه مکرر و قرار دادن در معرض نور غیرمستقیم خورشید با نظر پزشک می تواند کمک کننده باشد.

آیا شیر مادر باعث زردی نوزاد میشود؟

در برخی موارد بله زردی ناشی از شیر مادر (زردی شیر مادر) می تواند رخ دهد اما معمولاً بی خطر است.

آیا دستگاه زردی برای نوزاد ضرر دارد؟

فتوتراپی (نوردرمانی) معمولاً بی خطر است اما ممکن است باعث خشکی پوست و افزایش دفعات مدفوع شود.

زردی نوزاد از چه سنی خطرناک است؟

زردی در 24 ساعت اول زندگی نوزاد و زردی بسیار شدید در هر سنی خطرناک تلقی می شود.

برای درمان زردی نوزاد چه بخوریم؟

تغذیه نوزاد با شیر مادر یا شیر خشک به دفع بیلی روبین کمک می کند. مادر نیاز به رژیم غذایی خاصی ندارد.

چگونه بفهمیم زردی نوزاد خوب شده است؟

با کاهش تدریجی زردی پوست و چشم ها و تایید پزشک با انجام آزمایش خون.