تصمیم گیری برای انجام عمل جراحی جهت تسکین کمردرد بسیار دشوار است. جراحی برای رفع مشکلات مربوط به کمر معمولاً به دلیل شدت و مدت درد، آسیب عصبی یا آسیب احتمالی و بهبود عملکرد و قابلیت تحرک انجام میشود. اگرچه همه آسیبها به دلایل مختلفی قابل رفع نیستند. هدف از جراحی بهبود چشمگیر علائم، جلوگیری از آسیب مداوم و تحرک بیشتر بدون احساس درد است.
علی رغم عمل جراحی موفقیتآمیز دیسک کمر برخی بیماران ممکن است بعد از جراحی کمر همچنان احساس درد کنند. عوامل ایجادکننده درد بسیاری وجود دارند که باید مورد بررسی قرار گیرند. مسلماً میتوان این عوامل را با تشخیص و به کار بردن روش مناسب درمان کرد.
در چه افرادی درد پس از عمل جراحی کمر تسکین بیشتری مییابد؟
قبل از اینکه در مورد درد پس از جراحی صحبت کنیم، مهم است که با متخصص جراح در مورد مناسبترین روش صحبت کنید. همه کمردردها مانند یکدیگر نیستند و با عمل جراحی نیز نمیتوان هر نوع دردی را تسکین داد. ستون فقرات یک سیستم مفصلی بسیار پیچیده است و برخلاف عمل جایگزینی زانو یا مفصل دچار آرتروز، درمان علت اصلی کمر درد با عمل جراحی دشوار است. اگر کمر درد شما عمومیتر و مزمن است و ناشی از یک مشکل قابل مشاهده، مکانیکی یا ساختاری نیست، عمل جراحی ممکن است مانند «انداختن تیری در تاریکی» باشد. برای پزشک جراح انتخاب گزینهها توسط بیمار هنگام اقدام به انجام جراحی ستون فقرات از اهمیت بالایی برخوردار است.
اگر کسی دچار درد پای کشندهای است و پزشکان با استفاده از ام آر آی بتوانند مشکلات ساختاری را مشاهده کنند که با عمل قابل رفع است (مانند تنگی یا برآمدگی عصب دیسک)، نتیجه چنین عمل جراحی احتمالاً موفقیتآمیز خواهد بود. به عبارت دیگر با مشاهده مشکل ساختاری مرتبط با نوع دردی که بیمار تجربه میکند، انجام عمل جراحی نتایج بهتری را به دنبال خواهد داشت.
جراحی کمر در صورت وجود موارد زیر در تسکین درد موفقیتآمیزتر است:
- مشکل ساختاری در شما تشخیص داده شده است که مستقیماً به درد مربوط میشود (به عنوان مثال تنگی، فشردگی عصب و سایر موارد). این مورد تعیینکنندهترین عامل است.
- پزشک جراح میتواند علت کمردرد را در آزمایش اشعه ایکس یا ام آر آی به وضوح ببیند. معاینه و آزمایشات فیزیکی باید با الگوهای درد مرتبط باشند.
- این اولین جراحی کمر شما محسوب میشود. اگر قبلاً جراحی کمر و ستون فقرات داشتهاید و علائم بیماری شما تسکین نیافته است، جراحیهای بعدی در تسکین درد و از بین بردن مشکلات مربوط به تحرک شانس کمتری دارند.
- درمانهای جایگزین (مانند تزریق) به شما کمک کردهاند. اگر روشهای درمانی جایگزین موفق به کاهش مشکلات ناحیه کمر، بی حسی یا درد شدهاند یا تحرک را بهبود دادهاند، این نشان میدهد که در مسیر درستی قرار دارید. راه حل دائمیتر برای رفع مشکل اساسی میتواند در بهبود درد موفقتر عمل کند.
- شما درگیر مشکلی فراتر از درد عمومی یا مزمن هستید. سیستم کمر و ستون فقرات بسیار پیچیده است. اگرچه ممکن است کمردرد داشته باشید اما ممکن است منشاء این درد از قسمتهای دیگر بدن (مانند لگن یا زانو) باشد. همچنین کمردرد با سلامت روان، اضطراب و افسردگی ارتباط تنگاتنگی دارد.
میزان طبیعی درد بعد از انجام عمل جراحی کمر
در طی چند ماه اول پس از جراحی کمر بیشترین میزان بهبودی را احساس خواهید کرد. هرچند روند بهبودی استخوانها ممکن است یک سال یا بیشتر طول بکشد. هنگام خارج شدن از بیمارستان ممکن است در اثر جراحی دردی در بدن احساس کنید. همزمان با کاهش دوز دارو (احتمالاً حدود 1 تا 2 هفته بعد از عمل) و همراه با افزایش سرعت حرکت و انجام فیزیوتراپی در هفتههای بعد از عمل ممکن است درد نیز افزایش یابد.
هرچند بر اساس یک قانون کلی هرچه بیشتر در بهبودی پس از عمل بکوشید درد کمتری را تجربه خواهید کرد. مطمئناً در این مسیر نوساناتی وجود دارند و حتی بعضی روزها در مقایسه با روزهای ابتدایی درد بیشتری را احساس خواهید کرد. به طور کلی با گذشت زمان متوجه بهبودی در میزان کمردرد خود خواهید شد.
جدول زمانی کمردرد
عمل جراحی کمر انواع مختلفی دارد. چهار نوع از رایجترین عملهای جراحی کمر عبارتند از: دیسککتومی، لامینکتومی، جوش دادن نخاع و ورتبروپلاستی/کیفوپلاستی.
عوامل زیادی تعیینکننده درد و بهبودی بعد از عمل هستند. میزان درد جراحی کمر تحت تأثیر موارد زیر قرار میگیرد: نوع جراحی کمری که انجام دادهاید؛ میزان آرتروز/بیماری/تخریب استخوان؛ سن؛ سطح آمادگی و تحرک قبل از انجام عمل جراحی؛ وضعیت روانی؛ درد مزمن و سایر موارد. به عنوان مثال درد بعد از جراحی جوش دادن نخاع در چندین مهره ممکن است از لامینکتومی با تهاجم کم در یک بیمار جوانتر و متناسبتر، بدتر باشد.
هرچه از لحاظ روحی و جسمی آمادگی بیشتری برای جراحی داشته باشید، درد کمتر و ملایم تری را حین بهبودی تجربه خواهید کرد.
- بلافاصله پس از عمل دردی را در ناحیه احساس خواهید کرد. در واقع بدن تجربه دردناکی را پشت سر گذاشته است و احساس ناراحتی طبیعی است.
- بعد از عمل درد ناشی از زخم، تورم در اطراف اعصاب و تورم در اطراف زخم را احساس خواهید کرد. درد بعد از عمل جراحی دیگر ناشی از بیماری و آرتروز نیست بلکه از التیام زخم، تورم و التهاب منشاء میگیرد.
- در خارج از بیمارستان مقداری درد احساس خواهید کرد.
- برای اکثر عملهای جراحی کمر، یک تا یک و نیم ماه طول میکشد تا تحرک و عملکرد «طبیعی» را بازیابید. در این مدت درد باید به نحوی تحمل و کنترل شود.
- پس از گذشت یک و نیم ماه درد باید تا حد قابل ملاحظهای کاهش یابد.
- روند بهبودی در افرادی که قبل عمل جراحی از داروهای ضد درد استفاده کردهاند، دردناکتر خواهد بود.
- پس از انجام عمل جراحی ستون فقرات، بافت اسکار در امتداد ستون فقرات تشکیل میشود. تشکیل بافت اسکار بین 3 ماه تا 1 سال پس از عمل رخ میدهد. درد ممکن است حین بهبودی اعصاب موقتی باشد. هرچند در بعضی موارد وقتی بافت اسکار به ریشههای عصبی متصل میشود درد میتواند برای بیماران ماندگارتر و چالشبرانگیز باشد. به روند ایجاد بافت اسکار پس از جراحی کمر اصطلاحاً «فیبروز اپیدورال» یا «سندرم شکست جراحی کمر» می گویند.
اگر بعد از گذشت چندین هفته هنوز دردی با شدت متوسط دارید با پزشک خود مشورت کنید. اگر در هر مرحله از روند بهبودی درد غیر قابل تحمل است بلافاصله با تیم مراقبت خود تماس بگیرید.
علت درد کمر بعد از عمل دیسک کمر
طی 20 سال گذشته عمل جراحی ستون فقرات بسیار قابل اعتمادتر شده است. هرچند برخی از بیماران بعد از جراحی رفع فشار کمر به دلیل تنگی نخاع یا فتق دیسک همچنان دردی را در پا حس خواهند کرد.
گاهی این وضعیت موقتی است زیرا بهبودی ریشه عصب یا ریشهها زمان میبرد. روند بهبودی ممکن است روزها تا هفتهها طول بکشد. احتمال بهبودی خودبهخود بعد از گذشت 3 ماه از درد کم است. در ادامه چند دلیل برای تداوم کمردرد بعد از عمل جراحی ذکر شدهاند.
تشخیص نادرست
علت اصلی درد بعد از عمل نادرست بودن تشخیص قبل از انجام عمل جراحی است. با بهبود روشهای تصویربرداری قبل از عمل (به عنوان مثال اسکن ام آر آی) احتمال تشخیص اشتباه کمتر شده است.
مشکلات دوگانه عامل ایجاد درد
ممکن است دو ضایعه مختلف باعث بروز درد شوند. به عنوان مثال ممکن است بیمار دچار بیرون زدگی دیسک در مهرههای L4-L5 همراه با رادیکولوپاتی L5 باشد که باعث بروز سندرم پیریفورمیس میشود. رفع فشار از عصب ممکن است به از بین بردن برخی دردهای بیمار کمک کند اما عضله پیریفورمیس نیز نیاز به توانبخشی دارد (که انجام این کار اغلب دشوار است).
تنگی مرکزی و فرامینال
مورد رایج دیگر بیماری است که هم دچار تنگی فرامینال (تنگ شدن فضای دیسک) و هم تنگی مرکزی است. با رفع فشار میتوان تنگی مرکزی را برطرف کرد اما این عمل ممکن است برای رفع تنگی فرامینال کافی نباشد. در چنین مواردی برای رفع تنگی فرامینال ممکن است از روش جوش دادن مهرههای ستون فقرات استفاده شود.
بیرون زدگی ثانویه دیسک
بعد از میکرودیسککتومی برای رفع بیرون زدگی دیسک، دیسک دیگری ممکن است پاره شود و مجدداً روی ریشه عصب فشار وارد نماید. این اتفاق میتواند در هر زمان (از چند روز تا چند سال پس از جراحی) رخ دهد. مشخصه بارز این مشکل دردی است که در ابتدا پس از جراحی از بین میرود اما سپس خودبهخود باز میگردد. التهاب ریشه عصب بعد از عمل میتواند علائمی مشابه عود بیرون زدگی دیسک همراه با بازگشت درد به مدت 2 تا 7 روز پس از عمل داشته باشد. این درد معمولاً با گذشت زمان و انجام توانبخشی فروکش میکند.
آسیب عصبی حین جراحی
علت بسیار نادر درد پا بعد از جراحی آسیب رسیدن به عصب در زمان جراحی است. ریشههای عصبی به طور کلی مقاوم هستند و معمولاً با یک عمل جراحی معمولی آسیب نمیبینند.
بافت اسکار
یکی از علل بسیار نادر درد پا بعد از عمل (در صورت بروز) بافت اسکار است. بافت اسکار پس از هر نوع عمل جراحی تشکیل میشود و به بافتهای اطراف آسیب نمیرساند. این بافت میتواند تحرک ریشه عصب را محدود کند اما فیزیوتراپی معمولاً در اوایل دوره بعد از عمل به بهبود کمک میکند.
بافت اسکار فقط برای مدت 6 تا 12 هفته تشکیل و با گذشت زمان نرمتر میشود. بافت اسکار معمولاً زمانی به عنوان علت درد تشخیص داده میشود که دلیل واضح دیگری برای علت درد بعد از عمل وجود نداشته باشد. واقعیت این است که علت درد اکثر اوقات ناشی از بافت اسکار نیست.
در صورت تداوم درد در بیماران بعد از جراحی رفع فشار ستون فقرات باید دلایل دیگری را جستجو کرد. تداوم درد اغلب ناامیدکننده است اما صبر و تلاش مداوم اغلب به تسکین درد کمک میکنند.
درمان کمردرد بعد از جراحی
کنترل درد بخشی از موفقیت در روند بهبودی محسوب میشود. اگر با درد متوسط یا شدید مقابله میکنید بدن نمیتواند به سرعت بهبود یابد. اگر درد فراتر از یک ناراحتی ساده است و قابل کنترل نیست با متخصص فیزیوتراپی خود مشورت کنید.
مراقبتهای پس از عمل
- در حین بهبودی موقعیت قرارگیری بدن را اغلب عوض کنید. اگر وضعیتی برای کمر دردناک است با ماندن در همان وضعیت به کمر فشار وارد نکنید.
- پس از عمل جراحی به گذاشتن یخ روی ناحیه مورد نظر ادامه دهید! به طور معمول استفاده از یخ 4 تا 5 بار در روز و به مدت 15 تا 20 دقیقه توصیه میشود. این کار به کاهش تورم و بنابراین کاهش درد کمک میکند.
- صبور باشید و جنبه ذهنی درد را درک کنید. اگر تصمیم به انجام عمل جراحی گرفتهاید بدانید که جراحی به بدن آسیب میرساند و روند بهبودی نیز زمان میبرد. کمی صبر کنید کنید و برای بهبودی زمان لازم را به خود اختصاص دهید.
- اضطراب و ترس از درد در واقع به میزان دردی که احساس میکنید مرتبط است. مراقبه ذهن و سایر روشهای تنفسی جهت کاهش فشار روشهایی عالی برای کنترل کمردرد هستند.
- قبل و بعد از عمل جراحی باید به حرکت خود ادامه دهید (در خصوص میزان آن با متخصص فیزیوتراپی خود مشورت نمایید). مهمترین نکته برای افراد مبتلا به کمردرد حاد یا مزمن حفظ حرکت است. به یاد داشته باشید که هنگام انجام نرمش روزانه و تمرینات توصیه شده به بدن خود توجه کنید. در صورت احساس آسیب انجام حرکات را متوقف کنید.
داروها
داروهای ضد درد را طبق توصیه پزشک متخصص مصرف نمایید. توقف مصرف دارو زمانی که احساس بهتری دارید میتواند نتیجه معکوس دهد. قبل از تغییر دوز با پزشک خود مشورت کنید.
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی یا NSAID ها با کاهش التهاب در ریشههای اعصاب و مفاصل نخاع کمر درد را تسکین میدهند. این خاصیت فضای بیشتری را در کانال نخاع ایجاد کرده و از فشردگی عصب جلوگیری میکند. کانال نخاع شکافی است که نخاع از آن عبور میکند. انواع داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی که معمولاً استفاده میشوند شامل ایبوپروفن، ناپروکسن و آسپرین هستند.
در صورت کاهش نیافتن درد هنگام استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی بدون نسخه پزشک ممکن است دوز بیشتری را برای مدت چندین هفته یا تا زمان انجام عمل جراحی برای تسکین درد تجویز کند.
شل کنندههای عضلانی
پزشک ممکن است به منظور کاهش درد و اسپاسم عضلات داروهای شل کننده عضلانی را تجویز کند. درد و اسپاسم هنگام کوفتگی، حرکت دادن یا بریدگی عضلات در طی جراحی کمر اتفاق میافتند. این داروها از طریق سرکوب کردن یا کاهش فعالیت سیستم عصبی مرکزی موجب شل شدن عضلات میشوند.
تزریق کورتیکواستروئید
اگر داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی کمردرد را تسکین ندهند پزشک ممکن است تزریق داروهای کورتیکواستروئیدی و بیحسکنندههای موضعی در کانال نخاع را توصیه کند. داروهای کورتیکواستروئیدی باعث کاهش التهاب و بیحسکنندههای موضعی موجب کاهش درد میشوند. در برخی افراد تزریق دارو میتواند درد را برای هفتهها، ماهها یا حتی سالها تسکین دهد. با این حال هیچ روش مطمئنی برای پیشبینی اثربخشی این نوع درمان وجود ندارد.
پس از انجام تزریق بلافاصله میتوانید به خانه بازگردید. ممکن است حساسیت کمی را به مدت یک یا دو روز در محل تزریق احساس کنید. پزشکان معمولاً بیش از دو یا سه بار تزریق دارو در ستون فقرات طی یک سال را توصیه نمیکنند.
مسکنها
پزشکان به ندرت ممکن است برای درمان درد شدید در افراد مبتلا به سندرم شکست جراحی کمر مصرف مواد مخدر تولید شده از گیاه خشخاش یا داروهای سنتتیک اپیوئیدی را تجویز کنند. از آن جا که این داروها اعتیادآور هستند برای مدت کوتاهی تجویز میشوند. تجویز این داروها به طور معمول قبل یا بعد از عمل برای سندرم شکست جراحی کمر صورت میگیرد.
داروهای نورولپتیک
داروهای نورولپتیک باعث تثبیت سلولهای پرکار نخاع به نام نورونها میشوند تا کمر دردِ همراه با فشردگی عصب را تسکین دهند. در برخی افراد مصرف روزانه خوراکی این داروها موجب تسکین درد میشود.
پزشک بر اساس شدت کمر درد و میزان مؤثر بودن داروهای نورولپتیک در تسکین علائم مدت زمان استفاده از این داروها را تعیین میکند.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی برای بیشتر افراد مبتلا به کمردرد توصیه میشود. هدف از فیزیوتراپی تقویت عضلات حمایتکننده ستون فقرات و ایجاد وضعیت بهتر بدن است. متخصصان برنامهای اختصاصی شامل تمرینات و تکنیکهای کششی را برای تقویت عضلات اصلی در پشت، شکم و باسن طراحی میکنند. عضلات قوی در این مناطق به حمایت از ستون فقرات، بهبود انعطافپذیری و پایداری و کاهش فشار بر اعصاب نخاعی کمک میکنند.
فیزیوتراپی میتواند به شما کمک کند تا وضعیت قرارگیری بدن خود را اصلاح کنید. این کار با استفاده از تکنیکهایی که منجر به ایجاد فضای بیشتر در کانال نخاع میشوند، صورت میپذیرد. فیزیوتراپی به کاهش فشار بر اعصاب نخاعی کمک میکند و میتواند درد را از بین ببرد یا کاهش دهد.
هر درمان فیزیوتراپی معمولاً 45 دقیقه تا 1 ساعت طول میکشد. تعیین مدت زمان درمان بر عهده پزشک است. همچنین متخصصان میتوانند تمریناتی که باید در خانه یا روی صندلی در محل کار انجام دهید را به شما آموزش دهند.
سردی دست و پا یا احساس یخ زدگی در دست و پاها عارضه ای است که به دلیل عوامل مختلف مانند آنمی و فقر آهن، بیماریهای قلبی و عروقی، دیابت و سندرم رینود روی میدهد. پزشک برای تشخیص علت سردی دست و پا در افراد از آزمایشات خون کمک میگیرد. برای درمان این مشکل علاوه بر مصرف داروهای تجویز شده، اصلاح و بهبود سبک زندگی نیز بسیار سودمند است.
درمان سردی دست و پا بوسیله سمپاتکتومی با امواج رادیویی
چه کاری میتوانیم برای سردی دست و پا انجام دهیم؟
بدن انسان طوری طراحی شده است که دمای خود را تنظیم مینماید. وقتی بیرون سرد است، بدن شما مطمئن میشود که خون جاری به ماهیچه و اندامهای حیاتی را حفظ میکند تا آنها را گرم نگه دارد. این امر میتواند میزان جریان خون را به دستها و پاهای شما تغییر دهد و باعث شود که سردی دست و پا را تجربه کنید. این طبیعی است. رگهای خونی، هنگام سرد شدن، در دست و پاهای شما منقبض میشوند (اسپاسم) تا از اتلاف گرما در شریانهای حیاتی و مهم شما جلوگیری شود.
برخی افراد هستند که بدون یک بیماری زمینه ای، دارای دست و پاهای سردتری هستند. این یک حالت و شرایط متداول است. زمانی که دستها و پاهای شما به طور طبیعی سردتر از سایر نقاط بدن هستند، ممکن است فقط لازم باشد در هوای سرد احتیاط بیشتری بکنید تا از آنها محافظت کنید.
اما اگر پاها و دستان شما دائماً سرد است و این حالت برای شما ناراحت کننده است و یا اگر علائم بیشتری مانند تغییر رنگ انگشتان را مشاهده میکنید، کارهای بیشتری وجود دارد که میتوانید انجام دهید.
در اینجا میتوانید پیرامون احساس سرما در دست و پا و آنچه میتوانید در درمان سردی دست و پا انجام دهید بیشتر بدانید.
اگر اغلب در مکانهای سرد حضور دارید
بعضی از افراد در محیطهای بسیار سرد کار میکنند، زندگی میکنند و یا بازی میکنند. افرادی که در حوزه بسته بندی گوشت یا در سردخانه ها فعالیت میکنند، پرسنل نظامی، کوهنوردان، شکارچیان، افراد فعال در حوزه سیم کشی هوایی و کارگران امداد و نجات از افرادی هستند که به لباسهای محافظ خاص نیاز دارند تا آنها را تا جای ممکن گرم نگه دارند.
بودن در یک محیط بسیار سرد، خطر سرمازدگی، آسیبهای دائمی به دستها و پاها و یخ زدگی دست و پا را به همراه دارد. به علاوه، این خطر وجود دارد که توانایی کار تجهیزات اضطراری با سرمای شدید مختل گردد.
منابع معتبر در حال بررسی این موضوع هستند که آیا کار کردن در یک محیط دائماً سرد به شما کمک میکند که به آن عادت کنید و از آسیب و صدمه جلوگیری کنید یا خیر. بنابر گفته مرکز بهداشت و ایمنی کار کانادا (CCOHS)، برخی افراد میتوانند سرما را تحمل کنند. برای مثال، ماهیگیران میتوانند با دستان برهنه در هوای بسیار سرد کار کنند.
این مرکز خاطر نشان کردهاست که زنان در معرض خطر بیشتری از آسیب سرما خوردگی قرار دارند، زیرا دستها و پاهای آنها سریعتر سرد می شود.
راههایی برای گرم کردن پاها و دستها
مهم نیست که چه چیزی باعث سرمای دست و پاهای شما شده است، این مهم است که آنها را براحتی گرم کنید. در اینجا راههایی برای رفع سردی دست و پا ارائه میشود:
- در انتخاب لباسها محتاط باشید: کلاه، دستکش، جوراب گرم و یک کت گرم در هوای سرد بپوشید. برای گرم نگه داشتن اندامهای حیاتی خود لایه لایه لباس بپوشید و لباسهای تنگ نپوشید. برخی افراد روسری یا ژاکت های یقه اسکی را برای گرم نگه داشتن خود مفید میدانند.
- به بچهها کمک کنید بدانند چه کاری در زمان سرما باید انجام دهند: در مورد کودکان، اطمینان حاصل کنید که آنها لباس گرمی میپوشند و به آنها بگویید اگر احساس سرما میکنند، داخل خانه شوند.
- جوراب و پاپوش بپوشید: اگر داخل خانه سرد است، یک ژاکت و جوراب گرم بپوشید.
- هر روز ورزش کنید: برای بهبود جریان خون هر روز ورزش کنید از جمله پیادهروی.
- یک نرمش سریع انجام دهید: سعی کنید از حرکت پروانه برای حرکت دادن خون خود استفاده کنید. در حالی که نشسته هستید انگشتان پایتان را تکان دهید و با پاهای خود دایرهای بکشید. اگر عضلات سفت هستند، با هر انگشت حلقه هایی را در هوا بکشید. برای بهبود جریان خون، حلقه های گستردهای را در هوا با دست های خود ایجاد کنید. این کار به بهبود سردی دست و پا کمک میکند.
- مرتب در فضای اطراف حرکت کنید: وقت بگذارید حداقل هر نیم ساعت از بلند شوید تا به حرکات کششی یا پیاده روی بپردازید.
- از پدهای گرم کننده برقی استفاده کنید: پدهای حرارتی الکتریکی در اندازهها و سبکهای مختلف ارائه شده است که میتوانید برای قسمتهای مختلف بدنتان از آنها استفاده کنید.
- برای پا، از یک پد گرمایشی در قسمت تحتانی کمر استفاده کنید: از پدهای گرمایشی در نواحی حساس بدن مانند کمر و پاهایتان در هنگام استراحتِ شب استفاده کنید. این کار میتواند به رگهای خونی شما کمک کند که باز شوند و خون بیشتری به پاهای شما وارد کنند و درنتیجه از یخ زدگی دست و پا جلوگیری میشود.
- چیز گرمی را در دستانتان نگه دارید: یک نوشیدنی گرم را در دستتان داشته باشید تا سردی دست و پا را کاهش دهید.
- ماساژ سریع: دستها و پاهای خود را تند و سریع ماساژ دهید.
- دستگاه های گرمایشی را در دسترس داشته باشید: هنگامی که در سرمای بیرون هستید و سردی دست و پا دارید از وسایل گرمایشی یکبار مصرف یا دارای قابلیت استفاده مجدد برای گرم کردن دست و پاهایتان استفاده کنید. فروشگاه های آنلاین این لوازم را به فروش میرسانند.
نکات تخصصی در مورد گرم نگه داشتن دست ها و پاها
متخصصان برای گرم نگه داشتن دست و پا در فضاهای سرد مواردی را توصیه میکنند. این توصیه های ساده برای گرم شدن بدن در شرایط سرد مفید هستند:
- به جای دستکش ساده، دستکش یک انگشتی بپوشید. به این دلیل که این دستکش های بی پنجه انگشتان شما را کنار هم نگه میدارد و گرما را حفظ میکند و از یخ زدگی دست و پا جلوگیری میکند.
- با واکس پارافین دست و پاهای خود را مرطوب کنید. برای گرم کردن دست و پا و تسکین آرتروز از وان موم پارافین استفاده کنید. شما میتوانید یک کیت موم سازی خریداری کنید تا این کار در خانه انجام شود. پس از غوطه ور کردن دستان خود در پارافین ، یک کیسه پلاستیکی را در اطراف آنها قرار دهید تا گرما در آن حفظ شود، و سپس دستان خود را در حوله بپوشانید.
- از گرما به همراه رطوبت استفاده کنید. همچنین بسته های گرمای مرطوب برای رفع سردی دست و پا توصیه میشود که میتوانید در مایکروویو گرم کنید. شما میتوانید این پکها را از بازارهای تخصصی خریداری کنید. آنها پر از لوبیا، برنج، یا سایر غلات هستند که گرمای مرطوب هنگام مایکروویو کردن آنها ایجاد می شود. گرمای مرطوب بهتر به بدن نفوذ میکند.
- از تماس مستقیم با مواد و وسایل منجمد اجتناب کنید. در صورت ابتلا به سندرم رینود و یا سردی دست و پا از بخشهای فریزر در فروشگاه ها دوری کنید و اگر لازم است وارد فریزر شوید، از دستکش استفاده کنید.
- به درمان با بیوفیدبک توجه کنید. تکنیک دیگری که به طور موفقیتآمیز در درمان سردی دست و پا مورد استفاده قرار گرفته است، بیوفیدبک دما است. این کار از تصاویر ذهنی برای افزایش گردش خون استفاده میکند. شما به یک درمانگر نیاز دارید که این کار را انجام دهید. شما از تصاویر ذهنی استفاده میکنید مانند اینکه دستان خود را در ماسه گرم حرکت میدهید تا به افزایش درجه حرارت دست کمک کند.
در ادامه بیایید با دقت بیشتری به شرایط خاص سلامتی که ممکن است از علل سردی دست و پا باشد، نگاه کنیم. این موارد شامل سندروم رینود و شرایط دیگر است که میتواند بر گردش خون تاثیر بگذارد.
علل ایجاد سردی دست و پا
بسیاری از عوامل موجب سردی دست و پا میشوند. بدن شما دارای یک پایه و واکنش طبیعی به دمای سرد است. شایعترین شرایط مرتبط با سلامتی که میتواند باعث ایجاد سرما در اندام و سردی دست و پا شود، مربوط به گردش خون ضعیف یا آسیب عصبی در دستها یا پاها است. برخی از احتمالات درباره علت سردی دست و پا را در ادامه بررسی میکنیم:
آنمی (کم خونی)
آنمی شرایطی است که تعداد گلبولهای قرمز خونِ سالم و دارای عملکرد مناسب نسبت به حالت طبیعی و نرمال کمتر است. این مشکل از کمبود آهن ناشی میشود. وقتی کمبود آهن دارید، گلبولهای قرمز شما ممکن است به اندازه کافی هموگلوبین (پروتئین پر از آهن) نداشته باشند تا اکسیژن را از ریههای شما به بقیه بدن منتقل کنند. در نتیجه موجب یخ زدگی دست و پا میشود.
کاری که شما میتوانید انجام دهید!
یک آزمایش خون میتواند مشخص کند که آیا خون شما دارای سطح پایینی از آهن است یا خیر. خوردن غذاهایی که سرشار از آهن هستند (مثل سبزیجات پر برگ مانند اسفناج) و مصرف مکملهای حاوی آهن میتواند به کاهش سردی دست و پا کمک کند.
بیماریهای شریانی
وقتی سرخرگها باریک و یا ناکارآمد هستند، جریان خون را به ساق پا و پاهایتان کاهش میدهد. انواع مختلفی از بیماریهای قلبی وجود دارد.
- بیماری عروق محیطی (PAD) که حدود یک سوم افراد بالای ۵۰ ساله و مبتلا به دیابت را تحتتاثیر قرار میدهد. به طور معمول، هنگامی که انباشته شدن پلاک روی دیوارهای رگهای خونی رخ میدهد باعث آسیب به دیواره شریانی در اندام تحتانی می شود.
- فشار خون اولیه که به شریانهای ریهها آسیب میرساند و اغلب موجب بروز سندرم رینود میشود.
علائم بیماری عروق محیطی علاوه بر سردی دست و پا عبارتند از:
- زمانی که ورزش میکنید در پاهایتان احساس درد میکنید.
- بیحسی و یا احساس سوزن سوزن شدن در پاها
- زخمهای روی ساق پا و پاها که بسیار کند بهبود مییابند.
علائم فشار خون اولیه عبارتند از:
- دشواری تنفس
- خستگی
- سرگیجه
اگر این علائم را به همراه سردی دست و پا دارید، پزشک خود مراجعه کنید. درمان هر چه زودترِ بیماری شریانی میتواند منجر به نتیجه بهتری شود.
دیابت
- گردش خون ضعیف: گردش خون ضعیف نشانهای از دیابت است، به ویژه در اندامهای تحتانی که میتواند موجب سردی دست و پا شود.
- بیماریهای قلبی: دیابت همچنین ریسک ابتلا به بیماریهای قلبی و باریک شدن شریانها (به دلیل آترواسکلروز) را افزایش میدهد که هر دو ممکن است منجر به سردی دست و پا شود.
- آسیب عصبی: آسیب عصبی (نوروپاتی محیطی) به ویژه در پاهای شما، یکی از عوارض جانبی دیابت است. این بیماری از میزان بالای قند خون در مدتزمان طولانی ناشی میشود. یکی از نشانههای اولیه احساس سوزن سوزن شدن در دست و پاها است.
کاری که شما میتوانید انجام دهید!
مهم است که میزان قند خون خود را ثابت و تا جای ممکن نزدیک به حد نرمال نگه دارید. هم چنین اگر آسیب عصبی داشتهاید، پاهای خود را به دقت بررسی کنید تا زخمهایی را که ممکن است احساس نکنید، پیدا کنید، چرا که ممکن است عفونی شده باشند.
هیپوتیروئیدیسم (کمکاری تیروئید)
کم کاری تیروئید شرایطی است که در آن تیروئید شما دارای فعالیت کمی است و هورمونهای تیروئید کافی تولید نمیکند تا عملکرد متابولیک بدن شما به درستی انجام شود. این بیماری زنان را بیش از مردان تحتتاثیر قرار میدهد و در سنین بالاتر از ۶۰ سال شایعتر است.
احساس سرما در دست و پا، یکی از نشانههای کمکاری تیروئید است. علائم دیگر عبارتند از خستگی، درد و سفتی مفاصل، خشکی پوست، ریزش مو، و افسردگی.
کاری که شما میتوانید انجام دهید!
پزشک با آزمایش خون میتواند تشخیص دهد که آیا شما کم کاری تیروئید دارید. درمان اصلی یک مکمل هورمونی ترکیبی است که روزانه مصرف می شود.
سندرم رینود
سندروم رینود که به بیماری یا عارضه رینود نیز مشهور است، شرایطی است که موجب میشود انگشتان یا گاهی سایر قسمتهای بدن احساس سرما یا بیحسی کنند. این عارضه در نتیجه تنگ شدن شریان ها در دست یا پاها اتفاق میافتد که باعث می شود خون از گردش خون طبیعی بازداشته شود و موجب سردی دست و پا میشود.
سندرم رینود ممکن است باعث شود که رنگ انگشتان شما تغییر کند و سفید، آبی یا قرمز شود. زمانی که گردش خون شما به حالت عادی برگشت، دستان شما ممکن است دچار خارش، سوزن سوزن شدن، لرزش و تورم شود.
رینود در اثر دمای سرد یا استرس ایجاد می شود. دلیل معین و دقیق رینود کاملاً تشخیص داده نشده است. رینود به دو نوع اصلی تقسیم می شود. بیشتر افراد، مبتلا به رینود اولیه هستند که بیماری رینود نامیده میشود.
هنگامی که یک شرایط پزشکی دیگر باعث بروز رینود میشود، به آن رینود ثانویه گفته میشود، که پدیده رینود نیز نامیده میشود.
آنچه شما می توانید انجام دهید!
درمان های رینود شامل داروهایی است که گردش خون را بهبود میبخشد و رگهای خونی شما را گسترش میدهد و باز میکند. اما بسیاری از افراد به هیچ درمانی احتیاج ندارند. برای برخی از افرادی که رینود شدید را تجربه میکنند، صحبت با پزشک در مورد داروهایی مانند داروهای اختلال نعوظ و کرم موضعی نیتروگلیسیرین موضعی ممکن است مفید باشد.
سندرم رینود ناشی از سایر وضعیت ها
برخی از دلایل رینود ثانویه به قرار زیر است:
- اسکلرودرما: یک بیماری خود ایمنی که عموماً منجر به سخت شدن پوست می شود. این بیماری اغلب با رینود همراه است.
- لوپوس (لوپوس اریتماتوز سیستمیک): یکی بیماری خود ایمنی دیگر است که میتواند باعث ایجاد رینود شود.
- سندرم تونل کارپال دست: این سندرم که به دلیل گرفتگی عصب مدیان بوجود میآید باعث بیحسی و ضعف در دست شما میشود و غالباً با رینود همراه است.
کمبود ویتامین ب 12
کمبود ویتامین ب 12 میتواند علائم نورولوژیکی از جمله احساس سردی دست و پا، بیحسی یا سوزن سوزن شدن را به شما منتقل کند.
ویتامین ب 12 به طور طبیعی در گوشت و فرآورده های لبنی یافت میشود و برای حفظ گلبولهای قرمز سالم بسیار حائز اهمیت است. بدن ویتامین ب 12 تولید نمیکند، بنابراین باید آن را از غذاهایی که میخورید دریافت کنید.
علائم دیگر کمبود ویتامین ب 12 عبارتند از:
- خستگی
- مشکلات حرکتی و تعادل
- کم خونی
- رنگ پریدگی پوست
- تنگی نفس
- زخمهای دهان
- مشکلات شناختی
آنچه شما می توانید انجام دهید!
یک تست خون میتواند نشاندهنده کمبود ویتامین ب 12 باشد. درمان میتواند شامل گرفتن یک مکمل خوراکی، دریافت ویتامین ب 12 و تغییر رژیم غذایی شما باشد.
سیگار کشیدن
سیگار کشیدن باعث آسیب به رگهای خونی شما در سراسر بدن میشود که در نتیجه آن رگهای خونی تنگ تر میشوند و این امر میتواند منجر به سردی دست و پا شود.
با گذشت زمان، سیگار کشیدن میتواند به رگهای خونی در قلب شما آسیب برساند و باعث میشود قلب شما برای پمپاژ خون از بدن دچار اختلال شود. این به خصوص روی قسمت تحتانی بدن و پاها تأثیر میگذارد و منجر به سردی دست و پا میشود.
کاری که شما میتوانید انجام دهید!
برای ترک سیگار تلاش کنید. افراد متخصص حرفهای، درمانها و حتی برنامههایی وجود دارند که میتوانند به شما کمک کنند تا پیشرفت خود را کنترل و آنالیز کنید.
علل دیگری که در سردی دست و پا اثرگذار هستند
عوامل دیگری که ممکن است منجر به سردی دست و پا شوند شامل سن، سابقه خانوادگی و برخی از داروها هستند. به علاوه عوامل زیر نیز در یخ زدگی دست و پا مؤثر هستند:
- اگر عفونت باکتریایی یا ویروسی دارید و تب داشته باشید ممکن است سردی دست و پا را تجربه کنید.
- گاهی اوقات اضطراب میتواند موجب سردی دست و پا شود.
- یک منبع مطالعاتی در سال 2016، یک ارتباط قوی بین سوء هاضمه مزمن و سردی دست و پا را ثابت کرده است.
- یک منبع معتبر مطالعاتی در سال 2018 به بررسی رابطه بسیاری از شرایط مزمن و سردی دست و پا از جمله فشار خون بالا و فشار خون پایین و قاعدگی دردناک (دیسمنوره) پرداخت. این مطالعه همچنین تاثیرات فرهنگی بر روی نحوه تفکر مردم در مورد سردی دست و پا را در نظر گرفت.
- نوزادان و بزرگسالان مسنتر فاکتورهای ریسک اضافی برای سردی دست و پا دارند.
برای کودکان
نوزادان گرما بدن را در دمای سرد زودتر از دست میدهند چرا که به نسبت وزنشان سطح پوست بدن آنها بیشتر است. آنها ممکن است چربی زیادی در زیر پوست خود به عنوان عایق نداشته باشند. همچنین سیستم تنظیم دمای طبیعی بدن آنها به طور کامل تکامل نیافته است.
برای بزرگسالان مسنتر
افراد سالمند توانایی تنظیم درجهحرارت بدن خود را از دست میدهند. رگهای خونی در اندامهای تحتانی به آسانی منقبض نمیشوند تا شریانها و اندامهای مرکزی را گرم نگه دارند.
متابولیسم بدن با افزایش سن کند میشود و این امر میتواند به سردی دست و پا کمک کند. افراد سالمند ممکن است به خاطر شرایط مزمن و داروها، مستعد ابتلا به سردی دست و پا و سایر اندامها باشند.
درمان قطعی سردی دست و پا بوسیله سمپاتکتومی RF
زمانی که روش های دارو درمانی و تغییر در سبک زندگی برای شما موثر واقع نشد بهترین راهکار درمان از طریق سمپاتکتومی است که به ۲ روش انجام میشود.
- جراحی سمپاتکتومی توراسیک: در این عمل با قطع زنجیره های عصبی بوسیله جراحی از گذر پالس های عصبی جلوگیری میشود. بعلت اینکه این عمل ریسک عوارض بسیار زیادی دارد معمولا بیماران آنرا بعنوان آخرین راهکار در نظر میگیرند.
- سمپاتکتومی RF: در این روش سمپاتکتومی بوسیله امواج رادیویی و با استفاده از سوزن انجام میشود. این عمل بدون نیاز به بیهوشی و جراحی انجام میشود و بیمار چند ساعت بعد میتواند به منزل بازگردد. این روش نوین هیچکدام از عوارض جراحی سمپاتکتومی را ندارد. در ایران دکتر کامبیز باقرزادی تنها پزشکی است که سمپاتکتومی Rf را برای درمان تعریق زیاد و یخ زدگی دست و پا انجام میدهد و سوابق درخشانی در این امر دارد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر در تمام مدت روز سردی دست و پا دارید، فارغ از اینکه که هوای خارج از منزل یا دمای اطراف شما چقدر است، به پزشک خود مراجعه کنید. ممکن است یک بیماری یا بیماریهای اساسی زمینهای وجود داشته باشد که باید درمان شود.
اگر علائم دیگری دارید مانند اینکه رنگ انگشتان دست و پای شما تغییر میکند، در تنفس مشکل دارید یا دست و پای شما درد میکند لازم است به پزشک مراجعه کنید.
منبع:
cold hands and feet