الکترومایوگرافی (EMG) و تست هدایت عصبی (NCS) که به اختصار تست نوار عصب و عضله نامیده می‌شوند، آزمایش‌هایی هستند که وقتی عضلات شما درد گرفته یا ضعیف شده، می‌تواند به شما کمک کنند و معمولاً به‌صورت هم‌زمان تجویز می‌شوند. پزشک از نتایج این آزمایش‌ها برای تشخیص این موضوع که آیا مشکل عضلانی یا عصبی وجود دارد، استفاده می‌کند. در ادامه‌ی این مقاله به بررسی موارد زیر می‌پردازیم:

• نوار عصب و عضله چیست؟
• عوارض نوار عصب و عضله چیست؟
• روش انجام آزمایش EMG و NCS به چه صورت است؟
• پس از تفسیر جواب نوار عصب و عضله چه مواردی مد نظر است؟

نوار عصب و عضله برای چیست؟

اگر علائم بیماری عضلانی یا عصبی (مانند بی‌حسی یا ضعف غیرقابل توضیح در اندام‌ ها) در فردی مشاهده شود، پزشک به‌منظور تست نوار عصب و عضله (EMG و NCV) اقدام می‌کند.

EMG چیست؟

ماهیچه‌های شما زمانی حرکت می‌کنند که سیگنال‌های عصبی از مغز به آن‌ها دستور دهند تا دست به کار شوند. الکترومایوگرافی (EMG) میزان واکنش عضلات شما به این سیگنال‌ها را اندازه‌گیری می‌کند. اگر آزمایش مشکلی را نشان دهد، ممکن است به اختلالی که به آن اختلال عصبی عضلانی گفته می‌شود، مرتبط باشد.

NSC چیست؟

سیگنال های عصبی تکانه‌های الکتریکی هستند که به سرعت در سراسر سیستم عصبی حرکت می‌کنند. گاهی اوقات، مشکلات مربوط به فعالیت الکتریکی در اعصاب می‌تواند باعث درد، سوزن سوزن شدن یا ضعف در عضلات شود.‎

NCS سرعت و شدت فعالیت الکتریکی یک عصب را اندازه‌گیری می‌کند. این آزمایش می تواند آسیب دیدن عصب را تشخیص دهد.

چه موقع به الکترومایوگرافی و تست هدایت عصبی نیاز داریم؟

طبیعی است که هر چند وقت یکبار درد یا بی‌حسی در عضله احساس شود. برای مثال، ممکن است هنگام بلند کردن چیزی سنگین، عضله مچ دست تحت فشار قرار گیرد. اما برای بسیاری از افراد، درد مچ دست، ناشی از عصب آسیب دیده است (نه عضله‌ی آسیب دیده).

وقتی مشخص نیست که چرا در قسمت مچ دست، بخش پشتی، پاها یا سایر قسمت‌های بدن خود احساس مشکل می‌کنید، یک یا یا هر دوی این آزمایش‌ها (الکترومایوگرافی و تست هدایت عصبی) ممکن است مفید باشد.

آزمایش اعصاب و روان ذکر شده ممکن است برای افرادی انجام شود که علائم زیر را دارند و این علائم به‌صورت پایدار هستند:

• درد یا گرفتگی
• گزگز کردن یا بی‌حسی
• ضعف عضلانی

تست الکترومایوگرافی و تست هدایت عصبی چه چیزی را نشان می‌دهند؟

هر دو آزمایش می‌توانند به روند تشخیص کمک موثری کنند. الکترومایوگرافی و تست هدایت عصبی در تشخیص موارد زیر مفید هستند:

• بیماری‌های عصبی عضلانی، مانند دیستروفی عضلانی (muscular dystrophy)
• مشکلات عصبی در ستون فقرات، مانند فتق دیسک (herniated disk)
• مشکلات عصبی در سایر نقاط بدن، مانند سندرم تونل کارپال (carpal tunnel syndrome)
• مشکلات اعصاب محیطی در بازو‌ها یا پا‌ها
• اعصاب تحت فشار (Pinched nerves)
• سندرم گیلن باره (Guillain-Barré syndrome) (بیماری‌ای که در آن سیستم ایمنی بدن به اعصاب پا‌ها و بازو‌ها حمله می‌کند)

تست هدایت عصبی همچنین می‌تواند به پزشک کمک کند تا روند بهبود یک آسیب عصبی را نیز مورد سنجش قرار دهد.

آمادگی‌های لازم برای تست الکترومایوگرافی و تست هدایت عصبی

برای آزمایش‌های الکترومایوگرافی و تست هدایت عصبی نیازی به هیچ‌گونه آمادگی خاصی وجود ندارد ولی پزشکان معمولاً موارد زیر را توصیه می‌کنند:

• حمام یا دوش بگیرید، اما هیچ لوسیون یا مرطوب کننده‌ای مصرف نکنید.
• حداقل ۲ یا ۳ ساعت قبل از آزمایش از مصرف کافئین و نوشیدنی‌های شیرین خودداری کنید.
• قبل از آزمایش سیگار نکشید.
• قبل از انجام آزمایش در مورد مصرف دارو‌ها با پزشک خود صحبت کنید. ممکن است دارو‌های خاصی وجود داشته باشد که باید تا بعد از انجام آزمایش از مصرف آن‌ها خود‌داری کنید.

اگر ضربان‌ساز (pacemaker) دارید، باید قبل از آزمایش الکترومایوگرافی و تست هدایت عصبی به پزشک خود اطلاع دهید.

در طول آزمایش الکترومایوگرافی و تست هدایت عصبی چه می‌شود؟

آزمایش‌های الکترومایوگرافی و تست هدایت عصبی معمولاً در بیمارستان‌ها و به روش سرپایی انجام می‌شوند. اما ممکن است پزشک مطابق شرایط، روشی دیگر را در پیش گیرد. معمولاً در طول آزمایش الکترومایوگرافی و تست هدایت عصبی، پزشک متخصص مغز و اعصاب بر روند آزمایش نظارت می‌نماید ولی این آزمایش‌ها توسط تکنسین انجام می‌شود.

اگر قرار باشد که الکترومایوگرافی و تست هدایت عصبی هر دو در یک جلسه انجام شوند NCS معمولاً قبل از EMG انجام می‌شود.

نحوه ثبت سیگنال NCS

در طول تست هدایت عصبی، تکنسین تکه‌های الکترودی را روی پوست قرار می‌دهد. الکترود تحریک کننده یک تکانه‌ی الکتریکی خفیف به عصب می‌فرستد و الکترودهای دیگر پاسخ عصب را ثبت می‌کنند.

اگر سیگنال با سرعت کمتری نسبت به یک عصب سالم حرکت کند، به این معنی است که عصب احتمالاً آسیب دیده است. ممکن است آزمایش‌های بیشتری مورد نیاز باشد تا پزشک بتواند نظر قطعی خود را درباره‌ی این موضوع که «آیا عصب می‌تواند دوباره سالم شود یا خیر؟» مطرح کند.

گاهی اوقات، اعصاب آسیب دیده در یک تصادف یا جراحی فقط به زمان نیاز دارند تا بهبود یابند. در موارد دیگر، جراحی ممکن است بتواند عصب آسیب دیده را ترمیم کند.

نحوه ثبت سیگنال EMG

در الکترومایوگرافی تکنسین از الکترود روی پوست استفاده می‌کند. با این تفاوت که در این آزمایش از یک سوزن بسیار نازک نیز استفاده می‌شود که به پوست نفوذ کرده و به سمت عضلات می‌رود.

در الکترومایوگرافی از مراجعه کننده خواسته می‌شود تا استراحت و عضلات خود را منقبض یا خم کند. دستورالعمل‌هایی نیز در مورد چگونگی و زمان انقباض عضله به فرد ارائه می‌شود.

اگر EMG نشان دهد که عضلات به سیگنال های عصبی به‌خوبی پاسخ می‌دهند، پزشک ممکن است به‌دنبال علل دیگر درد یا ضعف عضلانی باشد. برخی از علل رایج عبارتند از:

• عدم تناسب عضلات
• عفونت (مانند آنفولانزا)
• مشکلات گردش خون
• بیماری مانند دیابت یا کم خونی

عوارض و مراقبت‌ پس از آزمایش الکترومایوگرافی و تست هدایت عصبی

هیچ کدام از آزمایش‌های الکترومایوگرافی و تست هدایت عصبی نباید منجر به عارضه‌ای شوند. البته ممکن است برای یک یا دو روز در جایی که در طول آزمایش الکترومایوگرافی سوزن وارد شده، کمی درد احساس شود اما در صورت مشاهده‌ی هرگونه تورم یا علائم عفونت در اطراف محل سوزن، باید به پزشک اطلاع داده شود.

متخصص مغز و اعصاب که بر روند انجام تست نظارت دارد، نتایج را بررسی و خلاصه‌ای را برای پزشک ثبت می‌کند و اگر مطالعات نشان دهد که بیمار به یک اختلال عصبی عضلانی مبتلاء شده یا یک عصب آسیب دیده دارد، احتمالاً به متخصص ارجاع داده خواهد شد و حتی ممکن است آزمایش‌های متعدد دیگری برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد وضعیت بیمار درخواست شود. در نهایت یک برنامه‌ی درمانی تهیه می‌شود که ممکن است شامل دارو‌ها، روش‌های جراحی یا تغییر سبک زندگی باشد.

دقت کنید که نه NCS و نه EMG مشکلات عضلانی یا عصبی را حل نمیکنند، اما اطلاعات کلیدی در مورد چگونگی کمک به بهبودی بیمار را در اختیار پزشکان قرار می‌دهند.

پس از دریافت نتایج و تفسیر EMG و NCS

اگر نتایج نرمال نبود، ممکن است موارد مختلفی مد نظر قرار بگیرند. به‌عبارتی بسته به اینکه کدام ماهیچه‌ها یا اعصاب تحت تأثیر قرار می‌گیرند، ممکن است یکی از موارد زیر مطرح شود:

• سندرم تونل کارپال (Carpal tunnel syndrome): وضعیتی که بر اعصاب دست و بازو تأثیر می‌گذارد. معمولاً جدی نیست، اما می‌تواند دردناک باشد.
• فتق دیسک (Herniated disc): این شرایط زمانی اتفاق می‌افتد که بخشی از ستون فقرات به نام دیسک آسیب دیده باشد. این کار به ستون فقرات فشار وارد می‌کند و باعث درد و بی‌حسی می‌شود.
• سندرم گیلن باره (Guillain-Barré syndrome): یک اختلال خود ایمنی است که بر اعصاب تأثیر می‌گذارد و می‌تواند منجر به بی‌حسی، گزگز شدن و فلج شود. اکثر افراد پس از درمان از این اختلال بهبود می‌یابند.
• میاستنی گراویس (Myasthenia gravis): یک اختلال نادر است که باعث خستگی و ضعف عضلانی می‌شود.
• دیستروفی عضلانی (Muscular dystrophy): که یک بیماری ارثی است که ساختار و عملکرد ماهیچه‌ها را به‌طور جدی تحت تاثیر قرار می‌دهد.
• بیماری شارکو ماری توث (Charcot-Marie-Tooth disease): که یک اختلال ارثی است که باعث آسیب عصبی، بیشتر در بازو‌ها و پا‌ها می‌شود.
• اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (Amyotrophic lateral sclerosis): که به نام بیماری لو گهریگ (Lou Gehrig’s disease) نیز شناخته می‌شود و یک اختلال پیش‌رونده و در نهایت کشنده است که به سلول‌های عصبی مغز و نخاع حمله می‌کند و بر تمام ماهیچه‌هایی که برای حرکت، صحبت کردن، بلع و تنفس استفاده می‌شود، تأثیرگذار است.

برای دریافت نوبت از دکتر متخصص مغز و اعصاب یا مشاوره آنلاین دکتر مغز و اعصاب کافی است اپلیکیشن پذیرش ۲۴ را دانلود کنید.

سوالات متداول تست الکترومایوگرافی (EMG) و تست هدایت عصبی (NCS)

تست هدایت عصبی چیست؟

تست هدایت عصبی آزمایشی است که در زمان درد عضلات یا همزمان با احساس ضعف در آن‌ها، از طرف پزشک متخصص مغز و اعصاب تجویز می‌شود.

هزینه نوار عصب و عضله چقدر است؟

با توجه به این‌که هزینه‌ی نوار عصب و عضله در هر سال ممکن است با سال دیگر متفاوت باشد، نمی‌توان به طور قطع درباره‌ی قیمت اظهار نظر کرد ولی با مراجعه به بیمارستان و بررسی میزان حمایت بیمه‌ای خود می‌توانید نسبت به برآورد قیمت اقدام کنید.

آزمایش NCV چیست؟

تست سرعت هدایت عصبی (NCV) آزمایشی است که برای سنجش اختلال در عملکرد عصبی به‌واسطه‌ی آسیب مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش تحت عنوان تست هدایت عصبی نیز شناخته می‌شود و سرعت سیگنال‌های الکتریکی در اعصاب محیطی را مورد سنجش قرار می‌دهد.